ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
Zaterdag 21 April 1894.
D. STIGTER,
Eerste Blad.
Vroom geknutsel.
NIEUWSTIJDINGEN.
Haagsche Brieven.
Uit Schouwen en Duivelands verleden.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
50ste JAARGANG. No. 6450.
Directeur-Uitgever J. VVAALE.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts.kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Betalingen van Abonnement»- of Advertentie-gelden gelieve men te zenden aan de „Administratie Zierikzeesche Nieuwsbode"
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Kostelooze Koepokinenting
en Herinenting
op Zalei'dag den 91 April e.k., des
namiddags te ééi» Ulir. in het gebouw voor
lijders aan besmettelijke ziekten, staande in de Sint-
Antonie- of Manhuisstraafc wijk C No. 80.
Het Christelijk Historisch Nieuwsblad voor Zee
land plaatst aan zijn hoofd eene aanbeveling voor
leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Voor Goes, de heer Jhr. Mr. A. F. de Savornin
Lohman, voor Hontenisse de heer Mr. J. G. van
Deinse.
Indien men. nu weet, dat van Deinse is voor
stander en Lohman tegenstander van de ontwerpen
Tak, dan is de vraag gewettigd, waarom voor Goes
niet Stigter gesteld, die voorstander is?
Wordt hier niet weder gemeten met twee maten
Toen Kuyper gracieuselijk den lieven broeder
iu Christus, de heer Lohman, voorstelde en aan
raadde om den zetel Goes alleen voor de behandeling
der kieswetontwevpen aan hem af te staan, werd
dit even gracieuselijk geweigerd.
Eu die vraag en dat dringen van Dr. Kuyper
en die weigering van Lohman, teekent meer dan
de nitgebreidste redevoering, dan den niets-zeggen-
den brief van Lohman aan de heeren de Jonge c.s.
Heeft de meester te Gouda niet gedecreteerd
»Hier geldt het niet de zaak van het genade
leven, maar die van het natuurlijk leven, en dan
»is het, wanneer men Valette kiest, precies hetzelfde,
»of men hem (Kuyper) kiest
»A1 stond de meest geliefde broeder in Christus,
>geen voorstander van finale kiesrechtuitbreiding
zijnde, tegenover Valette, Spreker zou zeggen
»kiest Vallcte, omdat hij kiesrechtuitbreiding
»wil
Welnu Valette, die in herstemming
komt te Gouda, is medestander met van
Deinse en Stigter, en toch wordt door
liet christelijk blad deze laatste niet aan
bevolen, maar wel Lohman, die door den
meester zoo goed als uitgeworpen is.
En heeft niet Huvers, den anti-revo
lutionairen geestverwant, door zich. can-
didaat te stellen tegenover Lohman, het
bewijs geleverd, dat Lohman is tegen
kieswetuitbreiding
Schuilt hier niet weder een adder onder
het gras?
Kiezers, anti-revolutionaire zoowel als
liberale, laat u door het blad met een
christelijk uithangbord niet misleiden,
't Is vroom geknutsel.
liohinan zal zooveel mogelijk «te kies-
reciitaltbreldlng trachten te beperken,
STlCJTEll wil die uitbreiden, zoover de
Clrondwet het toelont.
Die dit laatste gevoelen omhelzen, zullen zeer
zeker hunne stem uitbrengen op den heer
een man, die in meer dan één opzicht in do Kamer
een goed figuur zal maken.
Vergadering gehouden 18 April 11. te Gouda
door de C'entr. Anti-rev. Kiesvereoniging Neder
land en Oranje", in de groote zaal der Sociëteit
»Ons Genoegen.
Afrika.
In Zuid-Afrika, waar men uu reeds in den
nazomer is, is de hitte zoo groot als daar sedert
50 jaren niet is voorgekomen. Te Kaapstad wijst
's middags de thermometer in de schaduw 9095
gr.; terwijl in de zon de warmte 130140 gr.
bedraagt, en somtijds tegen 1 uur zelfs tot 150
gr. stijgt.
Amerika.
