ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
Donderdag 14 November 1889.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
NIEUWSTIJDINGEN.
Toolsche Brieven.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1.30, franco per post
f 1.60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
46ste JAARGANG. No. 5771.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.,
meerdere regels 10 Cts.kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags
10 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Transvaal.
Johauncsburgf. Aan het Dagblad schrjjft
de Transvaabche briefschrijver van daar onder anderen
het volgende:
«Daar was dan eindelijk Johannesburg, het wonder
van Zuid-Afrika, de hoofdplaats van Witwatersrand,
het middelpunt der goudD jjverheid van het zuid-oostelijk
gedeelte der Transvaal, de plaats waar millioenen
dagelijks verhandeld worden, en waarop thans de blikken
der 8peculeerende menschheid vol verwachting onop
houdelijk gericht zijn! Ik rees op van mjjn zitplaats
om die stad vol beloften te aanschouwen en ontwaarde
in het door lage heuvels ingesloten terreineen
oceaan van stof, eene gele zee van met zanddeeltjes
bezwangerde huisenhooge wolken en torenhooge wind
hozen, in welke men met moeite ten net van rechte,
elkander regelmatig kruisende straten en een breed
vlak van dofgrjjze platte metalen daken vermocht te
onderscheiden.
Die lucht van fijne, droge, steeds beweeglijke stof is
vooir Johannesburg eeo even gewoon verscngnsel als
voor Napels de heldere blauwe lucht, voor Londen de
mist, voor Edinburg do regen. De inwoners leeren
zich daarin schikken als in het onvermijdelijke; want
ze weten dat voorloopig althans wegens de
afwezigheid eoner straatbevloering tegen de stof even
weinig te doen is als tegen de muskieten in het
zomersche Amsterdam. Sommigen beschutten hunne
gezichtsorganen met brillen van gaas; enkelen be
schermen hunne ademhalingswerktuigen met een stukje
gaas voor den mond (respirator) of met een sluier; de
groote menigte evenwel wandelt, onverschillig voor de
mogelijke gevolgen, door de immer met een laag fijn
roskleurig poeder bedekte, ongeplaveide straten; terwijl
iedere voetstap, iedere tred van paard, ezel of os, iedere
wenteling van een wagenrad, iedere flauwe zucht van
den wind bijdragen tot instandhouding van den stof
nevel, welke zich vasthecht op uwe kleeaereo, aan
gezicht en handen, en doordringt in uw neus, mond
en longen.
Doch niettegenstaande deze achadeljjke en kwaad
aardige atmosfeer en de betrekkelijke scbaarschte en
onbetrouwbaarheid van het drinkwater Johannesburg
tot een zeer ongezonde stad doen zjjn en de dood er
met verrassende snelheid menigvuldige slachtoffers,
meest longzieken, pleegt te maken, zoo schijnt niettemin
de aantrekkingskracht van het goud zóó onweerstaan
baar te wezen voor het ondernemingsvolle, winzuchtige,
blanke ras, dat niets den nooit rustenden stroom van
Afrikaanders, Engelschen en Duitschers vermag te
temperen. En hoewel Johannesburg voor den ver
wenden westerling niet de minste bekoorlijkheid bezit,
integendeel schier niets dan stuitende eigenschappen
vertoont, toch breidt zjj zich uit met ongeloofelyke
snelheid en verrijzen er de huizen en paleizen uit den
grond met een van buitengewone geestkracht getuigende,
bewondering afdwingende vaardigheid.
Inderdaad mag Johannesburg »het wonder van Zuid-
Afrika" genoemd worden. Nog pnB drie jaar geleden
was de plek, waar thans de stad staat, slechts kaal
veld, met het eigenaardige ruige karakter, hetwelk
de goudvormingen van den bodem plegen mee te deelen.
In den zomer placht het vee van eenige weinige, ver
uiteengelegen boerenplaatsen rustig te grazen boven
sluimerende goudriflen. Op eens weerklonk de mare dat
aan den Witwatersrand edel metaal was gevonden.
Spoedig daarna Juni 1886 werd de streek als
goudveld geproclameerd. Thans leveren de goudmijnen
om Johannesburg maandelijks 40 50 duizend onsen
goud op, 45 per ons, om tot 100 aan te groeien,
zoodra de ontbrekende machinerieën zullen zjjn aan
gevoerd en de ontginning in vollen gang zal gebracht
wezen. De stad zelve verliest alleDgs haar uiterljjk van
schamele nederzetting eener oorspronkelijke en have-
looze bevolking van del vers. Geleidelijk maken de lage,
dikwjjls onooglijke huisjes van gebogen ijzeren of
van blikken platen plaats, voor hooge, monumen
tale steeuen gebouweD, waarin weelderige winkels
en magazijnen, druk bezochte kantoren, bureaux en bars
zich vestigen. Geheele reeksen van nieuwe en ruime
woningen zjju in aanbouw, en zoo groot is de be
hoefte aan een onderkomen, dat, terwijl de metselaars
en timmerlieden nog bezig zijn met de bovenverdie
pingen, de lagere reeds dienst doen als toevluchtsoorden
voor de hongerenden en dorstigen, of tot andere nut
tige doeleinden op handelsgebied zjjn iogericht. Ook
is een nieuw beursgebouw in wording; om niet eens
te sprekeu van de clubs en villa's, welke een sieraad
beloven te worden voor de zoo groeizame jeugdige stad.
