ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
Dinsdag 5 Januari 1892.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
NIEUWSTIJDINGEN.
Haagsche Brieven.
338° Staats-Loterij.
Verschijnt DINSDAG-, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30franco per poBt
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
48ste JAARGANG. No. 6101.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cta.
meerdere regels 10 Cts.kunnen uiterlijk tot des
Maandags, "Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Ierland.
Dublin, 31 Dec. Er bad heden namiddag eene
ontploffing plaats in Dublin Castle, den zetel van het
Iersche bestuur. De ontploffing kwam uit den kelder.
Het daarboven gelegen bureau is vernield, maar
niemand is gekwetst, daar allen op dat oogenblik
afwezig waren om te ontbyten. Men vermoedt dat het
eene ontploffing was van dynamiet.
Uit het ingestelde onderzoek is gebleken dat de
ontploffing in het Kasteel veroorzaakt is door schiet
katoen. Men gelooft dat het oogmerk van de daders
dezer euveldaad is geweest, de raadzaal in de lucht te
doen springen, terwijl de raad heden avond vergaderde.
Nederland.
*s Gravenliage, 2 Jan. Gedurende het afge-
loopen jaar werden bjj den pensioenraad voor burger
lijke ambtenaren 2670 aanvragen om weduwen- en
weezenpensioen behandeld, waarvan ruim 300 niet
voor inwilliging vatbaar bleken te zyn.
Terneuzen, 2 Jan. In de commissie tot voor
bereiding eener overeenkomst tusschen Nederland en
België voor den bouw eener nieuwe sluis alhier, zyn
benoemd van wege Nederland de heeren Conrad, oud-
hoofdinsppeteur van den Waterstaat, lid der Tweede
Kamer; Buteux, lid van Gedep. Staten van Zeeland;
Yan Hooff, hoofdingenieur van 's Rijkswaterstaat te
Middelburg en Nelemans, ingenieur van den Rijks
waterstaat alhier.
In de gemeenteraadszitting, den 31 Dec. te Hoek
gehouden, nam de burgemeester, de heer J. A. v. Boven,
afscheid. Onder hartelijke bewoordingen herdacht by
allen, waarmede bjj gedurende 26 jaren had gearbeid
en dankte voor de ondervoeden medewerking. De
oudste wethouder, de heer v. Wjjck, dankte den burge
meester voor al hetgeen deze in zjjne langdurige
functie voor de gemeente had gedaaD.
Scherpeuisse, 2 Jan. In de gemeenteraads
zitting van 31 Dec. werd benoemd tot onderwijzeres
aan de openbare lagere school alhier, mej. A. Gelder
blom van Poortvliet.
By den herder A. Guiljam alhier zijn de eerste
lammeren geboren.
Brouwershaven, 2 Jan. In de volgende
week zal de commissie voor de aoepkokery alhier, dezer
dagen door H. M. de Koningin Regentes als rechts
persoon erkend, weer beginnen met de armen en be-
hoeftigen 2 a 3 malen 1s weeks warme soep te bedeelen,
waarvoor zjj eene som van 300 mocht bijeen
verzamelen.
De zuivere opbrengst voor de armen der eerste uit
voering van de zangvereenigiog Harmonie" alhier,
gegeven op 27 December jl., bedraagt ƒ18.525.
Brouwershaven, 2 Jan. Op den Nieuw
jaarsavond, omstreeks 10 uur, bad alhier eene erge
mishandeling plaats.
De twee gebroeders O. en S. ran N., beiden slagers
alhier, hadden over dag reeds een paar keer ruzie
met elkander gehad over een levering van spek voor
de armenbedeeling. Dit had plaats in verschillende
herbergen. Bij een dier gelegenheden gaf S. aan O. een
slag op diens rechteroog, waaruit het bloed spatte.
Later werd die kwestie weer in eene andere herberg
afgedronken. Des avonds werd O. door zijne moeder
en broeder in diens woning gebracht en kwam het ander
maal tot een hevigen woordentwist.
Een oogenblik daarna werd S. door O. eene wonde
achter het rechteroor toegebracht met een slagersmes.
Deze messteek moet zoo hevig zijn geweest, dat ware
de verwonde niet dadelyk door den geneesheer Bybau
behandeld, deze doodeljja zou zijn geweest. Door bloed
verlies uitgeput bon de verwonde niet worden vervoerd
en bleef hjj den ganschen nacht onder behandeling van
genoemden geneesheer ten zjjnen huize, om den anderen
morgen onder diens geleide naar zjjae woning te wor
den vervoerd. De dader werd denzelfden avond door
den waarnemenden burgemeester, den heer Yan der
Bent, voorloopig in hechtenis genomen, terwjjl door
dezen aan den Officier van Justitie van het voorge
vallene werd kenois gegeven.
