Zlllllk/IISIIII NIEUWSBODE.
Donderdag 7 Jnli 1892.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
Hoogere Burgerschool.
KENNISGEVING.
BEKENDMAKING.
NIEUWSTIJDINGEN.
Haagsche Brieven.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-Amerika, Transvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
48ste JAARGANG. No. 8178.
Advertentiën, van 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot c
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar -plaatsruimte berekend.
De COMMISSIE YAN TOEZICHT op het Middelbaar
Onderwjjs te Zieïikzee maakt bekend, dat het
Admissie-examen, voor hen die wenschen
toegelaten te worden op de Hoogere Burgerschool,
zal gehouden worden op Zaterdag den 16 Juli
«.k., des morgens te negen ure. Zjj, die zich aan
dat examen willen onderwerpen, moeten, voor zooverre
zjj in Zierikzee woonachtig zjjn, zich daartoe in persoon
aasmeiden aan de Hoogere Bnrgerschool, op Za
terdag den O Juli 189S» des namiddags
tusschen 6 en 8 ure, terwijl zjj, die elders wonen,
zioh schriftelijk kunnen aanmelden bjj den Directeur
der Hoogere Burgerschool vóór of op Juli 1893.
Zierikzee, den 2 Juli 1892,
Namens de Commissie,
RÓELL, Secretaris.
Leerlingen, die na de
aanstaande Zomervaeantie
op school C wenschen te
komen, gelieven zich daartoe aan te
melden bij het Hoofd dier school, den
Heer H. J. BASTMEIJER, vóór of op
18 Juli e. k.
De Secretaris der Plaatselijke School
commissie,
J. A. DE BRUYNE.
De BURGEMEESTER van Zierikzee brengt ter kennis
van de Ingezetenen, dat er op Don<lerdag den T'
Juli U.S., des namiddags te 3'/j uur, op het Raadhuis,
eene openbare Vergadering van den Gemeenteraad zal ge
houden worden.
Zierikzee, den 5 Juli 1892.
De Burgemeester,
Ch. W. VERMEIJS.
ZAKEN TER TAFEL TE BRENGEN:
Mededeeling van ingekomen stukken. Voorstel van
Burgem. en Weth. tot vaststelling van de jaarwedde der
aan de openbare lagere school A te benoemen onderwijzeres.
Ondeizoek der geloofsbrieven van het gekozen Raadslid
de heer Mr. A N. Baron de Vos van Steenwijk. Voor
dracht ter benoeming van eene onderwijzeres aan de school
A enz.
De BURGEMEKSTER van Zierikzee brengt ter kennis
van zeevarenden, die daarbij belang kunnen hebben, dat
van af 11 Juli tot 13 Augustus a-s., in den
Nieuwen Rotterdamschen Water
weg, bez. de witte tonnenlijn, een weinig ten W. van
het fort aan den Hoek -van Holland, oefeningen
zullen worden gehouden in het leggen van ongeladen
schoktorpedo's en dat het onveib'ge terrein afgebakend zal
zijn door witte tonnen aan de Noordzijde op de grens van
het vaarwater en door groene tonnen daar bez.
Zierikzee, den 6 Juli 1892.
De Burgemeester voornoemd,
Ch. W. VERMEIJS.
Amerika.
Bjj haar nieuwe kunstreis in Amerika krjjgt Adelina
Patti 1100 pd. per avond van haar nieuwen impressario
Marcus Meyer. Abbey betaalde niet meer dan 1000 pd.
Eng-eland.
Londen, 5 Juli. Gekozen tot na toe 65 conserva
tieven, 10 unionisten en 48 liberalen. De conservatieven
hebben tot dasver 7, de Gladstonianen 18 zetels ge
wonnen.
Rusland.
St. Petersburg, 4 Juli. Volgens het cbolera-
bulletin zjjn te Saratow van 30 Juni tot 2 Juli 20
personen door dë cholera aangetast, van welke 2 zijn
overleden en 1 hersteld. Geen der aangetasten, uit
gezonderd één, is met cholera-ljjders of met besmette
plaatsen in aanraking geweest. Te Astrakan kwamen
den 2 Jali 19 cholera-gevnllen voor, en bovendien 45
op de reede. Te Bakn is ten aanzien van de cholera
weinig verandering gekomen. Te Tiflis hadden den
laten dezer twee nieuwe ziektegevallen plaats. Een der
ljjders is gestorven.
Zwitserland.
De bekende J. C. Lavater hield te Zurich een rede
bjj de inzegening van een hnweljjk, wellicht de beste
en kortste die ooit gehouden is.
Hij zeide:
Gjj, bruidegom en brnid, hebt beide op school
geleerd, dat ik is de eerste persoon en gij de tweede.
