ZIERIKZEESCIIE NIEUWSBODE.
Dinsdag 21 April 1891.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
Zeenwsche Misstanden.
NIEUWSTIJDINGEN.
YerBchünt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
47ste JAARGANG. No. 5991.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot c
Maandags, "Woensdags en "Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
In het Sociaal Weekblad van Zaterdag 4 April
komt een ingezonden stuk voor van B., »de Zeeuwsche
Veldarbeider" getiteld. De schryver kent den toestand
van den veldarbeider in een gedeelte van Zeeland en
acht verbetering van zijn lot dringend noodig. Naar
de beschrjjving, die B. van dat lot geeft, is dit meer
dan ellendig. Men oordeele slechts naar aanleiding van
het volgende.
Zoodra »de werkzaamheden op het land in vollen
gang zijn", worden de kindertjes van den veldarbeider
»vóór dag en dauw bij een vrouw in de buurt ge
bracht; aan deze moet de moeder de zorg voor de
kleine overdragen, daar de verdiensten harer handen
onontbeerlijk zijn voor het gezin."
x>Als men zulk een »kinder-oppasters"-woning bin
nentreedt, ziet men in een bekrompen vertrek, dat
als woon- en slaapkamer en ook als keuken dienst
doet, niet zelden een viertal en soms nog meer wiegen
staan. Van een goede verzorging al vat de »oppaster"
haar taak nauwgezet op, wat lang niet altijd het
geval is kan moeilijk sprake zijn, waar deze, be
halve het aantal te verzorgen kinderen, haar eigen
huishouden en kroost heeft. De meeste stumperdjes
hebben dan ook een harde noot te kraken, eer zij het
eerste levensjaar achter den rug hebben."
De moeders, die 's avonds om 7 ure van het land
komen, moeten dan nog beginnen het middagpotje
- aardappelen zonder meer - te koken. Dan kunnen
zij de naald ter hand nemen voor verstelwerk en den
volgenden morgen moeten zij vóór dag en dauw op,
daar de veldarbeiders klokke vijf op hun werk moeten
zijn en dat werk soms een uur gaans van hun woning
verwijderd is.
Knapen en meisjes trekken op tieojarigen leeftijd
al mede naar het veld, met akkergereedschap gewapend.
»Zeer vaak zijn zij niet langer dan vier maanden van
het jaar op de schoolbanken gezeten." De kinder
arbeid duurt elf uren daags, na aftrek van twee uren
rusttijd. Zijn de kinderen eenmaal veertien jaar oud,
dan worden zij met de gewone veldarbeiders gelijk
gesteld.
De verdienste van een arbeidersgezin bedraagt niet
meer dan f 300 's jnars, voor man en vrouw beiden.
Hoogstens éénmaal per week krijgen zy van April tot
November een maal warm eten, bestaande uit aard
appelen met saus en als bij ziekte en ouderdom
diaconie en armbestuur geen hulp verschaffen, dan
lijdt men broodgebrek en moet men bedelen om een
aalmoes.
Aan het begin van zijn opstel schrijft B.»In vlueht-
trekken wil ik den toestand trachten te schetsen van
den veldarbeider in een gedeelte van Zeeland. Met
eenige geringe afwijkingen kan trouwens die schets
beschouwd worden als geldend voor den Zeeuwschen
veldarbeider in het algemeen. Mogelijk, dat die bloot
legging van een en ander nut doet".
Twee vr8gen rezen na lezing van een en ander bij
ons op. Ten eerste: is de toestand van den veldarbeider
feitelijk in geheel Zeeland zóó, als de beschrijving
hierboven luidde? Is het zoo gesteld op Schouwen
en Duiveland? Ons dunkt, onder onze lezers zullen
deskundigen genoeg zijn, om een oordeel in dezen uit
te spreken en onder hen is allicht één of meerderen
die in dit blad licht willen verspreiden over den toe
stand van ons eiland.
