ZIERÏKZEISCIIE NIEUWSBODE.
Donderdag 5 Maart 1891.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
EERSTE ZITTING MN DEN MILITIERAAD.
NIEUWSTIJDINGEN.
Haagsche Brieven.
Verschijnt DINSDAGDONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is 1,30franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
47ste JAARGANG. No. 5972.
Ad verten tienvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts.kunnen uiterlijk tot de«
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar 'plaatsruimte berekend.
BEKENDMAKING.
NATIONALE MILITIE.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zierikzee,
Brengen ter kennis van de lotelingen dezer gemeente,
behoorende tot de lichting van het jaar 1891, dat de militie
raad op Maandag den 16 Maart 1891, des voormiddags te
10 uur, te Middelburg in de Abdij aldaar zitting zal houden,
om uitspraak te doen omtrent de verschenen vrijwilligers
voor de militie, en do lotelingen, die reden van vrijstelling
hebben ingediend, op grond van de bepalingen der wet van
19 Augustus 1861 (Staatsblad no. 72); alsmede omtrent de
lotelingen, die, volgens artt. 55 en 56 der wet niet tot den
dienst der militie kunnen worden toegelaten, en omtrent
alle overige lotelingen; voorts,
dat bij art. 54 dier wet is bepaald, dat geene vrijstelling,
aangevraagd wegens ziekelijke gesteldheid of gebreken of
wegens gemis aan lengte, wordt verleend, wanneer de be
trokken loteling niet voor den militieraad is verschenen,
zijnde dit evenwel niet toepasselijk op den loteling, die wegens
ziekte of gebreken buiten staat is voor den militieraad te
verschijnen, daar deze volgens art. 89 der wet, geneeskundig
zal kunnen worden onderzocht op de plaats, waar hij zich
bevindt, en
dat de lotelingen, die om bovengemelde redenen vrijstelling
van den dienst der militie verlangen, en zij, die zich als
vrijwilligers voor de militie hebben aangeboden, mitsdien
worden aangemaand, om op den bepaalden tijd voor den
militieraad te verschijnen en zich niet te verlaten op het
ontvangen van een oproepingsbiljet, daar het niet ontvangen
van dit biljet niet ontheft van de verplichting tot het ver
schijnen voor dien raad.
Zierikzee, den 2 Maart 1891.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Cu. W. VERMEIJS, Burgemeester.
JAN SNELLEN, Secretaris.
Duitschland.
Boi'iy u, 2 Maart. In de Duiteche pers wordt van
meer dan eene zijde het opnieuw verscherpen van de
pas-bepalingen en van het toezicht op het grensverkeer
in Elz'ds-Lotharingen afgekeurd. Naar men beweert
beeft keizerin Friedrich den keizer geschreven dat zjj
te Parijs door alle in verantwoordelijke betrekkingen
geplaatste personen zoo beleefd en voorkomend mogeïgk
behandeld is. Het schijnt dat de Fransche regeering
over de te Pargs voorgevallen betreurenswaardige zaken
in diplomatieke gedachtenwisseling met Duitschland
getreden is, en opgemerkt heeft dat zg geen wetteljjke
wapenen tot hare beschikking had om de uitvallen
der chauvinistische bladen tegen te gaaD, maar alle
maatregelen geriomen had om, zoodra het tot daden
komen mocht, die te beletteD. De Duitsche regeering
zou deze ophelderingen beleefd ontvangen hebben.
Intusschen zjjn de Metz de tooneelvertooningen, welke
tot dusver door Fransche acteurs uit NaDcy gegeven
werden, verboden tot tyd en wjjle deze acteurs do
opnieuw toegepast wordende pas-voorschriften in alle
opzichten in acht nemen.
Nederland.
's Gravenlïage, 2 Maart. Naar wy vernemen,
heeft de Koningin-regentes van Spanje H. M. Koningin
Wilhelmina begiftigd met de Orde van Maria Louisa,
in 1792 door de gemalin van Karei IV" gesticht.
In den Raad van ministers is vastgesteld, dat de
requesten, tot nog toe »aan den Koning" gericht, in
het vervolg moeten gericht worden »aan de Koningin"
of »aan de Kouingin-Weduwe, Regentes".
'sGravenhage, 3 Maart. Tweede Kamer.
In de heden gehouden zitting zij a de nieuw gekozen
leden, de heeren Zijlma en Yan Karnebeek, beëedigd.
Morgen heeft in de afdeeliogen het onderzoek plaats
van verschillende ontwerpen en Donderdag te half twee
uur de openbare behandeling van de ontwerpen op den
suikeraccyns en de postwet.