Als men rondziet onder de menschen dan schijnt
dit ook regel in het huieeljjk leven geworden te zg'n.
Maar zoo mag het in nw leven niet zjjn! Bjj u
moet gij altjjd de eerste persoon zjjn, en ik de tweede.
Dan zal het u goed gaan.
Nederland.
Amsterdam, 3 Jnli. Geel is heden, door zjjn
partjjgenooten daartoe aangezocht, te 11 nnr in een
open rjjtuig met een rosinante bespannen, van zijn
woning in de Jacob Van Campenstraat afgehaald en
langs verschillende hoofdwegen naar »Constantia" ge
leid. Twee broers hadden met hem in het rjjtuig
plaats genomen, dat voorafgegaan werd door enkele
leden van den Centralen Raad en van het bestunr van
de Amsterdam8che afdeeling van den Sociaal-Demo-
cratischen Bond.
Veel enthousiasme werd langs den openbaren weg
niet aan den dag gelegd. Enkele welkomstgroeten
beantwoordde Geel kalm en koel. Een bruinachtige
flambard aan de linkerzijde waarvan een klein rood
veertje prjjkte, deed al dadelpk uitkomeD, dat Geel
het roode vaandel niet had verlaten. Bjj het afgaan
van zjjn woniog bleek de stoet ongeveer 400 500
man sterk en bestond voor het meerendeels nit flinke,
nette mannen, die allen in het Zondagspak gestoken
een zekeren welstand of welgedaanheid aan den dag
legden.
Voor het hnis van den burgemeester werden lnide
hoera's aangeheven. Overigens kenmerkte de tocht
zich door geen vermeldenswaardig feit, die tegen 1
uur, bjj aankomst aan >Constantia" tot ongeveer 1000
partjjgenooten en nieuwsgierigen was aangegroeid.
De mnziek van een fanfare-corps klonk den aan
komenden uit de eerste verdieping van het gebouw
tegen, uit welker middenraam door middel van een
zoogenaamden Rotterdamschen steiger, een balcon ge
ïmproviseerd was, waarop A. Rot door zjjn blond
haar bjj partggenooten »de witte Rot" genoemd, ter
onderscheiding van zjjn broeder en Geel verschenen
om de menigte toe te spreken en wat Geel betrof toe
te wuiven. Daarna werd Geel door den gang waar
een eerewaoht van de leden van een sohermgezelschap
was opgesteld naar de groote zaal en op de tribune
geleid.
Hier werd hg met vreugdekreten en leve Geel
ontvangen.
De heer Sam. Coltoff, die de vergadering leidde,
zeide dat Geel door den vermoeienden zegetocht en
door zenuwachtigheid, thans niet kon spreken, en dat
men zjjn zwaaien met den hoed, voor het oogenblik
maar voor lief moest nemen. Verder deelde hg mede,
dat er een aantal telegrafische gelukwenschen van de
afdeelingen waren ingekomen en ook een van den heer
Van Assen uit 's Gravenhage, die Geel gelukwenschende
met zjjn bevrjjding, hem aanspoorde zjjn verdere leven
aan orde en eerbied voor de majesteit van het reoht
te wjjden. (Gelach).
De heer Coltoff sprak hierna Geel toe en verzekerde
hem, dat de geest onder de partggenooten en Amster
dammers, gedurende zjjn gevangensohap veel verbeterd
was. Men kon thans optochten honden zonder vergunning
te vragen.
Aan de volle zaal deelde hg nu mede dat Geel
verklaarde in de gevangenis eerst tot recht begrip van
het beginsel der sociaal-democratie te zjjn gekomen,
en zjjn leven voor dit beginsel veil te hebben.
De moeder van Geel dankte hg voor deeohtmoederlgke
harteljjke wjjze, waarop zjj haar zoon in de gevangenis
bezocht en nu ook ontvangen had, en in hem geen
boosdoener zag, maar een jonkman, die voor de be
ginselen zjjner partjj wilde en kon ljjden en strjjden,
en wekte hg de aanwezige vrouwen op, desgelgks te
doen als dit noodig mocht bljjken.
Mej. Keiler bood hierop namens de sociaal
democratische vrouwen-vereeniging aan Geel een bloem
ruiker aan met eene toespraak, waarin zjj zjjn moed
en volharding huldigde, waarmede hjj een ongewettigd
lange gevangenisstraf voor zjjn misdrgf had getrotseerd.
De heer Penning sprak hierop Geel toe namens den
Centralen Raad van den Sociaal-Democratischen Bond.
Na hem voerden nog het woord Polak, Kamphuizen,
Hermans en Domela Nieuwenhuis,] welke laatste aan
Geel een tuiltje bloemen overreikte, geplukt op het
graf van Nieuwenhuis' vrouw.
