Z1ER1KZEESCHE NIEUWSBODE.
Dinsdag 29 April 1890.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
NIEUWSTIJDINGEN.
Haagsche Brieven.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1.30, franco per post
1.60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
46ste JAARGANG. No. 5840.
Advertentiënvan 1—3 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts.kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter ujordt naar plaatsruimte berekend.
Door het POSTKANTOOR te Ziekikzee zijn gedurende
de eerste helft der maand April 1890 de volgende
brieven verzonden aan personen, wier naam op het adres
vermeld, ter plaatse van bestemming onbekend waren
Naar Amerika:
M. Eogelsmeyer, Lafayette.
Transvaal.
Durtmn., 26 April. De heer Du Toit, chef van
het Onderwjjs-Departement in Transvaal, heeft zijn
ontslag aangevraagd, daar de ziekte van zjjn echt-
genoote hem belet om vooreerst naar Transvaal terug
te keeren.
Amerika.
EeDe geheel nieuwe epidemie ia te Claysville, Penn
sylvania uitgebroken. In dit plaatsje bleven vele
jongelieden ongetrouwd, tot dat onlangs op een mooien
dag een lS-jarig jonkman en eene 15-jarige schoone
waren verdwenen. Den volgenden dag kwamen zjj als
man en vrouw terug. Sedert verdwenen er aanhoudend
paartjes, die dan een dag later getrouwd terugkeerden.
De jongste vrjjgezel te Claysville is thans 10 jaar en
de jongedame, die 't eerst in aanmerking kan komen,
telt eerst 7 lenten. Dit paartje gaat nu dageljjks onder
feleide naar school, omdat de wederzydeche ouders
ang zijn, dat ook deze jongelui door de epidemie
zullen worden aangetast.
Oostenrijk.
De Keizerin van Ooatenryk laat te Corfu een prachtig
Pompejaacsch paleis bouwen, dat maar 6.000.000
zal kosten.
In een scboone omgeving zal het paleis op den top
van een heuvel verryzen, terwjjl het geheel uit Car-
rarisch marmer zal worden opgetrokken, en met de
zeldzaamste houtsoorten zal worden versierd. De tuinen
zullen terrasvormig worden aangelegd met prachtige
monumentale fonteinen; paleis en tuinen zullen elec-
trisch verlicht worden.
Frankrijk.
JPctrys», 25 April. Heden is bevel gezonden dat
de cavalerie-regimenten, in garnizoen te Melum, te
Fontainebleau en te Versailles, zich den 29en dezer
naar Parys moeten begeven om ter beschikking te
worden gesteld van den militairen gouverneur der hoofd
stad. De prefect van politieden heer Lozeheeft
per circulaire alle politie-commissarissen van Parys
uitgenoodigd, te beginnen met 30 dezer, permanent in
dienst te zjjn.
6 Mei zal op den Eiffeltoren een feest worden
gegeven aan alle commissarissen-generaal, juryleden
en de hoogstbekroonde inzenders der Parjjache tentoon
stelling. Ongeveer 1000 heeren zullen dineeren op het
eerste plat, dat overdekt zal worden. Na het feestmaal
twee concerten, met medewerking van de eerste artis-
ten van Parys; daarna bal met cotillon.
Op het programma staat aan het slot: »4 n. 33 m.
zonsopgang".
Duitschland.
Berlijn, 25 April. De Bondsraad heeft zjjne
goedkeuring gehecht aan het Duitsch-Nederlandsch
tractaat betreffende den zoogenaamden handel in vrouwen
en meisjes.
Nederland.
ATiistertlam26 April. Men meldt als ge
schiedenis het volgende:
Dezer dagen meldde zich by het Werfdepót te
Harderwyk een man aan voor den dienst by het
Nederl. Indisch leger. Zyn papieren wareD alle in orde.
Hjj was 36 jaren oud, getrouwd, doch was by vonnis
der Rechtbank in 1887 wettig van zyn vrouw ge
scheiden en toen veroordeeld om aan de vrouw
wekelijks een zekere som uit te keeren, tot onderhoud
en opvoeding van zyn drie kinderen.
Daar hy echter zelf niets bezat, kon hy niets mede-
deelen, en trok hy van Amsterdam naar Harderwyk
om den Koning in de overzeesche bezittingen te gaan
dienen. Hy werd goedgekeurd, ontving van het handgeld
voorloopig 200 en ging met verlof weder naar de
hoofdstad. Netjes in donkerblauw en hel geel gekleed,
met de kepi op één oor, wordt hy, op een wandeling
langs heeren wegen, toegesproken door de moeder zjj Der
kinderen.