Een aantal kerken en kapellen, twee schouwburgen
en een renbaan zullen binnenkort bjj avond electrisch
verlicht worden.
Het merkwaardigste in den snellen groei van Jo
hannesburg is het feit, dat bijna alles wat men er ziet,
menschen en zaken, er per post- en ossenwagen heen
gesleept is. De naaste punten, die met het treinecnet
verbonden zjjn (Biggersberg van Natalsche, Kimberley
van Kaapsche zijde) liggen ettelijke dagreizen van de
goudstad verwijderd. De tusschenliggende opening wordt
aangevuld door een heirleger van ossenwagens voor
het goederen- en immigrantenvervoer, en een geregelden
dienst van diligences voor de meer gegoede reizigers.
Niemand heeft het aantal wagenvrachten geteld, dat
noodig is om een stad met thans 20 duizend inwoners
te doen verrijzen en te onderhouden, ze te vullen en
gevuld te houden met alles, wat een veeleischende,
met goud spelende en enkel goud voortbrengende
menschenmassa kan verslinden en versljjten.
Dit maakt er het leven ook duurder dan in andere
koloniale steden. Kopergeld is er totaal onbekend; de
kleinste munt (de driestuiver) is schaarsch, beneden
de sixpence (zes stuiver) kan men er bijna niets
koopen. De loonen zjjn wel hoog, doch de koopkracht
van het geld is gering. Toch kunnen jjver en onder
neming er vooruitkomen.
Even rjjk als Johannesburg is aan geldkantoren,
even arm is het aan boomen. Men zoekt ze er te ver
geefs. Het is een belangrjjke stad, doch ik gun zelfs
mjjn vjjand niet er lang te wonen."
Afrika.
De correspondent van de New-York Herald te Zan
zibar, die Stanley is tegemoet gezonden met genees
middelen, waaraan deze behoefte moet hebben, seint
van 10 dezer aan zjjn blad, dat kapitein Wissmann
hem heeft medegedeeld, dat hjj Stanley gerust tegemoet
kan gaan, om hem chinine, tabak enz. te brengen.
De kapitein zal hem een escorte medegeven, dat zich
bjj zjjn manschappen zal voegen, mits hjj reist ODder
de Duitsche vlag. De Duitsche regeering heeft kapitein
Wissmann geseind, den correspondent alle gewenschte
assistentie te verleenen.
Oost-Indië.
Eene onaangename vergissing wordt door de Sa-
marangsche Locomotief gemeld:
Een Indisch ambtenaar laat zich twee attesten geven
natuurljjk door verschillende dokters één ten
bewjjze dat hjj volmaakt gezond is, voor de levens
verzekering, en één dat zjjne gezondheid in den laatsten
tjjd veel te wenschen overlaat, om verlof te krjjgen.
In der baast sluit bjj echter het eerste attest in bjj
zjjn rekest om verlof, terwijl hij het tweede doet toe
komen aan den agent der assurantie-maatschappjj. On-
noodig te zeggen, dat de man noch verlof kreeg, noch
verzekerd werd.
Amerika.
De sneeuwstorm in Nieuw-Mexico moet 7 herders,
20,000 schapen en verscheidene duizenden stuks groot
vee hebben doen omkomen. Twee spoortreinen waren
een week ingesneeuwd; de passagiers moesten veedooden
en het vleeBch op van de voertuigen gemaakte vuren
braden, om in het leven te bljjven.
In den staat Kentucky hebben twee leiders der
republikeinsche partjj, na geruimen tjjd met elkander
overhoop gelegen te hebben, het wapen van het woord
verwisseld voor pistool en mes. De een, Swope, schoot
den ander, Goodloe, in den buik, en wondde hem zoo
gevaarljjk, dat er voor zjjn leven gevreesd wordt.
Goodloe heeft echter nog tjjd gehad Swope met dertien
messteken naar de andere wereld te helpen. In kolonel
Goodloe, die lid van het Congres was, verliest president
Harrison een warm aanhanger en een zjjner ver
trouwdste vrienden.
Engeland.
Het Engehche stoomschip »Queensland", komende
van Baltimore, is op de jersche kust vergaan; do
«General Picton" is, op reis van Engeland naar Iquique,
in volle zee verbrand.
Spanje.
Den lOden dezer zjjn te Madrid bijeenkomsten van
anarchisten gehouden, ter gelegenheid van den ver
jaardag der terdoodveroordeeling van de anarchisten,
die in 1887 te Chicago opgehangen zjjn. Schering en
inslag van de redevoeringen, die gehouden zjjn, was:
omverwerping der bestaande maatschappij. De rjjk-
dommen moeten verdeeld worden en allen in de maat
schappij moeten geljjk zjju. Eenige rustverstoring heeft
er niet plaats gehad.