Naar men verneemt, is het de bedoeling, de
voorbereiding van de legerwet op zoodanigen tyd te
doen afloopeD, dat de openbare behandeling in de
Tweede Kamer zou kunnen aanvangen omstreeks half
April.
Ter tegemoetkoming aan veler bedenkiDg omtrent
de te zware persoonlijke lasten, die deze wet zou
kunnen opleggen, moet het voornemen bestaan door
vermindering van het jaarlgksche contingent dien druk
te verminderen.
Uit dit bericht zou allicht kunnen worden afgeleid, dat
de regeering en de commissie van voorbereiding bet
daaromtrent eens zouden zjjn geworden. Naar wjj nader
uit goede bron vernemen, is dit niet het geval, en
bestaat bij de regeering het voornemen niet laDgs dezen
weg de tegenstanders der voordracht tegemoet te
komen.
Rotterdam, 2 Maart. Gisteren middag hadden
er bjj het overbrengen van bet vaandel van het regi
ment der dd. schuttery alhier wanordelpkheden plaats.
De schatterp werd bemoeilykt door het nieuwsgierig
publiek, daar de politie toen nog niet aanwezig was
om het terrein af te zetten, uitgenomen enkele agen
ten met een superieur, die van de Beurs waren mede-
gekomen. Toen daarop de politie met een inspecteur
aan het hoofd in grooter aantal verscheen, stond de
menigte zóó dicht op elkander dat er geen doorkomen
aan was, zoodat de meeste agenten van politie achter
het volk stonden, in plaats van er voor.
Toen er door de politie ruim baan zou gemaakt
worden, kwam er verzet en ontstond er wanorde.
Zekere J. weigerde zich te verwyderen, en toen de
agenten bem daartoe wilden dwingen, kregen zy bet
met anderen te kwaad.
J. kwam daarop los en nam de vlucht in de Een-
dracht8straat, gevolgd door agenten en een zwerm
publiek. Wederom werd hg du door de politie ge
grepen, en andermaal wilde het publiek hem verlosaeD,
waarop men handgemeen werd met de politie, die met
steenen en vuil werd geworpen.
Kinderen werden omvergeloopen, vrouwen vielen
flauw. Een onder-inspecteur en 4 agenten van politie
werden tegen den grond gedrukt. De politie zag zich
daarop genoodzaakt gebruik te maken van de sabel
voor eigen verdediging. De Eendrachtsatraat werd schoon
geveegd, en menigeen bekwam hierbg een schram,
stoot of klein wondje, doch geen van ernstigen aard.
De persoon J. en een der overige belhamels werden
overgebracht naar het politiebureau aan de Witte
de Withstraat, waar tegen J. proces-verbaal is op
gemaakt.
Iomiddels was het vaandel in ontvangst genomen
en trok men daarmede been naar de WeBterstraat, be
geleid door de muziek en gevolgd door de duizenden
men8chen.
In de Westerstraat was alles flink geregeld, de straat
door de politie onder commando van den inspecteur
controleur Vuyk afgezet, zoodat daar alles in de beste
orde afliep.
Dat de politie niet tydig genoeg aanwezig was aan
den Eendrachtsweg, moet liggen aan eene fout van de
schuttery. Door den kapitein-adjudant was nl. schrifte
lijk aan de politie kennis gegeven, dat men van de
Beurs zou afmarcheeren te 21/4 uur, doch dit is ge
schied te l'/a uur.
Om de orde te handhaven, waren er metdenoodige
superieuren 40 agenten van politie uitgetrokken.
lioozondaal, 3 Maart. Heden nacht zyn de
prachtige kaadyfabriek »Java" aan den Steenweg en
het entrepót door brand geheel vernield. Niets heeft
men kunnen redden.
Omstreeks half twaalf werd de brand door voorbg-
gangers in het middengedeelte der fabriek bg de stoven
ontdekt. Spoedig waren de brandweer der firma
Castelot, en van gemeente en waterleiding ter plaatse,
doch wegens den feilen wind en bet hevig branden
der suiker waB aan behoud Diet te denken. Dank zy
dea westen wind, zgn echter vgftien belendende
woningen gespaard gebleven.
Het vuur was verechrikkelyk. Duizenden nieuws
gierigen, zelfs uit den omtrek, waren samengekomen
om den vuurpoel te zien.
De stoomketels waarschuwden door het voortdurend
gefluit dat er gevaar was voor Bpringen, hetgeen ge
lukkig niet geschiedde.
Te twee uren viel de voorgevel met donderend geraas
ineen en brak in zgn val tal van telegraafdraden,
waarbg een gedeelte van den muur op den spoorweg
terecht kwam.