•Wel, Gerrit, ga je naar de Oos", vraagt ze.
•Zooals je ziet", was het antwoord.
»Och kom, ik zie je daar nog niet", zegt Ka en
met een kort >atjuus" gaat ze regelrecht naar het
bureau van den plaatselyken kommandant, waar zjj
informeert naar den persoon van G. J. V., en aldaar
verneemt, dat die voor eenige dagen te Harderwyk
als koloniaal militair is aangemonsterd, en thans met
verlof alhier vertoeft.
»Maar, Gerrit is getrouwd en ik ben z'n vrouw",
zegt de juffer permantig en niet zonder spytigen trots.
•En van my ontviDg hy geen permissie om als Boldaat
•in dienst te gaan. By heeft dus valsche pampieren
•gebruikt om me te ontloopen en dat zal ik hem
•betaald zetten", zeide ze vinnig tot den aanwezenden
ambtenaar.
>Maar in zyn geval had hy uw toestemming
•nietnoodig. Gylieden zjj t immers wettig gescheiden?"
voegde deze de vrouw toe.
»Zoo", zegt de juffrouw, »dan is u al goed bekend
•met de wet. Want ik zeg u, dat, als Gerrit geen
schriftelijke toestemming van mij heeft om soldaat
•te mogen worden, hij geen dienst kan nemen. En
van mij ontving hij dat bewijs niet". Hierop verliet
de vrouw het plaatselijk bureau onder bedreiging »het
•hooger op te zullen zoeken, daar haar Gerrit met
•valsche pampieren dienst had genomen".
Aan het plaatselyk bureau was men alles behalve
gesticht over dit bezoek. Telegrammen werden gewisseld
met Harderwijk. Alles bleek in orde. Except de
schriftelijke toestemming van de gescheiden vrouw.
Onmiddellijk wordt de man opgespoord; en aan
't bureau betuigt hy, onder tranen, dat hij onschuldig
is aan hetgeen waarvan hij beticht wordt, namelyk
van met valsche papieren dienst te hebben genomen.
Hij is in 1887 gescheiden, wettig gescheiden; hy is
vrij man, en kan doen en laten wat hy wil, enz.
Dat bij in 1887 wettig gescheiden was, werd door
het parket der Rechtbank bevestigd. Edoch de procureur
had verzuimd daarvan binnen 6 maanden by de griffie
aangifte te doen, zooals artikel 276 B. W. vordert,
zoodat het vonnis der Rechtbank vernietigd werd, en
de vrouw dus aan Gerrit gerust kon aanzeggen, dat
hÜr n°g oiet in de Oost zat.
Zulk een geval was noch te Harderwyk, noch in de
hoofdstad vóór dit voorgekomen. Gerrit had te goeder
trouw gehandeld, en het plaatselyk bureau had hem
op zjjn richtige documenten aangenomen.
_Gerrit werd dan ook uit de boeien ontslagen, waarin
hjj als verdacht van valsche papieren gebruikt te
hebben was geklonken.
Men meldt het volgende, omtrent het slot van de
tragisch-comische scène tusschen de twee echtelieden
Gerrit en Ka van V die zich zonder permissie
biljet van zijn vrouw voor den militairen dienst in
Ned.-Indië had laten aanwerven.
Tusschen Gerrit en Ka had een overeenkomst plaats,
waarbij de man aan de vrouw duimkruid toezegde, wan
neer zy haar toestemming gaf, om in dienst te treden.
Hiervoor schijnt de lieve vrouw gezwicht te zjjn.
Aan 't plaatselyk bureau gekomen, deelde G. mede,
dat zjjn vrouw de verlangde toestemming zou geven.
Daar ontboden, verklaarde de vrouw, dat ze met Gerrit
toch niet kon opschieten, de hoogere machten er niet
in wenschte to betrekken, en nu het tusschen haar en
haar man voor »ziedat" (waarbjj zjj de beweging
van geld-verschuiving maakte), tot een overeenstem
ming gekomen was, zou zjj haar toestemming geven,
•dat hjj voor 6" jaar naar de Oos ging. Ka deed dit
door kruisteekening, die gewaarmerkt werd door twee
ambtenaren, en hiermede was deze netelige quaestie
ten einde.
's-Gravenhage, 27 April. De Eerste Kamer
is bjjeengeroepen tegen Maandag 5 Mei, des avonds
te half negen nar.
