ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
Donderdag 23 April 1891.
J. W. Wagtho.
J. W. WACTHQ.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is ƒ1,30, franco per post
ƒ1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, 10,per jaar.
47ste JAARGANG. No. 5992.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Verkiezing Tholen.
Gij de aanstaande herstemming voor een lid van
den Gemeenteraad te Tholen bevelen wij met den
meesten aandrang aan, den heer
Reeds bij de eerste verkiezing had deze Candidaat
de meeste stemmen. Kiezers van Tholen! na het ge
zegde behoeft niets te worden opgemerkt om u te
doen begrijpen, dat het belang van Tholen en dat der
partij ten nauwste hiermede is verbonden. Komt dus
trouw ter stembus en kiest met groote meerderheid
den heer
Algemeen Overzicht.
Er gebeuren in de politiek toch wonderlijke
dingen! Toen Bismarck aftrad als Rijkskanselier van
JDuitschlandwas men het algemeen eens dat
bij, de grondvester van het Duitsche Rijk, de kun-
digst$ staatsman van geheel Europa; dat hij, die
gedurende bijna twintig jaren de leiding van gansch
Europa in handen had gehad, dat zulk een figuur
in den Duitschen Rijksdag niet mocht ontbreken.
Bismarck zelf hield zich echter, of hij daarvan
niets weten wilde. Hij, op zijn leeftijd, had rust
noodig; hij zocht die rust, doch vond haar niet.
Dat gewoonte eene tweede natuur is, ondervond
ook de grootste staatsman onzer eeuw en het duurde
niet lang of hij, die nu niet meer met krachtige
hand ingrijpen kon in de regeermachine, op allerlei
vaak ook minder nette wijze trachtte zijn opvolger
te doen gevoelen, dat de man van Pi iedrichsruhe
niet geheel in ruste was. Toen nu onlangs weder
Bismarck een© candidatuur voor het negentiende
district in Hannover voor den Rijksdag candidaat
werd gesteld, verklaarde wel is waar de Rijkskanselier
zich niet en bewaarde een diplomatiek stilzwijgen,
zoodat hij werkelijk zich aan de vuurproef onder
wierp. Wat was natuurlijker, dan dat Bismarck en
zijne volgers verwachtten, dat hij zou worden ge
kozen. En toch is de uitslag eene andere geweest.
Eene onbekende grootheid, een eenvoudige sigaren
maker, een socialist, komt in herstemming met den
grondvester van bet Duitsche Rijk. Niettegenstaande
alle pogingen om aan de candidatuur van den Vorst
het karakter van eene nationale te geven, en alle
betoogingen, dat de partijen zich konden vereenigen
in eene hulde aan den held der eeuw, den grooten
vaderlander, aan den man die Duitschland's eenheid
had tot stand gebracht, bleven de verschillende
partijen hare eigene candidaten handhaven. De heer
Von Bismarck verkreeg niet eens zooveel stemmen
als Je vroegere nationaal-liberale afgevaardigde; hij
verkreeg niet eens de volstrekte meerderheid en
komt in herstemming met een socialist. Bismarck
en een sociaal-democraat in herstemming, is er
grooter ironie van het toeval denkbaar. Hij, bij
uitnemendheid de bestrijder van het socialismede
man, die met al de macht en kracht, die hij bezat,
getracht heeft die partij den kop in te drukken, hij
komt in herstemming met een aanhanger dier gehate
beginselen, en dat nog wel met behulp der Duitsche
vrijzinnigen. Bijna zonder twijfel is het, dat hij bij
de herstemming gekozen wordt, doch alleen met
behulp der Duitsche vrijzinnigen en der Welfen.
Voor een paar jaar geleden zou men het onmogelijk
hebben geacht, dat de gevallen staatsman in de
rijen der afgevaardigden treden zou, die hij
vijfentwintig jaren lang met bijna souvereine min
achting had behandeld. Toen had zijne candidatuur
een nationaal karakter kunnen dragen. Doch thans
is dit onmogelijk geworden en alleen door zijn eigen
schuld. Men heeft de Vorst gekend als machthebbende
en zijn waarlijk niet licht juk gedragen, doch
in de laatste jaren heeft men hem leeren kennen
als een man, die eigenzinnig en luidruchtig achter
den staatswagen loopt en men begrijpt dat bij in
dezen vorm in den Rijksdag geen goed kan doen.
Het handelsverdrag met Oostenrijk schijnt
nu weldra tot stand te zullen komen. De onder
handelingen zijn zoo goed als afgeloopen en met
uitzondering van enkele ondergeschikte punten,
zooals o. a. met betrekking tot de spoorwegtarieven,
waarvan de onderhandelingen nog niet zijn ge
ëindigd, zijn de partijen het onderling eens geworden.
Het tractaat, dat voor den tijd van 10 jaar zal
worden gesloten, zal door de beide staten niet
alleen als grondslag hunner handelspolitiek worden
beschouwd, maar ook dienst doen voor de onder
handelingen met andere mogendheden. Zwitserland
zal het eerst worden uitgenoodigd en men verwacht,
dat de onderhandelingen reeds de volgende maand
zullen worden geopend. Verder hoopt men met
de andere Janden dergelijke overeenkomsten aan
te gaan en zoodoende te komen tot een centraal
Europeesch tolverbond.