Ten tweede vragen wij: is er in dezen, verbetering
aan te breDgen en langs welken weg moet dit ge
schieden Van eenvormigheid verwachten wij op sociaal
gebied geen heil en een universeel geneesmiddel tegen
speciale kwalen achten wij kwakzalverij. Dachten wij
er anders over, dan zouden wij bijvoorbeeld beginnen
met te zeggen: leer- en schoolplicht tot het veertiende
jaar. Maar als de keuze staat tusschen een weinig
schoolsche kennis meer en nog minder verdienste dan
de verdienste, die toch al gering is dan dunkt het
eerste ons een paardenmiddel erger dan de kwaal.
Bovendien, alle medelijden is misplaatst medelijden,
als de menschen, die beklaagd worden, zelf niet aller
eerst klagen. Op den evenmensch toe te treden en
tot hem te zeggen: »uw lot is ellendig en treurig",
waar hij zich zelf en zijn lot niet ongelukkig en be
klagenswaardig acht, dunkt ons niet alleen dwaas,
maar bovendien slecht. Op die wijze draagt men niet
bij tot oplossing van de zoogenaamde sociale quaestie,
maar vergroot men onnoodig baar omvang. Dat neemt
evenwel niet weg, dat kennis en juiste voorstelling
van zaken, de eerste schrede is en blijft op den weg
ter verbetering en wij daarom nog eens met klem en
aandrang vragen: wie kan en wil ons in dezen voor
lichten
Engeland.
Londen, 18 April. Kapitein Verney is heden
verschonen voor den politierechter in Bowstreet, onder
beschuldiging van in September 11., gezamenlijk met
Eugénie Rouiller, getracht te hebben een minderjarig
EngelBch meisje, Basket genaamd, naar Par jjs te lokken
met onzedelijke bedoelingen. De procureur der Kroon
verklaarde, dat de vrouw Rouiller, den 23 Maart op
vrije voeten gesteld, sedert spoorloos is verdwenen.
Evenwel heeft het meisje Basket kapitein Yerney her
kend als den persoon, dien zjj onder den naam van
Wilson gezien heeft. De verdere behandeling der zaak
ia 8 dagen uitgesteld. Yerney is op vrye voeten gesteld
onder een borgtocht voor zich persoonlijk van 5000 pd.
at. en van twee borgen voor elk 1000 pd. st.
Italië.
Aan de leden der Kamers is een Groen boek" be
treffende de zending van graaf Antonelli en de Afri-
kaansche aangelegenheden rondgedeeld. Daarin komen
onder anderen een aantal brieven van koning Menelik
aan den koning van Italië voor. Uit de mededeelingen
van Salimbeni en Antonelli bljjkt dat koning Menelik
de vertolking van art. 17 van het tractaat van Uschali
onjuist verklaart en bezwaar gemaakt heeft tegen de
vaststelling van Italii'a grenzen aan de Hagheb. De
koning en Antonelli zyn ten slotte overeengekomen
om art. 17 van het bedoelde tractaat onveranderd te
laten en zjj hebben een in dien zin gesteld stuk in de
Amariache taal geteekend. Later heeft Antonelli be
wezen, dat er een woord aan het verdrag toegevoegd
ja, waardoor de bepaling van art. 17 te niet gedaan
wordt. Hij heeft toen aan den koning te kennen gege
ven, dat deze eene verandering heeft gebracht in het
verdrag, en dientengevolge is hy met de andere ver
tegenwoordigers van Italië vertrokken.
Antonelli had van Makonnen vernomen, dat Frankrijk
aan koning Menelik 40,000 geweren heeft aangeboden.
Het Groene boek" eindigt met de brieven, door
Menelik aan koning Umberto en den minister-presi
dent Rudini geschreven, nadat Antonelli vertrokken
waB. Daarin wordt de wensch uitgedrukt, dat de aan
gelegenheden van Ethiopië in Europa geregeld worden
onder medewerking van Italië.
Duitschland.