Geel dankte hierop voor al de hulde en eer hem
gebraoht. Hjj beloofde aan het roode vaandel getrouw
te zullen blgven. Hierna deelde hg het een en ander
nit zjjn gevangenschap mede. Zoo o. a. een gesprek met
den offioier van justitie, die hem gezegd had zoolang
gekerkerd te zullen blgven tot hjj van'zjjn socialistische
denkbeelden was teruggekomen, bjj welk gesprek hg
(Geel) genoodzaakt was den officier eerbied voor een
lid der wetgevende macht, nl. Domela Nieuwenhuis, te
verzoeken, toen ZEd.Achtb. zich onvoegzaam over D. N.
tegenover hem, Geel, uitliet.
Voorts hoe hg het aanvankelgk goed had in zjjn
gevangenschap, doch hoe de behandeling al minder
werd, vooral door een ontdekte correspondentie met
een medegevangene, en dat hg bleef volharden bjj zjjn
beginselen.
Toen hg Donderdag zjjne invrijheidstelling vernam,
waren velen hem komen gelukwenschen. Een kwam
hem een betrekking aanbieden, wanneer bjj nl. zjjn
beginselen wilde vaarwel zeggen, en toen was hem
gebleken, hoe valsch toch menschen zjjü, ook al toonen
zjj een goed hart.
Met den wensoh dat alle aanwezigen met hem dezen
dag genotvol mochten doorbrengen, eindigde hjj, en
verzekerde allen met de daad te zullen toonen dankbaar
te zjjn voor hetgeen zjj voor zjjne invrijheidstelling
hadden gedaan.
Het zangkoor liet zich weer hooren, en daarna
begaven Domela Nieuwenhuis en Geel zich voor het
raam in de voorzaal. Te 3 uur ging Geel weer per
rjjtuig naar de Jacob Van Campenstraat terug.
Het telegram, door den heer A. van Assen gericht
1.1. Zondag aan den voorzitter van den sooiaal-demo-
oratischen Bond, met verzoek tot voorlezing aan dein
>Constantia" vergaderde menigte, luidde aldus:
»Aan den ontslagen heer Geel.
>A1 zjjt gjj mg vreemd, ik wensch u geluk met uwe
herkregene vrjjheid en neem ter waardeering van dat
feit deel in de feestviering, die op dit oogenblik uwe
geestverwanten in de hoofdstad des rjjks vereenigt.
»Aan die betuiging echter deze bede:
»WeeB dankbaar voor een Koninkljjk genadebetoon,
dat ten laatste macht voor recht, billjjk- en mensche-
ljjkheid deed wjjken. Betoon u in uw verdere leven
die daad van vorsteljjke grootmoedigheid steeds waardig.
En eindeljjk: Moge uit de doorgestane beproeving
het pliohtbesef over u vaardig zjjn geworden, dat een
braaf mensch ook behoort te zjjn een ordelievend
burger, buigende voor de majesteit des gezags en voor
de wetten des lands.
»Leve de Koningin en bare moeder, uwe Weldoenster!
A. VAN ASSEN,
oud-lid van de Staten van Friesland.
Ouddorp, 4 Juli. De Raad benoemde Zaterdag
jl. C. Bosloper, gemeentebode, tot ontvanger dezer
Vlissingen, 5 Juli. Naar men verneemt, zal
het bestek voor het te bouwen havenstation alhier
worden veranderd, omdat de laagste inschrjjver ruim
50,000 boven de raming was.
Eene nienwe besteding zal vermoedeljjk plaats hebben,
waardoor met het bouwen nog eenigon tjjd gewacht
zal moeten worden.
Ierseke, 5 Jnli. Aan het concours op de Doelen,
dat 30 Juni alhier gehouden werd, hebben 24 schutters
deelgenomen, n.l. 2 van »Doel naar Hoogec" te
Wolfaartsdjjfe, 9 van >Ons Genoegen" te Rilland, 3
van >Oefening en Uitspanning" te Hansweert, 1 van
»St.-Andries" te Wemeldinge en 9 van »St.-Bastiaan"
te Ierseke. De medaille voor de meeste punten werd
behaald door L. Kalle te Rilland; de medaille voor
de meeste rozen door C. Harrisson te Rilland; de
pelotonsmedaille voor de meeste punten door »Ons
Genoegen" te Rilland; de pelotonamedaille voor de
meeste rozen door >St.-Bastiaan" te Ierseke; de medaille
voor de meeste vieren door A. Pols te Ierseke; de
medaille voor de meeste drieën door H. van de Vrede
te Ierseke; de prjjs voor de meeste tweeën door
A. Sandee te Ierseke en de prjjs voor de meeste eenen
door J. den Herder van Wolfaartsdgk.