Verwondering moet het daarom wekken, dat in
den Senaat van Italië de minister Lugatti heeft
verklaard, niet te gelooven, dat Oostenrijk en
Duitschland zoo gemakkelijk een tolverbond zouden
sluiten. Wat Italië betreft, dit wil ook op econo
misch gebied in vrede leven met andere staten,
door middel van rechtvaardige tractaten. De
minister hoopte, dat Frankrijk het nut van die
tractaten erkennen zal. Dit werd gesproken bij de
behandeling der voorstellen tot verlenging en
bevoegdheid van opzegging van het handelstractaat
met Oostenrijk. De Senaat keurde het ontwerp
met 99 tegen 9 stemmen goed. Het geschil tusschen
Amerika en Italië is nog niet uit de wereld.
In- antwoord op eene nota van den Italiaanschen
zaakgelastigde heeft de Amerikaanscbe staatssecre
taris Blaine verklaard, dat de regeering der
Vereenigde Staten het recht der Italiaansche onder
danen erkent op schadevergoeding wegens krenking
hunner rechten, hun gewaarborgd door het tusschen
beide mogendheden bestaande tractaat. Maar in
dat tractaat wordt aan Italianen geen onschend
baarheid van leven en eigendom verzekerd. De
staatssecretaris eindigt met te verklaren, dat er
geen recht op schadevergoeding erkend kan worden,
anders dan op grond van beslissingen der rech
terlijke lichamen, tenzij er plichtverzuim of mede
plichtigheid der overheid mocht bestaan. In de
Italiaansche Kamer heeft de Minister-president een
overzicht gegeven van den stand der zaken. Hij
sprak zijn vertrouwen uit, dat er eene oplossing
komen zou overeenkomstig Italië's rechten, welke
tevens de rechten zijn van alle beschaafde volkeren.
Kwam het tot die bevredigende oplossing niet,
dan geloofde hij toch niet, dat er ernstige ver
wikkelingen uit zouden voortvloeien, maar dan zou
het zeer te betreuren zijn, dat de Vereenigde
Staten zoo weinig eerbied toonden te koesteren
voor de beginselen van recht en rechtvaardigheid,
welke door alle beschaafde volken worden erkend.
In Portugal heeft er weder eene kabinets
crisis gedreigd. Het geheele ministerie had zijn
ontslag den Koning reeds aangeboden, doch deze
heeft het overreed aan te blijven, totdat het tractaat
met Engeland zal behandeld zijn, waarvan de
nieuwe voorwaarden pas zijn aangekomen. De
Ministers hebben thans besloten voorloopig aan
te blijvenalleen de minister van openbare werken
zal aftreden.
De Servische Regeering heeft bericht ontvan
gen van Koning Milan, dat hij zich in het belang
des lands tot de meerderjarigheid van zijn zoon
buitenslands zal begeven. De Shoepschtina nam
deze mededeeling voor kennisgeving aan en noodigde
de Regeering uit in het belang der orde ook op
het vertrek van Koningin Nathalie aan te dringen.
Deze weigert echter het land te verlaten en zelfs
de ministers te ontvangen.
NIEUWSTIJDINGEN.
Oost-Indië.
Volgens de mailberichten nit Batavia, dd. 20 Maart,
kwamen uit Atjeh eenige korte mededeelingen voor om
trent het krjjgsbedrgf, waarbjj de kapitein Van Wictae-
ren is gevallen. Het gebeurde is op zichzelf een bewgs,
dat de verzoenende politiek nog niet gezegevierd heeft.
Op Florea is het verzet tegen het gezag, dank zg
het krachtig optreden der marine, gefnuikt.
Batavia's bladen zjjn nog vol van de feesten, die ter
eere van den Czarewitch zjjn gegeven. Zjj zjjn bjjzonder
voldaan over de uitstekende wjjze, waarop Ruslands troon
opvolger door de regeering is ontvangen. Met kleine
middelen en uitgaven, zegt o. a. bet Bat Handelsblad
zoo matig dat zjj nauweljjks in aanmerking komen
tegenover die van groote staten, heeft de regeering
den RussiBchen troonopvolger een onthaal bereid, dat
op hem, ondanks zjjn gewoonheid aan grootsche
schouwspelen, een hoogst aangenamen indruk heeft
gemaakt, bljjkens zjjn herhaalde uitlatingen. Dank zjj
dit alles, heeft Nederland getoond, dat het nog altjjd
recht heeft onder de grootste koloniale mogendheden
geteld te worden.
Amerika.
Stanley is uit New-York naar Londen vertrokken.
In het geheel heeft hjj 110.000 ds. als zjjn aandeel
ontvangen voor 100 door hem gehouden leziugen in
Noord Amerika. Hjj heeft verklaard, niet naar Afrika
als onderzoekingsreiziger te willen terugkeeren.
