ZIEBIKZEESCHE \!EI US KOBE.
Zaterdag 1 Augustus 1891.
Eerste Blad.
Jkr. C. C. Th. SIX.
HERBESTEDING
FEUILLETON.
Het was maar een klein kind.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is ƒ1,30, franco per post
1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,-per jaar.
47ste JAARGANG. No. 6034.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot c
Maandags, "Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Voor de aanstaande herstemming
"voor een lid van den Gemeenteraad
te Zierikzee, wordt door de Liberale
Kiesvereeniging aanbevolen, de heer SIX, aftr. lid.
Die candidatuur is niet met onverdeelde sym
pathie begroet, doch het is ons niet duidelijk
geworden welke bezwaren men er tegen had.
Nu komt het ons voor, dat bij verkiezingen als
deze, waar de politiek buiten blijft, (al zullen
vermoedelijk de anti-liberalen bij deze herstemming
trachten den candidaat der Liberale Kiesvereeniging
een nederlaag te bezorgen), het eerlijk én betamelijk
is tegenover aftredende leden de grieven, die men
tegen hen hebben mocht, openlijk te vermelden,
opdat zij zich kunnen verdedigen, en dat het niet
aangaat uitsluitend in het geheim, en bedekt die
candidatuur te bestrijden, zonder opgave van eenige
reden.
Wanneer men een aftredend lid zijn vertrouwen
opzegt, dan geschiede dit om gegronde redenen.
Noemen de tegenstanders geene redenen, dan
mag men betwijfelen of de redenen, die zij meencn
te hebben, gegrond zijn; in elk geval zullen zij
dan bezwaarlijk een ander kunnen overtuigen dat
hun tegenstand gemotiveerd is.
Wij willen niet medewerken om lichtvaardig en
onverdiend een lid, dat sedert verscheidene jaren
in den raad zitting had, en daar steeds voor zijn
gevoelen vrij en onafhankelijk uitkwam, en
zich meermalen voor de aanhangige zaken groote
moeite getroostte (o. a. bij de aanvrage tot con
cessie voor eene waterleiding, de quaestie over
het nut van het Sas en meer andere), om onbekende
redenen op zijde te zetten en van de candidaten-
lijst der Liberale Kiesvereeniging af te wijken.
Daarom bevelen wij aan het aftredend lid,
op Maandag den W Augustus 1891,
's namiddags 121/« uur, ten Raadhuize van Zierikzee, van
Het in aken en stellen van een
houten scheidingsschot in een der
lokalen van de School B.
De inschrijvingsbiljetten kunnen op den dag en het
uur der aanbesteding worden ingeleverd, of te voren
ter Gemeente Secretarie worden ingezonden. Op het
adres moet alsdan vermeld staan: >HerbestediDg
School B".
Aanwijzing op Dinsdag; 11 Augustus en
Zatei'dag 1.j Augustus, telkens des voor
middags te 10 uur, waartoe de gegadigden moeten
bijeenkomen ten kantore van den Gemeente-Bouw
meester, bij wien inmiddels ook inlichtingen te be
komen zijn.
Bestekken liggen ter inzage bij den Gemeente-
Bouwmeester en ter Gemeente-Secretarie en zijo aldaar
verkrijgbaar tegen betaling van 10 cent per exemplaar.
Algemeen Overzicht.
De Fransche Kamer heeft, in de dagen die aan
hare sluiting vooraf gingen, nog tot tweemaal toe
bijna eene ministerieele crisis doen ontstaan. Zooals
onzen lezers bekend is, diende de heer Laar zijne
interpellatie in over den pasdwang in Elzas-Lotharingen.
Afgaande op eenige mededeelingen, beweerde deze
Boulaogistische afgevaardigde, dat die pasdwang in de
laatste weken aanmerkelijk was verscherpt en dat de
passen stelselmatig werden geweigerd aan Fransche
handelsreizigers, die voor zaken de Rijkslanden wilden
bereizen. De minister Ribot sprak deze bewering tegen
en verzocht der Kamer de behandeling dezer quaestie
voorloopig uit te stellen, doch de Kamer besloot met
286 tegen 203 stemmen de interpellatie tegen den
volgenden dag op de agenda te plaatsen. Het minis
terie zag in deze bespreking, die door niets was
gemotiveerd en die, wanneer volkomen ontoerekenbare
personen, zooals de heer Laar, zich'daarmede bemoeiden,
slechts de politieke hartstochten kon opwekken, een
ernstig gevaar, en besloot nogmaals de behandeling der
quaestie op den meest ernstigen toon te ontraden.