Zoo zachtjes aan worden de gekalkte pannen
weder in zee gebracht. Blijft het weer gunstig, dan
zal gedurende een paar weken de drukte verbazend
zjjn, want het aantal pannen dat op den djjk gereed
staat, is weer veel grooter dan in vorige jaren.
Zierikzee, 4 Juli. Aan de handelingen van
het geneeskundig staatstoezicht in Zeeland, is het
volgende ontleend:
Pokken zjjn in Zeeland alleen voorgekomen te Zie
rikzee bjj een ongevaccineerd persoon, die in eene
slaapstede besmet geraakte.
Mazelen kwamen voor te Goes, Terneuzen, Zierikzee
en Zonnemaire.
Typhus en febris typhoidea werden geconstateerd te
Biervliet, BruinisBe, Clinge, Hoofdplaat, St. Maartensd jjk,
Middelburg. Oud-Vosmeer, Scherpeniase, Tholen, Vlis-
singen en Terseke.
Diphtheritis kwam voor te St. Annaland, Haamstede,
Hulst, IJzendjjke, Kruiningen, St. Maartensdjjk, Middel
burg, Poortvliet en Ritthem.
Aan cronp stierven in Zeeland 10 personen, nameljjk
te Poortvliet 2 en in de gemeenten Goes, Hulst, Krui
ningen, Terneuzen, Oosterland, Ond-Vosmeer, Ritthem
en Westkapelle 1.
Het aantal overledenen aan kinkhoest bedroeg in
Zeeland 27, waarvan te Wolfaartsdgk 8, 'a Heerenhoek 6,
Bargh 3, Hoek, Ovezande en Vlissingen 2, en te
Eikerzee, Ellewoutsdjjk, 's Heer Arendskerke en Ter
neuzen 1.
Aan febris puerperalis stierven 7 vrouwen, en wel
in de gemeenten Bruinisse, Goes, Hoek, Koewacht,
Middelburg, Overslag en Westkapelle; aan andere
ziekten van het kraambed kwamen in Zeeland geen
sterfgevallen voor.
Aan febris continu» stierven in Zeeland 14 personen,
nameljjk 4 te Breskens, 2 te Hoek en 1 in de gemeenten
Bargh, Groede, Cortgene, Ovezande, Sluis, Tholen,
Wissenkerke en Yerseke.
In Zeeland zjjn aan influenza overleden in Januari
180, in Februari 71, in Maart 12 en in April 2, alzoo
te zamen 265 personen.
Van deze sterfgevallen"^..wamen vcor te Zierikzee 31,
Middelburg 17, Terneuzen 10, Goes en Zaamslag 9,
Koewacht 7, Kerkwerve, OoBterland en Ovezande 6 en
in 65 gemeenten van 1 tot en met 5.
Aan Gedep. Staten van Zeeland werd, na gevraagd
advies, medegedeeld, dat er van den kant van het ge
neeskundig staatstoezicht geen bezwaar bestond tegen
het wederom in gebruik nemen van de in 1866 gesloten
begraafplaats te St. Annalandmits daarbjj maar
dezelfde orde van begraven gevolgd werd, als van 1829
tot 1866 had plaats gehad.
Zoo han delende, hetgeen ook het vaste voornemen
van het gemeentebestuur van St. Annaland was, zon
het gedeelte der begraafplaats, elk jaar voor 50
overledenen benoodigd, ongeveer 60 jaren gesloten zjjn
geweest, een tjjdperk, voorzeker lang genoeg om
schadeljjken invloed bjj het roeren te mogen buiten-
slniten.
Gedep. Staten, van oordeel dat de vergunning, bedoeld
in al. 2 der wet van 10 April 1869 (Stbl. no. 65), niet
noodig was, omdat het buiten gebruik stellen der
begraafplaats vóór de invoering dier wet had plaats
gehad, deelden aan het gemeentebestuur mede, dat
tegen het weder in gebruik nemen der meergemelde
begraafplaats geen bedenking bestond, indien zjj niet
binnen de kom of binnen den afstand van 50 M.
daarvan gelegen was.
Na voltooiing der vergrooting van de openbare school
te Noordwelle, kon op de vraag van het bestuur dier
gemeente of de school in gebruik mocht worden ge
nomen, een bevestigend antwoord worden gegeven.
Een in handen van het geneeskundig staatstoezicht
gesteld plan tot vergrooting der openbare school te
Kerkwerve kon worden goedgekeurd.
In plaats van den heer Kok, directenr der H. B. S.
te Zierikzee, die voor gezondheidsredenen ontslag
heeft gevraagd en gekregen als lid der eind-examen
commissie der H. B. Soholen in Zeeland voor dit jaar,
is benoemd de heer W. F. Wolters, leeraar aan de
R. H. B. S. te Bergen op Zoom.
Benoemd te Tholen tot onderwjjzer de heer D.