Rusland.
Uit Czernowitz wordt een verschrikkelijk voorval
gemeld. Een waarschjjnljjk uit Bessarabië gekomen
wolf heeft Zondag ochtend tusschen Ravancze en
Rohoczna (twee plaatsen dicht bjj Czernowitz) niet
minder dan 236 personen gebeten. Ten laatBte slaagden
de boeren er in, het razende dier met stokken dood
te slaan. Bjj de opening van het ljjk bleek dat de wolf
dol was geweest. De wonden der gebeten personen
werden uitgebrand en bovendien is er besloten hen
naar Parjjs te zenden, ten einde door Pasteur behandeld
te worden.
Nederland.
Amsterdam, 20 April. De eerste algemeene
vergadering der «VereenigiDg tot bevordering der
Nederlandsche Muzikaal-Dramatische Kunst" heef tZater-
dag te Amsterdam plaats gehad en het jaarverslag
gaf aanleiding tot een uitvoerig debat. Ia dat verslag
wordt allereerst geklaagd over de weinige sympathie,
die de Vereeniging in den lande heeft ondervonden.
Het getal leden toch bedraagt slechts 154, maar meer
nog beklaagt zich de secretaris verslaggever over den
geringen invloed, dien de Yereenigiog heeft kunnen
uitoefenen op de verhooging van het peil der uitvoe
ringen van de Nederlandsche Opera. Met grooten jjver
werden de vertalingen der op te voeren werken door
de commissie van toezicht onderzocht, wenken tot ver
betering gegeveD, ja, somtijds werden vertalingen dooi
de leden der commissie zelf bewerkt. Zjj onderzocht
3 oorspronkelijke Ned. opera's, waarvan de »Albrecht
Beyling", in muzikaal opzicht gunstig, «de Bloem van
IJslaod" ODgunstig werd beoordeeld, terwjjl voor de
»Ada van Holland" een belangrjjke omwerking noodig
werd geacht. Zes vertalingen van werken uit den
vreemde werden aan haar oordeel onderworpen, die
alle, wat de vertaling betreft, te wenschen overlieten,
zoodat zjj slechts aan matige eischen konden voldoen.
Ondanks de vele moeite, voor goede opvoeringen ge
geven, bleven daaraan nog vele gebreken kleven, wat
de commissie eensdeels vyyt aan de beperkte middelen,
waarover zjj beschikt, anderdeels aan het ontbreken
van een leider met de daarvoor noodige artistieke be
gaafdheid toegerust.
Dit verslag gaf den heer L. Simons aanleiding tot
de vraag naar d© rechtsverhouding tusschen deze Ver
eeniging en de Ned. Opera, waarop de Voorziter mr.
Van Hall, antwoordde, dat die verhouding geen andere
was dan toezicht houden over op te voeren werken en
vertalingen, doch dat de heer De Groot volkomen vrjj
bleef de door de commissie verstrekte adviezen op te
volgen. De heer Gerlach, van Utrecht, en de heer
P. R. Mees, van Rotterdam, gaven als hun gevoelen
te kennen, dat men door dit verslag te publiceeren
der Ned. Opera geen dienst zon bewjjzen, wat de voor
zitter bestreed, die meende, dat de Ned. Opera meer
gebaat was met een waarheidsgetrouw daü gtflitteerd
verslag. Ook wenscht het bestuur niet aansprakeljjk
gesteld te worden voor de fouten, die de opvoeringen
dikwjjls nog in rnime mate aankleven. Dat het bestuur
Seen sympathie zou koesteren voor de Nederlandsche
pera, kon nit dit verslag niet bljjken. Het verslag
echter was een getrouwe afspiegeling van hetgeen de
praktjjk in het afgeloopen jaar had opgeleverd. Sym
pathie voor de Opera kon bljjken uit het bestuurs
voorstel om ƒ800 subsidie te verleenen. Uit dit debat
trok de heer SimonB de gevolgtrekking, dat het bestuur
zjjn bescherming over de Holl. Opera wel wat al te
hoog had opgedreven, nu er in der daad slechts een
povere Bubsidie was verleend. Hjj meende dan ook
dat de commissie van toezicht zich alleen moest be
palen tot het leveren van goede vertalingen en daar
voor een honorarium uitkeeren. Ofschoon deze zaak
geen pant van beraadslaging kon uitmaken op deze
vergadering, verklaarde de voorzitter met den heer
Simons geheel in te stemmen.
Bjj het verder debat werden enkele scherpe woorden
nit het adres geschrapt en na afdoening van eenige
huishoudelijke aangelegenheden de vergadering gesloten.
's Gravenlmge, 20 April. De terugreis nit
Zwitserland van HH. MM. de Koningin-Regentes en
de Koningin zal vermoedeljjk 4 Mei a.s. plaats hebben.
®s Gravenhage, 21 April. Het debat over de
Legerwet is beden aangevangen. De heer Schaepman
stelde de vragen:
lo. Voldoet de Legerwet in haar geheel aan het
doel, waarnaar een Nederlansche wet moet beoordeeld
worden
2o. Is de voorgestelde wet in overeenstemming met
en berekend op de krachten des volks 1
Op de eerste vraag gaf bjj een toestemmend antwoord.