Tlissin^en, 26 April. Het definitief bestuur
van de onlangs alhier opgerichte wielrydereclub
•Michiel Adriaanszoon de Ruyter", is samengesteld uit
de volgende heeren: H. Andriesse, president; J. P.
Laernoea, secretaris-penningmeester; A. J. van Ocker-
burg Jr., 3e bestuurslid en captain en F. E. L. Meus-
sels, hoornblazer.
De contributie bedraagt voor werkende leden/2,50
en niet-werkende leden f 1 (minimum) per jaar.
Middelburg, 26 April. In de heden gehouden
zitting van de Kamer van Koophandel en Fabrieken
alhier, is besloten een adres van adhesie aan de
Tweede Kamer te zenden, op het adres van de rer-
eeniging ter behartiging der stoomvaartbelangen in
Nederland en het adres van de Kamer van Koophandel
te Haarlem, beide aan de Tweede Kamer, waarin
verzocht wordt opheffing van tollen odz. op alle rijks
wateren, waardoor de scheepvaart thans wordt gedrukt.
lorsolce, 28 April. Heden morgen omstreeks
3 uur werd ieder uit zjjn slaap gewekt door het
geroep van brand! brand! Het gebouw, waarin de
oefeningen van het Heilsleger worden gehouden, was
in brand geraakt; daar er weinig houtwerk in aan
wezig is, hadden de vlammen te weinig voedsel, om
zich spoedig uit te breiden. Nog voor d® spuit op de
plaats des onheils was, had men door het gooien
van emmerB water den brand voor het grootste ge
deelte geblu8cht. De schade is dan ook zser gering,
alleen het dak heeft veel geleden. Naar we vernemen,
ia het gebouw voldoende geassureerd. De oorzaak
van den brand is onbekend.
Scherpenisse, 27 April. L.l. Vrjjdag hield
het O. G. Tholen alhier zyn eerste vergadering. Het
eerste punt van den rooster »Het teekenen op de
lagere school", in te leiden door den heer Luyendjjk
van Tholen, had zeker niet het minst tot de talrjjke
opkomBt, niettegenstaande de herige regenbuien, bjj-
gedragen. De inleider deelde in zyne red® zjjn® per -
soonljjke ervaring mede van het teekenonderwys op
zyne school, waar het sedert één jaar reeds onderwezen
wordt. Vervolgens behandelde hjj de verdeeling van
de leerstof, en van den omvang van het teekenonderwys
voor de lagere school, om met een korte beschouwing
van meer dan een dozjjn teeken-methodei, di® t®r plaatse
aanwezig waren, zjjne verhandeling te eindigen. Na
een lang en levendig dispuut over dit nieuwe vak,
kwam het tweede punt van den rooster aan de orde,
wat evenwel door bjjzondere omstandigheden niet
behandeld werd en dat met goedvinden van de ver
gadering, door den inleider L. van Roojjen van
Poortvliet vervangen werd door »De beoefening van
vreemde talen werkt gunstig op de studie der moedertaal."
Een interessante lezing, die met het meeste genoegen
is gehoord. De heer Qrucq trad in deze vergadering
voor het eerst als voorzitter op; als datum voor de
algemeene vergadering van de gezelschappen: Tholen
en Noord-Beveland, te Kortgene, werd 18 Juli ge
kozen. Na het doen van rekening en verantwoording
door den Penningmeestersloot de voorzitter de
vergadering.
Brouwer®haven, 24 April. Uit de opge
haalde telkaarten enz. der 7de algemeen® tienjaarljjksche
volkstelling is gebleken het volgende:
'S
2^
S 1 i
S3
w
K-
2 <4
td
I «J
*3
b-
O
tó
PQ
O CO r-
OO WrHN CO O
CO C— co CO -4*
05C0003CO OS
-ico-rHooa» hwnh
ca io coca co co
-
S2a2a2g^S^fl5
.2 3.2 3.2 3.2'3.2'3-2"3
<t] pq O Q W g
is
(1) Onder het aantal bewoonde huizen zjjn begrepen
4 woonhuizen behoorende tot het Armhuis van het
Burgerljj k Armbestuur.
(2) Als voren, 4 woonhuizen behoorende tot het
Diaconie-Armhuis der Ned. Herv. gemeente.
(3) Als voren, 5 woonhuizen, behoorende tot het
Gesticht van Huisvesting met weldadig doel.
(4) 3 woonhuizen, bewoond door 7 gezinnen of
afzouderlyk wonende personen.