De heer Ribot kweet zich uitmuntend van dien taak
en het kwam hem zeer goed te stade, dat eenige
personen, die juist volgens den interpellant zich bij
zonder door den pasdwang getroffen gevoelden, hem
hadden geschreven, dat die berichten onjuist waren
en dat zij hunne passen zonder eenige moeite hadden
gekregen. Verder maakte de minister der Kamer den
terugtocht gemakkelijk, door te erkennen, dat hij zich
den vorigen dag niet beslist genoeg had uitgelaten en
dat er dus een misverstand kon bestaan. Het gevolg was,
dat de Kamer met 319 tegen 103 stemmen op haar
votum terugkwam en besloot de zaak niet te be
handelen. Dit gevaar was dus afgewend, doch den
volgenden dag dreigde er een nieuw voor het minis
terie. Er was aan de orde eene credieLaanvraag van
600,000 francs ten behoeve van de onder het minis
terie van qorlog ressorteerende polytechnische school.
De mi^'Mij-president de Freycinet drong aan op on-
behandeling, doch de Kamer weigerde deze.
OnmiddtSjw verliet de minister-president de zaal en
de zitting werd geschorst om hem gelegenheid te
geven zijne ambtgenooten te raadplegen. Reeds liep het
gerucht, dat de aftreding van den heer de Freycinet
onvermijdelijk was, doch in den ministerraad wist men
hem te overtuigen, dat eene zoo belangrijke stap door
de uitspraak der Kamer niet voldoende was gemoti
veerd. De heer de Freycinet, die waarschijnlijk inzag
dat zijtïè nóudihg niét correct was in dezen, liet zich
bepraten en toen de zitting der Kamer werd hervat,
werd aan de regeeringstafel geen woord meer over de
geheele zaak gerept. In den Senaat las de Freycinet
zelf het besluit tot verdaging voor; in de Kamer liet
hij dit over aan zijn ambtgenoot de Mahy. Voor het
sluiten der zitting nam de Kamer nog het douane
tarief in zijn geheel aan met 387 tegen 110 stemmen.
Opmerkelijk is het, hetgeen de minister van buiten-
landsche zaken, Constans, heeft gezegd ter gelegenheid
van een feestmaal, hem te Avignon aangeboden. Daar
erkende hij overtuigd te zijn, dat zijn voorstel tot
pensioens-verzekering aan werklieden tegenstand zou
vinden, doch dat hij hoopte op de goede gezindheid
van het parlement, ten einde het te doen aannemen.
Hij achtte het het beste middel, om de openbare ru6t
te verzekeren, dat men den arbeiders vertrouwen in
boezemt in de toekomst. De minister bestreed het
misbruik, dat van werkstakingen werd gemaakt, die
veel meer ellende veroorzaken dan dat zij verbeteringen
De verhouding tusschen Italië en Frankrijk wordt
met den dag beter. Ter gelegenheid van de feesten
te Lyon zijn de Italiaansche scherpschutters daar met
zooveel enthousiasme ontvangen, dat de Koning van
Italië den maire van Lyon per telegram heeft bedankt
voor de vriendelijke ontvangst, die hen te beurt is
gevallen. De Koning zag daarin een waarborg voor de
vriendschap der beide zustervolken. De Kroonprins van
Italië is thans de gast van Engelands Koningin. Evenals
bij het bezoek van den Duitschen Keizer neemt de Prins
van Wales ook thans voor zijne moeder de honneurs
waar. De Engelsche dagbladpers begroet met inge
nomenheid dit bezoek en doet al het mogelijke om aan
te toonen, dat Engelands belangen volstrekt niet in strijd
zijn met die van Italië. Of dit bezoek wel iets uitstaande
heeft met de hooge politiek, wagen wij te betwijfelen.
Natuurlijk zien sommigen ook daarin weer het bewijs, dat
Engeland, hetzij officieel of officieus, deel uitmaakt
van de Triple Alliantie, evenals zij in het bezoek van
het Fransche eskader aan Rusland een bewijs zien
van de toenadering tusschen Rusland en Frankrijk.
Sommigen gaan zoover te beweren, dat dit bezoek
wel eens de aanleiding züu kunnen zijn tot het sluiten
van een vast bondgenootschap tusschen beide staten,
ofschoon de belangen van beide rijken ver uiteenloopen.
Rusland wil de vrede en een verbond met Frankrijk
zou hem slechts van zijn doel afbrengen, daar Frank
rijk op Rusland steunende, den oorlog zou kunnen
beginnen. De terugtocht van den Russischen grootvorst
troonopvolger over Siberië trekt meer algemeen de
aandacht, nu vanwege de regeering is bekend gemaakt,
dat de oorspronkelijk voorgenomen route van Tomsk
naar Omsk plotseling en tegen den wil van den
Kroonprins is veranderd. In plaats van dit eind, zooals
het plan was, op den overlandweg wordt afgelegd,
kiest men den langeren waterweg. De aanleiding tot
ilie verandering van het reisplan moet worden toege
schreven aan het feit, dat het geleide van den prins
steeds meer tot de overtuiging komt van den diepen
en blijvenden indruk, dien het zien van zooveel tooneelen
van stoffelijke en geestelijke ellende op het voor ziels-
indrukken zoo vatbare gemoed van den Prins maakt.