Rietveld de Hondt te Purmerend en tot onderwjjzeres
mej. T. K. M. de Lange te Ond-VoBmeer; met de
laatstgenoemde stonden op de voordracht mej. Wa.
Kirrwald te Middelburg en mej. F. M. C. van Swieten
te Bergen op Zoom.
Vanwege den provincialen waterstaat werd Zater
dag te Ellewoutsdjjk een deskundig onderzoek ingesteld
near den toestand van het terrein enz. voor de oprich
ting van een steiger, die onlangs gevraagd is.
Te Baarland is bjj herstemming tot lid van den
gemeenteraad gekozen de heer Jacob Elenbaas met 25
van de 47 geldige stemmen. De overige stemmen
waren uitgebracht op den heer J. Priem.
Aan de verkiezing voor een lid van den gemeente
raad te Cats, in de plaats van den heer C.M. August jjn,
die dé gemeente metterwoon heeft verlaten, namen
van de 48 kiezers slechts 27 deel. Op den heer M. de
Regt Cz. werden 12 en op den heer J. Hejjboer 8
stemmen uitgebracht; zoodat tusschen beiden eene
herstemming moet plaats hebben. De overige 7 stemmen
waren over verschillende personen verdeeld.
De werkzaamheden tot opruiming van het wrak
van de >Woodstock", bjj Terneuzen, zjjn 24 Jnni aan
gevangen, en nadat door dynamiet de zware stukken
waren losgeschoten en door den Buffel" opgebracht,
was de geheele verwjjdering van het wrak den 2den
Jnli afgeloopen.
Bljjken s bericht van Harer Majesteits gezant te
Brussel is de in- en doorvoer van Nederlandsch rund
vee in België weder toegestaan langs den spoorweg
RoosendaalEsschen, in welke laatste plaatB de dieren
gevisiteerd zullen worden door een Belgischen veearts.
Zierikzee, 6 Juli. Programma van het Tweede
Zomer-Concert in Parklust op Vrjjdag 8 Juli a.s.,
's avonds 8 nnr precies:
1. Au Pas! Marche militaireTack.
2. Des jours de soleil. OuvertureKling.
3. Fantaisie sur l'opóra »La Somnabule" de
BelliniKessels.
4. Die beiden kleinen Finken. Concert-Polka
fiir zwei PiccolosKling.
5. Sursnm Corda. Marche de procession. Tueinne.
6. Une Fête cbampêfcre. OuvertureLabouy.
7. Grosses PotpourriHamm.
8. Le Postillon. GalopFaust.
Onze Staatsschuld bedroeg op 1 Januari jl.
1096.002.609.50.
(Duizend 96 millioen, twee duizend, zes honderd
negen en een halve galden). Een aardig sommetje
Te Bergen-op-Zoom is op de haven een onder
officier door drie personen aangevallen en deerljjk
mishandeld. Men wilde hem in het water werpen,
maar dit is gelukkig door eenige burgers en een paar
andere onderofficieren, die op het ramoer kwamen toe-
loopen, voorkomen. Hevig bloedende en gewond werd
de onderofficier in een nabjjzjjnd café bewusteloos
binnengedragen. Tegen de drie woestelingen is proces
verbaal opgemaakt.
Naar men meldt, moet bjj de instructie van
de krankzinnigenzaken in Den Haag, die nog altjjd
wordt voortgezet, ook gebleken zjjn van vermoedeljjke
verduistering van een geldsom, die een ontslagen
patiënt ten behoeve van het personeel had geschonken.
De weesinrichting te Neerbosch heeft van iemand
te Amsterdam, die onbekend wenscht te blgven, de
belangrgke gift ontvangen van 150,000 metselsteeoen.
Te Utrecht is het toelatings-examen voor het
gymnasium met goed gevolg afgelegd door een negen
jarigen knaap.
Zaterdagnaoht bracht een verliefd meisje de
Lambertos8traat te Kralingen in rep en roer. Nadat
men haar had medegedeeld, dat haar minnaar er nog
een ander meisje op na hield, wonende in de Lambertns-
atraat, begaf zjj zich Zaterdag avond laat daarheen,
verstopte zich op aanwjjzing van een paar vrouwen in
eene poort, en toen zjj haren minnaar vrooljjk keuvelende
met zjjn tweede meisje hoorde aankomen, sprong zjj
plotseling uit haren schuilhoek en sloeg er toen dapper
op los, tengevolge waarvan het minnende paar met
eenige bekomen bloedende wonden het hazenpad moest
kiezen. Uitgeput zakte zjj daarna ineen, en langen
tjjd kostte het, eer men haar tot bewustzjjn had
gebracht.