Naar aanleiding van een en ander kwamen heden
morgen alhier de Rechter-commissaris, belast met de
instructie van strafzaken bjj de rechtbank te Zierikzee,
vergezeld van den Sub9titunt-officier van Justitie en
bijgt-staan door den beëedigden klerk ter griffie.
Nadat de verwonde ten zjjnen huize en verschillende
getuigeu en den verdachte O. van N. op het Raadhuis
waren gehoord, werd de verdachte in vrjjheid gelaten.
Hoewel de toestand van den verwonde zwak ie, be
staat, zoo er geen bijzonderheden opdoen, hoop op
herstel.
Beiden zijn vaders van huisgezinnen, terwjjl O. reeds
een paar maal wegens mishandeling moet zijn veroor
deeld geweest.
Brouvrex'shnven, 2 Jan. Op den laatsten
dag van het jaar 1891 werd alhier 's morgens het
kustwacht-bericht ontvangen, dat er een groot schip
op den buitenkant van den Ooster aan den grond zat.
Dadelijk vertrok de reddingsboot >Prins Hendrik" van
de Zuid-Hollandsche ReddiDgs-Maatschappij van hier,
om de noodige adsistentie te verleenen. Wind en
stroom beletten haar evenwel zee te kiezen, zoodat
zij verplicht was terng te keeren en de ebbe af te
wachteo. Zoodra de vloed was afgeloopen, zeilde zjj
weer heen, werd door den loodsafhaalkotter een eind
in het Brouwershavensche zeegat gesleept en zette,
losgelaten, koers naar de strandingsplaats. Zij mocht
evenwel haar doel niet bereiken en was verplicht
onverrichter zake terug te keeren. Inmiddels wa9 ook
de van genoemde Red dings-Maatschappij te Burghsluis
gestationneerde reddingsboot van daar vertrokken, die
er in mocht slagen het schip te bereiken en den
kapitein, stuurman en een jongen daarvan af te halen
en behouden alhier 's avonds aan te brengen; de be
manning, met hun goed hier ook aangekomen, bestaande
nit 18 man, had eenige oogenblikken te voren het
schip met een hoogaarts, mede van Burghsluis derwaarts
vertrokken, verlaten. Een Noordzeeloods, mede daar
aan boord zijnde, was op het schip gebleven en is
heden hier door schipper L. Nieman van Maassluis
aan wal gebracht.
Het schip bleek te zyn het Fransche fregat »Iquique",
kapitein Guyonnet, geladen met steenkolen, komende
van Shields en bestemd naar Valparaiso. Het schip is
nog in goeden staat en werd door deBergiDgmaatschappy
alhier aangenomen te lichten en af te brengen, waartoe,
wanneer het goed weer blyft, alle kans bestaat.
De laatste berichten zjjn, dat het schip 4 5 voet
slagzij de heeft gekregen en vol water zit, dat er even
wel door de openstaande luiken echjjnt ingeslagen te
zijn. Het schip geheel van ijzer, echjjnt nog dicht te
zijn. Er zjjn hier bereids eeüige voorwerpen van waarde,
touwwerk en levend gedierte aangebracht.
4 Jan. Het schip is wrak geworden, twee masten
zyn reeds gevallen. Door hooge zee kan men het niet
naderen.
Duivondjjke, 2 Jan. Heden werd door den
Raad alhier tot onderwjjzer aan de openbare school
op het gehncht Looperskapelle benoemd den heer
C. M. van Tnyl, wonende te Ernst by Epe in Gelderland.
Zierikzee, 4 Jan. Gisteren voormiddag werd
door den brig. tit. der rijksveldwacht L. C. Straub
uit St. Maartensdijk naar hier overgebracht J. H. H.,
van beroep jjzergieter, wonende te Zwolle, thans zonder
beroep of middelen van bestaan, die zich had schuldig
gemaakt aan bedelarij en landloopery op het eiland
Tholen. Na een verhoor voor den rechter-commissariB
te hebben ondergaan, werd tegen hem een bevel van
voorloopige aanhouding uitgevaardigd en is hjj daarop
overgebracht naar heb huis van bewaring alhier.
