ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
Dinsdag 1 October 1889.
VOLKSTELLING.
NIEUWSTIJDINGEN.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1.30, franco per post
f 1.60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
46ste JAARGANG. No. 5752.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags, "Woensdags en Vrijdags voormiddags
10 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zie-
sikzee,
Gelet op de Circulaire van den heer Commissaris
des Konings in deze provincie .van den 17 July 11.
(Provinciaal blad no. 75);
Herinneren de ingezetenen aan de volgende bepa
lingen van het Kon. Besluit van den 27 Julij 1887
(Staatsblad no. 141), regelende de verpligting der
ingezetenen tot bet doen van aangifte voor de bevol
kingsregisters, luidende als volgt:
«Aart. £5. Zij die hunne werkelijke woonplaats
«uit eene gemeente van het Rjjk naar eene andere
»gemeente overbrengen, doen hiervan eene verklaring
»aan het bestuur der gemeente, die zy verlaten en
«waar zij in het bevolkingsregister zyn ingeschreven,
«met opgaaf der gemeente, waar zij wenschen zich te
«vestigen.
»Zy ontvangen een kosteloos gétuigschrift van ver
andering van werkelyke woonplaats.
•Art <3. Ter plaatse, waar zy hunne werkelijke
«woonplaats overbrengen, doen zy uiterlijk binnen ééne
maand na hunne aankomst eene verklaring aan het
gemeentebestuur, met overlegging van het getuig-
«schrift in het vorige artikel vermeld.
»Art. T. Elk hoofd van een huisgezin geeft uiter-
>lyk binnen ééne maand kennis aan het gemeentebestuur
»van ieder lid dat in het huisgezin wordt opgenomen
»of daar uitgaat, inwonende dienst- en werkboden
«daaronder begrepen. Die kennisgeving gaat vergezeld
van de noodige opgaven om in de bevolkingsregisters
te worden ingeschreven.
«Dezelfde kennisgeving geschiedt door afzonderlijk
«levende personen, wanneer zjj andere personen in huu
«huiegezin opnemen.
«Bestuurders van instellingen, gestichten en inrig-
tingen, niet staande onder bestuur of toezigt van het
«openbaar gezag, waar personen, onder eenig bestuur
«zamen wonen, geven maandelyks aan het gemeente-
bestuur kennis van alle personen, die in de zamen-
«woning zijn opgenomen of daarvan zyn uitgetreden.
«De verpligtiDg vervalt, wanneer laDgs een anderen
«weg de vereischte kennisgeving voor het bevolkings
register gedaan is.
«Art. S. Onverminderd de bovenstaande voor-
»8chriften is een ieder, door het gemeentebestuur
«daartoe opgeroepen, verpligt tot het doen der opgaven
«die vereiecht worden om de bevolkingsregisters in te
«vullen.
O. Overtreding der bepalingen van dit be-
«sluit wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste
«veertien dagen of geldboete van ten hoogste honderd
«gulden."
Yerder wordt de aandacht gevestigd op de bepaling
der Verordening tot verdeeling der gemeenten in wyken,
waarbjj is voorschreven, dal op elk gebouw, bewoond of
onbewoond, aan den hoofdingang op eene van buiten zigt-
bare plaats de wijkletter en het huisnummer ter grootte
van vijl tig millimeters of strepen in olieverf moeten ge
plaatst zijn; en dat de eigenaars en de beheerders moeten
zorg dragen dat de wijkletter en het huisnummer steeds
behoorlijk zigtbaar en onveranderd blijven.
Ziebikzee, den 30 September 1889.
De Burgemeester en Wethouders,
W. A. OOHTMAN, Weth. P.B.
De Secretaris,
J. G. BETHE, 1°. S.
Spanje.