Aanbestedingen, Verkoopingen, enz.
Te 's Gravenpolder is verleden week een blok
vlas verkocht voor ƒ432 per hectare. Eene oppervlakte
van 5 hectaren bracht gemiddeld ƒ380 per hectare op.
Wel een bewjjs dat in Zuid-Beveland ook beste kwaliteit
wordt gevonden.
Nieuwerkerk, 5 Jnli. Heden werd door het
bestuur der op te richten roomboterfabriek alhier,
aanbesteed, het bouwen van een roomboterfabriek met
directeurs-woning, jjshuis, enz.
Minste iuBchrjjver was de heer K. Deurloo te Nienwer-
kerk, voor 7470. Het werk is nog niet gegund.
LANDBOU W.
Wissenkerke. In deze gemeente worden de
te velde staande gewassen op sommige plaatsen
geheel met vernieling bedreigd door heele zwermen
rupsen, die in een oogenblik tjjds het loof van aard
appelen, mangels, suikerbieten enz. geheel afknagen.
De een probeert door kalk te strooien de onwelkome
gasten te verjagen, anderen gebruiken weer teer. In
ieder geval ljjdt men nu reeds zeer groote schade.
RECHTSZAKEN.
Al de personen, die na afloop der meeting op 1 Mei
bjj Leeuwarden den brigadier-majoor De Jager mis
handeld hebben, zjjn deswege door de rechtbank te
Leeuwarden veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf;
voor drie van hen geldt de voorloopige hechtenis in
mindering.
Een ander persoon, die in den avond van 1 Mei in
onderscheidene hnizen aan den Grachtswal aldaar de
glasruiten had ingeworpen, is veroordeeld tot een
gevangenisstraf van zes maanden.
KERKNIEUW!
De heer P. C. A. flalffman te Kondekerke heeft het
beroep naar de Ned. herv. gem. te Schiedam aangenomen.
's Gravenhage, 4 Juli 1892.
Wie ons, Hagenaars, voortaan zou durven ver
wijten de reinheid niet lief te hebben, dien zullen
we met een schouderophalen kunnen voorbijgaan.
Stelt u eens voor, terwijl we vroeger niets hadden
dan eene badinrichting in het midden der stad op
een tochtigen hoek en weinig geriefelijk ingericht,
een soldaten zwemplaats in het kanaal en een vuile
zwemkom zonder toezicht in den Haagschen Vliet,
zijn onze huidzuiverings-inrich tingen vermeerderd met
het prachtige, inderdaad schier onvergelijkelijk goed
ingerichte zwembassin en badhuis aan de Maurits
kade en, sedert heden, met een Volks- en Schoolbad.
Nu zou men zeggen, heeft den Haag zooveel ver-
frisschingsgelegenheden noodig, terwijl de zee zoo
dichtbij is. Maar die dit zegt, bewijst de Haagsche
toestanden niet te kennen. Van het groot aantal
baders dat jaarlijks in de Noordzee voor Scheveningen
frissche kracht tracht te herwinnen, komt er geen
25 percent uit den Haag. Het zijn de badgasten,
die er het meest gebruik van maken, zoowel vreem
delingen als Nederlanders, uit alle oorden des lands,
en van de Hagenaars, die in zee ploffen, doet de
overgroote meerderheid het op voorschrift van den
geneesheer. Zij ondergaan een werkelijke kuur. Voor
pleizier een bad gaan nemen in zee, deden vroeger
nog wel mannelijke residentiebewoners, vooral de
jongeren, maar tegenwoordig is dat lang zoo veel
vuldig niet meer. Toen had men geen uitstekend
zwembassin aan de Mauritskade, met behoorlijk
toezicht en geringen abonnementsprijs, waar men
dagelijks, weer of geen weer, kan gaan zwemmen,
terwijl men in zee feitelijk niet zwemmen kan,
omdat men dan te ver van 't veilige strand zich
moet verwijderen en gevaar loopt in draaikolken
te geraken, en het dagelijksch bezoek aan Scheve
ningen vrij duur te staan komt, nog daargelaten
dat het zeebad lang niet voor alle gestellen voor-
deelig is. Maar is in de behoefte aan een bad voor
de gegoeden dus voldoende voorzien, en kan de
burgerklasse in het oude badhuis achter de kerk
dat ook gemoderniseerd is en goedkooper is
geworden voldoende zich van onreinheden zui
veren, met de arbeidende klasse stond het droevig
gesteld. Een gelegenheid om voor een paar centen
schoon te worden, bestond tot dusver niet. De
arbeiders, die van reinheid houden, moeten Zaterdags
avonds of Zondags ochtends zich behelpen met een
afspoeling in een kuip, tobbe of kom, in hun gewone
huis-, slaap- en toiletkamer, als zjj hun Zondags
toilet maken, door Zola in een zijner romans zoo
realistisch, ten opzichte van een mijnwerker, be
schreven. Maar de overigen zij blijven soms
weken aan weken zonder verfrissching. En nu
moge men tegenwoordig nog zoo hoog de arbeiders
verheffen, een vuile arbeider is een even vuil mensch
als een vuile kapitalist.