Alle gevaar voor nabgstaande panden was bg de
afzending van het bericht geweken, hoewel de brand
weer nog voortdurend het terrein bewaakt.
Yan de fabriek is nog slechts een smeulende puin
hoop over.
De opstal der fabriek iB verzekerd voor f 40,000;
de machinerieën en gereedschappen voor f 69,000; de
suiker eo grondstoffen tot een gezamenlyk bedrag van
f 150,000, alleB op Rotterdamsche beurspolis, in
hoofdzaak bg Engelscbe maatschappyen. Door ge-
zamenlgke assuradeuren is heden ter beurze alhier
eene commissie tot regeling der schade benoemd.
Uit Breda en Steenbergen meldt meD, dat men
den brand aldaar goed heeft kunnen waarnemen. Te
half één was de brand het hevigst.
Goes, 3 Maart. Het wekt terecht verwondering,
dat de regeering nog steeds niet te bewegen is, het
verbod in te trekken, waarbg de uitvoer van varkens
uit deze gemeente verboden is, niettegenstaande alle
betrokken autoriteiten hebben verklaard, dat de tri-
chinose als geweken kan beschouwd worden, en het
dagelyksch bestuur bg den minister op die intrekking
heeft aangedrongen.
Yoor den heer A. M. C. de Jonge Muloek Houwer
wordt daardoor eene belangrybe schade teweeggebracht.
Hg heeft thans een paar honderd varkens geschikt
voor export, en die hg niet levend mag uitvoeren.
Nadeelige gevolgen van het lezen van roover-
geschiedenissen door jongens. Een liefhebber van dat
soort van lectuur stond *s nachts uit zgn bed op,
wapende zich met een vervaarlgk mes om de woning
zgner ouders tegen zulke inbrekers en moordenaars te
verdedigen. De jongeheer had gedroomd van wat hg
overdag gelezen had.
Zouden de ouders niet wgs doen met een oogje te
houden op de lectuur hunner jongens, en Aimard,
Cooper e. d. g. op den index te plaatsen?
Vreemde tooneelen vallen voor in eone der vele
christelyk afgescheiden gemeenten te dezer stede,
tooneelen die men slechts bg het Leger des Heils zou
verwachten. Zingende de kerk verlaten is toch niet
alledaagsch.
De voorganger der gemeente neemt de zaak heel
kalm op. Jezus Christus heeft zoo veel geleden, licht
dat ik ook wat te lyden heb, verklaarde de leeraar.
Heel veel succes op hun pogingen hebben de
socialisten in het land van ter Goes ook al niet. De
hesr Verveen, een hunner apostelen, sprak te Gra
venpolder voor een handvol toehoorders, en Zondag
te Goes telde het auditorium nog geen dertig persooen.
De heer Verveen kent blykbaar zgn volkje niet. Laag
bg den grond dient hg zich te houden, wil hg begrepen
worden, terwgl uit hun verband gerukte citaten uit
Multatuli en andere schryvers voor het grootste deel
zgner hoorders met Latgn gelyk staat.
Oud-Vosmeer, 3 Maart. Gisteren overleed
alhier op 74jarigen leeftgd de heer Jeremias van As,
lid van den gemeenteraad, gezworen van het water
schap Oud-Voameer, enz. Eerstgenoemde betrekking
werd gedurende 38 jaren door hem bekleed en 27 jaren
lang was hg tevens wethouder.
Colons plaat, 3 Maart. In de op Vrgdag jl.
gehoudene vergadering der Afdeeling >Noord-Beveland"
der Maatschappy tot bevordering van Landbouw en
Veeteelt, welke door 36 leden werd bggewoond, werd
na mededeeling der ingekomen stukken, door den
Penningmeester der AfdeeliDg rekening en verant
woording gedaan over zya gehouden beheer betreffende
het afgeloopen dienstjaar 1890. Nadat de bylagen dier
rekening nauwkeurig waren nagezieD door eene daartoe
vooraf benoemde Commissie, bestaande uit de heeren
P. Voogd en A. L. HariogmaD, werd dezelve onver
anderd vastgesteld in ontvang op/344,26, in uitgaaf op
321,63, derhalve met een goed slot van 22,63,
tevens onder dankzegging aan den Penningmeester
voor zyne nauwkeurige administratie.
Vervolgens werd de begrooting voor 1891 vastge
steld in ontvang en uitgaaf op een bedrag van 1413,63.
Na herbaalde stemmingen werd tot lid van bet
Bestuur in plaats van den heer J. H. Byban, welke
had bedankt, gekozen de heer P. C. W. Swemer.