Zooals men zich herinnert, ontplofte onlangs een
bom op een plein te Madrid. Te San Sebastian, waar
de koningin en haar familie thans vertoe ven, had
dezer dagen een gelijksoortig voorval plaats. Achter
het paard van Ayete sprong een bom, doch daar de
knal als zy veroorzaakte, in dezen omtrek herhaaldelijk
gehoord wordt door het doen springen van rotsen,
lette men er niet op. Het voorwerp scheen er intusschen
opzettelijk neergelegd. Door wien, is onbekend.
Toen de koningin later met den jeugdigen koning
uitreed, werd zjj door de bevolking hartelijk toegejuicht.
Frankrijk.
Parjjs, 28 Sept. In een manifest aan de kiezers
in Montmartre komt Boulanger in levendige termen
op tegen de beslissing van de commissie van onder
zoek, waarbij zjjne verkiezing nietig is verklaard.
Jules Ferry heeft een uitvoerig adres aan zijne
kiezers gericht, waarin hjj de clericalen, monarchisten
en Boulangisten beschuldigt van knoeierij en om-
kooperjj, en krachtig aanspoort tot aaneensluiting van
de republikeinen tegen de reactionaire coalitie.
Duitschland.
Op' den spoorweg Kassel-Paderborn is eene weg-
wachteres met haar kind, een dochtertje dat zy voor
de.machine wilde weghalen, overredenbeiden werden
terstond gedood.
België.
Het hof van appèl te Brussel heeft het hooger be
roep van Corvilain en zjjn ingenieur Delaunay van
de hand gewezen en het verzoek om vrijlating ge
weigerd, ofschoon de gevangenen 100,000 francs als
borgstelling aanboden.
Nederland.
Amsterdam, 28 Sept. Men meldt, dat gisteren en
heden alhier geruchten omtrent een begin van werk
staking onder de dokwerkers, in omloop waren. Een
8chjjn van waarheid hadden die geruchten wel. Althans
Donderdag verkregen de werkers in dienst van de
General Steam Navigation-Comp. een loonsopslag van
5 cent per uur, nadat zy verklaard hadden het stoom
schip Granlon niet te zullen lossen, als het loon per
uur niet van 20 op 25 cent gebracht werd. (Voor nacht
werk van 25 op 30 cent). Nadat deze eisch was inge
willigd, vonden de werkzaamheden geen vertraging
meer. Wat verder de geruchten voor heden en gisteren
betreft, zjj bleken geen grond te hebben.
Rotterdam, 27 Sept. Heden in den voormid
dag nam de begonnen werkstaking ernstiger verhou
ding aan. De stoomboot „Era"die, ter hoogte van de
Pottebakkersteeg, aan den wal lag, was met eigen
(Engelscb) volk aan het werk, toen een troep werk
stakers kwam aanzetten om dit met geweld te beletten.
De politie, die daar het terrein had afgezet, werd
aangevallen. Een agent werd by de keel gegrepen,
naar een ander werd met een zwaar stuk hout een
slag gericht, enz. De politie zag zich toen verplicht
tusschen beide te komen. Er ontstond een gevecht,
waarbij de werkstakers werden teruggedreven. Sommi
gen kregen lichte wonden. Drie hunner gekwetsten
werden op de „Era" zelve opgenomen en verbonden,
waarna zij zich verwijderden.
De troep liep naar de Leuvehaven, zag daar eene
schuit met telhouten, maakte zich van een deel er van
meester en keerde naar de Boompjes terug, doch het
kwam gelukkig niet'tot een tweede treffen, waartoe
meer rustig gezind werkvolk het zjjne schijnt te heb-
ben bjjgedragen.
Inmiddels had de burgemeester den commandant
van het garnizoen en den hoofdcommissaris van politie
by zich doen komen.
Geljjktjjdig werd de klok van den grooten toren
geluid, die de schutterij onder de wapens riep. Schut
ters en officieren snelden van alle kanten naar de ver
zamelplaats, het Beursgebouw, waar gelijktijdig met
het opatellen der schutterjj, Beurs gehouden werd.