Zierikzee. De beperkiDg van het met beladen
voertuigen berjjden der Kunstwegen, is, ingevolge de
door Gedeputeerde Staten dezer provincie gemaakte
bepaling, opgeheven met middernacht tusschen den
3den en den 4den dezer.
Benoemd tot gezworen van het waterschap Baar
land de heer H. A. Mol.
By Kon. besl. is A. J. Bierens Jr. benoemd tot
burgemeester der gemeente St. Annaland.
Men schryft ons uit Biervliet:
Evenals in vorige jaren hadden onze herbergiers
van den burgemeester toestemming gekregen, om met
den tweeden Kerstdag muziek en dans te geven. Toch
heeft de brigadier der maréchausées tegen al die
kasteleins proces-verbaal opgemaakt, wjjl ze geen
schriftelijke bewijzen konden toonen. Eane zonderlinge
overeenstemming van twee verschillende autoriteiten I
Of dergeljjke handelingen der politie strekken zullen
om hare waardigheid te handhaven, betwjjfelen wij,
want mogen bedoelde ingezetenen al volgens de letter
der wet onwetend strafschuldig gehandeld hebben,
volgens den geest der wet zija ze stellig niet strafbaar.
Benoemd tot hoofd der school te Wormerveer
de heer L. de Vries, hoofd der school te Midsland op
Terschelling.
De benoemde was No. 1 van de 138 sollicitanten,
die aan het vergelykend examen deelnamen.
Zierikzee, 2 Jan. De Zeeuwsche Spoorboot-
Maatschappij heeft hare tweede boot in de vaart
gebracht, nl. de >Zelandia", afgekeurd voor den dienst
op de Westerschelde. Een prachtig begin Moge het
vervolg beter zijn!
De gemeenteraad te Melissant heeft besloten, de
jaarwedde van de te benoemen onderwijzeres aan de
openbare school aldaar vast te stellen op ƒ500. en
bepaald, dat deze na een jaar verblyf in de gemeente
met ƒ50 kan worden verhoogd.
By kon. besluit is als bljjk van goedkeuring en
tevredenheid de bronzen medaille en een loffelijk ge
tuigschrift toegekend aan F. van Rijssel, arbeider te
Sas van Gent, voor de door hem op 17 Juli 1891 met
gevaar van eigen leven volbrachte redding van een
drenkeling uit de westelyke schutkolk aldaar.
Voorts is aan C. J. van Lookeren Campagne op ver
zoek eervol ontslag verleend als directeur van het
Rykslandbouwproefstation te Hoorn en in zjjne plaats
benoemd dr. K. H. M. v. d. Ztnde.
Zierikzee, 4 Jan. De influenza, die zich tot de
vorige week in een goedaardig karakter alhier ver
toonde, begiDt, helaas! slachtoffers te eischen. Het
getal zieken in deze stad is zeer groot, men spreekt
van p. m. 1000. Da heeren doctoren moeten dan ook
van vigelanten gebruik maken om bnnne patiënten te
kunnen bezoeken en zoowel op godsdienstoefeningen als
andere vergaderingen heeft het ziekengetal een grooten
invloed. Voor de twee Herv. kerken alhier waren
gisteren slechts één organist en ééa voorzanger, ter
wjjl het politie-bureau by na ontvolkt is. Niet te ver
wonderen is het, dat men hier elkaar ontmoetende,
niet vraagt: »hoe gaat het U" maar »hoe gaat het
met Uwe familie, geen zieken?"
Uit Schouwen, uit Walcheren en ook uit Zeeuwsch-
Vlaanderen ontvangen wij berichten, dat de ziekte
zich steeds uitbreidt. Ia een volgend No. hierover
,2 13
a
«oco
o c- co
E-<~^
a a
a,
hcM
M
>-$
1-5
In 1891 zyn te Zierikzee geboren 213 kinderen,
(114 mannelijk, 99 vrouwelyk), zjjnde 10 minder dan
in 1890; overleden 170 personen (81 mannelyk, 89
vrouwelijk), zjjnde 23 meer dan in 1890; gehuwd
67 paren, zjjnde 3 meer dan in 1890; echtscheiding
geene; het getal als levenloos aangegeven bedroeg 11,
zijnde 3 minder dan in 1890; onder de geborenen
waren 13 onecht, zjjnde 2 meer dan in 1890.