(5) 8 woonhuizen, bewoond door 16 gezinnen of
afzonderljjk wonende personen.
(6) 1 woonhuis, bewoond door 2 gezinnen of afzon
derljjk wonende personen.
SEiei'ïltzee, 28 April. In de op 25 dezer gehouden
vergadering van Ingelanden van den polder Ooster- en
Sirjansland zjjn tot caDdidaten voor gezworen gekozen
de heeren: lo. C. A. Brouwer, 2o. S. J. de Rjjke en
bjj loting tusschen J. Zeiler en J. Bouman 3o. Jan
Bouman.
Door Z. M. is benoemd tot dykgraaf van den
Wilhelminapolder, de heer M. Hoveyn.
De voordracht voor directeur der gasfabriek te
Zaandam luidt als volgt: lo. G. J. Wolters te GoeB,
2o. C. O. Heuvelink te Leiden en 3o. G. Daams te
Zwolle.
Door Z. M. is J. Verschaffel benoemd tot burge
meester der gemeente Sas van Gent.
In de Donderdag te Colynsplaat gehouden raads
vergadering is met algemeene stemmen tot gemeente
geneesheer benoemd de heer dr. J. L. Hage te
St. Maartensdyk.
Tot onderwjjzeres aan de school te Poortvliet is
benoemd mej. H. J. Kerpestejjn te Tholen.
Te St. AnnalantiNs' met algemeene stemmen tot
onderwjjzeres benoemd mejuffrouw J. Schilleman van
Oud-Vosmeer.
Benoemd tot bewaarder in de strafgevangenis te
Goes C. A. van Beugen, schrynwerker te Utrecht.
In het reisplan van H. M. de Koningin van
Engeland en Prins en Prinses Henry van Battenberg
is thans weder verandering gekomen. Thans is het
vertrek van hier officiéél op Dinsdagmorgen (29 April)
bepaald; na aankomst des morgens wordt de reis
dadeljjk via Port Victoria ondernomen, alwaar zjj
des namiddags ten ongeveer 4 ure hopen te arriveeren.
De overtocht geschiedt per koninklyke stoomjacht
•Victoria and Albert".
Ziex*ikseee, 28 April. Bjj de in ons vorig No.
gemelde HH. ia nog tot lid der Commissie voor het
Eind-Examen der H. B. S. in Zeeland, hier te houden,
benoemd de heer J. A. de Brnyne, leeraar aan de
H. B. S. alhier.
Wjj vestigen de aandacht der houders van ver
gunning tot den verkoop van sterken drank in het
klein, op hunne verplichting, om voor zoover daaraan
door hen nog niet is voldaan, het door hen ver
schuldigde vergunningsrecht vóór den 1 Mei e.k., ten
kantore van den Gemeente-Ontvanger te voldoen.
De ljjst tot deelname aan de Tooneelvooretelling
van den heer Willem van Zuylen zal dezer dagen
aan de ingezetenen worden aangeboden. Eene ruime
deelname zal voorzeker daaraan worden toegekend.
De rol verdeeling van Vriend Fritz, te geven op
de tournée-Willem van Zuylen, is als volgt: Fritz Kobus
de heer Willem van Zuylen, David Sichel, rabjjn, de
heer P. J. Ruygrok, Hanero en Frederik, vrienden van
Fritz, de heer G. Wagemans en Willem van Zuylen Jr.;
Christel, pachter, de heer Van der Horst; Suze, zyne
dochter, mevrouw KorlaarVan Dam; Catherine, huis
houdster, mevr. BruynSablairolles; Liesbeth, dienst
maagd, mevrouw Van der Lugt—Meltzer; Joseph,
zigeuner, de heer Erfmann.
Men ziet: zjj, die den heer Van Zuylen terzjj staan,
zjjn allen leden van het gezelschap Faassen.
Een oözt abonné's te Grand-Rapids (N.-A.)
meldt ons d.d. 12 dezer, dat het aldaar toen dageljjks
nog sterk vroor, gepaard met sneeuw en hagel, zoodat
er in den landbouw al® in de fabrieken nog weinig
te verdienen was.
Uit Colynsplaat en CatB zyn de vorige week
pl. m. 30 personen naar N.-Amerika vertrokken.
De notaris Clercx, di® zich uit Weert heeft ver
wijderd en aan wien niet slechts de kleine rentenier zjjn
g®ld, maar ook d® mindere man zjjne spaarpenningen
toevertrouwde, heeft, naar de Volksvriend meldt, het
ontstaan van zjjn vertrouwen te danken aan de politiek.
