ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
Dinsdag 24 December 1889.
jsss^ssSSSti^
"■5&9&SS. sme -
ÉiS3SSF=
,53K?»5®r-*«
a
volkstêllihgT
T' VOLKSTELLING.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
KENNISGEVING.
ONS STANDPUNT.
NIEUWSTIJDINGEN.
I""' BdemeeTte\g^ngerchrev°i°totCeen bedrag
ÏS«f05- de ^«insen k pan
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1.30, franco per post
f 1.60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
46ste JAARGANG. No. 5788.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags
10 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Wegens het Kerstfeest zal
de Nieuwsbode op a.s. Woensdagavond
NIET worden uitgegeven.
BERICHT.
In het No. van 1 Januari a.s. zal weder
gelegenheid zijn tot het plaatsen van
Nieuwjaars-Félicitatiën,
contant a 30 Cents.
Dit No. zal worden gedrukt op Oude
jaarsavond, zoodat -liet op Nieuwjaars
morgen oveial is verspeid.
De inzending van Advertentiën, voor
dat No. bestemd, kan plaats hebben
uiterlijk tot Dinsdag 31 December a.s.
te 12 uur.
Sluiting der jacht op klein wild.
De COMMISSARIS DES KONINGS in Zeeland,
gezien het besluit van Gedeputeerde Staten vun
13 December 1889, No. 80;
gelet op Art. 11 der Wet van 13 Juni 1857 (Staats
blad No. 87);
maakt bekend, dat de sluiting der jacht op klein
wild, met uitzondering van die op houtsnippen, ook
met schietgeweer, in de provincie ia bepaald op
Dins<lug 31 Ducqmboi* 1889, met zons
ondergang, eu dat het tijdstip van de sluiting der
jacht op houtanippen en waterwild nader zal worden
vastgesteld.
Middelburg, 16 December 1889.
De Commissaris des Konings voornoemd,
DE BR A UW.
(Wet van 22 April 1879, Staatsblad n°. 63.)
(Koninklijk besluit van 21 Aug. 1889, Staatsblad a°. 108.)
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zie-
rikzee brengen ter algemeene kennis, dat dit jaar zal
gehouden worden de 1de algemeene tienjaarlijksche
volkstelling.
Deze beeft ten doel de aanwijzing van allen die te
middernacht tusschen 31 December 1889 en 1 Januari
1890 hunne werkelijke woonplaats binnen Nederland
hebben.
Deze allen worden aangewezen, onverschillig of zjj
op genoemd tjjdatip in hunne woning al dun niet
aanwezig zjjn.
Ook ;worden aangewezen zjj die, zonder werkelijke
woonplaats binnen Nederland te hebben, op genoemd
tijdstip aldaar aanwezig zjjn.
Omtrent deze allen moeten de opgaven verstrekt
worden, die gevraagd worden op kaarten, die tusschen
26 December 1889 en 1 Januari 1890 zullen worden
rondbezorgd, en dadelijk na Nieuwjaar zullen worden
teruggehaald.
Door of voor ieder moet aan zjjne woning worden
ingevuld
eene WITTE KAART (voor een man of jongen)
of eene BRUINE KAART (voor eene vrouw of meisje).
Bovendien moet door of voor ieder aan de woning
waar hjj tijdelijk aanwezig is, ingevuld worden
eene GROENE KAART (voor een tijdelijk aan
wezigen man of jongenl
of eene ROODE KAART (voor eene tijdelijk aan
wezige vrouw of meisje).
Het hoofd van ieder gezin of de bestuurder van iedere
instelling, gebouw, gesticht of schip, waar de kaarten
worden bezorgd, is verplicht voor de behoorlijke invul
ling zorg te dragen.
DEZE ZORGE ER DUS VOOR, DAT AAN DEN
TELLER, WANNEER HIJ DE KAARTEN BEZORGT,
WORDE OPGEGEVEN HOEVEEL WITTE, BRUINE,
GROENE OF ROODE KAARTEN ER IN DE WO
NING NOODIG ZIJN.
Overtreding van de voorschriften betreffende de volks
telling wordt krachtens artikel 20 der wet van 15
April 1886 Staatsblad no. 64J, gestraft met hechtenis
van ten hoogste veertien dagen oj geldboete van ten hoogste
honderd gulden.
De nauwkeurige, door de volkstelling te verkrijgen
kennis der bevolking is eene zaak van algemeen be
lang. Tot het verkrjjgeu dier kennis iB noodig, dat
alle vragen op elke kaart met de meest mogelijke nauw
keurigheid en volledigheid worden beantwoord.