Ten slotte werden met het oog op de in dit jaar
alhier te houden tentoonstelling de volgende Com-
misaiën benoemd
Voor het terrein, waarop de tentoonstelling zal
worden gehoudende heeren P. C. W. Swemer,
G. Israel, beiden alhier woonachtig, en J. Hegboer,
wonende te Cats.
Voor den rgtoerde heeren Ph. de Back, H. de Brugn
en A. N. van Langeraad, allen wonende alhier.
Voor het diner: de heeren Dr. J. L. Hage en
L. A. Vink, albier woonachtig; J. Koogman, wonende
te Cortgene.
Voor logies: de heeren A. D. Snoep en J. Vermeulen,
beiden in deze gemeente woonachtig.
Aan het Bestuur werd overgelaten de regeling der
eesten gedurende de tentoonstelling.
Colgnsplaat, 3 Maart. Nog altyd liggen boomen
en muaterd en meer andere tegen den rgweg van
Colgnsplaat naar Cortgene, in de nabyheid van bet
afgebrande bierhuis. By geen mogelykheid bunnen dan
ook rgtuigen of andere voertuigen elkander passeeren,
zoodat er vooral des avonds en des nachts botsingen
zouden kunnen ontstaan, die zeer gevaarlgk zouden
kunnen zgn.
Ook vóór het bierhuis ligt de grond bezaaid met
steenen enz., zoodat ook daar met rgtuigen niet uit
geweken ban worden.
Dat eene spoedige opruiming zeer wenscbelgk is,
tot voorkoming van ongelukken, behoeft wel niet
gezegd te worden.
Stavenisse, 3 Maart. Volgens den albier van
wege het K. N. Meteorologisch Instituut geplaatsten
regenmeter viel er in Februari 1.1. 10 m.M. regen,
tegen 10,5 in dezelfde maand van 1890. De hoogste
barometerstand waa 782, de laagste 765 m.M.
Bruïnisse, 4 Maart. In de vorige week werden
van hier verzonden ongeveer 1200 ton mosselen naar
België, 100 naar Holland en 350 balen naar Engeland.
De verzending van oesters beliep ongeveer 20000 stuks.
Noordgouwe, 2 Maarc. Uit deze gemeente
is een adres aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal
verzonden, ter verkryging van eene verbinding van
Schouwen-Duiveland met den vasten wal.
Zierilczee, 4 Maart. Voor de vaceerende be
trekking van leeraar in de wiskunde (hoogste klasse),
natuur- en werktuigkunde en rechtlyniDg teekenen
aan de hoogere burgerschool alhier hebben zich vyf
sollicitanten aangemeld.
Door de afdeeling »Westelyk Schouwen" vali het
Ned. Ond.-genootschap is besloten ten behoeve harer
leden een cursus op te richten tot beoefening der
vrye- en orde-oefeniDgen van de gymnastiek. De leiding
werd opgedragen aan den heer H. W. Poldermans,
onderwgzer te Haamstede, gediplomeerd voor gymnastiek.
Ged. Staten van Zeeland hebben hunne goed
keuring onthouden aan besluit van den raad der
gemeente Hoofdplaat, waarbg de leeftgd, waarop de
kinderen de openbare lagere school moeten verlaten,
bepaald is op vgftien jaren, onder voorwaarde, dat
kinderen boven de 13 jaren, die gedurende de maanden
October tot en met Maart meer dan 30 schooltgden
willekeurig hebben verzuimd, van de scholen kunnen
worden geweerd.
Het plan tot het bouwen van een nieuwen
schouwburg te Middelburg is voorloopig weder inge
trokken. De heeren jhr. mr. L. Schorer en L. K. Van
der Harst J.Jz., die aan den Raad om kosteloozen
afstand van den daartoe benoodigden grond verzocht
hadden, hebben, nu de commissie van financiën uit den
Raad geadviseerd had om 1 per centiare te rekenen,
zich teruggetrokken.
Vrgdag kwamen te Ter Neuzen in zeer armoedigen
toestand aan een man en vrouw met zich voerende
een kind van 16 maanden. Deze lieden zgn Hagenaars
van afkomst, eu hadden zich het vorige jaar naar
Parya begeven, ten eiüde daar werk te zoeken. Daarin
teleurgesteld, hebben zy aldaar al wat zy bezaten ver
teerd, en zgn thans te voet teruggekeerd naar Ter
Neuzen, welke reis door hen in 8 dagen is afgelegd.
De voeten dier arme vrouw waren geheel rauw vleesck
geworden door het langdurige loopen. Zij zgn Zaterdag
morgen van daar naar VlissiDgen vertrokken, ten
einde verder naar Den Haag te kunnen reizen.