Gevolg gevende aan de nitnoodiging van het
hoofdbestuur van het Nederlandsch Onderwijzersgenoot
schap, had de afdeeling Goes tegen Dinsdag j.l. eene
gecombineerde vergadering der afdeelingen op Zuid-
Beveland uitgeschreven, teneinde over de kwestie van
den leerplicht van gedachten te wisselen. Door het
slechte weer waren slechts 13 onderwijzers opgekomen,
die onder voorzitterschap van den heer Moojen de
zaak uitvoerig bespraken.
De heer Van Schelven verdedigde de invoering van
den leerplicht, zoowel uit een paedagogisch als uit een
sociaal oogpunt. Zooals de toestand nn ie, kan op vele
scholen, inzonderheid ten plattelande, zelfs niet aan
de bescheidenste eischen der wet worden voldaan. Zij,
die maanden en maanden de school verzuimen, zjjn
van October tot Maart een beletsel voor den goeden
gang van het onderwysde trouw komende leerlingen
worden in hunne vorderingen gestraft door de ver-
zuimers. Mag dat zoo bljjven?
Recht voor allen, zegt men; ongetwyfeld, maar stel
dan s. v. p. daarnaastPlicht voor allen.
Meesttijds wordt beweerd, dat vele volwassen personen
geen werk kannen vinden, omdat hunne plaatsen
worden ingenomen door kinderen. Welnu, zegt spreker,
stuurt de kinderen naar school en laat de volwassenen
werken.
Inbreuk op de rechten der ouders? Wie herinnert
zich niet de beweging, die in 1874 een gevolg was
van de wet op den kinder-arbeid. En wat is ze ge
bleken een storm in een glas water.
Dat er nog politieke of kerkeljjke partjjen in ons
land zouden zjjn, die het volk »dom" willen houden,
noemde de heer Van Schelven een bakersprookje.
Integendeel: alle partyen kunnen medewerken aan de
invoering van den leer- (geen: schoolplicht, d. w. e.
aan de bevordering van de volksontwikkeling.
De heeren Ljjs van Baarland en Fopma van Biezelinge
verdedigden evenzeer de invoering van den leerplicht,
die evenwel krachtig bestreden werd door den heer
Verhage van Kruiningen, op grond dat dan menigeen
gedwongen zon worden gebruik te maken van de
openbare school, die daartegen principieele bezwaren
heeft.
Ook de tegenstanders der vacoinatie hebben kinderen
en dezen zou men dwingen hunne kinderen te laten
vaccin eeren 7
Daartegen werd aangevoerd, dat ieder volkomen
vrjjheid heeft zjjne kinderen uit de school te houden,
als hjj slechts zorgt, dat deze een minimum kennis
opdoeo, onverschillig waar of van wien.
Den leeftijd voor het verplicht schoolgaan wenscht
men te stellen van 6-12 jaren, waarbij zich dan ver
plicht herhalingsonderwjjs tot 16 jaar zou moeten
aansluiten, evenwel met deze restrictie, dat het onder-
wjjs op vakscholen, burgeravondscholen e. d. g., van
het bjjwonen der herhalingschool zou vrjjscellen.
Alleen het constateeren van het verzuim wenschte
men aan den onderwjjzer op te dragenhet vervolgen
en straffen wegens gepleegd verzuim zou de taak van
anderen moeten zijn.
In eene eventueele wet op den leerplicht wenschte
men opgenomen te zien o.a. eene duideljjke omschrijving
van geoorloofd verzuim (ziekte, godsdienstplichten e.a.);
een minimum van weken per jaar en uren per week,
dat er school zal gehouden worden en voorts eene
zoodanige regeling van vacanties, dat het grootste
deel van het tegenwoordige verzuim (de oogst b. v.)
in die vacanties valt. (Midd. Ct.)
Naar wjj vernemen zullen met primo Januari het
bekende Weekblad voor jonge Dames „De Hollandsche
Lelieonder redactie van Johanna van Woude en het
tijdschrift voor kunst- en zedegeschiedenis „Dietsche
Warandeonder hoofdredactie van Paul Alberdingk
Thjjm, voortaan verschjjnen bjj L. J. Veen, Amsterdam.
De gemeenteraad van Tilburg heeft besloten
ƒ4000 toe te kennen aan het Algemeen Armbestuur
om te voorzien in den on middellij ken nood door den
hagelslag geleden en 6000 toe te staan voor werk
verschaffing. Tot dat doel zal een uitgestrekt perceel
heidegrond worden ontgonnen.