Italië.
Rome* 12 Nov. Galetti, markies van Cambiaggi,
zaakgelastigde van Italië te Tanger, die het slachtoffer
werd van straatroovers, is zóó ernstig gewond, dat
hjj bediend is. De regeeriog heeft van Marokko ge-
ei8cht: bestraffing der misdadigers, teruggave der ge
stolen waarden en eerherstelling der Itahaansche vlag.
Een gedeelte der vloot heeft order gekregen zich
gereed te houden,
Volgens de Standard verklaarden de geneesheeren
van den Paus, dat deze vroeger of later plotseling zal
sterven. In verband hiermede heeft de Paus verschil
lende beschikkingen genomen.
Waarschijnlijk is dit feit de aanleiding geweest tot
een serie geruchten over een plotselinge ongesteldheid,
die den Paus na afloop van den lijkdienst voor den
Koning van Portugal zou hebben overvallen.
Turkije.
Konstautinopel, 11 Nov. De Sultan deed de
Grieksche Regeering berichten, dat hjj in zake de
woelingen op Crcta volledige amnestie schonk.
Duitschland.
In den sneltrein van Parjjs naar Keulen is tusschen
Rothe Erde en Aken een lamp gesprongen in een
dames-slaapwagen, waardoor de bedden in brand ge
raakten. De verschrikte passagiers sloegen de ruiten
stuk en schreeuwden om hulp. De rem werkte gelukkig
terstond, de trein bleef staan en het personeel bluschte
den brand met eenige emmers water. Eene der damcB
had zich aan den pols bezeerd, doch overigens kwam
men met den schrik vrjj. Er was nogal materiëele
schade aangericht.
België.
Donderdag 14 Nov. zal de zaak Corvilain-De Lannoy
voor de rechtbank te Antwerpen (bekende buskruit
fabriek) behandeld worden. Men vermoedt dat de be
handeling eene gansche week in beslag nemen zal.
Een zonderling ongeval heeft te Luik plaats ge
had. Een tandmeester had zich een klein wondje aan
den vinger veroorzaakt bjj het trekken van eeu tand.
De vioger zwol op tot aan den arm en de heelkundige
was verplicht, ten prooi aan eene hevige koorts, te
bed te gaan liggen. Een dokter ontdekte met het
microscoop een zeer klein deeltje van den bedorven
tand in de wond. Men vreeBt dat de arm van den
tandmeester zal moeten worden afgezet.
Nederland.
Voorbui-g, 11 Nov. Den 6n dezer stond in een
der bladen eene advertentie, waarbjj verschillend per
soneel voor eeu waterschap werd gevraagd; welk stond
er niet bjj. Gegadigden moesten hunne brieven, voor
zien van twee postzegels, zenden aan den boekhandelaar
C. L. Dabl alhier. De gemeente-politie, onder wier
oogen genoemde advertentie kwam, onderstellende, dat
hier oplichterij in het spel kon zjjn, vervoegde zich bjj
dien boekhandelaar, die haar mededeelde, dat er reeds
een 170tal brieven waren ingekomen en dat er zich
bovendien velen bjj hem perBOonljjk, zelfs uit Den
Holder, hadden vervoegd om inlichtingen. Toen nu
Maandag de inzender dier advertentie de brieven opvroeg
en in ontvangst had genomen, stond er eensklaps een
gemeenteveldwachter voor hem, die hem eenige vragen
deed, waarop hij niet voldoende kon of wilde ant
woorden. In arrest genomen, bekende bjj, dat zjjn
doel was postzegels in te zamelen.
De man, die aan den boekhandelaar den naam van
Yan den Burg had opgegeven, noemde zich thans
Valkenier de Greeve, en zeide uit Delft afkomstig te zjjn.
*s Gravenhage, 11 Nov. Sedert eenigen tjjd
zjjn zoowel in binnenlandsche als in bnitenlandsche
dagbladen berichten opgenomen omtrent gruwelen,
welke op het eiland Lombok door een Arabischen
handelaar jegens ontvluchte en door hem weder op
gevatte slaven zouden zjjn begaan, welke daarop
nederkomen dat die personen, na de wreedste mishan
delingen te hebben ondergaan, ter dood zouden zjjn
gebracht of den dood zouden hebben gevonden ten
gevolge van onmenscheljjke folteringen.
De Gouv.-Gen. van Nederl.-Indië heeft onmiddelljjk
een onderzoek ter plaatse doen instellen, waarvan als
voorloopige uitkomst kan worden medegedeeld, dat de
vorsten op genoemd eiland de ten laste gelegde wreed
heden ontkennen, ook in een brief aan den resident,
en zelfs tegenspraak verzoeken in de officieele courant,
met vervolging van de verspreiders van het gerucht.
Volgens hen zouden alleen twee manneljjke slaven,
wegens ontvluchting, overeenkomstig 'a lands wetten,
zjjn gevonnist en gedood; doch zou er geen mishande
ling hebben plaats gehad van vrouwen, die na een
korte hechtenis zouden zjjn vrijgelaten.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft bjj
eene algemeene aanschrjjving de voorschriften ter uit
voering der 7e algemeene tienjarige volkstelling nader
toegelicht. Aan de Commissarissen des Konings wordt
opnieuw eeu nauwlettend toezicht op het werk aan
bevolen.