Zierikzee, 4 Maart. Gisteren avond hield de
Christelgke Jongelings-VereenigiDg >Samuël" alhier
haar eerste Jaarfeest op do bovenzaal van het »Huis
van Nassau." Een groot aantal genoodigden was tegen
woordig. De Eere-Voorzitter, ds. J. van Belkum, be
sprak de oprichting dezer Vereeniging en het doel der
Jongelings-Vereeniging in het algemeen. Door den
Secretaris en den Penningmeester werden vernlag uit
gebracht over het afgeloopen jaar, voorafgegaan met
een openingsrede door den President. Daaruit bleek,
dat de Vereeniging zich in toenemenden bloei mag
verheugen. Een afgevaardigde van Wemeldinge bracht
den groet der Vereeniging over. Het geheele samenzgn
werd afgewisseld door zang en het geven van voor
drachten en samenspraken, waardoor onder de aan
wezigen een aangename stemming heerschte.
De dochtertjes van den onderwgzer der Zangschool
gaven een paar stukjes ten beste, die big ken gaven
dat ook in baar lust voor den zang bestaat.
Onder leiding van mr. E. E. Van Raalte, uit
Rotterdam, heeft de Liberale Unie te Amsterdam een
algemeene vergadering gehouden, hoofdzakelyk ter be
spreking van het aanhangige wetsontwerp tot regeling
van den Krggsdienst. Het Bestuur stelde als leiddraad
bg de discussie de volgende motie voor:
»De Liberale Unie, zich vereenigen de met de strek
king van het praedvies, van meening dat de ingrgpende
wgziging van hoofdstuk 8 der Grondwet den wetgever
de verplichting oplegt afdoende verbetering te brengen
in de levende strydkrachten, en dat daarbg toepassing
behoort te erlangen het beginsel van persoonlgken
dienstplicht, spreekt den wensch uit, dat thans op den
grondslag van het aanhangig wetsontwerp een regeling
van dat onderwerp tot stand kome."
Na breedvoerig debat werd deze motie met 76 tegen
10 stemmen aangenomen, echter met toevoeging van
een amendement van den heer mr. J. A. Levy, uit
Amsterdam, om uit te spreken den wenecb, dat zonder
eenig verwyl een regeling van het ontwerp tot stand
kome.
Aan de Tw. Ct. wordt uit de gemeente Ootmarsum
van hooggeachte zyde het volgende geschreven.
»Reeds dikwyls zgn er in uw geacht blad berichten
te lezen geweeBt omtrent ontzettende hoeveelheden
jenever, welke op Twentsche bruiloften waren binnen-
gezwolgen.
Reeds meermalen lazen we, belaas! steeds als gevolg
van het eerste, van vecht- en snypartyen en dan later
van veroordeelingen tot gevangenisstraf alles op en
door die bruiloften,
Menig weldenkende heeft zich ongetwgfeld meer dan
eens geërgerd aan de woeste ruwheden, het dronkemans-
geschreeuw, enz. van* terugkeerende bruiloftsgasten op
het platteland van ons anders toe eenvoudig en in vele
opzichten zedig Twente.
Menig bruidspaar heeft later meermalen de handen
in het haar gehad wegens de enorme bruiloftskoeten,
welke zg, huns ondanks, hadden moeten maken, enz, enz.
Op deze stoffelgke en zedelgke gronden beeft de
eerwaarde geestelykheid in de parochiën Ootmarsum,
Denekamp, Lattrop, Weerselo, Reutum en Vasse eene
groote beperking gemaakt omtrent het geoorloofd be
zoek van bruiloften hunner respectieve parochianen,
waardoor een groot misbruik in den wortel is aange
tast, en althans in genoemde parochiën zal uitgeroeid
worden."
Het Z. v. h. N. v. d. D. bevat, onder bet op
schrift: »Eene ui-ui", de volgende, haar door een lezer
toegezonden herinnering aan eene politieke vergadering
uit de dagen der schoolwet:
Opgewondden voorstanderEn,
meneeren, ik sta niet alleen! Aan mgne zgde staan drie
hoogleeraren, mannen, wier namen genoemd mogen
worden Bruin, Spuis en Fruytik verspreek mg, ik
bedoel Fruis, Bruit en Spuin ik, ik meen
Welwillend hoorder: Fruin, Boys eD Spruyt.
Redenaar: Ja, juist, zooals meneer zegt: Fruin,
Buis en Spuit! (Hilariteit. Daverend applaus,
spreker af).
De onthulling van bet monument voor de graven
Lodewyk en Hendrik van Nassau te Heumen is thans
vastgesteld op 14 April, zynde de datum waarop de
slag op de Mookerheide heeft plaats gehad.