In het arsenaal van het Centraal-Park" te
New-York, waar de aan een der circussen behoorende
cbimpansés zijn geborgen, had dezer dagen een
vreeselijk incident plaats, dat den oppasser Goss
bijna het leven hacp gekost. Du kooi van de twee
cbimpansés Chico en Johanna bevond zich juist
hoven de kamer van den sergeant der parkpolitie.
Een houten tusscheuwand scheidt de kooi in ge
deelten in het westeljjke bevindt zich het mannetje
Chico, in het oostelijke het wijfje Johanna. De
oppasser Goss sliep in eene kleine ruimte achter
de kooi. Wanneer de dieren honger hebben, geven
zjj dat te kennen door in de handen te klappen of
door het uitstooten van schorre kreten, welke men
op de kamer van den sergeant zeer duideljjk kan
hooren. 'tWas kort vóór 9 uur 's avonds, toen de
sergeant een der apen iu de handen hoorde klappen en
hoorde schreeuwen daarna was het een minuut lang
stil, en alstoen weerklonk plotseling een smartkreet als
van een raenscb door het plafond. Den sergeant
bekroop de vrees, dat de dieren den oppasser hadden
aangegrepen, Met twee helpers vloog hjj de trap
af. Tegen het achtergedeelte der kooi lag Goss,
door de armen der chirapansés vast tegen de ijzeren
&taven der kooi gedrukt. Johanna had zjjn rechter
arm in de kooi getrokken en verslond de hand,
terwijl Chico zich van den rechter voet had meester
gemaakt en daaraan knabbelde, zooals een bond aan
een afgekloven been. Luide schreeuwen kon Goss
niet, want het wijfje had hem in den nek gegrepen
en hield hem met het gezicht tegen den grond
gedrukt.
Goss was blootsvoets en in zijn ondergoed. Eerst
na krachtige gebruikmaking van ijzeren staven ge
lukte het, den ongelukkige uit zijn hachelijke positie
te bevrijden. Volgens het vorhaal van den oppasser
had zich de zaak aldus toegedragen: >Ik find mij
juist ontkleed, toen Chico om eten riep. Ik wilde
voor hem een banaan halen en moest toen dicht
voorbjj het gedeelte, waar Johanna zich bevond.
Zij stak haar langen arm door de staven eu sloeg
mij op den schouder. Werktuigelijk hief ik de hand
op, om mij te verdedigen. Het dier had in een
oogwenk mjjn hand gegrepen eu trok ze tusschen
de staven door, en terwijl ze mijn hand mot do
tanden vasthield, wierp zij mjj met een plotselingen
ruk op den grond. Bij clien val kwam mjjn voet
dicht bij do staven van Chico's kooi en in een oog
wenk had Chico mijn voet gegrepen en naar zich
toegetrokken".
Er bestaat nog hoop, dat men den zwaar ver
wonde in het leven zal behouden.
Te Washington is een sensatie-proces geëindigd
met de veroordeeling van een algemeen geacht
Congres-lid, den 57-jarigcn kolonel Breckenridgo,
tot een schadevergoeding van 15000 ds., wegens
verbreking van trouwbeloften. De kolonel, een
eerste steunpilaar van do orthodoxe partjjeeu
getrouwd man en vader, bleek sinds 8 jaren met
een van zijn catechisanten in teedere verhouding
te staan. Toen miss Pollard hoorde dat hij in
stilte een tweede vrouw had getrouwd, klaagde zij
den don Juan aan.
Het damesgenootschap van Washington heeft
in een adres aan het Congres verzocht den geachten
afgevaardigde uit te bannen.
Duitschland.
Is Jack the Ripper nu te Berliju? Deze vraag
houdt dezer dagen alle Berlijnscho bladen bezig
naar aanleiding van een moord, de vorige week in
de voorstad Grünewald is gepleegd. Een jonge
vrouw, ziekenverpleegster vau beroep, werd daar
op straat vermoord govonden, met afgesneden keel,
en een dag daarna werd eene andere vrouw op
dezelfde plaats door eeu man aangevallen. Het
gelukte haar echter te ontvluchten. Ofschoon reeds
eenige personen, tegen wie ernstige vermoedens
bestaan, in hechtenis zjjn genomen, is de moorde
naar nog niet hekend.