Ook dacht men daarbij aan de omstandigheid, dat de
grootvader van den troonopvolger, Keizer Alexander II,
als jong Kroonprins eveneens in Siberië reisde en dat
de toen ontvangen indrukken eene duurzame werking
heeft uitgeoefend op zijne latere regeering en. eene
richting, die de tegenwoordige regeering te St. Peters
burg niet welgevallig is. De geheele reis door Siberië
schijnt tegen den zin des Keizers te zijn doorgezet,
doch de Keizer was er een groote voorstander van
en ook de Deensche Koningsfamilie, die bij de op
voeding en de studiën van den Prins steeds een woordje
heeft medegesproken, schijnt deze jongste reis te
hebben aangeraden.
Volgens berichten uit St. Petersburg zou Bul
garije vóór het einde dezer maand zich onafhankelijk
verklaren en indien dit waar was, zou Rusland zich
daartegen niet verzetten. Waarlijk, indien Rusland
deze houding zou willen aannemen, zou Europa over
tuigd zijn, dat de Czaar den vrede wil en daarvoor
zelfs zijne persoonlijke inzichten over heeft.
De nieuwe Groothertog van Xtuxeniburg heeft
van uit zijn kasteel zijn intocht gedaan in de hoofd
stad. Met groote plechtigheid en feestelijkheden is hij
daar ontvangen. De burgemeester en de vreemde
diplomaten wachtten den Groothertog en zijn gezin
aan de poort op, terwijl tweehonderd vereenigingen
tót aan het paleis opgesteld stonden, waar zij voor den
Groothertog defileerden,. In antwoord op eene toe
spraak van den burgemeester, zeide de Groothertog
o. a.«Zoolang ik leef, zal ik de voorrechten en de
onafhankelijkheid des lands weten te verdedigen".
NIEUWSTIJDINGEN.
Rusland.
Men leest in de Times van Zaterdag: «Den 31 Mei
speelde de dochter van generaal Pouzereff, nog een
kind, met een bal in de S*3>'9 Tuinen van Warschau.
Zij ontmoette een knaap, 'genaamd Wiuter, en raakte
hem met don bal. De knaap, die slechts tien jaar
oud is, wierp den bal terug, waarschijnlijk met eenige
kracht. Hierop snelde de bediende toe, die de dochter
van generaal Pouzeroff in bescherming nam, en begon
den jongen te slaan. De knaap verdedigde zich en
schold haar uit, waaruit bleek, dat bij een Pool was
en geleerd had de Russen te minachten. De politie
greep den knaap en sloot hem den geheelen nacht op
in de gevangenis. Een verslag van het gebeurde werd
gezonden aan den gouverneur-generaal van de provincie,
generaal Gourko. De generaal antwoordde, dat den
knaap den volgenden dag 25 geeselslagen moesten
gegeven worden! Yolgens de wet kan dergelijke lijfstraf
op een kind slechts door de ouders worden toegepast.
Maar de vader van Winter was dood. Daarom eischte
de politie, dat de heer Olc'nefski, de voogd van den
knaap, hem geeselen zou. De politie verklaarde aan
den heer Olchefski dat, indien hij het kind niet
geeselde, zjjne broodwinning hem zou worden onmogelijk
gemaakt, daar men zjjn café en banketbakkerswinkel
sluiten zou! De voogd, vreezende duszjjn broodwinning
te znllen verliezen, gaf aarzelend toe. De knaap werd
uit zjjne cel gehaald, ontkleed en de strafoefening begon.
Na den zevenden slag der geeselriemen viel hij in
onmacht. De geneesheer trad tusschenbeiden en zeide,
dat het gevaarlijk was zulke geweldige tuchtiging
voort te zetten. De knaap was een zenuwachtig kind
en de dokter kon niet voor zjjn leven instaan, indien
met de marteling werd voortgegaan. De heer Olchefski
was ontzet door het gevolg der slagen. Yol toorn wierp
bij den geesel neer. Hjj verklaarde, dat de politie
hem ruïneeren mocht en zjjn koffiehuis kon sluiten,
maar geen macht ter wereld zou hem er toe brengen
de geeseling ten einde te brengen. Ziende dat zoowel
de geneesheer als de voogd onverzettelijk waren, zonden
de politie en de overste der gevangenis eene dépêche
aan generaal Gourko, hem alles mededeelende wat
geschied was. Het zal nauweljjks geloof Tinden, dat
generaal Gourko, de held van Plevna, onmiddelljjk
seinde, dat met de geeseling moest worden voortgegaan I
De politie gaf nu de overige achttien knoetslagen
Bewusteloos, met bloed overdekt, met het vleesch van
den rug gereten, werd de knaap, die in geweldige
stuiptrekkingen lag, bjj zijne moeder aan huis gebracht.