In 1870 werd onder d® bevolking van Weert door de
geestelijkheid der plaats verdeeldheid gebracht door
het maken van partjj-groepeeringenclericalen en li
beralen. De notaris Clercx plaatste zich aan het hoofd
der beweging. Hjj werd in den gemeenteraad gestopt,
later in de Provinciale Staten later benoemd tot school
opziener, en pochte er deatyds op, dit laatste door dr.
Schaepman, het lid der Tweede Kamer, te zyn gewor
den; en de man sprak toen misschien waarheid, want
acht dagen vóór dat zjjne benoeming in de Staatscourant
verscheen, toonde hjj in de koffiehuizen van Weert een
brief van dr. Schaepman, waarbjj deze hem zjjne aan
staande benoeming aankondigde en daarmee reeds voor
uit gelukwenschte. En nu wat is uit die bescherming
van den heer Clercx voortgevloeid voor de talrijke
bewoners van die streek?
Art. 1 van het kon. besluit, houdende voorschriften
ter uitvoering van artikel 24 der nieuwe onderwijswet,
bepaalt: op 1 Jan. 1891 behooren in dienst te zyn
gesteld aan scholeD mat
41— 90 leerlingen één onderwjjzer.
91—199 twee onderwjjzers.
200—254 drie
255—309 vier
310—419 vyf
en verder voor elk zeventigtal leerlingen boven de
419 een onderwjjzer meer.
Onder deze onderwjjzers zyn de hoofden van scholen
niet begrepen.
Op 1 Januari 1892 behoort aan alle openbare lagere
scholen het volle getal der bjj het eerste en tweede
lid van artikel 24 der wet tot regeling van het lager
onderwjjs gevorderde onderwjjzers verbonden te zyn.
Artikel 2 houdt in: aan de bjjzondere lagere scholen,
die voor de rjjksbjjdrage, bedoeld in artikel 54bis der
wet tot regeling van het lager onderwjjs, in aanmer
king komenwordt voor het aantal schoolgaande
kinderen het aantal onderwjjzers gevorderd in onder
staande tabel vermeld.
AANTAL
LEERLINGEN.
Gevorderd aantal onder
wjjzers op
1 Januari
1894.
1 Januari
1895.
1 Januari
1897.
1 Januari
1899.
41- 90.
1
i
1
9r-144.
1
2
2
2
145—199.
2
2
3
3
200—254.
2 'j
3
4
4
255—309.
3
3
4
5
310—364.
3
4
5
6
365-419.
4
5
'6
7
420-474.
5
6
7
8
475—529.
6
7
8
9
Aan de scholen met mefer dan 529 leerlingen wordt
op 1 Januari 1894 voor elk tachtigtal, op 1 Januari
1895 voor elk zeventigtal, op 1 Januari 1897 voor elk
zestigtal en op 1 Januari 1899 voor elk vyf eu vjjftig-
tal leerlingen boven 475 een onderwjjzer meer vereiBcht.
Onder de onderwjjzers, in dit artikel bedoeld, zyn
de hoofden van scholen nipt begrepen.
Volgens artikel 3 wordt het kon. besluit van 3
October 1884 (Stbl. no. 20,(7) ingetrokken.
De vrouw van een daglooner te Nunspeet liet
Donderdag, terwjjl zjj naar een schuurtje ging om
hout te halen, een kind van ongeveer een jaar alléén
in haar woonvertrek achter. Het kind zat Iob in een
stoel. Toen de moeder terugkwam vond zjj het voor
over liggen op het vuur en reeds overleden.
Te Amsterdam kwam binnen het stoomschip
•Prinses Marie", van de Maatschappy »Nederland".
Op de terugreis werden de passagiers en de equipage
van dit schip door Influenza aangetast, tengevolge
waarvan vier passagiers en drie personen der bemanning
overleden.
Het laatste sterfgeval had plaats bjj den doortocht
van het Engelsche Kanaal.
KERKNIEUWS.
Door Ged. Staten van Zeeland is afwjjzend beschikt
op het adres van kerkeraad en leden der Hervormde
gemeente te Borssele, houdende verzoek tot vernieti
ging van het besluit van Burg. en Weth. van 9 Nov.
1889, waarbjj aan de oud-gereformeerde gemeente
aldaar vergunning ia verleend tot het bouwen van
eene steenen kerk op een afstand van 120 M. (linia
recta) van het kerkgebouw der Herv. gemeente.