Tevens heeft de Minister aan de Commissarissen des
Konings een aantal publicatiën verzonden, beBtemd om
in het begin der maand December in iedere gemeente
te worden aangeplakt. Daarbjj worden de ingezetenen
op hunne verplichtingen met betrekking tot de volks
telling gewezen, en op nauwkeurige en volledige in
vulling der kaarten aangedrongen.
Tot dusver zjjn er bjj de Eerste Kamer 278 adres
sen tegen de schoolwet ingekomen.
Ilotterdam, 12 Nov. Ter veemarkt van heden
(Dinsdag) waren aangevoerd1713 runderen, 329 vette,
13 nuchtere kalveren, 1783 schapen, 414 varkens, 245
biggen. Runderen le qual. 76, 2e qual. 70, 3e qual. 64,
kalveren le qual. 95, 2e qual. 92l/5, 3e qual. schapen
le qual. 65, 2e qual. 60, 3e qual. varkens le qual.
27, 2e qual. 26, 3e qual. 25 ct.
Kt*y.l>l>oii<lijIce. In de raadsvergadering van
Zaterdag jl. is tot secretaris en ontvanger der gemeeote
Krabbendjjke benoemd de heer Elenbaas, onderwjjzer
te Kruiningen, met 5 van de 6 stemmen. Op den heer
De Groot, beambte ter secretarie te Katwjjk en no. 1
der aanbevelingsljjst, werd ééne stem uitgebracht.
Goes, 11 Nov. Onder vele bljjken van wel
verdiende achting en belangstelling vierde gisteren de
heer A. van Schelven, hoofd der openbare school B
alhier, zjjn zilveren ambtsfeest. De heer van Scbelvea
was achtereenvolgens als onderwjjzer te Zierikzee,
Oudbejjerland en nogmaals te Zierikzee werkzaam.
SiDds 1870 is ZEd. hoofdonderwijzer, eerst te 's Graven
polder en sedert 1 Nov. 1876 alhier. Ooderwjjzers en
oud-onderwjjzer8, leerlingen en oud-leerlingen hebben
dien dag tot eon onvergetfclijken gemaakt. De school
was prachtig versierd; onderwjjzers en leerliogen had
den zich daartoe bejjverd.
Onder de verschillende geschenken, die den jubilaris
werden vereerd, noemen wjj als hoofdgeschenk een
prachtige driepits-gaskroon, geschenk van onderwjjzers
en leerlingen, welke onder een gepaste toespraak door
den onderwjjzer Goedbloed werd overhandigd. De kin
deren werden beden door den jubilaris onthaald.
Dat het werk van den heer van Schelven zeer wordt
gewaardeerd, is algemeen bekend. Dat kunnen de velen
uit den mingegoeden burgerstand getuigen, die de heer
van Schelven voorthielp om, na zjjne school verlaten
te hebben, aan de H. B. school of elders onderwjjs te
ontvangen en die thans een flinke betrekking in de
maatschappij bekleeden. En niet alleen de kinderen,
die vlug in 't leeren zijn, hielp hjj voort, maar ook
minder met geestesgaven bevoorrechten, trachtte hjj
op te wekken en tot volharding te bewegen, terwjjl
hjj ongelukkigen eene plaats aan opleidingsscholen
wist te bezorgen. Het willekeurig verzuim, veelal in
slordigheid der ouders zjjn oorzaak vindend, bestreed
hjj zooveel hjj dit kon.
De heer van Schelven is daarenboven een man uit
één stuk, die niet tevreden is met zjjn leerlingen
onderwjjs te geven voor de school, maar hen ook tracht
te vormen tot nattige leden der maatschappjj.
Geen wonder, dat zjjne leerlingen en vele Goese-
naars, den feestdag van dezen onderwjjzer niet onop
gemerkt hebben laten voorbjjgaan.
Goes, 12 Nov. Kalm, bjjzonder kalm, is het
op den besten toondag. Koeien, o natuurljjk; pracht
exemplaren, die bewjjzen dat de Zuid-Bevelandsche
boer met zjjn tjjd meegaat.
Maar bjj na alles ontbreekt wat dien besten toondag
tot een eigenljjken kermisdag maakt, tot zelfs de
carouBsel is absent.
Een oud GoeBenaar gaf als zjjne meening te kennen,
dat er te weinig drukte in de portemonnaie is om veel
drukte op de straat te maken.
De oude man kon wel geljjk hebben.
Scherponisse, 11 Nov. De vereenigiDg »Tot
Nut en Ontspanning" heeft dezen winter 25 jaren
bestaan, de eerste vergadering voor dit seizoen werd
gehouden op Vrjjdag 8 Nov. Als redenaar was de heer
L. Heg boer aangewezen, doch-door geringe opkomst
kwam er van de lezing niets, noch van eenige bjjdrage.