Op verzoek der Regeering Loodigen Burgemeester en
^Wethouders allen met aandrang uit, door nauwkeurige
v-olledige invulling der kaarten tot het welslagen
der Vvoi>telliDf? mede te werken.
ZiEairr.ra,' de0 23 December 1889.
n- iburgemeester en Wethouders voornoemd,
u J. P. N. ERMERINS.
De Secretaris,
j F yA>ï DER LEK DE CLERCQ.
De BURGEMEESTER en WETRlnPDERS van
Zierikzee,
Gelet op hunne bovenstaande Kennisgeving',- betref
fende de in dit jnar te houden 7e algemeeOO tien-
.jaarljjksche Volkstelling;
Brengen, voor zooveel noodig, ter kennis van Ren,
die tot de invulling der kaarten niet in staat zijn,
•dat de tellers bjj de invulling hun bijstand verleenen,
•of do invulling zeiven verrichten, met behulp van de
opgaven, die zjj van de personen zeiven of, is dit niet
mogelijk door afwezigheid als anderzins, dan van
hunne huisgenooten of van de naaste buren kunnen
verkrijgen.
Zjj noodigen een ieder met aandrang uit, door het
geven van alle inlichtingen, die door de tellers mochten
wordon gevraagd, tot het welslagen der Volkstelling
mede te werken.
Zierikzee, den 23 December 1889.
De Burgemeester en Wethouders,
J. P. N. ERMERINS.
De Secretaris,
J. F. VAN DER LEK DE CLERCQ.
De onderwijswet is aangenomen en door Z. M
den Koning bekrachtigd.
De strijd is dns voorioopig beslecht.
Wat ral de nieuwe wet ons brengen? Vrede of
nieuwen stryd? Verbetering of achteruitgang van
het openbaar onderwijs?
Dat zal voornamelijk afhangen van de wjjze,
waarop de wet door de partijen wordt opgenomen
en door de Regeering wordt uitgevoerd.
Zullen de anti-liberalen, tevreden met liet be
haalde voordeel, do ontvangen rijksbijdrage aanwenden
tot verbetering van het bijzonder onderwijs en de
openbare school voortaan ongemoeid laten? Zullen
de vrijzinnigen de wet naar haar goest en Ijedoolin-
toepassen, ook m zoover zij aan het bijzonder
onderwijs ten goede komt?
Wie zal het wagen daaromtrent voorspellingen
te doen, waar in den boezem van onze geestver-
wanten zooveel verschil van meening bestond?
Waar aan de eene zijde aanneming, en aan de
andere zijde verwerping van het wetsvoorstel in
s lands belang geacht werd, zou hot van ongepasten
eigenwaan getuigen, als wij wilden voorspellen hoe
de gang van zaken zijn zal.
Ook bij de anti-liberalen is de indruk zeer ongelijk,
tegenover veler waardeerend oordeel, ook over'
de houding der linkerzijde, slaan bijv. de anti
revolutionaire Standaard en de r.-katholieke Maas-
tlrl eü? ,n aa°' Jie weini& 8°eds zou d°en
vei wachten, als men moest aannemen, dat die bladen
de meening en de voornemens hunner partijen in
baar geheel verkondigden.
Ons komt het niet onmogelijk voor, dat er aan
die zijde, by de uitvoering der wet een niet on
belangrijke strijd zal ontstaan tusschen hen, die
de wet beschouwen als een minimum, waarmee
uien voorshands genoegen moet nemen, - en hen
die van gevoelen zijn, dat in om land dat, wat
nu verworven werd, het hoogst bereikbare is, waar-
ree men tevreden moet, maar ook kan zjjn
over 15 Z?d,e daarenbcgen zal, nu de strijd
over de wet mistreden is, o. i. bet ver-schil minder
groot kunnen blijken dan men bij oppervlakkige
beschouwing geneigd zou zijn te gelooven.