Wat de tweede vraag betreft, deze wet geeft ver
zwaring van lasten, verhooging der jaarljjksche lich
ting, enz. en eindeljjk persoonljjken dienstplicht.
Daaromtrent erkeDt hjj dat verzet bestaat bjj het
volk, omdat het stelsel nienw is en men vreest en
niet geheel ten onrechte voor het verbljjf in de
kazernen. Dat de Katholieken er zoo tegen zjjn berust
op de achterstelling .in vorige eeuwen en wegens het
luidruchtig clericalismè, in de officiersrangen heer-
scheDde. De Regeering heeft ook niet getracht het
Btelsel populair te maken en is te veel stelselmatig te
werk gegaan. Hjj verzekerde der Regeering zjjn hulp
en medewerking, mits zjj tot overleg bereid bljjke.
De heer Viruly wees er op, dat in 1873 vele liberalen
en de militairen in de Kamer tegen persoonljjken
dienstplicht waren. Hjj en enkele liberalen waren er
voor en ook nu nog, ter wille van geljjkheid en recht
vaardigheid.
De vrijstellingen passen echter niet in het stelsel
en hjj verwacht amendementen om ze te doen ver
dwenen. Hjj bestreed uitvoerig het groote veldleger,
dat volstrekt ounoodig, schadelijk en kostbaar zjjn zal,
en zon alles aanwenden om het te beperken.
Spreker wees er voorts op, dat deze wet zware per-
soonljjke en financieels lasten eischt. Twee millioen
galden meer 'sjaars, behalve de 6 millioen voor het
eerst zal de belaBting-hervorming sterk tegenwerken.
Ook de personeels lasten worden sterk verzwaard
en dat hoofdzakeljjk voor een schadeljjk veldleger.
Daartegen verzet spreker zich, met 't oog op het karakter
van ons volk, dat niet gedrild wil worden, maar vrij
heid stelt boven Duitsche kruiperigheid.
Tegenover de bewering van den heer Schaepman
wjjst spreker op het feit, dat in alle militaire rangen
de Katholieken eer de meerderheid hebben. Zie telegr.
Rotterdam, 21 April. Omtrent de aanvaring van
het stoomschip »P. Caland" met de «Glamorgan" wordt
nader het volgende gemeld:
Het stoomschip »P. Caland" van New-York naar Amster
dam met gemengde lading en passagiers arriveerde 16 April
des ochtends G ure bij Dover met belangrijke schade aan
den boeg en water in de voorste afdeeling (ieeds vermeld.)
Aan boord bevond zich de gezagvoerder, diens vrouw, die
van den opperstuurman en twee kinderen benevens 34 man
der equipage van het ss. «Glamorgan", waarmede het in
aanvaring was geweest en dat daardoor was gezonken.
Volgens rapport van de gezagvoerenden van de «Glamorgan"
vertrok het ss. van Antwerpen naar Cardiff en stoomden
zij met fraai helder weder op ongeveer 10 Engelsche mijlen
van de Engelsche kust en zagen de vuren van Zuid-Foreland
op grooten afstand. Kapt. Roberts en de stuurman Good-
fellovv waren beide op de brug toen de aanvaring plaats
vond des avonds ten 9 ure 30 min. bij de Varnebank, ge
legen midden in het Kanaal, tusschen Dover en Folkstone.
Kapt. Roberts rapporteert dat zij de vuren van de »P.
Caland" lang voordat de aanvaring plaats vond konden zien
en even voor dat deze plaats vond riep hij de »P. Caland"
toe oin achter hem om te loopen, hetgeen niet gebeurde,
waarop de aanvaring met vreeseljjk geweld volgde in de
stuurboordzijde en werd het schip doorgesneden tot halfweg
in de machinekamer. De eerste machinist ontkwam ter
nauwernood en de «donkeyman" zat zoo tusschen de wrak
stukken verward dat het groote moeite en eenigen tijd koste
hem los te krijgen. De boeg van de »P. Caland" werd
ongeveer 8 a 10 voet ingedrukt en groote ontsteltenis werd
door de aanvaring onder de passagiers veroorzaakt, dewijl
het niet bekend was of het stoomschip ook gevaar liep van
te zinken. Als oorzaak van de aanvaring werd opgegeven
dat men de machines van de »P. Caland" niet konden doen
achteruit werken. Onmiddellijk na de aanvaring gaf kapt.