»Uiterst matig
In een artikel over de predikants-traktementen in
den Heraut van Dr. Knyper, komt O. a. voor
»Men wordt beroepen op een vast traktement en
van dat traktement moeten nu eerst twee en straks
allicht acht of negen personen leven. Iets wat niet
overdreven is, daar een zestal kinderen uiterst matig
is genomen".
Zaterdag is het eerste nummer verschenen van
het Nederlandsch Landbouw-Weekbladofficieel orgaan
van het Nederlandsch landbouw-comité en de tot het
comité toegetreden maatschappijen.
De leden der Hollandsche M vatschappy van landbouw
ontvangen gratis dit blad voor rekening dier Maat-
schappjj.
Prof. Mr. Cort van der Linden te Amsterdam heeft
het oeconomisch-agrarisch gedeelte voor zjjne rekening
genomen. Aan den heer G. Reindera te Wageningen
zal de behandeling van de techniek van het bedrjjf
worden toevertrouwd.
Da heeren Herman F. Bultman te Haarlemmermeer,
D. Fontein de Jong te MurmerwouJe en Mr. C. J.
Sickesz te 's Gravenhage hebben aanvankeljjk de leiding
van het blad op zich genomen, dat uitgegeven wordt
door de heeren J. H. de Bussy te Amsterdam en
W. E. J. Tjeenk Willink te Zwolle.
Zooals gemeld werd, is by een door de arrondisse-
ments rechtbank te 's Bosch in raadkamer gbaomen
beschikking, de gewezen -hoofdagent van politie A. v. L.
ontslagen van rechtsvervolging, met bevel tot on
middellijke invrijheidstelling. Van L. is daarop uit zyn
voorloopig arrest ontslagen, doch door het Openbaar
Ministerie is andermaal tegen deze beslissing der
rechtbank, die berust op dezelfde gronden als de
vroegere, appèl aangeteekend, waarover nu weer het
gerechtshof zal hebben te oordeelen.
Bjj de viering van het oude en nieuwe jaar is
in de Conradstraat te Amsterdam eeD persoon in de
jenever gestikt.
De bewoner van den „Dnivelshoek" te Amster
dam, wien zooals we indertyd meldden, nog geen drie
maanden geleden eene erfenis van 17000 ten deel
viel, is er al doorheen wat trouwens niet kan ver
wonderen, als men weet, hoe ruw hjj met de vetpotten
van Egypte is omgesprongen, door een stoet van hove
lingen dag in dag uit volop te onthalen en de geheele
buurt met geschenken aan zich te verplichten. Het
eeoige wat hem thans nog herinnert aan zjjn kort
stondige weelde, zjjn: een grjjze hoed en een goedkoope
bukskinbroek, plus eenige schulden, het bewjjs van te
voren niet gekend crediet. Sic transit gloria mundi.
Aanbestedingen, Verkoopingen, enz.
Bniinïsw©. Bjj de Dinsdag gehouden aanbeste
ding van 67800 Kilo superphosphaat en 6800 Kilo Peru
Guano was ingeschreven door J. J. KortmaD, Rotter
dam, voor Peru-Guano 10,23; A. J. van Broen, Rot
terdam, voor superphosphaat 3,28; J. Schilperoort,
Bruinisse, voor Peru Guano ƒ10,35, superphospaat
3,30; D. Q. Mulock Houwer, Zierikzee, voor Peru-
Guano 10,49, Buperphosph. 3.12; M. H. Salomonson
Rotterdam, voor Peru Guano 10,21 superphosphaat
3,03, alles per 100 kilo netto en vrjj op den wagen.
De levering is staande de vergadering aan den laag-
sten inschrjjver gegund.
KERKNIEUWS.
Aan ds. K. Loggers te Westkapelle is toezegging
van beroep verleend naar Wissenkerke.
Aangenomen het beroep naar de Ned. Herv.
gem. te St. Maartensdjjk door den heer Van Rhjjn,
oud-Ind. predikant te Hilversum.
's Gravenhage, December 1891.
Op 't oogenblik dat deze brief in den Nieuwsbode
zal verschijnen hebben de Nieuwjaarsklokken reeds
lang 1892 ingeluid en zyn de heil- en zegewenschen
weer gewisseld, alsof de menschen elkaar niets dan
goeds toedenken. Helaas! wat verschilt de werke
lijkheid toch nog sterk van dien ideaal-toestand.