Te Frankfort arresteerde een agent een ver
dacht persoon. Toen de gevangene op het bureau
gefouilleerd werd, vond men o. a. bij hem het
horloge van den agent-
België.
Te La Louvière is een knaap vau elf jaar
gestorven aan nicotiue-vergiftiging door het rooken
van een groot aantal cigaretten.
Hoe nadeelig het rooken over het algemeen voor
jongens is blijkt o. a. uit de resultaten van een
onderzoek, onlangs dooreen Anierikaauschen dokter
ingesteld op een school met 187 leerlingen. De
geneesheer bevond, dat de jongens die niet rookten
gemiddeld 10 percent meer in gewicht, 24 percent
meer in lengte, 27 percent meer in breedte en 17
percent meer in longen-capaciteit toenamen dan de
knapen die wel rookten.
Tegen den Belgischen Staat is een proces
aanhangig door De Wael, den aannemer van
de verbouwing van het paleis te Laeken. In
hot contract was bepaald, dat hij, naarmate het
werk vorderde, telkens 20,000 frs. op afrekening
zou ontvangen. Nu heeft hij reeds 344,000 frs. te
vorderen en tot hiertoe vroeg hij tevergeefs om
betaling.
Plotseling is de geheimzinnige zaak Antwerpen-
Gent-Lenven in eene nieuwe phase getreden door
de inhechtenisneming te Antwerpen van mevrouw
Jonianx, echtgenoote van den hoofdingenieur van
den Waterstaat in de provincie Antwerpen, weduwe
van den heer Faber en dochter van wijlen den
cavalerio-generaal Jules Ablay. Zjj staat onder
verdenking, drie barer familieleden vergiftigd te
hebben, om zich to bevoordeelen met de sommen,
waarvoor deze personen verzekerd waren.
In vijf en halve kolom verhaalt de fn dependance
wat haar van deze duistere zaak bekend is.
De familieleden, van wier vergiftiging zjj be
schuldigd wordt, zyn: haar zuster Léonio Ablay,
de oom van haar man Jacques van den Kerckhove,
een dor grootste industriCelcn van Gent, en haar
broeder Alfred Ablay.
Mej. Léonio Ablay stierf don 24 Februari 1892,
terwjjl zjj hjj mevrouw Joniaux logeerde. De plot
selinge dood werd aan influcuza eu longontsteking
toegeschreven, maar toon er allerlei geruchten over
de oorzaken van haar sterven begonnon te loopen,
gaf de justitie bevel het Ijjk op te graven. Dit
geschiedde 20 Maart 11 twee scheikundigen wei-
aen belast met hot onderzoek.
Kort nadat de oom der Joniaux, die tot zijn 60ste
jaar ongehuwd was gebleven, zjjn voornemen had
te kennen gegeven om in het huwelijk te treden
met eene dame, dio reeds een kind van hem had,
werd hij op een familiefeest genoodigd hij zijn neef
Joniauxdie toen pas promotie hnd gemaakt.
Spoedig na het diner word hij ongesteld, en den
volgenden morgen, 17 Maart 1893, blies hij den
lantsten adem uit; de geneeskundige verklaring gaf
als oorzaak van den dood op: bloeduitstorting in
do hersenen.
Het derde slachtoffer, Alfred Ablay, wns 54 jaar
en weduwnaar. Na een zeer stormachtig leven en
veel omzwervingen, nam by zijn intrek bij zijue
zuster te Antwerpen. Enkele weken later, den 6on
Maart 1894, stierf hij na eeu kortstondige ziekte
te haren huize, naar het heette aan een hartkwaal.
Zjjn plotseling overlijden wekte echter de achter
docht der justitie, die den 15en Maart 1.1. zjjn lijk
liet opgraven en eveneens dat van den oom Yan
den Kerckhove.
Het schijnt dot de deskundigen sporen van ver
giftiging hebben gevonden bij het ouderzoek van
het lijk van Léonie Ablay, wat tot de arrestatie
moet hebben geleid.
Vervolg der Nieuwstijdingen in het Tweede Blad.
's Ghavf.niuge, April 1894.