De ongelukkige vrouw was in onwetendheid gelaten
van het lot van haren zoon. Ieder beseft, welken schok
zjj nu ondervond. De Poolsche ingezetenen van Warschau
zjjn buiten zich zei ven door die groote wreedheid jegens
een zoo jeugdig kind wegens eene onbeduidende reden."
Frankrijk.
De spoorwegramp l>jj St. Mandé.
Yan de twaalf ljjken, die ter herkenning naar de
Morgue waren overgebracht, werden Dinsdag omtrent
acht aanwijzingen gedaan, die tot de vastelling der
identiteit van die slachtoffers leidden. Onder hen bevond
zich ook een jeugdig echtpaar, waarvan de man 24 en
de vrouw eerst 19 jaren telde. De toeloop tot de
Morgue was Dinsdag, wat niet te verwonderen is,
buitengewoon groot. Van de zwaar gewonden overleed
er Dinsdag een.
Nu de uitgestrektheid van do ramp met zekerheid
is bekend, evenals de namen der slachtoffers op enkele
na, is aller aandacht gevestigd op den uitslag van het
onderzoek naar de oorzaak van de treurige gebeurtenis.
Voor de hoofdschuldigen worden thans de onderchef
van het station Viocennes en de machinist van den
volgtrein gehouden, die dan ook beiden, met den stoker,
in hechtenis zj)D genomen. De eerste moet reeds hebben
bekend, dat, hoewel de seinarm aanduidde dat het
station St. Mandé- niet vrij was, hjj toch den volgtrein
door liet komen, zonder zelfs den machinist van dezen
trein het sein te geven langzaam op te stoomen. De
onderchef voert echter te zjjner verontschuldiging aaD,
dat, aangezien bec bloksyateem (waarbij ongelukken
feiteljjk alleen bjj de grootste onachtzaamheid denkbaar
zjjn) op deze ljjn is ingevoerd, de machinist zelf had
moeten zien, dat het spoor waarop hjj reed, niet vrij
was. De machinist houdt nu vol, dat het seinbord niet
op onveilig Btond, terwjjl de chef van het station St.
Mandé bjj het tegenovergestelde blijft volharden. Wie
in deze gelijk heeft moet nog uitgemaakt worden.
De machinist Carnot en diens stoker handhaafden
Dinsdag hunne verklaring, dat zij onmiddelljjk, toen
zjj zagen dat het spoor, waarop zjj reden, niet vrjj was,
tegenstoom gegeven en de rem in werking gesteld
hebben, terwijl zjj ook bewei*en op hun post gebleven
en alleen op de verbinding tusschen locomotief en
tender gesprongen te zjjn. Verschillende getuigen ver
klaarden echter deze mededeelingen voor vahchvolgens
dezen sprongen de beide mannen, toen zjj de onmogeljjk-
heid inzagen van de ramp te bezweren, op het dak
van den volgenden wagen, waardoor zij zich het leven
redden.
De hartverscheurende tooneelen, die onmiddellijk na
de botsing plaats grepen, moeten alle beschrijving te
boven gaan. Het gekerm der stervenden en zwaar
gewonden, de wanhoopskreten van hen, die voor hun
oogen vader, moeder of kind zagen wegkrimpen van
pjjn, of in hevigen doodBtrjjd den laatsten snik geven,
zonder ook maar de minste verzachting van lijden te
kunnen aanbrengen, en daartusschen het schel gelach
en ruw gezang van enkelen, die waanzinnig waren
geworden, ziedaar wat de gewonden, die door den
schok niet bewusteloos waren geworden, doch zich niet
uit de ingereden wagens konden loswerken, uren achtereen
moesten aanhooren.
Dat iemand, die zulke tooneelen heeft bjjgewoond,
nimmer meer dan met een beklemd gemoed in een
trein plaats neemt, valt waarlijk niet te verwonderen.
Een der eerste lijken, die men ophaalde, was dat van
een jong meisje, dat in de hand nog een bloemtuiltje
hield van blauwe en roode veldbloemen en madeliefjes.
Een werkman, die met vrouw en kinderen naar het
muziekfeest was geweest, had geen plaats kunnen
vinden in het compartiment, waar zjjn vrouw en twee
kinderen waren gezeten en had plaats moeten nemen
in een voorgaand rijtuig. Hij is aldus aan den dood
ontsnapt, maar den heelen nacht zocht hij vruchteloos
naar vrouw en kinderen.