Eigenlijk is de grond van de menschelijke natuur
haatdragend en jjverzuchtig, en met die twee
eigenschappen kan men reeds volstaan om 't zijn
medemensch alles behalve prettig te maken. Gelukkig
dat er nog een goede dosis Liefde ook bij den mensch
buist, anders ware 't niet uit te houden en zou het
boud egoïsme geest en hart geheel beheerschen.
Liefde aan te kweeken moet dan ook het doel zjjn
van ieder individu, maar ook van iedere maatschappij,
die baar zedelijk karakter begrijpt. Liefde onder
de menschen aankweeken moet het doel bovenal
zijn van de pers. Welnu, het trof mjj juist in dezen
tijd, terwjjl bet Kerstfeest ter nauwernood voorbij
is, in het hoofdorgaan der Katholieken artikelen te
lezen, waarbjj sterk gestreden wordt tegen het door
achteloosheid laten verloren gaan van Katholieke
zieltjes, die dan terecht komen waar zou men
meenen? in de hel of het vagevuur? bij de heidenen?
mis »in den grooten algemeenen vergaarbak,
welke de overgroote meerderheid der onverschilligen
»bevat en de Nederduitsche Hervormde kerk wordt
Zietdie woorden van de Tijd stuitten my tegen
de borst. Ik kan mij begrijpen dat men van een
godsdienstig standpunt aan zijn leer is gehecht en
gaarne het getal zijner geloofsgenooten ziet ver
meerderen. Maar dat men in een maatschappelijk,
niet eens kerkelijk blad, het anathema slingert tegen
een geheel kerkgenootschap en dat nog wel een
Christelijk Kerkgenootschap, omdat er te veel
Katholieken toe overgaan, dit acht ik in volkomen
strijd met die liefde, die de pers voor elke richting
moet aankweeken, en met den godsdienst zelf.
De Tijd beweert dat vele onverschillige Katho
lieken, wegens gemis aan bezoek door pastoors,
wegens onvoldoende belangstelling, zich meer aan
sluiten bij de protestanten, ten slotte met dezen
gemengde huwelijken aangaan en eindelijk overgaan
tot de Nederd. Herv. kerk, »den vergaarbak der
onverschilligen". Indien het waar is dat de Katb.
godsdienst alleen op' den duur invloed kan bljjven
uitoefenen als by zijne belijders (de avnien natuur-
ljjk) in 't maatschappelijke steunt en helpt, dan zou
dit al zeer weinig pleiten voor de innerlijke kracht
van dien godsdienst en zou men 't verstandige
menschen niet kwalijk kunnen nemen dat zij niet
aan dien financiëelen-godsdienstigen leiband willen
blijven loopen. Maar met welk recht durft een
Katholiek blad de Nederd. Herv. kerk betitelen als
eën vergaarbak van onverschilligen'i Is dat eerbied
hebben voor' anderer overtuiging? Maar indien het
zoo ware, dan vraag ik of het dan nog niet beter
is uit eigen vrijen wil, zij 'took onder de rubriek
der onverschilligen, zich aan te sluiten bij een kerk
genootschap, dan er toe te behooren, ook al is men
onverschillig en dezulken vindt men bij de
Katholieken even goed als bij andere godsdiensten
gedreven door de priesterschap, geprikkeld door de
liefdegaven van de kerkeljjke overheid, overgehaald
door de belofte van hulp en bijstand.
De liefde, die zich op laatstgemelde wijze uit, is
de ware liefde niet. Zij is niet belangeloos en zij
kan wel zieltjes winnen en zoodoende nominaal bet
cijfer der Katholieken doen stijgen, maar zij kan
geen harten winnen en noch den godsdienst, noch
den zédelijken grondslag der maatschappij ten goede
komen.
Dat ik ook al liet de Tijd het zelf nie't zoo
duidelijk doorschemeren niet overdrijf door te
beweren, dat de Katholieken door materieelen en
iiuanoiëelen steun hunne geloofsgenooten trachten
te winnen en te binden, kan wel hieruit blijken dat
eenigen tijd geleden in de residentie zelve eene
combinatie is ontstaan van prolestantsch kapitaal
om door het oprichten van groote zaken, eenigszins
paal en perk te stellen aan het overwicht der
Katholieke winkeliers, die, gesteund door het
nimmer ontbrekend Katholiek kapitaal, langzamer
hand geheel den handel beheerschen en het schier
onmogelijk maken aan kleine handelaars van een
ander geloof, dat niet zoo ruim bij kas is, om zich
zelf in stand te houden. Een zeer groote winkelzaak
in een der hoofdstraten is het levend getuigenis van
de kracht van het Protestantsch kapitaal en waar
schijnlijk zal het daarbij niet blijven.