De tijd der puzzle's is voorbjj: de lente heeft
haar intocht gedaan op vorstelijke wijze met een
rijkdom van kleuren en tinten, die het hart ver
warmt en het oog weldadig aandoet. Natuur
spreidt haar voorjaarstoilet ten toon en telken jare
geeft de aanschouwing ervan nieuwe reden tot
bewondering. De wintervermakelijkheden beginnen
dan ook niet meer te trekken. Théatre en concert
zaal worden spaarzamer bezocht en de soiréetjes
in de huiskamer verliezen haar bekoring.
Toch is er op dit oogenblik een puzzle, één
raadsel dat alle hoofden in den Haag bezig houdt,
do vraag namelijk zal Tak winnen of verliezen.
Evenals bij de puzzle's van goeden huize, geïmporteerd
uit Engelsche fabrieken en uitgevonden door
Engelscbe breinen, is de eigenaardigheid van dit
zeer specifiek Hollandsch raadseltje, dat als men
denkt klaar te zjjn, men van nieuws af aan weer
kan beginnen. Men rekent, men cijfert, men telt,
men houdt de lijst der verkiezingen precies in
evenwicht, wacht, nu zal men er zijn.' Mis!
een kleine onachtzaamheid, een kleine trilling van
de hand en de zwjjntjes loopen weer even hard
uit het hok, als zij er in liepen; men is de
tel kwijt geraakt eu moet weer aanvangen met
het begin om te trachten de fout te herstellen.
Inderdaad zijn al de berekeningentot dusver
gemaakt over de kansen van Tak, hij de herstem
mingen zeer onzeker. Op dit oogenblik kan men
gerust zeggen, dat voor- en tegenstanders van
finale kiesrechtuitbreiding tegen elkaar opwegen in
getalsterkte, dat tegenover de moreele verliezen van
Sanders eu Van Beuniugen, wel opwegen die aan
de andere zijde van Van Houten en De Mcjjier, terwijl
de winst van de triomfen vau Gleichm&n, Rüell
eu Mees, uit een moreel oogpunt zeer getemperd
wordt door de keuze van Tak. Nu vind ik het,
voor het oogenblik, vrij overbodig om verder te
gaan in bespiegelingen over de toekomst, gebaseerd
op een uitslag van de herstemmingen, die volkomen
onzeker is. Ze kunnen evengoed voor een groot
deel mis- als meeloopen. In 't eerste geval komt
de Kamer op 't doode punt te staan, in 't laatst
genoemde geval kau Tak een werkmeerderheid
verkrijgen om de finale kiesrechtuitbreiding te doen
slagen.
Mijns inziens is de waarde van den aan vankei jjken
uitslag niet zoozeer gelegen in het practisch
resultaat dat de herstemmingen ons zullen brengen,
dan in het zedeljjk succés dat zij aan do ontbinding
beeft bezorgd. Ook al komen we op het doode
punt, dan zal toch de kracht der oppositie tegen
finale kiesrechtuitbreiding gebroken zjjnen zal
men niet kunnen loochenen dat het tegenwoordige
kiezersvolk, ten minste voor zooveel het zich heeft
f^euit, voor meer dun de helft niet bevreesd is voor
hnale kiesrcchtuitbreidiug. Dit is een uitkomst
van groot belang, waar in de discussiön steeds is
gewezen op het, laat ik het maar noemen, conser
vatieve hart van het overgroot deel der natie,
waar men het volk heeft trachten bang te maken
met do afschildering van de gevaren, die het in de
toekomst te duchten zal hebben van algemeen
stemrecht; waar professoren en staatslieden van
den eereten rang het conservatief parool hebben
doen voortklinkcn in collegekamer en parlementaire
zalen. Het kan niet genoeg worden herhaald dat
de oorzaak van bet verschil in den boezem der
liberale partij is gelegen in de weigering van een
deel om zoover mogelijk het kiesrecht, uit te breiden.
Nu heeft dc natie, voor zoover ze bij meerderheid
van stemmen uitspraak kon doen, die weigering
afgekeurd en dit is daarom zoo merkwaardig,
ten eerete: omdat het bestaande kiezerspersoneel
slechts voor een zeer klein deel uit die lagen van
het volk voorkomt, die met stemrecht dweepen,
en ten tweedeomdat velen, die zich in tcgenover-
gcstelden zin uitlieten, zich eenvoudig hebben laten
lijmen door het formeel bezwaar dat hot ontwerp-
Tak niet aan de eischen der Grondwet voldeed.