Het Beursgebouw was aan de voorzjjde tot aan de
viaduct afgezet door mariniers, die echter aan het ver
keer zijn vrjjen loop lieten. Na het eindigen der Beurs
trokken de mariniers naar de kazerne terug. De
schutterij trok grootendeels naar het Entrepot in do
Boompjes, waar zjj op het binnenplein tot patrouilles
werd gevormd, waarbjj zioh de politie aansloot. Die
gemengde patrouilles begonnen zich weldra langs de
voornaamste kaden te bewegen, ten einde de orde te
handhaven en de proclamatie des burgemeesters te
doen naleven.
Op de rivier varen heen en weder roeibooten, door
stoombootjes gesleept, met gewapende matrozen van
de kanonneerboot bemand, om ook de orde op stroom
te handhaven.
Naar wjj vernemen is de directeur-generaal der
Harwich-stoombootonderneming in persoon hier aange
komen, en heeft vast besloten, welke ook de gevolgen
zyn, met Engelsch volk den arbeid voort te zetten.
De geregelde booten van Liverpool, Glasgow en Leitb
zyn als gevolg der werkstaking afgezegd.
De „Gelderland", eene extra-boot van de Rotterdam-
sche Lloyd, met bestemming naar Atjeb, zal niet op
tyd kunnen vertrekken.
Rotterdam, 28 Sept. Het is heden gedurende
den geheelen avond en nacht langs de kaden en in de
stad rustig gebleven.
Rotter<la.m, 28 Sept. Als gevolg van eene
gisteren avond door de werklieden aan de stoombooten
gehouden vergadering in het Verkooplokaal, beeft
heden middag het voeren van nadere onderhandelingen
een aanvaDg genomen. Van den uitslag is op dit
oogenblik nog geen bericht te geven. Zoodra hij be
kend is, deelen wij hem mede. Op de booten der
Rott. Lloyd, de «Gelderland" en «Zeeland", werd heden
de arbeid hervat, doch op de «Gelderland" alleen
voortgezet. Op de «Zeeland" heeft men alleen tot 12
uur gewerkt. Voldoende macht van mariniers was
daar aanwezig om de werklieden te beschermen. Aan
de Nederl. AmerikaaoBche Stoomvaart-Maatschappij
werd niet gewerkt, evenmin als op de meeste booten
aan de kade. De «Holland" en de Clarence", die ook zyn
vee aan boord kreeg, zjjn op tjjd vertrokken, doch de
«Maasstroom", van dezelfde Maatschappij, zal morgen
niet kunnen vertrekken, dewjjl de vaste ploeg die de
«Holland" heeft geladen, bevreesd is, om daar aan boord
te arbeiden, hoewel eene voldoende macht van politie
en schutterij steeds langs de Boorujes patrouilleert.
Ook de Edith", naar Huu bestemd, zal benevens vele
andere booten, niet kunnen vertrekken. De Harwich-
boot vertrekt op tjjddaar wordt geregeld door ge
wone werklieden gewerkt, even als aan de andere
Harwich-booten, de «Peteraboro" en «Lady Tyler".
Voldoende macht van schutterjj en politie houdt de
Westerkade geheel schoon, en laat niemand toe die
daar niet noodig heeft. Ook vele sjouwerlieden werden
door de schutterij daar niet toegelaten.
Op stroom werd hoegenaamd niet gewerkt.
In de stad werd, voor zoover men het kon nagaan,
de rust nergens gestoord.
Rotterdam, 28 Sept. De heer Joost van Vollen
hoven, oud-burgemeester van deze gemeente, is heden
nacht in den ouderdom van 75 jaren plotseling
overleden.