Deze vereeniging heeft sedert eenige jaren haar
bloeitjjd achter den rug. Zjj was eertjjas een aan
trekkingskracht niet alleen voor deze gemeente, maar
voor alle plaatsen van het eiland, nu schjjnt zjj hare
ontbinding nabjjwjj betreuren het, dat men niet meer
prjjs stelt op eene vereeniging, die 25 jaar achtereen
zoo menige nuttige en gezellige avond opleverde.
Mocht zjj als eene schjjndoode herleven!
Zierikzeo, 12 Nov. Als een bjjzonderheid in
den tegenwoordigen tjjd deelen wjj mede, dat J. B.
van Hekke heden 25 jaar tuinbaas is geweest op de
buitenplaats «Zorgvliet" onder Noordgouwe, bjj de
familie Schuurbeque Boejje.
Heden morgen ontstond brand in 15 mud onge-
bluschte kalk, geborgen in het vooronder van het
beurtschip van A. van Djjk, waarbjj waarschijnlijk
water gekomen was. Men mocht er spoedig in slagen
den brand te blusschen.
Zekere S., knecht bjj den landbouwer de V. onder
Noordgouwe, had j.l. Zondag te Dreischor deelgenomen
aan eene vechtpartjj, waarbjj hjj ook van een vuur
wapen had gebruik gemaakt. Sedert werd bjj vermist,
totdat men heden morgen zjjn ljjk opgehangen op de
hofstede vond.
Benoemd tot wethouder te Ouwerkerk, in de
plaats van den heer B. Giljam, die zjjn ontslag als
zoodanig had genomen, de heer Johs. Romejjn.
Door de liberale kiesveneeniging te Renesse is be
sloten, een adreB te richten aan de Eerste Kamer der
Staten-Generaal met verzoek, het aanhangig wetsvoor
stel in zake het lager onderwijs te willen verwerpen.
Door den raad der gemeente Culemborg is tot
gemeente-chirurg benoemd de heer J. Hocke Hoogen-
boom, arts te Vlissingen.
Maandag werd te Ovezand een varken geslacht
van ruim 400 pd. Het dier had in de maag twee
levensgroote ratten.
Dat is een vernieuwd bewjjs voor de stelling dat
varkens ratten met smaak consumeeren en maakt een
voortdurend toezicht op varkensvleesch dringend noodig,
daar meermalen gebleken is dat de ongure ratten ver
spreiders van trichinen zjjn. ...4
De Rotterdarasche Lloyd hoeft besloten over te
gaan tot den bouw van twee nieuwe stoomsehepen,
welken bouw zal plaats hebben bjj de Koninkl. Maat
schappjj >de Schelde" te Vlissingen.
Volgens het overzicht van de bevolking der
Nederlandsche krankzinnigengestichten, opgenomen in
de Psychiatrische bladen, waren in die gestichten op
1 Januari 1889 aanwezig 2906 mannen en 2940 vrouwen,
dus te zamen 5846 krankzinnigen, ongeacht do ljjders
in het St. Antonius gesticht te Rotterdam, en in de
kleine gestichten te Haarlem en te Goresel verpleegd.
Donderdag j.l. heeft op het Waasenaarsche Slag,
onder de gemeente Waasenaar, een duel op het pistool
plaats gehad tusschen baron d'A. v. G., le luitenant
der jagers, en den student P. uit Leiden. Het wisselen
der schoten is zonder verwonding van eene der partjjen
afgeloopen.
De geruchten, volgens welke een der duellanten in
den schouder zou zjjn getroffen, zjjn derhalve ongegrond.
De justitie heeft zich het geval aangetrokken en een
onderzoek doen instellen.
De justitie uit Maastricht heeft zich Maandag naar
Stein begeven, waar een persoon vermoord op den weg
is gevonden. Bijzonderheden ontbreken.
De Amsterdamsche barbiers en kappers hebben
definitief besloten met 1 Jan. 1890 des Zondags na 1
uur niet meer te werken, om, mocht de proef gelukken,
met primo Mei den geheeleu Zondag tot rustdag te
twee revolverschoten te hebben gelost, die haar echter
niet troffen, heeft hjj het wapen tegen zich zei ven
gekeerd en zich van het leven beroofd.
De schok van de ontploffing der projectielen door
het noodlottig kanonschot van een artillerist-zelfmoor
denaar in het artillerie-park te Arnhem op Donderdag
j.l. is te Ubbergen-Beek allerwegen, vooral aan den
voet en op de helling van den Hunnerberg, duidelijk
waargenomen. Huizen toch trilden daardoor op hunne
grondvesten, terwjjl ramen, deuren of andere voor
werpen rinkelden, zoodat enkele bewoners beangst
hunne huizen verlieten. Men was algemeen van meening
met een aardbeving te doen te hebben gehad, totdat
de dagbladen opheldering omtrent het ongewoon ge
weldig verschjjnsel brachten. De afstand tusschen de
punten van waarneming en de plaats des onheils is
hemelsbreedte p.m. 3 uren.
Te Groningen heeft Zondagavond ongeveer 10 uur
eene ernstige verwonding plaats gehad.