Daarbjj moet ook nog worden gelet op het. feit,
dat een belangrijk deel der kiezers is thuis gebleven.
Onverschilligheid is hiervan de oorzaak, zoo rede
neeren de tegenstanders van Tak. Strafbare
onverschilligheid, volgens sommigen. Het Haagsche
Dagblad gaat uog verder en beweert, dat de thuis
blijvers niet bjj de stembus kwamen omdat ze zoo
gebelgd waren over het feit der ontbinding. Aardig
gevonden, niet waar? Maar is het niet veel eenvoudiger
MOORUGOIWG.
De overoude stroom de Gouwe, reeds in de 10e
eeuw bekend onder dien naam, scheidde Schouwen
van Duiveland, geljjk nog heden ten dage het
laatste overblijfsel ervan, het Djjkwater, de grens
tusschen de twee deelen van ons dubbel-eiland vormt.
Ten jare 1304 werd de bekende scheepsstrijd
tusschen de Hollandsclie, Fransche en Vlaamscbe
vloten alhier geleverd, waarvan een tjjdgenoot,
Guiard, ons in eeu levendig verhaal, in oud-Fransch,
een aanschouwelijk beeld geeft. Voor eenige in dat
gevecht gesneuvelde bloedverwanten stichtte graaf
Willem 111 in 1325 in de St. Lievenskerk te Zie-
rikzee een kapelierjj, die dagelijks door een daartoe
aangesteld geestelijke bediend werd.
In den loop der 14e eeuw werd echter de Gouwe
ondieper en reeds in 1358 werd Gouwkens-nieuw-
laud bedijkt, terwjjl in 1374 het noorderdeel "van
den stroom L(Noorrlgouwe) toen een gors en slijk,
door hertog Albrecht van Beieren werd verkocht
aan Willem de Hont Wittelenzoon.
De familie de Hont, die de eerste ambachts-
heeren van Noordgonwe leverde, gaf aanleiding,
dat de heerlijkheid haar wapen voerde gelijk nog
heden ten dage te zien is.
In den bedijkingsbriof van 1374 werden reeds
20 gemeten lands ten voordeele eener te stichten
kerk beloofd. Tot den houw van een bedehuis
werd echter niet eerder overgegaan dan in 1462.
Uit een nog voorhanden, door den ambachtsheer,
schout en schepenen van Noordgonwe gezegelden
brief van dat jaar blijkt, dat ze begonnen waren
met het houwen eener nieuwe kerk, maar de
onkosten niet konden goedmaken, weshalve zo aan
de regeering van Zierikzëe verzochten, om de poor
ters, die land in Noordgouwe bezaten, vriendelijk
uit te noodigen, ten vootdeele van den houw 4
grooten van ieder gemet land to willen schenken.
Mag het eenerzjjds vreemd schijnen, dat pas in
1462 de kerk werd gebouwd, dan bedenke men
anderzjjds, dat de bevolking" van den Noordgouwe-
polder in den beginne niet dicht zal geweest zijn,
terwijl de kerk van het in 1434 gestichte klooster
Sion, voorzeker iu de eerste tijden in de behoeften
der omwonenden heeft voorzien.
Aan de kerk van Noordgonwe schjjnt eene kapel
verhonden te zijn geweest, die nog eigen bezittingen
had en aan de H. Drie Koningen gewjjd was.
Van binnen heeft do kerk tegenwoordig niets
merkwaardigs en door bet leggen van een nieuwen
leien vloer zijn indertijd de oude zerken verdwenen.
Tot het einde der vorige eeuw hingen er nog
eenige wapenborden in, maar deze zijn, gelijk toon
overal, verwijderd; vóór 1 Mei 1798 moesten ze
gereclameerd worden hij den toenmaligen ambachts
heer Wessel Cornelis Forleman.