Een aantal slachtoffers van het ongeluk, die door
familieleden waren herkend en opgeëischt, werden
Woensdag op verschillende begraafplaatsen ter aarde
besteld. De begrafeois van 18 gedooden te St. Mandé
had om 4 uur 's middags plaats. Voor het raadhuis
werd de stoet opgesteld. Tal van weldadigheids-,
muziek- en turnverenigingen sloten zich daarbjj aan.
Carnot en de prefect der Seine hadden zich laten ver
tegenwoordigen, 'terwijl de minister van openbare
werken, de politie-prefect, de procureur-generaal en
andere hooge dignitarissen persoonlijk den slachtoffers
mede de laatste eer bewezen. Ook de directie der spoor
wegen werd door een commissie vertegenwoordigd. De
ljjken werden op 16 ljjkwagens grafwaarts gereden.
Vóór de stoet zich in beweging stelde, zegende een
Russisch geesteljjke het stoffelijk overschot in van
den markies Montferrato, die tot de Grieksch Katho
lieke kerk behoorde, waarna dó stoet zich kerkwaarts
begaf. Een vicaris-generaal leidde hier de kerkelijke
ceremoniën.
De ministers Constans en Fallières bezochten Woensdag
de hospitalen, waarin de gewonden verpleegd worden.
Duitschland.
Op den trein van Aken naar Julich is een laaghartige
handeling gepleegd. De conducteur, zekere J. Roppe,
keek de kaartjes na. Jaist boven het viaduot in de
nabjjheid van Aken ontving hij van een passagier,
wien bjj zjjn kaartje vroeg, maar die er geen had, een
stoot tegen de borBt en stortte naar beneden van een
hoogte van 20 Meter. Bjj het eerstvolgende Btation werd
de conducteur vermist, men ging de lijn langs zoeken
en vond hem nog levend, maar verschrikkelijk verwond.
Hij kon mededeelen wat er gebeurd was en er bij
voegen, dat de man een vollen donkeren baard droeg
en, naar hij meende, een strooien hoed.
Naar den euveldader wordt met jjver gezocht.
Vervolg der Nieuwstijdingen in het Tweede Blad.
Ingezonden stukken.
De Stoomzuivelfabriek Luctor et Emergo
te Zonnemaire.
Onder bovenstaand opschrift is na veel strijd eene fabriek
gesticht, die op Dinsdag den 28 Juli 1891 de eerste boter
produceerde. Wij zullen ons niet bepalen bij den bouw en
den duur daarvan, doch willen gaarne eens eene wandeling
door hare localen maken. Wil mij dan in uwe verbeelding
volgen en openen wij de deuren van den doorrit, alwaar
de kolossale melkwagens binnenrijden, die de melk zullen
aanbrengen. Daar valt al dadelijk in het oog het heisch-
toestel, waarmede de melkkannen langs machinalen weg
worden opgehaald ter hoogte van omstreeks vijf meters,
alwaar de kannen van de sloten worden ontdaan, om daarna
de melk door de teems in den weegbak te laten vloeien en
men door wijzers der bascule wordt gewezen op de wicht
die ieder heeft aangevoerd. Zoodra deze wicht is opgenomen,
wordt een klep geopend, die de melk in de groote volle
melkbak, welke 1500 liters kan bevatten, uitstort. Nauwe
lijks is echter de vulling begonnen of men ziet een jeugdig
persoon in witte kleeding de werkzaamheden nagaan en
hoort hem al spoedig zijne orders geven aan den machinist,
om de stoommachine in beweging te brengen. Wij zullen
die persoon volgen en hem U vooretellen als den Directeur-
Boekhouder der fabriek. Wij gaan eenige trappen naar
beneden en komen in een net en vroolijk kantoor, van alle
gemakken voorzien, zelfs is daar gezorgd voor onverwachte
koude, wijl eene stoomkachel gereed staat, om desnoodig
warmte aan te brengen; wij zullen hier liever eens terug
komen en den directeur volgen, om de ontroomer, welke hij
in een nevenlokaal in werking heeft gebracht, nauwkeurig
te bezien. Verbazing en eerbied bezielt ons voor het vernuft
des uitvinders, wanneer wij hooren, dat de room door de
middelpuntvliedende kracht in den kortst mogelijken tijd
van de melk is gescheiden, men ziet daar de Alpha Laval
Seperator, welks trommel 5600 tot 6000 omwentelingen in
ééne minuut maakt en 1500 liters per uur afroomt. Zij
ontvangt de melk door eene pijp, die van uit de volle melk
bak deze aanvoert en door een kraan wordt geregeld en
het is aardig om te zien, hoe de afgescheidene room door
een aangelegde goot zich een weg baant naar het koellokaal,
alwaar zij over eene afkoeler wordt gevoerd, om zoo in de
groote roombassins den tijd af te wachten tot haar een
doortocht naar de karn wordt gelaten; de passage over de
afkoeler geeft eene verlaging van temperatuur van gemiddeld
43° Celsius. Van uit eene andere buis der separator ziet
men de afgeroomde melk zich door eene goot ontlasten in
de groote melkbak, die in den doorrit is geplaatst, om
daar af te wachten het besluit des directeurs of zij ge
pasteuriseerd, dan tot karnemelk zal worden gemaakt. De
ontrooming afgeloopen zijnde, worden wij eenige oogen-
blikken opmerkzaam gemaakt op het nevenlocaal, waar de
room wórdt afgekoeld. Die groote koelbakken met stoom
pijpen daarin, om in den winter te verwarmen, zijn daar
geplaatst met vertint-koperen bassins, die de room bevat
en eene lichte zuring afwacht. Wij worden tot de separator
teruggeroepen en opmerkzaam gemaakt op het onreine
droesem, dat op den bodem is achtergebleven en wanneer
wij dan nagaan, dat de melk eerstens 2 a 3maal is ge-
teemst, kunnen wij niet anders dan dergelijke afroomers
hoog roemen, om de reinheid die zij bevorderen.