Nadat men sinds een betrekkelijk langen tijd niets
van mjjowerkersvergaderingen had gehoord, is er thans
te Bochum weder eene gehouden. Het aantal aanwezigen
bedroeg ruim 2000. De penningmeester van den Rjjn-
landsch-Westfaalschen mynwerkersbond, die als afge
vaardigde van bet mjjndistrict Bochum aan het congres*,
te Parijs had deelgenomen, gaf verslag van zijne zending.
Hy verklaarde onder anderen, zich te Parijs niet slechts
te hebben verzet tegen het streven naar eene dadelijke,
maar ook tegen 't vaststellen van een tijdstip voor
eene internationale arbeidataking. De myn-industrie
toch gaat tegenwoordig achteruit, en dit geeft geen
gunstige kans voor werkstaking. Bovendien had men
wel bemerkt, dat de Duitsche mjjnbeaturen maar al te
goed op eene mogelijke werkstaking waren voorbereid.
De mijnwerkers konden dus met zekerheid op eene
nederlaag rekenen. Om met eene arbeidataking 't be
oogde effect te behaion, moeten de mijnwerkers er
slechts toe overgaan, wanneer die besturen er niet op
voorbereid zjjn en men ze dus als een dief in den
nacht kan overvallen. Of de Eogelschman Burt op het
congres al heeft aangetoond, dat de uitslag eener
werkstaking afhankelijk is van de organisatie, de
discipline en de middelen der mjjnwerkers, dit heeft
voor de Duitschers alleen het bewys opgeleverd, dat
zjj in al die dingen nog niet op de vereischte hoogte
zjjn. Zy hebben dus nu vooreerst te zorgen, dat voort
aan voor eene noodzakelyk geworden werkstaking
alles er op ingericht en alles voorhanden is, wat zeker
heid geeft op succès. Dat de Belgische vertegenwoor
digers op het congres een ander standpunt hadden
ingenomen, laat zich hieruit verklaren, dat men in
België de werkstaking beschouwt als een middel ter
verkrijging niet van enkel economische, maar tevens
van politieke rechten. En het is waar, werkeljjk hebben
de Belgische mynwerkers het schraalste loon en missen
zp de politieke rechten, die hunne Duitsche kameraden
reeds sinds lang bezitten. Daarom hebben de Daitsche
vertegenwoordigers op het congres aan de Belgen eene
krachtige ondersteuning beloofd. Deze hulp zou langs
den volgenden weg kunnen worden verleend. Wanneer
er in B.jlgië eene arbeidstaking uitbrak, zouden de
mynwerkers in Duitschland moeten trachten, bp de
eigenaars der Duitsche mpnen te verkrygen, dat deze
alsdan noch direct noch indirect steenkolen naar het
gebied der werkstaking afleveren. Dit zou aan de
mpnbesturen moeten worden verzocht, en 't is volstrekt
niet- gezegd, dat dit verzoek zou worden afgewezen,
daar alsdan toch de Duitsche mpnwerkers, ten einde
aan hunne Belgische kameraden recht te doen weder
varen, inBgelpks tot eene beweging Ier werkstaking
zouden moeten overgaan. De Engelichen hebben zich
bereid verklaard, hunne millioenen voor de zaak be
schikbaar te stellen, en evenzoo behooren de Duitsche
werklieden hunne Belgische kameraden met geldmid
delen te ondersteunen. Dit zou voor de Duitschers ook
niet bezwarend zyn, daar zp alsdan er op konden
rekenen, wanneer zp eenmaal in een dergelpken toe
stand mochten geraken, bp de Belgen wederkeerig
ondersteuning te zullen vinden.
Deze mededeelingen werden met stormachtige toe
juichingen begroet.
België.
Brussel, 18 April. In antwoord aan de redac
teur van de Agence Havas en van Reuter, die gevraagd
had, welke houding de Belgisohe werkliedenpartij zou
aannemeD, indien de herziening der grondwet tot Btand
kwam onder de voorwaarden, gesteld in het proces
verbaal van de zitting der centrale sectie van gisteren,
heeft Jean Yolders, de leider der werkliedenpartij, te
kennen gegeven: >In dat geval zou de werkliedenpartp
protesteeren en verklaren dat dit eene foppery en een
uittarting zou zpn. Dan zou zonder verwyl de alge-
meene werkstaking uitbreken."