Nog tegenwoordig vindt men dicht bij het dorp
en bij de straks te vermelden Conyers (Koenjers)
huisjes, eene hofstede, welke den naam Huize de
Pottere" voert. Hier ter plaatse stond namelijk
een kasteeltje, dat wellicht de woonplaats der eerste
heeren van Noordgouwe is geweest en op het einde
der 16e eeuw bewoond werd door kapitein Hendrik
de Pottere, van wien do huidige benaming afkom
stig is. Nog in het midden der vorige eeuw was
het gebouw in taraeljjkon welstand en toen het in
1745 door Cornelis Pronk werd ofgeteekend, ver
toonde het tusschen twee trapgevels eene Gothische
poort, die tot een binnenplaats toegang gaf, waar
achter het hoofdgebouw stond. Geuoemde Hendrik
de Pottere, die als kapiteiu van een regiment
voetvolk omstreeks 1585 op Schouwen kwam, was
uit Antwerpen geboortig en hnwde in 1587 te
Zierikzee met jonkvrouwe Agatha van Wissekerke.
Uit dezen echt word op 1 Januari 1593 te Zierik
zee een dochter geboren, Maria de Pottere, die 15
Juli 1650 te Noordgouwe kinderloos overleed, na
in 1622 gehuwd te zijn geweest met den Engelseb-
mon John Conyers. Zij werd te Zierikzee in de
St. Lievens Monsterkerk begraven onder de bekende
prachtige tombe, waarvan de vervaardiging f 3900
heeft gekost. Bij testament van 14 Juli 1650 be
stemde zij f 15,000 voor de stichting der vijf
woningen, welke haar man liet voltooien en die
dienen moesten tot troost en onderhoud vau vijf
eerlijke weduwen »van goede afkomst" en van
kloeke voorstanders ontbloot. Die weduwen moesten
nagelaten vrouwen zijn van officiereu of doctoren
en wat van de rente der Zeeuwsche obligation,
waariu het kapitaal belegd was, overschoot, moest
onder dc weduwen verdeeld worden. Terecht is
opgemerkt, dat de achteloosheid, om niet te zeggen
de oneerlijkheid, der achttiende eeuw niet weinig
meegewerkt heeft om deze instelling, gelijk menig
andere liefdadige inrichting in Zeeland, te doen
vervallen.
Toen de reformatie iu onze eilanden doordrong,
werd de eorste godsdienstoefening der hervormden
op 7 Juli 1566 gehouden in een boscli, niet ver
van de latere buitenplaats de Haan, voor eene
verzameling van 300 A 400 toehoorders, welke
gebeurtenis, met het oog op het nabij liggende
klooster Sion en het toch ook niet ver verwijderde
Zierikzee, een eigenaardig licht werpt op de af
nemende macht der geestelijkheid, waaraan men
toen al niet weinig ontgroeid was.
Het klooster Sion is niet lang daarna verlaten,
in verval gekomen en gedeeltelijk verwoest en
met het afkomende puin zijn de zeeweringen bjj
Dreischor in 1579 eeuigszius versterkt.
Reeds vroeg als boomrijk bekend, werden de
liefelijke omstreken van Noordgouwe de aangewezen
plaatsen voor menig buitenverblijf van Zierikzeesche
patrische geslachten.
Onze regenten der 17e eeuw wisten zoo uit
nemend van hot buitenleven te profiteeren en
terecht oordeelden ze, dat de beste gavenvan den
mensch zich het zuiverst ontwikkelen in gemeen
schap met de natuur. Wie een woning in de stad
hoogor stelde dan een buitenplaats, was, geljjk in
de 17e eeuw geschreven werd, het genot van een
landgoed onwaardig, eu mannen van aanzien en
vermogen, zooals b.v. Cats, Hoffer, Huijgens en
Westerbaen, brachten den meesten vrijen tjjd buiten
door, wat., geljjk de geschiedenis leert, door de
gezondheid te versterken en kalmer gemoedsstem
ming te bevorderen, ook een gunstigen invloed
op de geestkracht uitoefent. Sedert de 17e eeuw
is er te dien opzichte veel veranderd en menig
buiten is gesloopt. Zoo ook onder Noordgonwe,
waar liet herscheppen van bosch in bouwland
tengevolge van den zanderigen bodem steeds eeu
nadeelige ruil zal blijken te zijn. Met leedwezen
zagen we aldaar in de laatste jaren het fraaie
geboomte van de buitenplaats de Haan omhakken.