Wij volgen daarna den directeur naar het karnlokaal
en worden verrast op eene bedrijvigheid door de 3 karns,
die in beweging zijn gesteld, benevens eene boterkneder,
waarbij een nette maagd zeer handig de boterspanen
hanteert en de noodige glans en bestandheid aan dat
keurig product geeft, om daarna door twee in het wit
gekleede jongelingen in den boterkelder, die ook de noodige
ruimte, koelte en. frïschheid heeft, te worden geplaatst.
De directeur wijst u daarbij aan, hoe practisch de room
uit het koellocaal door aangebrachte goten naar de karns
wordt gevoerd en men ontwaart, dat als van zelf de melk,
zonder dat handkracht daarvoor nooilig is, van uit de volle
melkbak uit de hoogte de noodige processen ondergaat,
tot men de boter uit de karn schept. Is de boter
uit de karn genomen, wordt de karn gekipt en de
karnemelk loopt door eene met tegels belegde goot naar
een bak in den doorrit, van waar zij ter allevering ge
makkelijk wordt afgepompt. Het karnloeaal kan in netheid
met alle de andere wedijveren, de prachtige tegelvloer
verhoogt niet weinig het nette en zuivere van die werk
plaats. In dat locaal prijkt aan den wand eene eenvoudige
bus, waarop den bezoekers wordt gewezen om geen fooien
aan het personeel te geven, maar in de bus iets te willen
afzonderen, dat door het bestuur zal worden aangelegd
ter vorming van een fonds voor die werklui, wanneer zij
in gebreke mochten komen. Het twijfelt niet of eene
algemeene medewerking zal door de bezoekers worden
getoond. Wij zien nog even in de ruime boterkelder, om
daarnaast de kaaskelder en pekelkelder te bezien; beide
laatstgenoemde behooren echter nog tot de figuranten en
wachten op de toekomst. Wij stappen door den doorrit
om nog den blik te slaan in een der schoonste localen,
hetwelk dienen moet om liet Swarlz Systeem toe te passen
en hoofdzakelijk voor de toepassing der Zondagsrust is
gemaakt, om de melk, die des Zondags de koeien voort
brengen, daarin voor bederf te bewaren.
Jammer maar, dat ook die melk zonder handkracht niet
uit de uiers in de vaten kan loopen.
Men zegt dat men in Engeland machines op het spoor
is, die zichzelf aan de uiers verbinden en de koe uittrekken
orn de melk door buizen vele kilometers ver te verplaatsen,
zonder dat er één mensch naar behoeft om te zien. (Dat
zal eene zalige rust geven). Van uit dat schoone locaal
gaan wij door eene deur en staan aan het voorportaal van
het ijshuis; daar worden wij echter niet binnengelaten en
behoort alleen als heiligdom aan het fabriekspersoneel. Wij
gaan nu den weg buitenom en nemen nog een kijkje in
de machinekamer, om de nette machine van tien paarden
kracht en daarnaast in een afzonderlijk locaal de ketel van
18 Ma. in oogenschouw te nemen, en met genoegen hooren
wij den machinist den naam van den fabrikant Begemann
uit Helmond noemen, die zulk een uitmuntend stoomwerk
tuig leverde.
Ja, wanneer wij na alles te hebben bezien, ons oordeel
mogen uitspreken, dan geloof ik, dat de namen der archi
tecten Viets en van der Linden, die zulk een nette en
practische fabriek ontworpen, met eere mogen worden ge
noemd, maar dat ook daarnevens den naam van den aan
nemer J. Van der Werff niet mag worden vergeten, daar
bij het vele vreemde, dat ir. dezen bouw voorkwam, de
netheid in zijn werk, ook van soliditeit getuigt.