Luxemburg.
De Groothertog is voornemens, de in Luxemburg
gelegen particuliere domeinen van wylen koning Willem
III aan te koopen. Doch terwjjl er reeds onderhande
lingen over den koopprys zpn geopend, blykt de
burgerlpke wet in Luxemburg op dat punt in stryd
te zpn met het familieverdrag van het Huis van
Nassau. Dit verdrag, van 30 Juni 1783, verleent aan
het particulier vermogen van het Huis van Nassau het
karakter van een majoraat, terwyl de Luxembnrgsche
wet de vorming van majoraten oadmkkelyk verbiedt.
Ten einde dit bezwaar uit den weg te ruimen, heeft
de regeering bp de Kamer van afgevaardigden een
wetsontwerp ingediend om dat verbod in te trekken.
Algemeen wordt verwacht dat het ontwerp zal worden
aangenomen.
Nederland.
Groniiigfou, 14 April. In de gisteravond ge
houden vergadering van het departement Groningen
der maatschappy ter bevordering van ny verheid werd
na het lezen der notulen en mededeeliDg der ingekomen
stukken het eerst het woord gegeven aan den heer
von Kolkow. Deze vertoonde de zoogenaamde planten
boter en deelde daarvan mede, dat zp, bp een gehalte
van 98 pet. vet, 25 pet. voordeeliger is in het gebruik
dan gewone boter, zeer voldoet bp de toebereiding van
sppzen en 40 cent het halve kilogram kost. De heer
van Panhuys alhier is agent der Plantenbotermaat-
schappy.
Ook besprak de heer von Kolkow een eiwit-praeparaat,
aleuronaat genaamd, dat, naar zpne mededeelingen en
rondgedeelde prospèctnssen, vooral hierom groote waarde
heeft, omdat het bp zpuen goedkoopen prys (het wordt
vervaardigd nit het spoelwater der stijtselfabrieken)
een groote voedingswaarde vertegenwoordigt. Met name
door bakkers en biscuit-fabrikanten schpnt het met
succes te kunnen worden gebruikt. Zp, die met het
artikel kennis willen maken, kunnen zich bp den heer
von Kolkow vervoegen, die een kleinen voorraad er
van heeft.
Door de Duitsche firma gebr. Körting, waarvan de
firma Boeke en Huidekoper vertegenwoordigster is,
was een gasmotor tentoongesteld van l/a paardenkracht.
Yoordat deze machine in werking werd gesteld, zette
de heer Boeke met een kort woord uiteen, waarop
hare werking bernst. Hp wees voorts op het gerief
voor de kleine np verheid van zulke machines, omdat
zp zonder verdere voorbereiding ieder oogenblik in
werking gebracht kannen worden, de eventaeele
reparatiën door eiken bekwamen amid verrioht kun
nen worden en toezicht onnoodig is; voorts omdat
zp weinig ruimte innemen, zuinig werken en goed
koop zpn. Yoor belangstellenden zal de gasmotor in
het magazpn van de firma Boeke en Huidekoper in
werking te zien blyven.