Verwonderlijk mag het dan ook wel heeten, dat
de sociaal-democraten zoo weinig op dit punt tot
dusver hebben gelet. Wij hebben hier in den Haag
een sociaal-democratische drukkerij om propaganda
te maken voor de zaak en een sociaal-democratische
bakkerij om brood te verspreiden, maar een sociaal
democratisch reinigingshuis bestaat nog niet en
ik heb er eigenlijk nog nooit op hooren aandringen.
Wèl op schoolbaden, maar mij dunkt, de ouders
hebben bet even hard noodig als de kinderen.
Het kapitaal, het vervloekte kapitaal heeft
bier al weer zich mede moeten bemoeien. Dank
zij den ijver van enkele mannen van toewijding
en den steun van vele weidenkenden, is thans in
een arbeidersbuurt op een der Buitensingels het
volks- en schoolbad geopend. Het is, als ik mij
niet bedrieg, het eerste in zijn soort. Wel bestaan
er te Amsterdam sedert kort enkele volksbadhuizen,
maar de inrichting is, meen ik, geheel nieuw. In
het Haagsche volks- en schoolbad worden geen
kuipbaden, maar alleen douches verstrekt. Dit
doucheswater wordt door den badmeester op ge-
wenscbte temperatuur gebracht in de drie afdeelingen:
voor kinderen, voor vrouwen en voor mannen. Het
water wordt geleverd door de duinwaterleiding en
wordt verzameld in een reservoir onder de dak
ruimte, van 2500 Liter inhoud. Het warme water
wordt op eigenaardige wijze verkregen door ver
warming in een vuurhaard beneden in het gebouw,
dat door een koperen spiraal naar het hoog reservoir
wordt gedreven, om van daar het verwarmde water
te persen naar de badkamer, waar het zich mengt
met het koude en naar keuze warmer of kouder
kan gemaakt worden. In het schoolbad kunnen
.18 douches tegelijk werken. De afdeelingen voor
mannen en vrouwen zijn in afzonderlijke kamertjes
ingedeeld. Wat het voordeel is der douchesbaden.
Deze: dat het bad goedkooper kan zijn, omdat het
onderhoud minder kost, daar de vervuiling veel
geringer is. Een schoorsteenveger, die een kuipbad
neemt, zal aan de geheele inrichting hier en daar
een tintje geven van roet. Maar hier wordt door
de juiste plaatsing der douches het geheele lichaam
afgespoeld en loopt het vuile water onmiddellijk
weg. De duur van het bad kan dus ook veel korter
zijn en de baders kunnen spoediger elkaar opvolgen,
zonder nadeel voor hen of de inrichting. Volgens
de hygiënisten is deze badwjjze voortreffelijk en
er is geen reden om het niet te gelooven.
Wanneer deze inrichting succes heeft, zal ze
ongetwijfeld weldra gevolgd worden door meerderen
in andere deelen der stad en dan ook zal het
baden der schoolkinderen met beter kans van
slagen aan de orde kunnen worden gesteld. Het
groote bezwaar tegenwoordig is thans toch juist
om aan elke school voldoende ruimte te vinden
voor een behoorlijk aantal baden, zonder dat de
zindelijkheid uit het oog wordt verloren.
Nu ik eenmaal op het chapiter Baden ben
gekomen, moet ik toch ook mededeelen dat, als
alles meeloopt, we binnen een paar jaar, in het
Kurhaus te Scheveningen, een zwembassin rijker
zullen worden, n.l. een binnenbassin met zeewater.
Het tegenwoordige binnenbad in het Kurhaus
dagteekent nog uit den tijd der gemeentelijke
exploitatie en wordt zeer weinig gebruikt. Het
zeewater wordt er uit een reservoir aan strand
heengeleid, maar niet dan zwakken en bijzondere
zieken maken van dit binnenbad gebruik. Men
wil dien vleugel van het Kurhaus verbouwen en een
groot zeewaterbassin bouwen l'instar van het
zoetwaterbassin aan de Mauritskade.