En wanneer wij nu dit alles hebben gezien, keeren wij
tot het kantoor terug om ons met de bestuursleden, die
bij de eerste productie der boter bijna allen tegenwoordig
zijn, (dagelijksch en toegevoegd bestuur) te vereenigen en
hare tevredenheid over het goede succes te deelen. Wij
hooren den Voorzitter zijne hoop uitspreken over den bloei
en de uitbreiding dezer fabriek en deze hoop wordt gaarne
door allen bevestigd. Een ander lid van het bestuur be
spreekt den strijd, die reeds door voorgeslachten is ge
streden en die ook het lot der hedendaagsche menschheid
nog is, doch voegt daarbij het oude spreekwoord: hoe
grooter strijd te schooner overwinning, waarna de volgende
dichtregelen ten beste worden gegeven in de hoop deze
door allen zullen worden ter harte genomen en in practijk
gebracht:
Juich met mij in het roemrijk heden,
Zoo waard door velen wordt herdacht,
Want als dit heden wordt verleden,
Juicht om deez' stond nog 't nageslacht,
Zij zullen onze daden prijzen,
Door de verand'ring der tactiek,
Wijl men nu op voordeel'ger wijzen,
De boter maakt in deez' fabriek.
Één soort, gelijke vetgehalte,
Één marktprijs, daarbij geen verschil,
Zoo krijgt men edeler gestalte,
Dan door der winkelieren gril.
Nog meer zou ik u kunnen malen,
Doch beter dat elk observeert,
Dan leest rnen later in d' analen,
Een loflied, daar elk triumfeert.
Dit zal 't bestuur ten goede komen,
ln hare zorg en taai geduld,
Bij 't bouwen zoo vaak voorgekomen,
Vertraging, door der bouwliên schuld.
Doch nu dit lijden is geleden,
Slaan wij op nieuw de vlerken uit,
En wenden ons met vaste schreden,
Naar 't doelwit, dat ons voert vooruit!
Wij wijzen ieder op de vane,
Die deez' fabriek steeds heffen moet,
De spreuk der vad'ren, die nooit tane,
Maar ons verheft, bezield met moed.
Dat Luctor et Emergo" leve!
In ieders borst en ziel en zin,
Dan zal deez' onderneming geve:
Een vriendschapsband engeldgewin.
Naar het Duitsch
van
Anna From m.
«Wordt er aan de overzijde iemand begraven?"
«Het is maar een klein kind", luidt het antwoord
en de vrager gaat verder. Het is dan ook de moeite
niet waard om te blijven staan als er een klein kind
"begraven wordt. De andere, die zich in de onderste
verdieping van een huis uit de Yoorstad bevindt,
roejlt eene buurvrouw, die in de deur staat, toe:
Marie moet zich zoo niet aanstellen, alsof haar
een groot ongeluk overkomen is. Het was haar eigen
kind niet eens en daarbij was het schaap van zijne
geboorte zoo ellendigzij moest liever God danken,
dat het uit zijn lijden is."
»Ik weet wie God danken zal," antwoordde de
buurvrouw, iemand met een harde stem en een
toornig gemoed, de man zal er blijde om zijn als
bij thuis komt. Zij bemoeide zich nergens mede
als met den stakkert."
Uit het huis aan de overzijde komen nu de dragers
met de lijkkist naar buitenhen volgt eene bleeke
vrouw met roodgeschreide oogen en gerimpeld ge
laat, een paar buurvrouwen gaan mede en de kleine
stoet gaat naar het kerkhof. Zij, die uit venster en
deur hebben toegekeken, gaan naar binnenhet
tooneeltje is spoedig vergeten.
Een klein, ziek kind werd begraven, maar voor
de treurende was het haar eenige vreugde op aarde.
Zij heeft wel is waar haar echtgenoot, een fatsoenlijken
vlijtigen man, en zij zelve is eene flinke, werkzame
vrouw, maar zij passen niet bij elkander. Beide
prikkelbaar, beide gelijk willende hebben, kwamen
zij zoo gauw met elkander in botsing en dan wilde
geen van beiden het eerste woord van verzoening
spreken. Als zij een kind gehad hadden, dan zoude
daardoor misschien de zaak zijn bijgelegd, maar zij
waren kinderloos en vooral voor Marie was dat een
groot ongeluk. Maar hare zuster stierf en zij nam
haar dochtertje in huis. Op die kleine droeg zij de
volheid harer liefde en teederheid over, zij dacht
slechts aan haar, zorgde slechts voor haar en spoedig
beschouwde de man het kind als een indringer, die
hem alles ontnam, wat hem toekwam. Het echtpaar
vervreemde meer en meer van elkander; zij twistten
weinig, maar zij gingen koud en stom naast elkander,
als hadden zij niets met elkander gemeen.