Goes, 28 Sept. Brr, voor zenuwachtige menschen
is 't niet raadzaam naar Goes te komen en voor
«weerlooze" vrouwen is 't bepaald gevaarljjk 's avonds
langs de straat te loopen. Niemand meer of minder
toch dan Jack the Ripper is binnen onze
veste! Brr, de naam alleen doet iemand het kippevel
krjjgen. De moordenaar uit Whitecbapel in Goes. En
er is geen twijfel aan. Geloofwaardige personen van
acht jaar hebben hem zien zitten op een der
rustieke banken in de publieke wandelplaats. Het zal
tyd worden om de schutterjj in de Wandelkerk of in
de vroegere wevery te consigneereo.
Wie weet wat ons boven het hoofd hangt en wie
zal ze tellen de Zuid-Bevelandsche schoonen, die
Jack the Ripper tot zijne slachtoffers zal maken.
Arm Goes
Tliolea. Zaterdag werd op eens de kermisvreugde
alhier veranderd in groote verslagenheid door een
verschrikkelijk ongeluk dat aan het veèr had plaats
gehad. De voerman C. Polderman was Vrjjdagavond
met een paard naar Bergen gegaan om aan het
station een rjjtuig voor den heer A. van der Burght
in ontvangst te nemen. Toen hjj evenwel Zaterdag
namiddag nog niet was teruggekomen en men een
zweep en een rjjtuigkassen aan den waterkant had
gevonden, kreeg men het vermoeden dat hjj in de
rivier was terecht gekomen. Op bevel der autoriteiten,
die onmiddellijk ter plaatse aanwezig waren, begon men
met eenige booten te dreggen en des avonds ten
8 ure werden paard en rjjtuig opgehaald, terwjjl eerst
Zondag bet lyk gevonden werd. Wat de oorzaak van
dit ontzettend ongeluk is geweest, is onbekend. Alleen
weet men bij nader onderzoek dat Polderman Vrjjdag
avond half twaalf in goeden toestand Bergen verlaten
heeft en nog iemand een eind weegs heeft mede
genomen, om reden het zoo een klein rjjtuig en zjjn
paard daar niet aan gewoon was. Van hem zelf kan
men niet anders zeggen, als dat hij een oppassend en
vertrouwd koetsier was, hjj laat eene hoogst zwangere
vrouw met tal van kinderen in kommervolle om
standigheden achter.
Tlxoleii, 27 Sept. Voordracht voor onderwjjzer
alhier: A. C. Carpentier te Vlieland, S. Veldman te
Beerta en O. Tissing te Veenhuizen. Voor onder
wijzeres A. C. H. Ittman te Goes, A. Monteban te
Arnhem, M. Potsma te Hoogeveen en E. Doppler te
Maastricht.
Scherpenisse. Als eene bijzonderheid op het
gebied van tuinbouw kan van hier worden gemeld,
dat hjj den landbouwer C. Dujjnhouwer op één tronk
vier roode kooien zijn gegroeid, die ieder eene gewone
grootte en vastheid hebben verkregen.
De nieuwe brandspuit, door den heer Van Bergen
uit Heiligerlee aan deze gemeente geleverd, is j.l.
Vrjjdag onder toezicht van den fabrikant beproefd.
Zij voldoet geheel aan de verwachting en men is
zoowel over haar draagvermogen als over de nette
en solide constructie zeer tevreden.
Er heerscht dezer dagen eene buitengewone
sterfte onder de kippen in deze gemeente, die wordt
toegeschreven aan eene beBmetteljjke ziekte met een
snel verloop, zóó snel dat elk dier, dat op dit oogenblik
wordt aangetast, reeds eenige uren later dood is. Het
verschjjnsel is zeer algemeen en aan iedereen vreemd.
Den nieuwbenoemden gemeenteveldwachter P. Jobse
werd dezer dagen door het bestuur van het Water
schap Scherpenisse eene gratificatie toegekend van
65 gulden per jaar voor het verrichten van buiten
gewone diensten ten behoeve van de Waterkeering.
Bruiuisse, 28 Sept. De Raad onzer gemeente
heeft met algemeeoe stemmen besloten tot de stichting
van een nieuw Post- en telegraafkantoor over te
gaan. Als plaats werd aangewezen een gedeelte der
Steinsweide.