Want: tot welke slotsommen men ook gekomen
sy, aller uitgangspunt was betzelfde; aan weers
zijden heeft men s Innds belang willen behartigen
aan weerszijden bleek men de openbare school in
befde ge rouw. Zij die ten slotte meenden dat zij
de wet konden of moesten aannemen, of die er
zich hun ondanks bij neerlegden, hebben gemeend
dat zij dit konden en moesten doen, len deele
omdat zij eene poging tot verzoening wilden be
hoeven ten deele omdut zij van de wet geen kwaad
duchtten voor het openbaar onderwijs; ten deele
omdat zij, hoewel niet gerust in dit laatste opzicht,
van oordeel waren, dat andere belangen een offer
in dit opzicht wettigden. En zij, die daarentegen
de waarborgen, door de wet bun geboden, niet
voldoende achtten, 0f zij die meenden geen
duimbreed te mogen toegeven, namen dat stand
punt in, met omdat zij geen verzoening wilden,
of omdat de andere belangen hun niet ter harte
gingen. Neen, het was enkel en alleen omdat zij
of het streven naar verzoening een onbereikbaar
ideaal achtten, öf van oordeel waren, dat bij
volksonderwijs alle andere belangen moesten
achterstaan, of wel dat de strijd over het onder
wijs met de hoofdoorzaak was waarom die belanden
met behartigd werden, of dat, al bleef de onderwijs
strijd onverminderd voortduren, elk ander onderwerp
zeer goed tot een einde kan worden gebracht.
In beginsel zijn en blijven ivij één. Nog altijd ligt
de zorg voor goed en algemeen volksonderwijs ons
allen als het hoogste volksbelang na aan bet hart.
■Nog altijd is de openbare school de vaan, waarom
alle vrijzinnig denkende in den lande zich van
ganscher harte scharen zullen, om hare belangen
voor te staan, baar tegen eiken aanval te ver
dedigen, baar te steunen waar zij aan steun behoefte
mocht hebben.
Om die banier ons scharende, behooren wij, ook
al zijn er wellicht bij den strijd die gevoerd werd
harde woorden gevallen, elkander de hand dei-
verzoening te bieden. Onvruchtbaar zou bet zijn,
nu den strijd voort te zetten over de vraag: wie
gelijk beeft gehad. Daarover zal de ervaring uitspraak
doen, en zij die bet meest beducht zijn voor de
gevolgen der wet, zullen het vurigst verlangen,
dat de ervaring juist hun ongelijk geve, en zullen
zich het meest en het eerst geroepen achten, om
de handen uit te steken, waar iets in 't belang
der openbare school is te doen.
Dit dus zij ons standpunt: hoe wij over 'twets
ontwerp mogen gedacht hebben, thans aanvaarden
wij de wet als een feit. Wij zullen haar, voor
zooveel ons betreft en van ons afhangt, te goeder
trouw tegenover het bijzonder onderwijs helpen
uitvoeren; nauwkeurig toezien, dat aan het open
baar onderwijs geen schade worde toegebracht, zoo
min in strijd met als in naam van de wet; wij
sluiten de gelederen en terwijl wij als trouwe
hoeders van de openbare school schouder aan schouder
staan, leggen wij ons toe op de verwezenlijking
van andere punten van het liberaal programma.
Als wij dan streven naar belasting-hervorming
in den zin van gelijkmaking van belastingdruk en
van ontheffing der minder bedeelden, of naar
invoering vun den persoonlijken dienstplicht;
als wij den strijd aanbinden tegen de beschermende
richting van onzen tijd; als wij ter wille van
het maatschappelijk vraagstuk, de belangen van den
werkenden stand ons aantrekken, of als wij
eindelijk het koloniale vraagstuk in vrijzinnigen
geest trachten op te lossen, dan zullen wij
telkens velen naast ons vinden, die tot dusver
tegenover ons stonden, omdat een klove ons ver
deelde, die thans zeker nog niet gedempt, maar
voor velen onzer tegenstanders toch overbrugd is.
En danWij staan in het geloof aan onze
beginselen, wier kracht onweerstaanbaar is. Wat
ook gebeuren moge, de eens verwonnen vrijheid gaat
nimmer meer te loor. En zóó, wat wij niet hopen
en niet verwachten, een onzer duur verworven
vrijheden, onzer eenmaal verwonnen rechten, in
ernst bedreigd mocht worden, dan zal er een
strijd uitbarsten, waarbij de na gevoerde slechts
kinderspel zal blijken, en waarin de vrijheid over
winnen zal.
Dan zal bet blijken, dat Nederland niet alleen
de bakermat der vrijheid was, maar haar ook ten
allen tijde een veilige wijkplaats bieden wil, en
kan ol< zul.
Transvaal.
Uit Port-Natal werd het volgende in de laatste
dagen van October geschreven:
»Op dit oogenblik regent het hier, dat het giet;
maar die regen ia goud waard. Op vele plaatsen,
verder het binnenland in, heerschte sinds weken groote
ellende. De Kaffers hebben niet meer te eten. Millies
(Turksch koren) koet 24 per mud. Door de aan
houdende droogte kon niets geplant worden, en zelfs
het voeder voor de beesten ontbrak. Bjj honderden
stierven de arme dieren. Daardoor was alle transport
gestaakt, en de levensmiddelen in Transvaal en op de
Goudvelden stegen tot enorme prjjzen. Yoor 1 pond
boter moest f 6 worden betaald, voor suiker f 0,60
per pond, brood 30 cents per pond, enz. enz. Dat arme
menschen dus van honger omkomen, is te begrjjpen.