Aanbestedingen, Verkoopingen, enz.
lex-selce. Vrjjdag werd bjj Harthoorn door Notaris
Merens voor de Maatschappy »Luctor et Emergo"
geveild 79,000 oesters 3,25; 46,000 k ƒ2,20;
300,000 k f 1,35; 45,000 k ƒ2,10; 80,000 a 1,50;
5000 twijfelaars 24,01; 130,000 pannen van 5,50
tot 7, alles per 1000. 530 Zeeften k f 1,40 gemiddeld
per stuk en een roeiboot voor f 66.
Ingezonden Stukken.
Aan alle bestuurders van muziek- en
zang gezelschappen op Tholen.
Door de oprichting van het jongste gezelschap te
Poortvliet, is het aantal muziekcorpsen op het eiland
Tholen nu tot 6 geklommen, en die allen werken tot
nu t<?e zelfstandig; zjj weten van elkanders belangen,
vorderingenreglementen en huishoudeljjke aange
legenheden niets af; er is geen samenwerking; geen
gemeenschappelyk overleg; mjjns inziens is deze
toestand niet beTorderljjk aan het welzjjn van de
verschillende gezelschappen. Vandaar neemt onderge-
teekende de vryheid in overweging te geven, of de
oprichting van een muzikalen bond voor Tholen,
zoowel van muziek- als van zanggezelschappen, niet
wenscheljjk zou zjjn? Directeuren, leden van besturen
en honoraire leden, die zich met dit idéé vereenigen
kunnen, geren daarvan, door bet zenden van een brief
of van een naamkaart vóór 6 Mei a.s., bljjk aan
O. v. <1. GRAAFF,
Directeur van het Muziekgezelschap »V.I.O.S."
te Scherpenisse.
CORRESPONDENTIE.
Wjj maken de politie opmerkzaam op het hard
ryden door allerlei rytuigen op de drukste gedeelten
der stad, zooals Oude Haven, Schuithaven, Nobelstraat
enz., hetgeen bjj politie-reglement is verbod, n en waar
door zeker ongelukken zullen ontstaan. Zoo kwamen
Zaterdag namiddag drie boerenwagens in galop voorbjj
het Havenplein, waardoor bjjna een jongen werd
overreden; zóó zelfs dat hjj reeds onder het paard lag.
Wjj maken de politie er geen verwjjt van dat zjj
niet alles ziet, want dan zou het aantal politie
agenten, in verband met hetgeen hen opgedragen wordt,
zeer zeker vermeerderd ,moeten worden. Dit laatste
geven wjj in ernstige overweging aan ons Gemeente
bestuur.
's Gra.venha.ge, April 1890.
Bom! bom! bom! zóó dreunt bet in de laatste
dagen ons in de ooren, waar wij gaan of staan. Met
een traan in 't oog houden wjj elkeen aan die een
militairen rok draagt en vragen hem: »en wat
denkt gij nu wel van het bombardement van Den
Haag? Zyn wij inderdaad verlorenEn het moet
eerlijk worden gezegd dat juist vele van deze des
kundigen, deskundig omdat zjj een pluim of cocarde
aan 't hoofddeksel en een zjjdgeweer om den gordel
dragen, na eerst een ernstig gezicht te hebben ge
trokken, een vrjj geruststellend antwoord geven. Of
er grond voor bestaat beslis ik natuurljjk niet, maar
in elk geval doet zulk antwoord goed om de gemoe
deren eenig8zin8 tot bedaren te brengen. Want wer-
keljjk, geen bom kou plotselinger op ons mooi
Haagje gericht zijn, dan het bombardement-advies
van den heer Tindal. Vrouwen en kinderen sidderen
nu reeds en menig eerzaam huisvader kan den slaap
niet meer vatten of wordt door benauwde droomen
geplaagd, waarin hij een heel eskader voor Scheve-
ningen ziet liggen, welks bemanning uit ik weet niet
hoeveel honderdponders mikt op het hart van den
slaper. Goddank, als het dan weer dag begint te
te worden en de zonneschijn het benauwd gevoel
voor een tjjdje tot bedaren breDgt.
Hoe men over bet advies-Tindal denkt? Och,
zooals over alle zaken op dit onderaardsche. Er zjjn
er die hemelhoog den man verheffen die den moed
zyner overtuiging heeft en den wetgevers nog bjj-
tjjds wjjst op de leemten in onze verdediging. Maai
er zjjn er anderen, dien het den officier maar niet
kunnen vergeven dat hij zonder verlof, op zjjn eigen
handje, een enquöte in het buitenland is gaan in
stellen omtrent een quaestie van onze landsverdedi
ging. En ik moet eerlijk bekennen dat het er bjj mjj
ook niet in kan, hoe zulke vrijheden geoorloofd zjjn.