De beer M. Padmos, kommies 4e kl., is over
geplaatst van Herkenbosch naar St. Janssteen.
Zierikzee, 30 Sept- Berichtten wjj de vorige
week het ongeval aan het Sas en de daardoor ontstane
overstroomiDg van eenige lage gronden langs het
Dykwater, nu kunnen we nog geene vorderingen ver
melden in het werk der afsluiting, dat, zoo het al
begonnen is, zeer tragen voortgang heeft.
Ondertusschen lyden de eigenaars en bebouwers der
ondergeloopen gronden vrij wat schade, vooral door
net nu herhaaldelijk voorkomende hooge getij van
't water, dat door 't geopende Sas met verbazend
geweld en zeker niet ten gunste van zjjn eenigezins
bouwvallig muurwerk, het Dijk water binnenstroomt en
aldaar o.a. den Henriëtte-polder blank zet.
Het is te begrjjpen, dat de Oosteljjke dijk van
het Dykwater, die eigenlijk meer eene zware kade
is, vrjj wat te verduren heeft; trouwens op zulke
vloeden was bij den aanlog niet gerekend. In den
nacht van Zaterdag op Zondag j.l. klom het water
nog een voet hooger dan deu vorigen Woensdag, toen
het ongeval plaats greep.
Het ongewone schouwspel van het boordevol gevulde
Dykwater, dat1 aan vórigt'eèuweü herinnerde, lokte,
ondanks het ongunstige we fir, vele toeschouwers.
Benoemd tot 2e onderwijzeres aan de le Meisjes
school te Leiden, Mej. P. Verpoorten.
De fourier J. van Burg van het 3e regiment
infanterie te Bergen op Zoom is aangesteld tot
sergeant-majoor in dat garnizoen.
Tengevolge van den noordwesten storm Tan
Woensdag, stond het water op de Ooster-Schelde,
voor Wemeldinge, Donderdag d. a. v. nog zoo on
stuimig, dat door de ontzettende slingeringen van het
vaartuig van schipper G. J. K. te Bruinisse een zwaard
gebroken werd in vlot water, wat gelukkig eene zeld
zaamheid genoemd kan worden.
Overigens zjjn van de 118 vaartuigen, die te Brui
nisse tehuis behooren, geen ongelukken vernomen.
Zierikzeé, 30 Sept. In de Alg. Vergadering van
het Waterschapsbestuur van-Schouwen op Zaterdag j.l.
fehouden, waarin 19 leden tegenwoordig waren, zijnde
e heeren Mr. J. C. van der Lek de Clercq en J. Hoogen-
boom Bz. uitlandig en 2 vacatures, is na voorlezing
der notulen en mededeeling van ingekomen stukken,
uitslag van verpachting en van aanbestedingen besloten
tot uitgifte in erfpacht aan H. Goemans Pz. te Seroos-
kerke, verkoop aan de weduwe L. Dalebout te Haam
stede, aankoop van C. van den Bout te Ellemeet van
eenige oppervlakten grond; het verleenen van ver-
5mining tot plaatsing van twee weegtoestellen aan
den Boer te Burgh, alsmede tot wijziging van de
in de vorige vergadering bepaalde overeenkomst met
de gemeente Haamstede omtrent de havendyken aldaar.
Hierna kwam in behandeling een adreB der gemeente
Serooskerke om vergunning te erlangen tot het maken
eener haven aan den Schelphoek.
Na zeer langdurige discussie werd overeenkomstig
het voorstel van het Dagel. Bestuur besloten aan de
gemeente Serooskerke kennis te geven, dat het Water
schap in het algemeen bereid is tot het maken
eener haven aldaar mede te werken, dewjjl de veilig
heid van den vooroever en van de djjksdefenBie daar
door niet zal worden bedreigd en dos geen algemeen
Wafcersohap8bolang met het maken dier werken strjjdt,
alles echter in afwachting van de dienaangaande door
adressante nader iu te dienen uitgewerkte plannen.