Zekere Jacobus van Oort, oud 13 jaar, stond in de
Kleine Gelkingestraat te praten met een jongen en een
meisje van ODgeveer denzelfden leef tjjd, toen hun al
daar passeerde Hendrik Velleman, oud 14 jaar, een
jeugdig koopman in galanterieën, die hun scheldwoorden
toevoegde.
Een der knapen riep hem toen een beleedigend
woord toe, waarop Velleman een vleeschmes, hetwelk
hjj voor zjjne moeder had gekocht, te voorschjjn haalde,
op van Oort toeliep en dezen daarmede twee wonden
toebracht, eene nabij het linkeroor en eene in de
borstkast tusschen de 7de en 8ste rib.
Onder het uitspreken van de woorden »o God! hjj
steekt me in het hart", zonk het slachtoffer ineen, doch
werd spoedig liefderijk opgenomen en verbonden door
en ten huize van den heer J. Rejjenga, arts aldaar.
De wond nabjj het linkeroor bleek van geen be-
teekenis te zjjn, maar die in de borstkas, eene groote
gapende wonde schuin van boven naar beneden toe
gebracht, deed den geneesheer het ergste vreezen."
De dader is door de politie in hechtenis genomen
en heeft zjjne schuld bekend.
Een persoon te Opende (Grom), arbeider en han
delsman, die nog geen jaar gehuwd is, kwam thuis
van zjjn werk. Zjjn vrouw was er niet, maar op de
tafel stond met krjjt geschreven «Wordt niet ongerust
over mjj, ik ben weggegaan en kom niet terug". Ver
schillende voorwerpen, die zjj in de huishouding ge
bracht had, waren met haar verdwenen.
Te Meedhuizen (Gron.) is de arbeider B. door een
stier zoo gevaarljjk aangevallen, dat de man aan de
olgen overleden is, eene vrouw en 5 jeugdige kin
hulpbehoevend nalatende.
gevolgf
deren 1
KERKNIEUWS.
Da heer M. Keulemans, predikant bjj de Chr. Ger.
gemeente St. Pieterstraat te Middelburg en naar die
gemeente te Zierikzee beroepen, nam Zondag avond in
de Waalsche kerk afscheid van zjjne gemeente naar
aanleiding van Hebr. Xin 8. Na een hartelijk af
scheidswoord, door den heer A. Littoojj den scheidenden
predikant gewjjd, zong hem de overtalrjjke schare het
4e vers van psalm 121 toe.
De Heer J. van Haeringen, predikant bjj de Chr.
Ger. Gera. te Werkendam, heeft voor het beroep naar
die gemeente St. Pieterstraat te Middelburg bedankt.
Beroepen bij de Herv. Gemeente te Haamstede
ds. J. F. L. Boonacker te Oterleek.
Beroepen te Sirjansland Th. Hoog J.Mz. te Hei
voort c. a. (N.-B.)
Goes, 10 Nov. Aan het einde der godsdienst
oefening, die heden ochtend van wege den Potestanten-
bond in de doopsgezinde kerk gehouden werd, deed de
voorganger, ds. Kielstra vao Middelburg, mededeeling,
dat eeu twintigtal leden van de Nederlandsch Herv.
en andere gemeenten hunne attestatie bjj de doopsge
zinde gemeente hadden ingeleverd, of zich daarbjj
hadden aangesloten. Deze, wier namen werden afge
lezen, werden verzocht na afloop der oefening te bljjven,
ter bespreking van gewichtige aangelegenheden.
Zoodoende zal dan weer de doopsgezinde gemeente van
Goes, waaraan geheel Zuid-Beveland verplichting heeft,
omdat van de doopsgezinden te Goes in de 16e eeuw
de reformatorische beweging in dat eiland uitging,
herleven.
Maandag namiddag heeft te Arnhem zekere M.,
die reeds voor geruimen tjjd de echteljjke woning had
verlaten, onder de viaduct der Janspoort een aan
slag op het leven zjjner vrouw gepleegd. Na op haar
Een merkwaardig verschijnsel in onze
schaarschheid aan predikanten. En toch is het ambt
van dominee tameljjk goed bezoldigd en achtings
waardig. Bovendien is de leeraar der gemeente niet
overstelpt met ambtsbezigheden. Menig andere positie
presteert bjj geljjke belooning meerdere en zwaardere
diensten.
Ondanks al deze voordeelen, is dit ambt bij de
studeerende jongelingschap niet gewild. Men studeert
liever voor advocaat, ingenieur (civiel of niet civiel)
of arts, al weet men, dat deze geleerden elkander in
den weg loopen om in de maatschappjj geplaatst
te worden. Het wemelt in ons land van Mrs. in de
rechten zonder prakt jjk, die hunkeren naar een postje
buiten de balie of rechtszaal. En ingenieursHoe-
velen loopen er niet rond, wier diploma een kapitaal
zonder interest is! Zjjn de studenten, die thans in de
medicjjnen studeeren, eens klaar, dan zal het platte
land, eveneens als nu de steden, over-voorzien wezen
van Aesculapen.