»In de Transvaal was de nood zoo boog geklommen,
dat het gouvernement 5000 pd, st. besteed heeft, om
overal aan den weg tusschen Ladysmit en Pretoria
stallen te maken, waar de trekbeesten gevoed konden
worden. Voorts werd aan eiken wagen van de eerste
250 wagens, die 23 October uit Natal naar Johannis-
burg of Pretoria op weg waren met levensmiddelen,
20 pd. 9t. premie uitbetaald.
>Op de boerderjjen in Vrjjstaat en Transvaal moeten
de boeren de lammeren doodmaken, om de schapen te
kunnen behouden, die echter toch nog bjj honderden
tegeljjk sterven, door gebrek aan voeder en aan water."
Perzië.
De cholera, uit Mesopotamia ingevoerd, gaat voort
zich uit te breiden in Perzië. Volgens een telegram
uit Askhabad aan de Semaine Médicale is de ziekte
nog niet voorgekomen in Kkorassan en Teheran, maar
woedt zjj hevig op de Turksch-Perzische grens en in
Midden-Perzië. De bewoners van die streken vluchten
naar den Caucasus, waar zjj grootendeels in ellendigen
toestand aankomen. De cenigszins bemiddelden schepen
zich te Euzeli in naar eene Russische haveD, gewoon
lijk Buka. Dit is voor Europa hoogst gevaarljjk, vooral
wjjl de Russische provinciën Caucasië, Transcaucasiö,
Turkestan en het Transcaspisch gebied, voor wat be
treft den gezondheidsdienst, in een zeer primitieven
toestand verkeeren. Het particuliere initiatief is er
nul, en alles hangt af van de maatregelen, die de
regeering in dit uitgestrekte gebied zal treffen.
Eng-eland.
JL.omlou, 21 Dec. De New-Yorker Times ont
vangt uit Rio Janeiro telegramen, meldende dat een
opstand is uitgebroken onder de soldaten in die stad,
waarvan de regeering velen liet arresteeren, tevens
oefent zjj eene strenge censuur op de telegrammen uit.
De mist op de Noordzee heeft nog een zeeramp
veroorzaakt. De »Tenby Castle", van St. Nazaire naar
Barrow, is op de rotsen bjj Holyhead gestrand. Van
de bemanning, 14 personen, werden slechts 11 gered.
In het Kanaal had verder nog een aanvaring plaats,
tusschen do »Cleddy", van Odessa naar Antwerpen,
en een onbekend schip. 11 der opvarenden zjjn behouden
aangeland in hun eigen boot; een tweede met 13
man wordt vermist. Bjj Ventnor is een ljjk gevonden,
naar men denkt dat van een dezer.
Op de Clyde is een schip in aanbouw, dat de
»Great Eastern" van de zoilvloot moet worden. Het
schip voert 5 masten, heeft een inhoud van 9600 ton
en laadt 6160 ton; de lengte is 114'/, M., de breedte
lö'/a- Het ruim wordt in 8 compartimenten verdeeld.
Italië.
Trots de strenge koude, die in de Alpen heeracht,
gaat het Italiaansche leger door met manoeuvres te
houden. In vier dagen stierven acht soldaten.
Frankrijk.
Boalanger heeft een manifest gericht tot zjjne kiezers
in Clignancourt, waarin hjj protesteert tegen het be
sluit der Kamer, die den candidaat, welke slechts de
minderheid vertegenwoordigt, met bandtasteljjke schen
ding van de republikeinsche beginselen, als den ge
kozene heeft toegelaten. Boulanger voegt er bjj, dat
men op den dag, dat men een einde zal willen maken
aan het parlementarisme en aan het volk zjjne souvereine
rechten wil teruggeven, op hem kan rekenen.
Duitschland.
Groote belangstelling en deelneming is te Berljjn
opgewekt door het droevig lot van den keizer van
Brazilië. De vele weldaden, die deze monarch herhaal-
deljjk aan Berljjncrs heeft betoond, zjjn daarvan oor
zaak. Zoo geschiedde het voor eenige jaren, dat een
Berljjnsch koopman heimeljjk Berljjn ontvluchtte, zijn
vrouw en kinderen in gebrek en kommer achterlatende.