Nu ik toch over bouwen spreek mag ik niet
nalaten te vermelden het feit dat wij nu toch, naar
alle waarschijnlijkheid, een nieuwe schouwburg zullen
krijgen, overeenkomstig bet plan-Muthers, maar
geheel voor particuliere rekening. De gemeente, die
het plan-Muthers verwierp, voornameljjk omdat zy
de gemeentekas niet wilde belasten met de aanleg-
kosten van den nieuwen schouwburg, zal nu enkel
4 pCt. rente behoeven te waarborgen en dan zal
een particuliere onderneming de verbouwing op
zich nemen en na jaarlijksche aflossing van het
kapitaal, om een zeker aantal jaren den schouwburg
aan de gemeente kunnen teruggeven, die dan een
veel beter ingericht theater heeft zonder kosten.
Daarbij zal de exploitatie van het schouwburggebouw
niet meer geschieden door of onder auspices van het
gemeentebestuur, maar door eene particuliere
vennootschap, die dus contracten zal hebben te
sluiten met Fransche opera en Neder]looneel of
andere gezelschappen voor de bespeling en de
voordeelen als ze er mochten zijn in eigen
zak zal kunnen steken. Als ze er zijn zeg ik
want de ervaring in dit opzicht is in den Haag niet
zeer opwekkend. Het gebouw voor kunsten en
wetenschappen, indertijd ook door particulieren
gebouwd en geëxploiteerd als concertgebouw, heeft
nog nooit een cent rente gegeven. Er was een
kolossaal deficit, dat met heel veel moeite na jaren
van inspanning en zuinig beheer iets begint te
verminderen, maar van winst is nog lange geen
sprake en het eenige voordeel der aandeelhouders
is, dat zij vaste plaatsen kunnen' verkrijgen en in
sommige gevallen entrée hebben tegen halven prijs.
Nu is een concertgebouw wel iets anders dan een
operagebouw, maar dit laatste brengt toch ook weer
zooveel hoogere eischen mede. Fraai zal het nieuwe
gebouw zeker worden. Terwijl thans het theater
is ingebouwd tusschen andere huizen zal het door
het maken van eene nieuwe straat naar de Hout
straat aan drie zijden toegankelijk worden. Daarbij
zal het geheele theater verbouwd worden het
tooneel met annexen, dat van later dagteekening is,
blijft onveranderd veel meer ruimte aanbieden
en beter gewaarborgd zijn tegen brandgevaar wat
niet insluit dat er geen paniek zou kunnen ontstaan,
want het jongste onheil in Engeland heeft opnieuw
doen zien dat tegen panieken niets vermag. Een
valscbe kreet van branden men loopt altoos gevaar
dat honderden door angst elkaar zullen dooddrukken.
Op politiek gebied is niet van belang ontbloot de
verschijning van een politiek weekblad, onder
redactie van niemand minder dan een gewezen
minister van koloniën, den heer Sprenger van Eyk.
Het feit reeds dat een oud-minister zich geroepen
acht naar de pen te grijpen is opmerkelijk, maar
daarbij komt dat de eerste "twee nummers van het
blad getuigen van een scherp oordeel en groote
kennis van zaken, terwijl daarbij de stijl zoodanig
is, dat de inhoud volkomen genietbaar is wat
waarlijk niet van al onze dag- en weekbladen gezegd
kan worden. Het kenschetsende van dit tijdschrift
is echter wel dat het onder een zeer beleefden vorm
een scherpe kritiek uitoefent op toestanden en
Het stelt helder in 't licht hoe staatkunde en
administratie feitelijk sedert jaren de toestanden
onveranderd laten, en verbeteringen steeds uitblijven.
Scherp is de kritiek o. a. waar de Redacteur de
begeerte van de tegenwoordige Regeering behandelt
om de noodlijdende gemeenten te helpen. Hij
meent, dat de Minister Tak, trots al zijn voort
varendheid, die gemeenten met een kluitje in
't riet stuurt, dat hij ze paait met beloften van
tijdelijke hulp, maar niet alleen de grondslagen
voor die tijdelijke hulp niet bezit, doch zelfs den
verkeerden weg is ingeslagen om zich op de
hoogte te stellen welke grondslagen noodig zullen
zijn. Fel ook is de kritiek op den Minister Pierson,
ten aanzien van diens uitgesproken begeerte om
te verzachten den last dien de toepassing van
de herziening der belastbare opbrengst op de
ongebouwde eigendommen op sommigen zal leggen.