Aan een particulier schrgven uit New-Tork
ontleent het Vaderland het bericht dat een honderd
tal Amerikaansche piedikanten voornemens zgn dezen
zomer Leiden te bezoeken, om aldaar in de Pieterskerk
een gedenkteeken te plaatsen voor RobinBon.
KERKNIEUW!
Zierikzee, 3 Maart. Bg de op heden plaats
gehad hebbende opening der stembriefjes, ingeleverd
door stemgerechtigde leden der Herv. Gemeente, ter
beantwoording der vraag of zg gedurende 10 achter
eenvolgende jaren de beroeping van predikanten en de
benoeming van ouderlingen en diakenen wederom aan
een kiescollege willen opdragen, dan wel, zooals
vroeger, aan den kerkeraad, is gebleken dat van de
199 personen, die aan de stemming hebben deelgenomen,
111 hebben verklaard dat zg die werkzaamheden
weder aan den kerkeraad willen opdragen, terwgl 87
zich verklaard hebben voorbehoud van het kiescollege.
Haamstede, 4 Maart. Door de stemgerechtigde
lidmaten der Herv. Gemeente te Haamstede is met
overgroote meerderheid van stemmen beslist, dat ge
durende de eerstvolgende tien jaren het benoemen van
ouderlingen en diakenen, en het beroepen van predi
kanten zal worden opgedragen aan den kerkeraad en
niet tot dusver aan het kiescollege.
De stembevoegden van de Ned. Herv. gemeente te
Oud-Vosmeer hebben met vry groote meerderheid
besloten, dat voor het volgende tydperk van tien
jaren, weder een kiescollege in het leven zal worden
geroepen.
Zondag werd te Bipzelinge ds. J. W. Drost
bevestigd door prof. dr. J. H. Gunning van Leiden
naar aanleiding van Job. 12 vers 24 -26 De predikanten
Huet van GoeB, Mantz van 'b Heerabskerke en van
der Beke Callenfels te Delden (vroeger te Biezelinge)
namen deel aan de handenoplegging.
's Namiddags deed ds. Drost zgne intrede naar aan
leiding van Rom. 1 16.
's Gravenhage, 2 Maart 1891.
De strenge winter is gevolgd door een even
ongewoon vroegen heerlgken voorjaarstyd. Ieder
rechtgeaard Hagenaar genoot deze week van de
fraaie wandelingen en boschpaden. Wel zgn de
boomen nog kaal, maar de ontwakende natuur
doet reeds hier en daar de knoppen zwellen.
Terwgl op sommige plekken het ijs nog in
't water ligt, b.v. op den Vgverberg en in
't Haagsche Bosch, ziet men reeds enkele jonge
spruiten en de Haagsche beau-monde, die een
paar weken geleden te Scheveningen den Noord-
poolwinter kwam beziebtigen, gaat thans reeds
in open landauers naar het zeedorp genieten van
de lentelucht. Een aantrekkelykheid te meer biedt
tegenwoordig de wandeling, nu men zoo goed als
zeker is de twee Koninginnen te ontmoeten.
Klokke één uur ryden de Vorstinnen uit
haar woning in het Noordeinde, gewoonlyk in
twee rgtuigen: koningin Wilhelmina met haar
gouvernante en de koningin-Regentes met een
hofdame. Zg maken een rgtoer langs den Scbe-
veningschen weg en rgden Zorgvliet binnen, het
bekende buitenverblyf, door Cats 't eerst bewoond,
en nog in den afgeloopen zomer door de tegen
woordige eigenaresse, de Groothertogin van Saksen-
Weimar, afgestaan voor de fancy-fair. Daar
wandelen moeder en dochter een uurtje in de
vrije natuur, door de breede lanen, vrg ook in
die nauwere beteekenis, dat zij door de menscben
niet hekeken worden. Zij kunnen zich daar be
wegen als gewone menschen. Na zulk een lucht-
bad te hebben genomen en gespeeld te hebben
met haar prachtigen jachthond, een groote, bruine
hond met witte borst, waarvan de bekende schilder
Eerelman het portret heeft gemaakt en die altoos
met haar in 't rytuig meerydt, keert de jonge
koningin weer huiswaarts, soms dadelyk, soms
een half uur later gevolgd door hare moeder.