Roberts bevel om de booten uit te zetten dat met de grootste
orde gebeurde, doch zij behoefden niet gebruikt te worden,
dewijl de stoomschepen zoo vast in elkander zaten geklemd
dat het meer dan een uur duurde voor dat door het vol
water loopen van de «Glamorgan" liet vaartuig zoo zwaar
werd dat het van de »P. Caland" werd losgerukt en zin
kende een gedeelte van de boeg van de »P. Caland" weg
scheurde. De opvarenden van de «Glamorgan" hebben zich
allen gered door over de boeg van de »P. Caland" te klimmen,
en waarop de vrouwen en kinderen het eerst werden over
gebracht in hun nachtgewaad, dewijl zij in de kooi lagen
toen de aanvaring plaats vond. De eerste machinist ver
klaart dat hij tijdens de aanvaring zich in de machinekamer
bevond en een geweldig gekraak hoorde, waarna de steven
van de »P. Caland" door het brugge- en bovendek en door
eene 10 voet dikke laag kolen drong en ook door de machine
tot aan de cylinders.
Het was een wonder dat het machinepersoneel ontkwam,
want groote stukken kolen en ijzer vlogen in alle richtingen.
Hij rapporteert dat de beide stoomschepen zoo vast in elkander
zaten, dat de »P. Caland" twee mijlen achteruitstoomde,
de «Glamorgan" medeslepen le, en dat deze slechts los kwam
doordat het schip vol water liep en als boven gemeld zonk.
De «Glamorgan" (ex «Lady Armstrong"), groot 2066 ton,
werd gebouwd van ijzer te Glasgow in 1883 en was juist
verkocht aan eene nieuwe reederij te Greenock, voor wier
rekening het nu de eerste reis deed.
Thans moet het rapport van den Commandant van de P.
Caland" nog volgen. Het is te hopen, dat dit de oorzaak
der aanvaring duidelijker zal aanwijzen, dan kapt. Roberts
het doet.
Uit Voorno. De liberale kiesvereeniging «Voorne
en Putten" beBloot in bare laatste vergadering de af-
deelingen nit te noodigen, op 22 April a.s. een afge
vaardigde te zenden naar de gecombineerde vergadering
te Rotterdam, ten einde aldaar met elkander te over-
IeSl?en welke middelen er aangewend konden wordeD,
om de verkiezing van een liberaal afgevaardigde tor
Tweede Kamer in dit district te verzekeren. Ten
gevolge daarvan hield de afdeeling Nieuw-Heivoet j.l.
Donderdag eene bijeenkomst en benoemde tot baren
afgevaardigde den heer J., Visser.
Het bestuur, dat ingevolge het reglement aftreden
moest, werd met algemeene stemmen herkozen, behalve
de beer R. K. van Bendegom, die verzocht had niet
weder in aanmerking te komeo. In zjjne plaats werd
als secretaris-penningmeester gekozen de heer G.Spoon Jr.
Na afloop der werkzaamheden had er een langdurige
beraadslaging plaats over de punten, voorkomende in
het Programma der Liberale Unie. Het spreekt van
zelf, dat zg algemeen meer instemming dan bestrijding
vonden.
Te Hellevoetslnis geraakten deze week niet minder
dan drie personen te water.
De eerste was iemand van de bemanning van de
«Nautilns", welk vaartuig thans op de reede ligt. Hjj
viel van de fokkera te water en zou zeker verdronken
zjjD, zoo men hem niet spoedig met een paar booten
te hulp gesneld was. Door den val ernstig, hoewel
niet gevaarljjk, gewood, werd hjj na zjjne redding
opgenomeu in de Maritieme Ziekeninrichting.
De tweede was een schipper, die, tengevolge van te
veel vergunning, bjj het aan boord gaan misstapte en
zoo in de haven geraakte. Gedienstige geesten brachten
hem echter spoedig op het droge en veilig aan boord.
De derde was een joogentje van 4 jaar, dat, te
dicht bjj het water spelende, in de Marinehaven viel.
Toen men het kind te hulp snelde, was er niets meer
van te zien en tot heden heeft men ook het ljjkje nog
niet teruggevonden.
Op den aanstaanden 2den Pinksterdag zal er te
Brielle eene harddraverjj plaats hebben, terwjjl men
dienzelfden dag te Heenvliet om tien uur een ring-
rjjderjj en om half twee eene schoonrjjderjj (beide met
paard en tilbury) zal houden. Of hier de eene rjjderjj
de andere niet den kop indrakken zal, betwjjfelen wij
zeer, te meer als men daarbjj in aanmerking neemt,
dat beide plaatsen maar een paar uren van elkander
liggen.
lerseke, 21 April. De werkzaamheden aan de
pannen zjjn in vollen gang; ze worden eerst schoon
gemaakt en later gekalkt, om ze dan in 't begin van
Juli aan de zee toe te vertrouwen. Tengevolge van
de strenge vorst, waardoor veel pannen stuk gevroren
zjjn, worden er veel nieuwe aangevoerd. We willen
bopen, dat de arbeid niet te vergeefs zal zjjn, maar
dat een milde aanslag de moeite beloont.
In de afgeloopen week is uit een schuurtje des
nachts een stak vleesch gestolen en bjj een ander op
klaarlichten dag een laken. Beide diefstallen zjjn bjj
de politie aangegeven.
Goes, 21 April. Aanstaanden Zondag zal de be
kende socialist Domela Nienwenhuis in de «Prins van
Oranje" alhier optreden, om te spreken over «Volk en
Wetgeving". Aan nieuwsgierigen zal het zeker niet
ontbreken.