Vervolgens vertoonde de heer Boeke eene nieuwe
wateronkraidmaaimachine, om kanalen, tochten en
vaarten van waterplanten te zuiveren. Het spreekt van
zelf, dat deze machine, waarvan de firma Boeke en
Huidekoper voor Nederland alleen het recht van
invoer heeft, niet in werking kon worden vertoond,
wel evenwel, hoe zp werkt en het bleek, dat dit
zeer eenvoudig is. Do vergadering kreeg den indruk,
dat dit werktuig zeer gewichtige diensten kan be-
wpzen aan waterschappen, een indruk, waarin men
versterkt wordt, als men leest, wat de heer Baron
van Lpnden van Hemmen, djjkgraaf van het polder-
district_ Over-Betuwe, van de watermachine zegt en
dat wp hier citeeron, omdat het ons ontslaat van de
om hare goede eigenschappen op te sommen:
»De in Daitschland door my gevonden wateronkruid-
machine is door den Dykstoel van het polder-district
Over-Betuwe (prov. Gelderland) in het jaar 1890 met
groot voordeel gebruikt tot ruiming van een gedeelte
der groote land watering (stroomend water), welk
gedeelte lang was circa 5000 Meter 1 uur gaans. Uit
den aard der zaak kan geen absoluut volledige reini
ging daarmede plaats vinden, want de boorden en
kanten van den watergang zpn moeielyker of niet te
bereiken, doch zooveel te beter het midden en juist
die gedeelten, welke voor het ruimen nit de hand het
meeste bezwaar opleveren. Met onze machine werd
herhaaldelyk in 6 it 10 dagen in het bedoelde gedeelte
3 a 4 sneden gedaan naast elkander, waarbp de schuit
door 1 of 2 personen werd getrokken, terwpl 3 per
sonen in de schuit werkzaam waren.De kosten van
werken met de machine bedroegen circa de helft van
de bewerking uit de hand, terwpl veel spoediger
daarmede eene opening voor het water gemaakt wordt,
eene zaak van groot belang, waar zooals in de Orer-
Betuwe, men des zomers blootgesteld is aan schade
door plotselinge stortbuien.
Ook in de vpvers van ondergeteekende (stilstaand
water) voldeed het werktuig.
Op grond daarvan vergunt de ondergeteekende de
heeren Boeke Huidekoper te Groningen, als eenige
agenten voor Nederland van dit werktuig, om van
deze verklaring gebruik te maken, waar dit dienstig
kan zpn."
Henmen, 19 Januari 1891.
VAN LIJNDEN VAN HEMMEN, Dykgraaf.
Terneuzen, 18 April. Neen, maar dat wat ik
nu gisteren volkomen eens met onzen Voorzitter van
den gemeenteraad. Of het ergens anders ook gebeurt,
weet ik niet, maar hier is het soms bar. Ik kan me
begrjjpen dat het prettig is om onder de discussie een
sigaartje te rooken, het geeft wat afleiding en is ook
een slaapverdrijvend middel, maar zooals dat hier
soms toegaat 1 In een minimam tyds, zooals gisteren
b.v. onder het lezen der notuleD, zetten de heeren
leden de zaal zóó vol met tabaksrook, dat het spreken
waarlyk hinderlyk werd en ik heb al lang verwonderd
gestaan, dat daar nooit iets van werd gezegd. Gisteren
werd het Mr. Dronkers toch wel wat benauwd en de
Voorzitter merkte het op. Door de tocht, die er anders
heerscht, is het noodzakelpk, dat het dikke gordyn,
dat de publieke tribune van de heeren raadsleden
scheidt, gesloten te houden en de rook kan kus niet
weg. Gaan de heeren dus steeds voort met dampen,
dan zal de Voorzitter verplicht zpn het reglement van
orde in toepassing te brengen en het rooken te ver
bieden. De heer van IJsselsteyn erkende de lastigheid
van het rooken en de slechte ventilatie die er in de
raadzaal heerscht en wilde daarom de commissie van
fabrikage uitnoodigen voorstellen te doen, ten einde
daarin, in de ventilatie natuurlpk, verbetering te
brengen; dan kunnen de heeren blijven rooken en
rookende praten. Na dit praatje giDg de raad over
tot het afwerken der agenda. Aan de orde was: le de
vergrooting der school te Sluiskil. Zooals de lezers
zich zullen herinneren, weigerde de gemeente West-
dorpe, waaruit een aantal kinderen die school bezoeken,
aan die vergrooting bp te dragen. Op uitnoodiging
van Gedep. Staten had er eene samenkomst plaats
gehad te Middelburg tusschen onzen burgervader en
dien van Westdorpe en ziet, de heeren waren het eens
geworden. Westdorpe zal naar evenredigheid van het
aantal kinderen, dat de school bezoekt, in de kosten
van 't onderwys en in die der verbouwing bydragen. Het
Dag el. Bestuur stelt nu voor, om tot die overeenkomst
over te gaan; in de leening voor dit werk, ongeveer
5000, zal ook Westdorpe haar aandeel dragen. De
raad was blp met dezen uitslag en nam de overeenkomst
aan. Het tweede punt was weer een schoolzaak: de
ia de vorige vergadering aan de orde gestelde plaats
ruimte voor kinderen op scholen in deze gemeente.