De heer Tindal en de Amsterdamsche bladen, die
hem in koor krachtig steunen, beweren wel dat hjj
volstrekt geen verraad pleegde, dat men in 't buiten
land beter op de hoogte is van onze defensietoestau-
den dan de meeste Nederlanders, maar het schjjnt
mjj niettemin toch geheel iets anders toe om de
strjjdk vacht en en de positiëu te kennen, dan om
geïnterpelleerd te worden over een bepaald punt,
waaromtrent de interpellaut reeds tot eene vaste
overtuiging is gekomen en dat hjj dus onwillekeurig
zal voorstellen in het licht door hem zelf uitgekozen.
Verre van ons dat wjj de waarheidsliefde van den
heer Tindal in twjjfel trekken, maar het is een feit
dat schier alle buitenlandsche autoriteiten gezegd
hebbenja, als de zaken zjjn, zooals gjj ze voorstelt,
dan acht ik een bombardement van den Haag niet
in strijd met liet volkenrecht." En nu is het een
andere vraag, of de heer Tindal alles verteld heeft,
wat den door hem gewenschten indruk zou hebben
kunnen verzwakken. Ziet eens, wij hebben, om van
1848 maar af te rekenen, reeds menig minister van
oorlog en marine versleten. Daartoe behoorden
krijgskundigen van naam, mannen van het zwaard,
maar ook mannen van hoofd, van doorzicht en van
oprechte vaderlandsliefde. Welnu, al die mannen,
met en benevens de deskundigen in en buiten de
Kamer, die mond en pen best kunnen gebruiken,
hebben nooit of nimmer zelfs gedacht aan een be
schieting van onze schoone residentie en dat ofschoon
het oorlogsrecht vroeger stellig meer vrijheden ver
oorlooft dan tegenwoordig. Aangenomen nu echter
dat zij allen blind zyn geweest voor een gevaar, dat,
als het bestaat, voor de hand moest liggen, dan
moet de vraag van zeiven rijzenis het nog tijd en
is het gewenscht daartegen voorzieningen te treffen
En dan zou ik meenen dat op beide vragen een ont
kennend antwoord moet volgen. We hebben hon
derden millioenen voor onze verdediging besteed,
we zijn van stelsel veranderd om de vesting-Amster
dam alleen te versterken, er zjjn er die verzekeren
dat dit nog lang niet in orde is. Zullen wij nu nog
maals honderden millioenen gaan besteden om alle
lands-inrichtingen, departementen en gebouwen
binnen de vesting te brengen! Waartoe zou het
dienen Is men zeker dat dan een vjjandelijke bom
nooit in den Haag zal vallen Wil men den Haag
eene beschieting besparen, dan heeft dit alleen
waarde voor den Haag in zyne tegenwoordige ge
daante, als residentie, maar als men er een levende
lijkenstad van gemaakt heeft, door er alles aan te
ontnemen wat er waarde aan schenkt, dan zie ik
eigenljjk niet in wat men dan gewonnen zal hebben
door het een bombardement uit te sparen. Ontegen-
zeggeljjk zou door verplaatsing van het bestuur naar
Amsterdam, den Haag dood verklaard zijn. Men
zou dus een zeker verlies kunnen boeken voor een
mogelijke ramp, waarvan de verwezenljjking schier
ondenkbaar is, tenzij men met vijanden als de oude
Noormannen te doen krijgt, in welk geval wij in-
tusschen toch niet veilig zullen zjjn. Maar, wat veel
erger is, de verplaatsing zou niet alleen in oorlogs-
t jjd, maar voor altjjd het gezag concentreeren in de
hoofdstad. De Regeeringspersonen in den Haag
kunnen er nu reeds van meespreken hoe zij vaak
gebombardeerd worden door financiers en handels
mannen nit de hoofdstad, bjj elk vraagstuk van
belang dat zich voordoet. Maar juist de afscheiding
tusschen hoofdstad en residentie maakt dat zij nog
lang niet geheel aan den leiband loopen van Am
sterdam. Hoe zou dit echter worden als alle departe
menten iu de hoofdstad zetelden Amsterdam, prat
op haar ondernemingsgeest en wilskracht, zou hoe
langer hoe meer het rijksbestuur onder den knie
krijgen en feitelijk zou de handels- en financieel©
wereld daar regeeren, haar wil doordrijven, het
Parlement beheerschen en de belangen van het ge-
heele land ondergeschikt maken aan het overwegend
belang van de hoofdstad. Acht men deze onderstel
ling misschien overdreven, mag ik dan herinneren
aan de rol die Amsterdam gespeeld heeft in de
Staten van Holland in den tjjd der Republiek van de
Vereenigde Nederlanden! En toen was werkelijk
Amsterdam de eenige stad van belang, de koopstad"
bij uitnemendheid. Maar thans?.Thans streeft Rot
terdam zeer zeker haar zuster naar de kroon om
niet te gewagen van andere havens en handels
plaatsen. van gewicht. Zou ooit Rotterdam het
overwicht kunnen gedoogen op den algeineenen gang
der zaken van eene concurrente als Amsterdam.