De naam van de lokaliteit, waarin de heer D. N.
zal optreden, levert hem misschien wel stof voor een
heftigen uitval. Stel u voor, D. N. onder de vleugelen
van een Prins van Oranje.
Van liberale zjjde verneemt men nog niets van een
of anderen spreker, die voor den eenvoudigen man op
bevatteljjke wjjze een overzicht geeft van den politieken
toestand. En zoo ergens, dan is dat hier hoog noodig.
Gesteund door milde jaarljjksche ot maandeljjksche
bjjdragen, is de afdeeliog Goes van den Nederiandschen
Vrouwenbond er in geslaagd een lokaal voor vrouwe
lijke dienstboden in te richten als hun «Tehuis", waar
dienstmeisjes, die nit andere plaatsen hier komen
dieiien, hunne vrjje avonden kunnen doorbrengen en
waar hun een aangename en gezellige plaats van verbljjf
en tjjdpassoering wordt aangeboden. Ook zal er hun
eene of andere verversching worden verstrekt. De in
richting is geheel op christeljjken grondslag, maar
zóó, dat alle dienstboden een thuis kannen vinden.
De bedoeling der dames, die aan het hoofd staan,
is zeker nobel en het plan verdient dan ook den
stenn van alle weidenkenden.
Het atelier van den photograaf Elzinga, dat voor
een paar maanden door brand vernield werd, is, om
een versleten uitdrukking te bezigen, als een feniks
uit zjjne asch herrezen. Het geheel nieuw ingerichte
atelier mag met recht den naam van salon dragen,
want er ontbreekt niets, dat bet op dien naam aan
spraak kon doen maken. In grootere plaatsen kan
men moeiljjk beter en netter photografische werkplaatsen
aantreffen.
Ook op het gebied der kunst zelf staat de heer
Elzinga in de voorste rjj. De talrjjke prachtige photo-
gr fiëo, door hem vervaardigd, leggen daaromtrent een
sprekende getuigenis af.
Ii.flaenza of niet? In geen jaren is bet aantal
zieken onder grooten en kleinen zoo groot geweest
als tegenwoordig. Bjj allen zjjn de verschijnselen de
zelfde en ongeveer geljjk aan die bjj de griep-epidemie
van het voorgaande jaar.
Toch is 't volgens enkelen geen influenza. Maar voor
de vele zieken is 't zoo ongeveer hetzelfde of zij door
de kat of door den kater gebeten worden.
De beer W. Bruns, benoemd directeur van de
afdeeling Toonkunst te Goes, is ook door bet oolangs
tot eene vereeDiging geconstitueerde strjjkorcbeBt aldaar
tot directeur benoemd. Die vereeniging, welke tot nu
toe alleen met de afdeeliDg Toonkunst medewerkte,
zal in 't vervolg ook zelfstandig optreden.
Heinkenszand. Benoemd tot onderwijzeres
aan de openbare lagere school alhier mej. J. van Weele
te Nieuwdorp, met algemeene stemmen.
Krabbendjjke. Benoemd tot onderwjjzeres
aan de openbare school mej. E. F. M. L. Janssen, thans
volontaire te Middelburg.
Tholen. Wat het vangen van de eerste ansjovis
sedert de laatste jaren betreft, is als volgt: In 1891 op
21 April; in 1890 op 9 April; in 1889 op 24 April;
in 1888 op 29 April; in 1887 op 28 April; in 1886
op 26 April; in 1885 op 30 April en in 1884 op
25 Maart.
Bruinisse, 21 April. Door de anti-revolutionaire
kiesvereenigiüg alhier is tot candidaat gesteld voor
het kiesdistrict Zierikzee, de heer mr. D. P. D. Fabius
te Amsterdam.
In de vorige week werden nog van hier ver
zonden ongeveer 500 ton mosselen naar België en 200
balen naar Engeland.
Garnalen werden er weinig gevischt.
OuvrerlterUc. Me>t genoegen vernemen wjj, dat
het Hare M ijesteit de KoniDgin-Regentes heeft behaagd
ook aan G. van den Berg, overzetschippor te Viane
en zjjne knechts eene gratificatie te schenken, als
bljjk van waardeering voor den door hun betoouden
jjver bjj het postvervoer over het veer Viane—Sta ve-
nisse, in de moeiel jjke en gevaarvolle dagen van jjsgang
der maand Januari 1.1.
Ztexrilcaseo, 20 April. De zesde Wintervergadering
van ons Departement der Nederlandsche Maatschappjj
tot bevordering van Njjverbeid was goed bezocht.
De voorzitter herdacht met een enkel woord den
jjver en de bekwaamheid van den vorigen secretaris,
den heer B. W. Mondt, die nit de gemeente vertrokken
is, en deelde mede, dat de heer J. W. D. Boejje zich
bereid verklaard had voorloopig het secretariaat op
zich te nemen. Na ernige mededeelingen en behandeling
van ingekomen stukken, zeide de voorzitter, dat het
adres aan den Minister van Waterstaat, Handel en
Njjverheid, in zake het verkrjjgen eener betere post
verbinding met den vasten wal, voorzien van 164
handteekeniugen, verzonden is.