De schoolcommissie bad berouw over haar advies om
de bestaande scholen te vergrooten; zp wilde nu toch
ook maar liever een geheel nieuwe school bouwen en
wel in de buurt Java, waar grond, de commissie weet
dat zeer goed en nauwkeurig, voor een billy ken prps
te bekomen was. Het Dagel. Bestuur ondersteunde dit
denkbeeld. De heer Moes houdt zich aan hetgeen hp
in de vorige vergadering heeft gezegd. Vergrooting
der schoollokalen schaadt niet voor het onderwps en
is goedkooper dan het bouwen eener nieuwe school.
Zoover zpn we nog niet, zei Mr. Dronkers. Geen be
sprekingen nog. Burgem. en Weth. zpn in de vorige
vergadering uitgenoodigd een voorstel te doen; zp
hebben dit nog niet gedaan en is het er, dan kannen
de leden het wyzigen en bestryden zooveel zp willen,
maar laat hun bedenken, dat bp het bouwen eener
nieuwe school Bubsidie wordt verleend. Dat was zeer
ad rem, maar toch moet mp een opmerking van het
hart; mp komt westelijk de buurt Java niet geschikt
voor, voor een nieuw te bouwen school. De grond
moge er goedkoop te krygen zpn, zp ligt buiten de kom
der gemeente, over het kanaal. Om haar te kunnen
bereiken zullen de kinderen voortdurend overbruggen
moeten, die soms, juist bp den aanvang of het einde
der schooltpden geopend zullen zpn. En dan zou werke-
Ipk uit een gezondheidsoogpuDt, die zeer laag gelegen
grond, waar men dan het oog op heeft, voor 6choolbouw
zoo uitnemend zpn geschikt? We zullen de discussies en
de beslissing afwachten. Nog waren de schoolzaken
niet afgehandeld. Alle goede zaken bestaan uit drieën.
Tot onderwyzer aan school B. werd uit de voordracht,
bestaande uit de heeren De Groot, Vroegop en Van
Doeselaar, allen onderwyzers aan school A, de eerste
met algemeene stemmen benoemd. Het verslag over
den toestand der gemeente over 1890 werd aangeboden,
evenals het verslag over den toestand van het lager
onderwps in deze gemeente. De photograaf A. Tan
Overbeeke had eenige stadsgezichten aan de gemeente
aangeboden, die dankbaar werden aanvaard. Als leden
van het stembureau voor de verkiezing van een lid
der Prov. Staten, vacature Walter, op 12 Mei, werden
de heeren P. Moes en J. A. Tazelaar aangewezen. Op
eenige verzoeken van ingezetenen werd ganstig beschikt
of zjj werden verwezen naar Bargem. en Weth. en de
zitting liep ten einde. Mw wat ia een Neuzensoho
o zonder een geheime zittingDe
losten, in eene vorige vergadering reeds te berde
gebracht, voor het opruimen van ys in den afgeloopen
winter, werden in eene geheime zitting besproken en
bp heropening der zitting deelde de Voorzitter mede,
dat men er nog eens een nader onderzoek naar zal
doen. En toen was het uit!
In de gehouden vergadering der liberale kies-
vereeniging »Burgerplicht" alhier is tot candidaat
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer in het
hoofdkieBdistrict Oostburg gekozen de heer Mr. P. C. J.
Hennequin, burgemeester van Aardenburg. Voorts
werd besloten pogingen aan te wenden tot het ver
krpgen van een spreker.
Naar wy vernemen zal de heer N. Glinderman,
lid der Tweede Kamer, voor het district Oostburg
Zaterdag 2 Mei te Aksel eene politieke lezing houden.