Koningin Wilhelmina, die een tenger meisje is
en bg haar komst in den Haag er erg bleek
uitzag, begint al wat frisscher kleur te krygen
en als zg wat beweerd wordt dezen zomer
een paar maanden weer naar buiten gaat, dan
hopen wy haar tegen Juli of Augustus weer hier
te hebben en kan zg van de frissche zeelucht
genieten. De Koningin-regentes vergeet haar plichten
allerminst. Zg bemoeit zich met de staatszaken
zooals het behoort. Zelve wil zg de dingen loeren
kennen. Ofschoon geen politieke overtuiging voorop
stellende, beweert men, dat de Regentes een ge
matigden vooruitgang is toegedaan en geen uitersten
lief heeft, ook niet in 't godsdienstige. Wel eert
zg den godsdienst en toont dit, door geregeld
des Zondags ter kerke te gaan zelfs onlangs
in een nieuwe kerk aan een uithoek der stad,
enkel om den grijzen hofprediker, ds. Van Koets
veld, genoegen te doen maar van de ultra's
moet zij niet bijzonder gediend zgn. Ook van
den inhoud der voornaamste staatkundige dagbladen
neemt zg kennis en ook in de keuze van
haar lectuur komt haar persoonlijk gevoelen wel
eens uit. Dat zg politiek verstand bezit blijkt
uit alles, ook uit het sedert Willem I ongehoorde
feit, dal de Eerste Kamer ten Paleize werd ge-
noodigd. Men zegt, dat nu ook de Tweede
Kamer zal volgen. Ongetwgfeld zal, als de Hof
rouw voorbij is, de Residentie wel weer wat meer
leven vertoonen. En dat mag ook wel, want in
de laatste jaren heeft den Haag niets dan de
naaeelen van eene hofstad gekend.
Intusschen roert de politiek zich al geducht
in 't land. De verkiezingen naderen en de aan
staande drie maanden zullen niet van de prettigste
zgn voor allen, die van kalmte en rust houden.
Het ministerie is er in de Eerste Kamer de
vorige week alles behalve pleizierig afgekomen.
Zg heeft feitelijk fiasco gemaakt. Het algemeen
debat leerde baar ten duidelijkste, dat zg als
Christelgke regeering ten eenenmale gefaald heeft:
want de Schoolwet de eenige specifiek Chris
telgke daad, waarop zg zich dacht te kunnen
beroepen werd haar in Eerste Kamer aange
toond, was geen Christelgke daad. Een liberaal,
die vóór de Schoolwetherziening gestemd heeft,
haastte zich te verklaren, dat hg het gedaan had,
omdat hg het enk el beschouwde als een daad
van rechtvaardigheid, die ieder ministerie had
kunnen verrichten. Gebroken is dit ministerie na
3jarig bestaan door de daad zelve, die haar optre
den rechtvaardigde: de oplossing der schoolquaestie
heeft haar verband gebroken en de legerwet
doodt haar moreel. Zelden of nooit heeft eenig
ministerie van have partggenooten zooveel te lgden
gehad, als het ministerie-Mackay van de katho
lieken, wegens die legerwet. Maar onrechtvaardiger
is ook geen kabinet behandeld. Wat toch te denken
van een lid der Eerste Kamer, de heer De Brugn, die
den arren moed heeft om in 't openbaar de regee
ring toe te roepenWaag het niet hier te komen
met de Legerwet, want dan zullen de katholieken
hier u even sterk bestrgden als zg u tot dusver
steunden. Hoe nu Een bedaard, eerwaardig
Eerste Kamerlid zal zich vermeten zijne stem uit
te brengen over eene wet, nog voordat ze voor
hem ligt, ja terwijl bg niet eens weet hoe ze
er zal uitzien, als hij haar te beoordeelen krijgt
want het overleg in de Tweede Kamer ia
nog niet eens afgeloopen!! Een Eerste Kamerlid
zal eene wet veroordeelen, zonder te weten welke
wgzigingen de Tweede Kamer er in heeft gebracht?
Inderdaad ongehoord! Verleden jaar scholden de
organen der regeering op de liberalen der Eerste
Kamer, bg de gedachte nog maar dat ze de
onderwijswet zouden verwerpen, zooals die door
de Tweede Kamer was aangenomen. Men zei:
Ziet, welk een belemmering die Eerste Kamer
in de parlementaire machine brengt! En nu, nu
opposeeren katholieken in het khoogerhuis reeds
tegen een wet, waarover zg nog niet oordeelen
mogen, zonder hun plicht te verzaken. Duidelijker
kan niet big ken, dat er bij de katholieken een
vooroordeeleen parti-pris bestaat tegen de
legerwetniet te verklaren uit den persoonlgken
dienstplicht, maar waarvan de oorsprong dieper ligt.