De studie der godgeleerdheid schjjnt verdrongen
door de beoefening der exacte wetenschappen. Voor
waar een teeken des tjjds!
Ook in ons eiland ondervinden wij de gevolgen
van het gering getal bedienaars van de Ned. Herv.
Kerk. Wij beleven hier werkeljjk een domineesnood.
Van de 8 predikantsplaatsen zjjn er 5 vacant. Er
zullen derhalve kerken zjjn, waar de kansel den
ganschen Zondag ledig zal staan. Gelukkig, dat de
kerkeraden een middel weten om ook zonder dominee
kerk te houden. Zjj bevorderen den voor zanger een
voudig tot voorganger en de zaak marcheert toch.
Genoemde titularis leidt dan de godsdienstoefening
en doet net als een heusche domineebehalve
dat hjj een gedrukte preek leest. De dominees lezen
ook wel, maar toch hebben zij geen gedrukt boekje
voor zich. En al heeft de een ook al meer talent dan
de ander om den toon, de houding en gebaren van een
kanselredenaar na te bootsen, toch valt er in den
regel niet te klagen over de opkomst der gemeente,
wat in de eerste plaats kerk en armen ten goede
komt. De Tolenaars zjju op enkele uitzonderingen
na, bepaald kerksch. Of zij ook voorbeeldig gods
dienstig zjjn, is een andere vraag. Kerkmin en gods
dienstzin gaan niet altijd hand aan hand.
Wat de taak van de overheden der vacante kerken
zeer moeielijk maakt, is de doleerzucht, die zich ook
hier vertoont onder de leden der Ned. Herv. Ge
meenten. Natuurljjk dienen zjj, bjj ontstentenis van
den herder, te waken, dat de kudde bjjeen gehouden
worde. En in een kudde zonder herder, dwaalt zoo
licht een schaap af.
Nu telt de doleerende partjj hier niet veel aan
hangers en bovendien behooren de meeste tot de
zoogenoemde smalle gemeente, zoodat zjj slechts op
kleine schaal het scheurmaken kan uitoefenen. Niet
alleen «geen geld geen Zwitsers", maar ook geen
geld geen dominees. Er zijn, meen ik, 3 doleerende
gemeenten, waarvan 2 vroeger afgescheiden waren
en reeds een kerkgebouw hadden. In ons stadje alleen
is een doleerend kerkje verrezen. Geen van deze
gemeenten heeft een eigen pi'edikant. Zjj moeten
zich behelpen met rondtrekkende dominees of
oefenaars. En zelfs lang niet iederen Zondag kunnen
zjj zich de uitgaven van reis-, verbljjfkosten, enz.,
getroosten, die de overkomst van d.e predikers na
zich sleept.
De Toolsche gemeente heeft indertjjd een predikant
beroepen, doch naar men zegt zjjn de fondsen inder
daad niet van dien aard, dat zjj voldoenden waarborg
geven tot het aangaan van een dergelijke financieel©
verbintenis.
Reeds bjj den bouw der kerk moet zich de
geringe draagkracht harer geldmiddelen geopenbaard
het getal
gedeeld
n 6 maal
Op godsdienstig: of juister kerkelijk gebied, is
er in het stedeke Tolen heel wat voorgevallen,
sedert daar een volgeling van Kuyper de gemeente
geleid heeft. Bespotteljjke en bedroevende dingen
zjjn er geschied. Het lust mij niet een bloem
lezing der gebeurde zaken te geven. Dit is zeker,
dat de menschen er door verbitterd in plaats van
verbeterd zijn.
Na het vertrek van dezen geesteljjken bewinds
man zetten enkele broeders den aangebonden strijd
tegen de synodaalgezinden voort, maar het atrijd-
vuur woedt niet meer zoo fel. Het is wellicht
geen gewaagde voorspelling, dat het beeld van
de rookende vlaswiek weldra van toepassing zal
zjjn op deze kerkelijke partjj.
De godsdienst heeft veel goeds gebracht; de
kerkleer niets anders dan haat en tweedracht!
Dl XI.
IntreKonden Stukken.
Voorstel tot wijziging van het Tarief
der Havengelden.
Reeds bij herhaling heeft onze Gemeenteraad dit voorstel
op de agenda zien verschijnen en het laat zich aanzien,
dat nu weldra daarover beslist zal worden.
Wij betwijfelen of aan dit voorstel wel de aandacht
gewijd is, die het verdient, en wenschen het daarom met
een enkel woord bij het publiek in te leiden.
Wat het voorstel beoogt is het kortst uit te drukken
met: verhooging van het Havengeld en de abonnementen
van de binnenschepen (stoombooten en zeilvaartuigen).
Volgens het voorstel zoude voortaan worden geheven
van schepen:
V'.m 1 tot beneden 50 ton 2 Ct. per ton.
50 100 4 d
j> 100 450 5 s
150 200 6 n
en voor iedere 50 ton daarboven '1 Cent per ton meer.
Het abmnemeyit zal (voor hen, die daartoe in aan
merking kunnen komen) worden berekend naar het
reizen in het jaar, waarover het abonnement loopt, g
door 20, met dien verstande, dat nooit minder dan
en niet meer dan 10 maal het enkelvoudig tarief zal
worden betaald.