Voor de vacante betrekking van onderwijzeres
aan de openbare school te Overslag, op eene jaarwedde
van 400 gld., heeft zich geene enkele sollicitante aan
gemeld en heeft de raad du besloten de jaarwedde
met ƒ50 te verhoogen en alzoo te brengen op ƒ450.
Middelburg;, 18 April. De liberale kiesvereeniging
Eendracht maakt Macht alhier, zal Woensdag a.s. eene
vergadering houden ter verkiezing van voorloopige candidaten
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer.
Als zoodanig hebben wij hooren noemen de heeren W. A.
graaf van Lijnden, jhr. mr. A. J. Bethaan Macaré, Arie
Smit, F. G. Sprenger en mr. W. J. Sprenger.
18 April. Tot leeraar in de rekenkunde aan de Rijks
normaalschool alhier is benoemd de heer Ph. Rank Lz.,
leeraar in datzelfde vak aan de Rijkskweekschool voor
onderwijzers alhier.
19 April. Zooals wij reeds in het vorig no. mede
deelden, hebben wij Donderdag-avond hier in de vergadering
der liberale kiesvereeniging eene politieke lezing hooren
houden door jhr. mr. A. J. Rethaan Macaré, te Haarlem.
Nadat spreker een overzicht had gegeven van den politieken
toestand van ons land van af 1815 tot op heden, schetste
hjj de verschillende partijen tegenwoordig in den lande
bestaande, n.l.ultramontaansche, anti-revolutionaire,
sociaal-democraten, radicalen en liberalen, daarbij zijn be
wondering te kennen gevende, dat al deze partijen vreemde
(uitheemsche) benamingen hadden.
'lo. De ultramontaansche of R.-Katholieke Staatspartij.
Het ideaal dezer partij is alleen: heil zoeken bij de alleen
zaligmakende kerk. Ieder die tot die kerk behoort moet
haar blindelings volgen. De Paus heeft zich verklaard tegen
de vrijheid, waarop wij Nederlanders zoo prat zijn en verder
tegan alle vrijheid. Het wachtwoord van deze partij moet
van over de bergen, van Rome, gehaald worden.
2o. De anti-revolutionairen, die niet zoo fier en zoo rond
hunne beginselen ontplooien de partij die de Rooraschen
vroeger het meest verdrukten gaan nu met deze mede
ter bereiking van hun doel, om als het eenmaal zoo ver is,
ieder zijn eigen weg te laten volgen. En wat is nu haar
ideaal Volgens het oordeel van den heer Macaré niets anders
dan herstel van den ouden Herv. orthodoxen godsdienst.
Daarbij hebben zich aangesloten twee deelen aristocraten:
democratische en aristocratische. En deze geheele partij wordt
bestuurd en geregeerd door één man, nl. door dr. Abraham
Kuyper, die de weg thans niet leidt naar Dordt, maar naar
Amsterdam, zijne vrije universiteit moet "gelijkstelling erlan
gen met die van den Staat. Zijn ideaal is: de doleerenden
de triomfeerenden.
3o. De sociaal-democraten willen van onze tegenwoordige
maatschappij niets meer weten, zij is rot; zij is geheel
verkeerd georganiseerd. Herstel bij gedeelten acht zij niet
meer mogelijk en wil daarom eene geheele ommekeer in
voeren. Hun strijd is tegen het kapitaal, dat zij in één
hand wil geven, nl. in den Staat en verder gelijkstelling
van ieder ingezeten. Zoolang de nijd, de afgunst en de
jalouzie den mensch beheerschen, zijn toestanden als de
sociaal-democraten willen, onmogelijk. Ook deze partij zal
de eeuwige waarheid ervaren: »wat men zaait zal men
oogsten."