De heer Sprenger van Eyk ziet daarin niets anders
dan een zachte voorbereiding tot de bekentenis
dat de herziening niet zal worden toegepast en
dus de 3!/a millioen, die dat werkje gekost heeft,
zullen zijn weggeworpen.
Is die kritiek verdiend, is ze gerechtvaardigd?
Tot dusver zou ik dat niet durven beweren. Noch
de heer Tak, noch de heer Pierson zijn er
menschen naar om hun gevoelen onder stoelen en
banken te schuiven of kluitjes bijeen te garen
om de behoeftigen er mee in 't riet te sturen.
Men moet afwachten wat die Staatslieden zullen
doen en de bestrijding door den heer Sprenger
van Eyk schijnt mij dus wel prematuur, te eer
daar die heer als bewindsman zelf ondervonden
heeft, dat het lang niet gemakkelijk is uit te
voeren wat men wil en zooals men wil en
men met >treffelijck praten", welke kunst hij uit
stekend verstond, ook al geen toestanden verandert.
Maar leerzaam en lezenswaard is dat weekblad
desniettemin ongetwyfeld, en het biedt een veel
aangenamer lectuur dan het officieele Bijblad,
waaraan in het concours door den Ned. Spectator
uitgeschreven, naar het aangenaamste boek der
Nederlandsche letterkunde, door een guit best de
eerepalm kon worden toegekend, als >de nimmer
verdrogende bron van Nederlandschen geest,
Nederlandsch en smaak en ^ederlandsche wel-
sprekendheid."
Hoevele vellen zijn er weer niet vol gedrukt
over de begrootingen? En het eenig merkwaardige
feit uit de laatste kamer-episode was de verwerping
van het Billiton-Contract op zich zelf zeker
gerechtvaardigd, doch die den Staat, n'en déplaise
de juristen, een aardig procesje op den hals kan
halen. Wel veranderd is de Kamer, die nog
weinig jaren geleden de aandeelhouders der
Nederl. Bank, door verlenging van het Bankoctrooi,
millioenen in den schoot wierp en verleden jaar
tot aankoop van den Rijnspoorweg besloot, waardoor
de aandeelhouders zijn gebaat, maar niemand-
anders, noch de Staat, noch het publiek, De
spoorweg-overeenkomsten ziju ook nu nog het
allereerste bewijs schuldig gebleven, dat zij werkelijk
eenig voordeel aan den lande hebben bezorgd.
Wellicht zal men hieromtrent in 1892 op een
gunstiger uitkomst kunnen wijzen. Dan zou dit
ten minste nog een hardgrondig »heil en zegen"
waard zijn.
Burgerlyko Stand van Zierikzee.
geboren
28 Dec. Eene dochfer van K. de JoDge en A. C.
Tuynman. Een zoon van J. In den Bosch en J. de
Bruine. 29 dito Een dochter van A. Aleman en C.
Neerhout.
overleden:
24 Dec. S. de Vries, 65 j. ongeh. d. K. Gast,
36 j vrouw van J. J. Kloek. 25 dito B. H. Laroij
72 j. Wed. van J. de Waardt. 28 dito. W. Kort
2 m. z.
Collecten uit liet Se district van Zeeland.
4e Klasse.
Prijzen van 65.
Ie L ij s t.
9507 9599 9739 9740 13607 43625
2 e L ij s t.
9546 9574 9736 13612 14014
9566 9619 10216 13623
3 e L ij s t.
5168 9590 9596 10217 13624 16732
4 e L ij s t.
9573 9708
WE l7I)A D iÖH E11).,
Nog ontvangen voor schipper Everbard|
alhier 2,50, van B. te Z. 1 en van
Nieuwesluis 5.
CORRESPOND]
3<lte van
«ril ceen
Hoor ziekte van een^nden
personeel der drukker^ri»e>nCn pe
gevolg geven aan ons uit te
]Vo. in grooter foriiL^vertenticn d ^0(
laatst aangeKoinei^tot het v°
richten moeten tde |n®en-
wachten. ,inercn wil aesch»e-
JVoguiaals he' tlgi. en®. ^rlijlt
ding van Adv' ._r u*tgnve
den op den l3 are.
tot des ini^ft®