Indertgd heb ik gewezen op de Encycliek des
Pausen, die voorschreef dat de Katholieke beginselen
ten grondslag moesten liggen van elke Staatswet,
dat bg .het maken van Nederlandsche wetten gelet,
uitsluitend gelet moet worden op het belang van
Rome. Rome nu heeft ook al in een kerkelijk leer
stuk de aansluiting van katholieke jongelieden bij
die van andere geloofsbelgdenis afgekeurd en nu
schgnt men de aanraking in de kazernes en in den
dienst te beschouwen als nadeelig voor de geloofsleer
der katholieke jongelieden. En daarom mag de leger
wet er niet komen. Die invloed, dien Rome wil uit
oefenen op de landswetten, kan niet genoeg bestreden
worden, als gevaarlgk in den hoogsten graad. Als
elke wet in Nederland beoordeeld moet worden naar
hetgeen de katholieke godsdienst, gebiedt of verbiedt,
dan is het uit met onze vrgheid. Het algemeen
landsbelang mag alleen den doorslag geven, geen
kerkelgke of godsdienstige beginselen en leerstellin
gen. En hoe diep het kwaad reeds is geworteld,
blgkt uit het onverantwoordelgk en onvaderlands
lievend verzet van den heer De Bruyn in de Eerste
Kamer.
Dat dit staatslichaam toch volstrekt nog niet zoo
onnut is, heeft zij ditmaal opnieuw bewezen door de
opzettelijke behandeling van twee punten, die aan
de overzgde van het Binnenhof niet werden aange
durfd: de coöperatie en de vrgheid tot Igkverbran
ding. Ten aanzien van de coöperatie is gebleken dat
deze Minister van Justitie volstrekt niet gezind is
om op dit oogenblik de vrgheid der coöper. ver-
bruiksvereenigingen te beperken. Hij heeft zgne
woorden zoo voorzichtig ingekleed, dat hg nog
twintig jaar niets behoeft te doen en toch nog altoos
eenigszins tegenover de bestrgders der coöperatie
gedekt is. Maar zeker is het, dat op dit oogenblik
geen sprake is van wettelijke beperking van den
verkoop der coöper. winkel vereen igingen tot da
leden. Naar den schgn kan er wel iets voor te
zeggen zgn, maar zooals de heeren Muller en
Moolenburgh zeer juist deden uitkomen, is de be
perking van de koopvrijheid zeer ongewenscht.
Daarbg zou het onmogelgk zgn die beperking uit te
strekken tot landbouw-vereenigingen, die, als zg hun
mest of producten niet aan derden zouden mogen
verkoopen, feitelgk zouden worden gedood. Er komt
nog iets bij, dat steeds wordt voorbggezien. Indien
men de winkels van Eigen Hulp om daar bg te
big ven verbiedt aan niet-leden te verkoopen, dan
kan men niet verhinderen dat ze tegen inkoopprijzen
verkoopen aan hare leden. Wat is dan liet gevolg?
Dat ze, om bij Den Haag te big ven, waar gemiddeld
15 °/0 van de betaalde sommen worden geresti
tueerd aan de leden, zeker alle prgzen 10 percent
zouden kunnen afslaan en alzoo tien percent lager
zouden kunnen verkoopen dan winkeliers. Denkt
men niet, dat alsdan het ledental schrikbarend zal
stggen en het doel der winkeliers, om namelgk de
toeneming van leden tegen te houden, juist zal
worden gemist
Wat de lgkverbranding betreft, men behoeft zelf
geen voorstander er van te zgn om aan anderen de
vrgheid te gunnen, onder behoorlgke voorwaarden
en voorzorgen, van dat middel gebruik te maken.
Maar dit Ministerie wil wel het volk de vrgheid
gunnen om door de pokken te worden gedood, maar
niet om het in elk geval volkomen onschadelgk
middel der vaccinatie toe te passen.
De levenden mogen vergaan als de dooden maar
niet verbrand worden.
Eindelgk kan de Minister van Marine zijn testa
ment wel maken na zgne mishandeling van het
Kamerlid, den heer Land, die hg als zeeofficier bij
bevordering heeft gepasseerd, ofschoon die heer een
uitstekende carrière doorliep en door het Heldersche
district, dus dat der zeeofficieren, werd uitverkoren
om de marinebelangen te behartigen in de Kamer.
Hij was ongeschikt, zegt een Minister, die zelf zoo
vele big ken van ongeschiktheid heeft gegeven dat
men ten zeerste mag betwgfelen of hg de geschikt
heid van anderen kan beoordeelen. Algemeen zegt
men dat bet den Minister hinderde dat de heer
Land, over marinezaken schrgvende, niet altoos den
Minister ontzag. Maar dan ook is het voorbggaan
van dien zeeofficier, het breken van een carrière
van een man met zulk een eervol verleden, niet
enkel een zedelgken gruwel, maar teven9 een staat
kundige misdaad, want dan heeft de Minister de
vrgheid van schrgven en handelen van het Kamerlid
aangetast. We zullen er spoedig in de Tweede
Kamer meer van hooren.