Wezenlijk, het belang van geheel het land buiten de
hoofdstad verzet zich tegen een verplaatsing van den
zetel der Regeering.
Intusschen, de bom is door Tindal geworpen en
we zullen, vermoed ik, nog menig woordje er over
hooren. Van belang is het misschien te vernemen
hoe de Kurhaus-directie over deze zaak denkt. Staat
de mogeljjkheid van bombardement vast, welk
vreemdeling zal zich dan aan'tKurhaus meer wagen?
Deze vuurquaestie is nog veel belangrijker voor
de badplaats dan de water- en rioolquaestie.
Moet dus het Kurhaus uit zelfbehoud Tindal's
advies deelen, waar zal het dan aan den anderen
kant publiek vinden om dagelpks zjjn zalen
te over8troomen. Verdwijnen diplomaten, minis
ters, hooge ambtenaren, hofdignitarissen enz., dan
blyft er een bitter beetje over dat niet genoeg
is om de zakken der aandeelhouders te spekken.
Zandvoort zal dan de aangewezen mode-badplaats
worden en Scheveningen ook zonder bommen in den
grond boren. Tusschen twee vuren geplaatst, mag
men van het tactisch doorzicht van de strijdvaardige
Kurhaus-directie verwachteD, dat zij een uitwee
voor haar het eervolst en het voord'
Tusschen twee vuren, daar stonde\
verleden week ook de meeste aandeel, 0
beroemde Haagsche brood- en meel
daar was een bom gebarsten en het il s ei 1
betreuren dat de stukken een man air -3*
Bosse get'-offau hebben, die evenals vroegen 5
mbo hart en ziel de belangen der onderneiiA-
ben voorgestaan. Een verschil van g
Commissarissen en de rekening-Commissie was in
der minne bijgelegdde Commissie, ofschoon over
tuigd dat het Bestuur te veel afschreef en zoodoende
de tegenwoordige aandeelhouders benadeelde ten bate
van een der toekomstige bezitters der aandeelen, die
sterk in waarde zouden stijgen, was gezwicht niet
voor de overredingskracht van het Bestuur, maar
voor het besef dat enkele leden van het Bestuur
zouden heengaan als hun inzicht niet gevolgd werd.
Toen echter in de algemeene vex-gadering bleek dat
het Bestuur krachtige pogingen had gedaan om zich
van die lastige Commissie te ontslaan, handhaafde
de meerderheid deze niet alleen, maar outhield haar
vertrouwen aan een aftredend Commissaris. Twee
andere Commissarissen, tot wie de Voorzitter be
hoorde, namen nu ontslag en verleden week zijn in
een groote vergadering de in den geest dier aftre
denden voorgestelde candidaten gevallen. Ook hier
is dus weer gebleken dat niet dwang, maar wel
overreding een goed regeermiddel is.
Over de fancy-fair zal ik niet uitweiden. Dat is nu
eens een rechte uitspanning voor dames uit de
groote wereld. Mooie toiletjes vertoouen, veel meer
vrijheid van beweging dan anders om een heel klein
beetje te coquetteeren en de kracht van schoone
oogen of fraaie armen te beproeven op ontvankeljjke
mannenharten, en ten slotte een heele bom (men
ziet, de bombaderij zit me ook nog in bet hoofd)
geld, afgehaald van dandy's en quasi-heertjes, die
aan 't kruisvuur van sclioono blikkeu en lieve
woordjes stonden blootgesteld, af te dragen aan een
nuttige onderneming zooals de vacantiekolonies. 't Is