Dat buiten ontleende in de 17e eeuw zijn naam
aan zijn bezitter, den Zierikzeeschen burgemeester
de Coeq en op het einde dier eenw vond meu er
verder de Torenhoeve van burgemeester de Witte,
Sautvliet van raadsheer de Huybert, Groenhoven,
het in 1851 gesloopte Rozegaerd, het aan den heer
Houtman behoorende landgoed, dat sedert 't begin
der I8e eeuw Mon Plaiser genoemd werd, enz.,
terwijl in den loop dier eeuw Weelzicht, Rusten
burg, de Katte, Landlnst (bjj Zonnemaire), enz.,
voorkomen.
Een geslacht, dat den naam droeg van Noord
gouwe, is reeds eeuwen uitgestorven. Vermaarde
mannen zjjn er, zoover we weten, niet geboren,
want de geleerde monnik Aurifaber uit het klooster
Sion, zal wel van elders afkomstig zijn.
Onder de predikanten van Noordgouwe verdient
Hubertus Leydekker vermelding. Deze stond er
van 1662 tot 1671, toen hjj naar Malakka ging,
waar hjj het erg te kwaad kreeg met den ruwen
en korreligen landvoogd Cornelis van Quaalberg.
De twist aldaar liep zoo hoogdat Leydekker, na
een mislukten aanslag op zijn loven, in 1682
Malakka verliet en zich te Zierikzee metterwoon
vestigde, al waai" hjj in Juni 1685 overleed, na
daags vóór zijn sterven eeu curieus testament
gemaakt te hebben. Wu
eu veel zuiverder om aan te nemen, dat de thuis-
bljjvers zoo weinig bezwaar hebben tegen finale
kiesrechtuitbreiding, dat zjj bet zelfs niet de
moeite waard achtten er voor naar de stembus te
loopen. Hij die bezwaar heeft is gaarne geneigd
zjjn stem te doen hooren. Doch wat hiervan ook
zjjn moge, niemand zal met grond kunnen beweren
dat de natie zich verklaard heeft tegen uitbreiding
van het kiesrecht, zoover mogeljjk. En dat is
welke de stand der partijen ook in de nieuwe
Kamer moge worden de hoofdzaak.
Dat in deze dagen van politieken strijd de aan
dacht over andere zaken niet groot is, valt licht
te hegrypen. De Koninginnen, die nog steeds in de
residentie verblijven en er waarschijnlijk wel tot
einde Mei zullen moeten bljjven met het oüg op de
staatkundige aangelegenheden, zullen ditmaal niet
naar de hoofdstad gaan. Men heeft in Amsterdam
in die onthouding een politieke daad gezien, eeu
zucht tot inmenging van bet Paleis in de verkiezingen.