Jammer, dat het er dit jaar nog niet is, want dan
had men er eenige haaien, echte walvisschen en
andere zeegedrochten in kunnen brengen en als
speciale onderafdeeling van de sporttentoonstelling
beschouwen. Het zou dan zeker jeen der grootste
aantrekkelijkheden er van geworden zijn.
Recht had ik dus wel om te zeggen dat wjj
Hagenaars tegenwoordig rein zijn en nog reiner
denken te worden. Wie weet of de sporttentoon
stelling daartoe het hare ook niet bijbrengt. Nu
juist niet om de verleidelijke sehoonen, die er
Hongaarschen wjjnschuimende champagne of
Kneipp-koffie aanbieden, maar omdat de firma
Sanders, de bekende zeepfabrikanten, er een heerlijk
geurende zoeppyramide heeft doen verrijzen, die
ongetwijfeld de aandacht der bezoekers op dit
reinheidsmiddel zal vestigen.
Jammer maar, dat het ih den Haag bjj den
buitenkant blijft. Men bouwt badhuizen voor
lichaam8zui vering en houdt vast aan een ellendig
riool-spoelstelsel, dat het vuil rechtstreeks in open
grachten brengt. Het afwateringskanaal naar zee
helpt wel iets voor 't spuien, maar er zjjn toch
tijden genoeg, dat men zijn neus moet dichthouden.
Dan ook heeft men in de residentie de eigenaardige
gewoonte om vuilnisbakken en aschpotten ook
des zomera van gemeentewege in de hoofdstraten
te komen leegstorten op een vergevorderd uur in
den voormiddag. Het gebeurt wel dat men om
10, 11 uur 's ochtends nog de woningen met deze
onreine overblijfselen ziet versierd, ten voordeele
van een of andere oude voddenraapster of een
grooten hond, die ieder voor zich er het beste
uitkiest. Waarom niet overal, b.v. tusschen 6 en
8 uur 's ochtends, de vuilnislui laten rondgaan;
eenige wagens en arbeiders zou het meer kosten,
maar dat offer zou de zaak wel waard zijn.
Tevens zou men dan zonder invoering van den
Midden-Europeesehen tjjd, onze Haagsche dienst
meisjes en dientengevolge hare respectieve me
vrouwen en mjjnheeren dwingen, om wat vroeger
bet bed uit te komen, 't Wordt tegenwoordig
hoe langer hoe later. Men eet later, men blijft
langer uit en men staat later op.
Ik sprak daar van het spuikanaal naar zee.
Dezer dagen boorde ik iets fluisteren van onder
handelingen, die er gaande zouden zijn om het
Laakkanaal dat is de verbinding van den
verbroeden toegangweg naar de residentie, den
Vliet, door een kanaal om de stad heen, met het
afwateringskanaal dat wel is aangenomen in
den Raad, maar omtrent de uitvoering waarvan
men nog niets heeft gehoord, onnoodig te maken.
Wat er van aan is, heb ik nog niet met juist
heid kunnen te weten komen.
Om ten slotte bij mijn reinbeidsonderwerp te
blgven, ook de Rjjksregeering doet haar best om
de nationale reinheid te bevorderen, door haar
voorstel tot afschaffing van den zeepaccijns. Dit
onderdeel van de belastingplannen beeft tenminste
geen tegenkanting ondervonden in de afgeloopen
week, bjj de ellenlange algemeene beraadslagingen
over die voorstellen in de Kamer. Gelukkig
is het algemeen debat nu afgeloopen. Wat het
heeft doen zien? Dat er èn bjj de anti-revo
lutionaire èn bij de katholieke, maar ook bij de
liberale partjj elementen zjjn, die met een sterk
conservatief sopje zjjn overgoten, iets waartoe dit
debat vrij wel overbodig was, daar men het van
huis uit wist. Ten tweede, dat als die conser
vatieve elementen zich vereenigen met goeden wil
en een beetje politiek, nog een aardig stootje kan
gedaan worden om de belastinghervorming te
doen vallen. Er zjjn zooveel voorbehouds gemaakt,
dat men volstrekt nog niet zeker is van de
eindstemming. Ten derde, dat het voorloopig
onderzoek van wetsontwerpen in de afdeelingen
als tijdvermorsing moet afgeschaft worden; bet
onderzoek begint pas in de Kamer en de heer
Bahlman verlustigde zich in de uitspraak van een
vroeger staatsman, dat hjj aan het sectie-onderzoek
niets had, omdat hij niet wist tegen wie hjj
moest vechten en hoe groot die tegenpartij was;
eerst in het openbaar debat begon bij dat te
weten te komen. En ten vierde, dat deze Kamer
van Honderd precies het evenbeeld is van hare
voorgangster: een college van praatzuchtige heeren,
die, op sommige gelukkige uitzonderingen na,
hun kracht zoeken in het zoo geestig in Molière's