Geruimen tjjd duurde het, eer men wist waar de
vluchteling zich ophield, totdat men vernam, dat hjj
zich in Brazilië bevond. Toen nu kort daarop Dom
Pedro op zjjn reis door Duitschland Berljjn bezocht,
wendde zich de vrouw tot den edelen monarch om
zjjne tuaschenkomst in te roepen, ten einde den
vluchteling te bewegen naar haar terug te keeren.
De keizer ontving de vrouw ten gehoore, maakte
zjjne aanteekeningen van haar verhaal en beloofde al
het mogeljjke te doen om haar man op te sporen. In
langen tjjd hoorde de vrouw niets, totdat zjj op een
goeden dag een brief ontving van haar ontrouwen
echtgenoot, die haar om vergiffenis smeekte en onder
toezending van een zekere som gelds haar mededeelde,
dat bij, kort te voren, aan net keizer!jjk paleis te
Rio Janeiro ontboden, door niemand minder dan door
den keizer aan zjjn plichten tegenover vrouw en
kinderen was herinnerd en dat de wjjze, waarop dit
geschied was, hem zóó had getroffen, dat bjj zjjn
woord had gegeven om tot zjjn gezin terug te keeren
of dit naar Brazilië te doen overkomen.
Werkeljjk ontving de vrouw spoedig daarop de
noodige gelden voor de reis en later kwam Dom Pedro
are"
getroffen heeft.
Belg-ie.
lï° heerecht "op
;e,°dM»St»n »Uo°ny een beetelling deed van
5000 kilo b. n Louvière, en do werk-
»De fabrieken Boöll te La. Donviore. Ulire„
huiven ophouden
hebben eenige dagen lie ieor talrüt in
»De bestuurders van suikeriabni 9teenkolen.
bet Centrum 8P"J°T°°o"lallgBmSgelnk te rekken,
ÏÏÏZ rwou -tl'u^i'conW";
«■,~o iök'", genS N.err de
^■ssts ÏZ
„eek voor week >»d°""h3°!ette7.? voegt eene
den patroon het mes op er indien de
correspondentie aan zunen de patroons weldra
eene^nUnwe verhooging '0110 de werklieden kunnen
'"Spreekt vanself, dat dit val moeten gerchieden
thana te Dover van steenkolen te voormen.
Nederland.
21 Dec. Weder meldde de telegraaf
v ^'"oJSTukken 'van een Nederland.ch stoomschip.
ft i' *n^ö«:
M^TSn
gebleven zeilschip'18 g >ptjns wiiTem I
ESS?'Frin.? f'2g6e„r; Z?Z SJZ
^^^^e^Weat^ndiwhe^M^l^beviekt ont*
overige schipbreukelingen u thaQ8 ook ia ann.
$omer:fVtafi '°0dat th"' a"6
opvarenden gered zyn. bijoa gebeel
'boo?Ti883 in de vaart gekomen, bnd een
'„hond.van1250 torn d aihier
i» den ouderdom van htdëeTwarm
«-ig °>"el -an
hTd faee/dnarven ^gege^
he^^r^rtm^n-Binneniand^e^ken^ee^
STSr maatregelen in verband met de uitvoering
van de nieuwe wet op het lager onderwye.
-. 91 nee Heden avond vertrok
•Uraguaü" van Hamburg.
iQ Dec Door den heer F. Walraven
k*nnaUuun, E^a^°'d® Hoe^cbenweg^znUen
westelijken kansarm
worden geplaatst- 0 ,q belang van de
"Swe^briöei en andere bandelaren, gevolg
worden gegeven. Heden kwam alhier de
Terneuxo.^ 21 j£a'mer in hare zittina van
tgding dat de 1 we 70,000, die op de be-
gisteren avond de p "Waterstaat, voor den
grooting voor het Hoof uitgetrokken,
aanleg van nieuwe X. dit schepen
had aan8®n0Se0De'ndfTuimte tot lossing lang wachten
rSn o? elders lossen gingen. do«de aanname van
STdeTX««t 5n handel seer worden gebaat^
Toioptong't d« nienwjaarscollecte was dit jaar
605 tegen/-585 bet vorige jaar.
en Kuise, hoofd eene hoo{d der gchool t0
nomen door de HA J. t,e Kattendjjke, B. van
Sin onderwar te Lochem en G. van Wynganr-
de„, ouderwijzer te Graven ag^
'.Grmln^'.tn gevolge waarvan laatstgenoemde boot
is gezonken. „.zonken stoomschip heeft
siob°iu eigen boot gered en werd opgenomen aan boord