Laat ons eens nagaan hoe voor de hier tehuis behoorende
schependit tarief zoude werken tegenover het bestaande
tarief van 2 Cent per ton voor zeilschepen en 5 Cent voor
stoombooten, met een abonnement van 3 maal het Haven
geld. Voor deze is het zoo goed als regel, dat ze ge
abonneerd zijn; er wordt dus voor betaald 6 Cent per
jaar voor zeilvaartuigen en 15 Cent voor stoombooten.
Hoeveel zoude dit volgens het voorstel voortaan zijn?
Dit valt niet gemakkelijk zoo in eens te zeggen. Om het
tarief toe te passen, zooals het voorgesteld is, moet van
ieder vaartuig boek gehouden worden, wanneer het aan
komt en wanneer het vertrekt. Op het einde van het jaar
worden de reizen samengeteld en door 20 gedeeld. Het
getal dat men dan verkrijgt is het aantal malen, dat men
het Havengeld moet vermenigvuldigen voor het jaarlijksch
abonnement. Hel kan echter niet minder dan 6 maal en
niet meer dan 10 maal zijn. Het mag niet juist practisch
genoemd worden om zulk een maatstaf te stellen, die ons
geheel nieuw, maar zeer weinig aanbevelingswaardig toe
schijnt. De belanghebbenden behooren zelf boek te houden,
de Havenmeester zal dit evenzeer moeten doen en als na
alloop van het jaar de verrekening moet plaats hebben,
worden die svederzijdsche aanteekeningen vergeleken. Wie
zal uitspraak doen, als er verschil blijkt en het aantal
reizen bij beide niet gelijk is? Wie kan er instaan voor
juiste aanteekeningen, nog niet zoozeer voor de grootere
vaartuigen, die niet zooveel reizen maken, maar b.v. voor
de klaarboot, voor ballasthalers, vletters en dergelijke, die
zonder vasten regel, dikwijls bij nacht en ontij moeten
varen? En als de deeling niet tot een even cijfer, als
uitkomst, leidt, hoe dan? Moet men dan benaderen en
naar welken regel?
Het is geen gelukkige inval geweest het abonnement op
die wijs te regelen. Maar, vragen wij, is die geheele omhaal
tot iets dienstig? Wij meenen dit te moeten betwijfelen.
Als een schip 120 of minder reizen per jaar zal gemaakt
hebben, zal het abonnement in ieder geval het zesvoudig
Havengeld zijn. De vaartuigen, die meer dan 120 reizen
maken, zullen alleen de heele kleine en de stoombooten
zijn. Dit in aanmerking nemende, dan zoude vrij wat beter
een vasten, niet zoo aan het aantal reizen vastgeknoopten
maatstaf kunnen gesteld zijn.
Bepalen we ons echter bij het voorgestelde, en wel bij
die vaartuigen, waarvan het zeker is, dat ze geen 12U
reizen per jaar zullen maken. De klasse beueden de 50 ton,
zal het dubbele van het tegenwoordige Havengeld moeten
betalen.
Met den ter visie gelegden staat in handen, rekenen wij
daaronder b.v. A. van der Hucht, de vaartuigen van P.
Ribbens, H. Zigmondt, J. C. F. Pankow, G. van der Linde,
M. Beije, J. de Rijke, E. Freeke, enz.
De klasse van 50 tot beneden 100 ton zoude 24 cent oi
4 maal het nu gehevene moeten betalen. Schipper A. van
Dijk komt daardoor van circa f 3,50 tot 14; C. van der
Ploeg van ruim f 3 tot circa f 12,50; M. van der Ploeg
van bijna f 6 tot zoo ongeveer f 24; zoo is ook het geval
met L. de Ronde, J. Vermeulen en J. de Vries, die alle tot
het viervoudige van het bestaande havengeld worden opge
voerd.
Hierop volgt de klasse 100 tot beneden 150 ton, waarvoor
het abonnement 30 cent zal bcloopen. Dit betreft L. Anker,
die van p.m. f 6,50 tot ruim f 33 wordt verhoogd en 11.
Berrevoets van ruim f 6 tot p.m. f 32 per jaar.
De meest misdeelde van de geabonneerde zeilvaartuigen
is de „Noach" van schipper J. var. de Velde. Deze wordt
bevorderd van 6 centtot een abonnement van 36 cent
alzoo van ruim f 6 tot ruiin f 66 per jaar
Dit alles betreft zeilschepen, waarvan het te verwachten
is, dat ze minder dan 120 reizen! zullen maken. Voor de
stoomschepen die thans 15 cent per ton per jaar betalen,
is dit anders; deze maken meest alle meer dan 120 reizen
en van deze kan dus alleen gezegd worden, dat afhankelijk
van het meer ol' minder druk varen het havengeld zal
loopenalleen voor de „Zierikzeesche Koophandel" (95 ton)
kan gerekend wordendat het abonnement tot 6 maal 4
of 24 cent zal stijgen en voor de „Stad Zierikzee No. 2"