4o. De Friesche Volkspartij heeft tot ideaal: alle bezit
van land door particulieren opheffen en aan den Staat geven,
alsmede invoering van algemeen kies- en stemrecht. Ook
geeft deze partij wel eens blijk van hare voorliefde voor de
Republiek. Deze partij is echter van jongen datum en legt
weinig gewicht in de schaal. En wat nu de Zeeuwen betreft,
die altijd hunne liefde getoond hebben voor het dier
bare Oranjehuis, willen zeker ook deze partij niet steunen,
maar gaarne medewerken om de regeering onzer Koningin-
Regentes, welke weldra op de schouders zal rusten van
Koningin Wilhelmina, krachtig te steunen. (Applaus.)
5°. De liberale partij. De naam harer partij, afkomstig
van het Latijnsche woord fibre (vrij), wijst reeds aan, waar
zij heen wil. Zij heeft veel handslagen moeten verduren,
maar toch is zij nog krachtig. Wat is toch wel het ideaal
van mij als liberaal, zei de heer Macarégeen ander dan
bevordering van het geluk van een zoo groot aantal inge
zetenen als onder de bereikbare omstandigheden mogelijk
is. De jongere onder de liberalen (de radicale) is een spruit,
die hare moeder verloochent, in zooverre, dat zij hetzelfde
wil, maar wat haastiger en in één sprong. De liberaal neemt
geen wachtwoord aan, van wie ook. Hij verlangt waarborg
voor de vrijheid van ieders meening en wenscht dat niemand
daarvoor moeilijkheden worden in den weg gelegd. Het
groote beginsel van den liberaal moet beoogenbevordering
van aller welzijn. In het breede stond spreker stil bij de
opsomming der verschillende wetten, legislatieve en organieke,
door de liberale party tot stand gebracht, wetten, waaronder
wij thans nog gelukkig leven en die naar den eisch des
tyds kunnen worden verbeterd en aangevuld. En daartoe
behoort in de eerste plaats: uitbreiding van het kiesrecht
en regeling van ons belastingstelsel. Beide werken zeer
onbillijk. Wanneer de man zal opgestaan zijn, die met vaste
hand een nieuw belastingstelsel zal ingediend hebben, zal
hij kunnen rekenen op den steun van de geheele liberale
partij. Aan dezen kloeken minister van oorlog bracht spr.
hulde voor de indiening der legerwet en de daarbij be
paalde vervulling van den persoonlijken dienstplicht.
Met klem wees hij op de plichten, die wij te vervullen
hebben bij de a.s. verkiezing. Het zou een schande zijn, zoo
men zich niet gelegen liet liggen aan de dierbaarste be
langen van ons vaderland, van huis en huisgezin. Hij hoopte
dat op Walcheren de dikwijls met slijk bezwadderde liberale
vaan met vaste hand zal gedragen en fier omhoog geheven
worden. Met den wenschdat spoedig aan het roer van het
schip van staat een liberale stuurman zal staan en met de
Koninklijke Oranjestandaard in top, eindigde spreker.
Ten volle werd ingestemd met het woord van hulde door
den voorzitter, den heer mr. W. A. van Hoek, den heer
Macaré gebracht. Van de gelegenheid tot debat werd door
niemand gebruik gemaakt.
Ierseke, 17 April. Heden morgen werd in het
hotel »de Oesterbeurs" op eene vergadering van oester
kweekers besloten, aan Z.Exc. den Minister van Finan-
tiën te verzoeken om verdere verschuiving van pacht
en het tydstip daarvan, nadat Z.Exc. nader zal worden
ingelicht, aan Z.Exc. over te laten.
19 April. De oester kweekers hebben nog maar
steeds reden tot klagen. Was de verloopen winter
buitengewoon streng en stierven daardoor duizenden
bp duizenden oesters, nu op 't oogenblik is de toestand
nog verre van rooskleurig. De sterfte is veel vermin
derd, maar toch nog niet geheel opgehouden. Daarby
zyn de dieren zoo zwak, dat ze, als ze even nit het
water gehaald worden, de schelpen openen, byna al
hun water verliezen en zoodoende voor bet gebruik
minder aangenaam zyn dan anders. Geen wonder dan
ook, dat men geen kweeker of belanghebbende op het
oeetergebied ontmoeten kan, of hy onthaalt a op eenige