In aansluiting op dit ingezonden adres hield de
heer Chr. Groeneveld de Kater nit Noordgonwe een
merkwaardige voordracht over het verkrjjgen eener
betere postcommnnicatie in ons land in het algemeen
en tusschen Viane en Stavenisse in het bjjzonder.
Na de pauze hield de heer J. A. Frederiks nit
Middelbnrg eene belangrjjke voordracht over de ge
schiedenis van den woningbouw in Zeeland, welk©
voordracht door een aantal platen en voorwerpen werd
verduideljjkt. De voorzitter was zeker de tolk van al
de aanwezigen, toen bjj den heer Frederiks zjjnen
oprechten dank betuigde voor de wel doordachte
lezing.
In de pauze werd door den heer C. Nolet te Zie
rikzee eenig goud- en zilvererts, afkomstig uit Californië,
geëxposeerd en do bewerking er van door hem nader
toegelicht.
Door burgemeester en wethouders van Middelburg
is met 16 Mei a.s. op verzoek eervol ontslag verleend
aan den heer P. Pera, als commies ter gemeente
secretarie, en in diens plaats benoemd de beer A. J. A.
Dootjea, thans klerk ten kantore van den gemeente
ontvanger aldaar.
Voorts is aangesteld tot klerk ten kantore van den
gemeente-ontvaDger de heer P. E. Belliogwout, thans
in geljjke betrekking bjj den gemeente-ontvanger te
Vlis8ÏDgen.
De heer W. Bax, predikant bjj de Herv. Gemeente
te Zaandam, die door verschillende democratische ver-
eenigingen candidaat was gesteld voor het lidmaatschap
der Tweede Kamer, heeft die candidatuur aangenomen.
Benoemd tot onderwjjzeres te Boschkapelle, mej.
L. M. Wage te Veere. De benoemde is protestant. De
eenige roomsche sollicitante bad zich teruggetrokken.
Naar De Echo verneemt, heeft de beer mr. Herm.
J. Keyzer tegen De Tijd en Het Nieuwsblad een ejscb
tot schadeloosstelling ingesteld van 10U00, wegens
het plaatsen van een voor hem beleedigend bericht,
en tegen De Standaard en Het Haagsche Dagblad
die in het bericht alleen de voorletters van zjjn naam
een eisch van 5000.
KERKNIEUWS.
Beroepen te Biervliet de heer W. S. Monljjn, cand.
te Njjmegen; t© Zuidzande ds. K. van de Werfhorst
Gz., te Mastenbroekte Mjjnsheerenland ds. Gobins
du Sart, te Nieuw- en St. JooslaDd.
Bedankt voor het beroep naar Aagtekerke door
ds. J. Willemse te Hardingsveld.
L ANDBOU W.
ZUIVELFABRIEKEN.
Het getal voorstanders van fabriekmatige melkverwerking
neemt dagelijks toe. Meer en meer begint men in te zien,
dat op het gebied der zuivelbereiding eene andere taktiek
dient te worden gevolgd, en dat er inrichtingen moeten
zijn, die geheel of althans zooveel mogelijk aan de eischen
des tijds beantwoorden, en waarin de melk van vele eige
naren gezamenlijk en op fabriekmatige wijze kan worden
verwerkt.
Van dit idéé uitgaande zijn er, in navolging van het
buitenland, ook in ons land tal van stoom-zuivelfabrieken
opgericht. Alléén de provincie Friesland telt er 44, zoo er
nog niet meer zijn; daarvan zijn 17 coöperatief en 27
industrieel of speculatief.
Hieruit kan men eenigszins afleiden het recht van
bestaan, dat zuivelfabrieken ongetwijfeld hebben, en hoe
groot de behoefte was en r.og is aan dergelijke inrichtingen.
Die behoefte was mede een gevolg van de omstandigheid,
dat men margarine en zelfs slechte fabrieksboter 1
ging verpakken in Friesche vaten, waardoor de Friesche
boter natuurlijk veel in vertrouwen verloor.
Door het centrifugaal ontroomen is het verwerken van
melk op groote schaal mogelijk geworden.
De concurrentie op de Engelsche botermarkt is daardoor
zeer verzwaard, omdat ook in het buitenland de fabrie
ken de oude en verouderde methode bijna overal hebben
verdrongen.
't Valt niet te ontkennen, dat aan de fabriekmatige melk-
verwerking vele voordeelen zijn verbonden; deze zijn echter
genoegzaam bekend, zoodat we daarover niet in bijzonder
heden behoeven te treden.
Wel wordt door sommigen beweerd, dat tengevolge van
het moderne bedrijf de kalverfokking en dientengevolge
onze veestapel zal worden geschaad, doch dit bezwaar
is minder groot dan men oppervlakkig zou ineenen, aan
gezien eene voeding enkel met karnemelk, zooals vroeger
geschiedde, niet het ware is, wijl dan in verhouding te wel
eiwit en te weinig vet wordt toegediend. Een deel van het
eiwit gaat daardoor verloren.