Indien dit zoo ware, dan zou de grondoorzaak wel
gelegen zjjn in de groote onhandigheid van sommige
bladen in de hoofdstad om, toen het ontbindings-
besluit was genomen, een hulde van radicale zijde
aan de Vorstinnen te willen brengen. Ook al zou
de Regentes persoonlijk algemeen stemrecht ver
langen, dan zou zjj zich nog zulk een ovatie niet
hebben kunnen laten welgevallen, waardoor men
haar vóór de verkiezingen een rol zou hebben
laten spelen, dio op de verkiezingen van grooten
invloed zon zijn geweest. Met tact en voorzichtig
heid weigerde de Vorstin zulk een ovatie toen en
verklaarde zjj stellig niet in de maand April naar
Amsterdam te zullen gaan. Thans klinkt de mare
dat zij ook niet in Mei zal gaan, omdat het seizoen
dan reeds zoover is gevorderd en in verband met
reisplannen der Vorstinnen. Die motieven zyn nog
al plansibel. Half Mei komen de Kamers bjjeen,
maar tusschen de herstemmingen en der bijeenkomst
zullen er nog heel wat politieke besprekingen
moeten plaats hebben, zoodat de Regentes voor
feestgedruisch geen oor heeft. De opening der
nieuwe Kamers, al geschiedt die niet door haar
zelve, eisebt toch van haar de aanwezigheid in de
residentie. Eerst einde Mei zal zij de vrijheid
hebben op reis te gaan, of naar haar lusthof te
Soestdjjk. Er behoeven dus geen politieke redenen
te zijn die de Regentes bewogen, maar als die
werkelijk hebben gegolden, dan zijn ze volkomen
gewettigd. Natuurlijk is men in de hoofdstad ont
stemd, want de jaarljjksche komst der Koninginnen
verschaft groote verdiensten aan winkeliers en
neringdoenden, en men gaat zelfs zoover te beweren
dat die ontstemming nadeelig zal influcnceeren op
de herstemmingen, omdat de winkeliers vreezen
dat het besluit der Regentes tevens een waar
schuwing is dat als Tak zegeviert, zij nooit meer
haar bezoek zal brengen aan Amsterdam. Men moot
wel kleingeestig zjjn om zulke kleingeestigheden
uit te denken. Neen, daarvoor behoeft Amsterdam
•niet bezorgd te zyn, tenzjj ons elk jaar in de
maand April een ontbinding zou te wachten staan,
wat wel niet is aan te nemen.
Binnen kort wordt het rapport der Staats
commissie voor de droogmaking der Zuiderzee
verwacht. De Commissie is gereed met haar ver
slag, dat van grooten omvang moet zjjn. Volgens
dc geruchten moet de conclusie gunstig zijn voor
de uitvoering van het grootsche werk, dat echter
honderden millioenen zal kosten. Dc vraag is nu
maar of er spoedig een Kamer van arbeid op het
Binnenhof te vinden zal zjjn, die dat zaakje aan
durft. Hierbij geldt het toch een maatschappelijk
belang van den eersten rang. Door dit werk uit
te voeren zal Nederland jarenlang arbeid en brood
aan duizenden verschaffen en een provincie
annexeeren, die voor de toekomst de emigratie van
Nederiandsche landbouwers voor zeer langen tjjd
onnoodig zal maken.
Er is veel gescholden in deze dagen op het
MinisterieTak. Dit nieuwe, degelijke, grondige
onderzoek is toch ook weer een vrucht van den
arbeidszin en de voortvarendheid van dat Kabinet
en wat dit punt betreft van den kundigen Minister
van Waterstaat, Lely.
Het zou inderdaad jammer zijn dat aan dit
Ministerie, dat door geestkracht en doortastendheid
uitblonk, en daardoor de kiemen heeft gelegd voor
een wezenljjk belangrijke ontwikkeling van volk en
laud, hot leven werd benomen door den uitslag
der herstemmingen of dat het tot machteloosheid
werd gedoemd. f
l!\ȆX01DEi\ STUKKEN.
Aan vriend en vijand.
Ik stemde Dinsdag zonder hoop,
Mjjn man, den heer D. STIGTER;
'k Zei bij me zelf daar ligt er
Mijn brieve met zijn naam er op,
Maar hij er door? 'k Verwed mijn kop.
Ik dacht 'tzal den heer LOHMAN zyn,
Of mijnheer HUVERS anders,
En nul Wel salamanders,
Daar moet het uu herstemming zijn
Met Lohman en den man van mjjn.
Och Kiezers help me even toch,
Houdt 'toog toch in je zeilen,
Ze zullen lachjes veilen,
'k Zeg door mijn man te kiezen,
Kan men neen nooit verliezen.
Wel winnen, want bjj, man uit 't volk,
Is iemand die voor boeren
Zjjn mondje wel zal roeren,
En goed is 'took toch wel gewis,
Dat hjj vóór Tak's ontwerp zeer is.
Gjj, die op Huvers bracht uw stem,
'tZjj liberaal of anti,
Stemt Lobman niet, verbant die,
Stemt STIGTER; doe voor 'tvolk uw best,
Denk maar probatum est.
En als eon zeek're lange man,
Het toch nog eens beleven mocht,
Dat men nu eens een libre wrocht
In Goes. Hij was met reden
Tevreden.
WlSSENKERKE, April '94. H.