De man was werktuigkundige en zijn chef zond
hem naar buiten om eene samengestelde machine in
elkander te zetten en aan den gang te makenna
drie weken zou hij terug kunnen zijn. Hij en zijne
vrouw namen koel afscheidhet verruimde beiden,
wanneer zij elkander niet zagen. In dien tijd werd
het kind ziek en stierf, en juist op dien dag, waarop
hij zou terugkomen, werd het begraven. Daaraan
had Marie niet gedacht; als zij in dezen tijd al eens
aan haar man dacht, dan was het alleen om op
bitteren toon te zeggen: «Goddank, dat bij nu hier
niet is."
Nu keert zij van het kerkhof terug en zoodra zij
in de kamer komt en de plaat9 ziet, waar de kleine
lijkkist gestaan heeft, valt zij, terwijl zij in schreien
uitbarst, op de knieën en kermt: «Antje, Antje!"
Eindelijk staat zij op en altijd door snikkend, begint
zij haar moeielijk werk. Zij krijgt alles bijeen wat
het kind toebehoorde: zijn kleertjes, zijn kleine
schoentjes, het bordje waaruit bet at, het speelgoed eu
legde het in een ki3t. Zij raakte alles zeer voorzichtig
en zacht aan, alsof het levende voorwerpen waren.
De deur wordt geopend, zij ziet om, haar man
staat op den drempel. Hij staart haar vol verbazing
vragend aan, kijkt de kamer rond en stamelt dan
«Wat is hier gebeurd?"
«Niets", antwoordt zij ijskoud. «Ten minste niets
wat jou aangaat. Het kind alleen is maar dood."
Met een luiden snik houdt zij op, maar hare tranen
zijn opgedroogd zoodra zij baren man aanziet, als
een steen drukt het haar op het hart.
«Maar mijn God! Hoe is dat mogelijk?" roept hij
ontsteld uit.
«Waarom zou het niet mogelijk zijn?" antwoordde
zij even kalm. «Allen zeiden immers, dat het van de
geboorte af zoo zwak was, een stumperd. Nu is het
ziek geworden, gestorven en begraven".
De man is op een stoel neergevallen, ziet strak
voor zicb uit en steunt met de handen op de knieën.
Terwijl hij van huis was, heeft bij tijd gehad om over
zoo veel na te denken en op zijn terugreis had telkens
de gedachte hem bezig gehouden: «boe zal zij je ont
vangen?" Wie had dat kunnen denken", zegt hij.
«Niemand heefc het gedacht", spreekt zij op den
zelfden vermoeiden toon. «Maar het kind was ver
standiger dan wij allen, het heeft voor jou plaats
gemaakt, omdat het wist, dat het je in den weg
stond. Ik wilde wel, dat ik het ook had kunnen doen.
Nu, wie weet hoe spoedig".
«Spreek zóó niet," valt hij ruw in de rede, «als
het volstrekt moet, dat een van ons tweeën henen
gaat, dan zal ik het zijn. Ik vind wel ergens anders
mijn brood". Zij sloeg geen acht op zijne woorden
zij is opgestaan en is weder bezig met de kleine
bezittingen van het doode kind.
«Dit is het eenige speelgoed, dat je haar ooit
gegeven hebt", zeide zij, terwijl zij eene beweging
met de hand naar hem maakt, zonder zich echter om
te keeren, het was haar altijd het liefste van alles.
Dat heb je nooit bemerkt, wat ging het jou ook
aan! Wat heeft zij je vaak aangezien, of je haar
eindelijk niet eens vriendelijk zoudt toespreken en
hoe kon zij je nazien, als je weg waart 1 Het kind
heeft veel van je gehouden, maar wat kon dat jou
schelen!"
Plotseling houdt zij op en ziet om. Neen, zij heeft
zich niet bedrogen: hij heeft het gelaat met de
handen bedekt en weent. Kan hij om het kind
weenen? Eindelijk gaat zij wat dichter naar hem
toe en zegt beschroomd:
«Het heeft nooit geweten, dat je het niet lijden
mocht en als je soms stug waart, heeft het dat
dadelijk weer vergeten. Zij was toch zoo goed."
Hoe het gebeurd was, wisten zij niet en zij hebben
daarnaar ook nooit gevraagd, maar het volgende
oogenblik lagen zij in elkanders armen en weenden
samen om het kind. Later zaten zij naast elkander;
zij spraken bijna niet, maar hielden elkanders handen
vast. 's Avonds gingen zij samen naar het kerkhof.
Zij wisten bet nu reeds en in den loop der jaren werd
bet meer en meer bewaarheidhet doode kind had
hunne harten voor elkander geopend en vast ver
bonden. Zij bleven alleen, maar zij leefden gelukkiger
dan zij ooit hadden kunnenhopen stil, tevreden met
hun lot, oplettend en toegevend voor elkander. En
toch was het maar een klein kind geweest, dat die
ommekeer in hen had teweeg gebracht.
Z. J. F. L. M.