Volgens eene rationeele voedingsleer moet men de kal
veren, naast wei, karnemelk of magere melk, eenig kracht
voer toedienen: lijnkoek bij wei, en gekookt lijnzaad bij
karnemelk; dit laatste aanvankelijk in zeer kleine hoeveel
heden. Het toedienen van eiwit in den vorm van eieren
(vooral bij weivoedering) is veelal te duur. De tempe
ratuur van het drinken mag nooit meer zijn dan 38* C.
en niet lager dan 20° C., gemiddeld 30—35° C.
Gedurende de eerste drie weken geeft men de jonge
dieren steeds zoete magere melk, later bij voorkeur gezuurd
en gekarnd, doch m geen geval halfgezuurde magere melk,
dit is melk die wel zuur, maar niet geronnen is. Ook moet
men niet vandaag zoete en morgen weer eei s zure magere
melk of wei voeren, maar in alles zorgen voor regelmaat
en geleidelijken overgang.
Doch keeren we tot de fabrieken terug. De melk wordt
daar öf gemeten öf gewogen, en de betaling der melk ge
schiedt bijgevolg öf naar de maat öf naar liet gewicht.
Beide betalingswijzen deugen echter niet, zijn onbillijk,
omdat het gehalte der melk aan waardevolle bestauddeelen
soms veel kan verschillen.
Bij het betalen naar het gewicht valt nog op te merken,
dat melk, die weinig botervet bevat, speciehek zwaarder zal-
wegen dan vetrijke melk.
Het betalen naar maat of gewicht heeft verder bepaald
nadeelige gevolgen. Daardoor toch worden de veehouders,
die terecht of ten onrechte dan beweren zeer
vetrijke melk te hebben, van de fabriek terug gehouden,
terwijl de leveranciers van slechte melk er wel bij varen.
Tot dusver is de vraag: «wie innss die Milch bezahlt
werden?" (hoe moet de melk betaald worden) nog niet
afdoende beantwoord geworden. Wel heeft men vooi geslagen,
de melk naar vetgehalte te betalen, doch volgens het oor
deel van erkende vakmannen is dit practisch bijna onuit
voerbaar. In elk geval zijn de daaruit voortvloeiende
berekenigen tamelijk omslachtig; het onderzoek zelve is
tijdroovend en nog al kostbaar, vooral met Soxhlet's
apparaat, wat echter van de verschillende onderzoekings-
middelen de meest vertrouwbare resultaten geeft. Wilde
men echter met het betalen naar vetgehalte eene proef
nemen, dan zou men daartoe den volgenden weg kunnen-
inslaan.
De melk wordt aan de fabriek gewogen. Men heeft daarbij-
het groote voordeel, dat al de melk van één leverancier
afzonderlijk in eene kuip wordt uitgestort, zoodat men
gemakkelijk van alle leveranciers eei goed gemiddeld
monster Kan bekomen; wunt vóór alles moet men zorg
dragen, voor het onderzoek een goed gemiddeld monster
te nemen.
De tabellen wijzen aan hoeveel K.G. melk door iedere»
leverancier per week en per inaand geleverd is.
De uitbetaling geschiedt bijv. maandelijks. Eenmaal per
week wordt op vertrouwbare wijze het vetgehalte der melk
van alle leveranciers onderzocht, en hiervan in de tabellen
aanteekening gebonden.
Elke maand hebben dns 4 onderzoekingen of vetbepalin-
gen plaats, waarvan men gemakkelijk het gemiddelde
vetgehalte kan berekenen.
Een vooi beeld: A. heeft in vier aaneenvolgende weken-
der maand Juni geleverd 412, 429. 460 én 921 K.G.
melk, successievelijk met een vetgehalte van 3.2, 3.0, 3.1
en 2.7 °/0
Het totaal K.G. is 2222het gemiddeld vetgehalte 3
A. heeft dus geleverd 66.66 K.G. vet.
Deze berekeningswijze is de kortste, doch niet de ware.
Want welbeschouwd is 3 °,0 hier niet het gemiddelde
vetgehalte van 2222 K.G. melk, doch iets minder dan 3 °/9;
de getallen zijn zóó gekozen dat het geringe verschil goed
uitkomt. In de meeste gevallen zal men dan ook met de
voorgaande berekeningswijze kunnen volstaan. Wil men
echter elke onnauwkeurigheid vermijden, dan wordt na
elk onderzoek het aantal grammen vet afzonderlijk be
rekend, zooals in onderstaande tabel.
Onderzocht op °/0 vet.
Juni 3
12
20
29
3.2
3.0
3.1
2.7
Aantal K.G. Aantal
melk. grammen vet.
412
429
460
921
13184
12870
14260
24867
We krijgen in dit geval alzoo een verschil van 1479 gram.
Heeft men op een der boven omschievan wijzen het
aantal grammen vet van alle leveranciers berekend, dsuv
j