Overeenkomstig het rapport der commissie tot onder
zoek der rekening, werd ma bespreking van eenige
opmerkingen de rekening over 1888 vastgesteld:
in ontvang op 191697,58
uitgaaf 164495,45
alzoo met een goed slot van f 27202.1
en de rekening van het Reservefonds over 1888:
in ontvang op f 17465,77
uitgaaf 17646,486
alzoo een nadeelig saldo van 180.71s
terwjjl mededeeling geschiedde dat het Reservefonds
op 15 September j.l. eene reè'ele waarde van ƒ80231,90
had.
Het Djjkgeschot over 1890 te heffen, werd vast
gesteld ten gelyken bedrage als over 1889.
Tevens werd besloten om aan het Dagel. Bestuur
voor 1890 een tijdelijk crediet te openen van hoogstens
10000.
Na mededeeling van het eervol verleend ontslag
aan den Bode G. de Meulemeeater, wegens hoogen
leeftyd en langdurigen dienst en dat het Dagel. Bestuur
in zjjn plaats tot Bode en Kamerbewaarder had be
noemd W. J. Rensen, werd op voorstel van het Dagel.
Bestuur besloten den ontslagen Bode eene gratificatie
van f 300 en eene personeele toelage van 150 'sjaars
te verleenen.
Tot Lid van den Dijkraad van het Waterschap
Burgh en Westland, werd herkozen de op 1 November
e.k. periodiek aftredenden heer J. Hoogenboom Mz.
te Noordwelle.
Eveneens werd de heer D. Hocke Dz. te Zonnemaire,
die op 31 December a.s. als Lid der Commissie van
onderzoek aan de beurt van aftreding was, herkozen.
Tot Leden van het Stembureau voor 1890 werden
op nieuw aangewezen Mr. A. J. F. Fokker, J. Schalk-
wjjk en M. L. de Bruijne.
Op voorstel van het Dagel. Bestuur werd machtiging
verleend om eenige va9te goederen als borgstelling
voor den Ontvanger-Griffier verbonden te ontslaan na
gegeven verband op andere landeryen.
Hierna kwamen in behandeling:
1°. een voorstel van het Dagel. Bestuur tot oprich
ting van een pensioenfonds voor de ambtenaren, met
wjjzigiDg van 't bestaande weduwenfonds voor Dijk-
bazen, met ondersteuning van dat fonds van wege het
Waterschap, door bijdrage gedurende eenige jaren.
Na bespreking werd dit in principe aangenomen,
in afwachting van een door het Dagel. Bestuur te
ontwerpen uitgewerkt plan;
2°. een voorstel van Mr. J. A. Bolle, tot conversie
van de Leeoingen 1875, 1877 en 1884, alsmede de
annuïteitsleeningen by het Gemeente-Crediet te Am
sterdam in een 3'/- pCt. Leening.
Daar, nadat dit voorstel, hetwelk met een praead-
vies van het Dagel. Bestuur aan de leden was rond
gedeeld, de voorsteller naar aanleiding van de in dat
advieB voorkomende opmerkingen, een nieuw gowyzigd
voorstel, waarin ook de leeningen 17911794 en 1796
zyn opgenomen, had ingediend, werd na ampele dis
cussie, de verdere behandeling aangehouden en het
voorstel gesteld in handen van het Dngel. Bestuur.,
ten einde daaromtrent met de Maatschappij voor Ge
meente-Crediet in nadere bespreking te treden.
Na behandeling van eenige zaken van ondergeschikt
belang en eenige mededeelingen, werd de vergadering
op een vergevorderd uur gesloten.
Na afloop dezer Algern. Vergadering werd in eene
vergadering van het Dagèl. Bestuur van genoemd
Waterschap, door den president een woord van afscheid
gericht tot den aftredenden bode, hem hulde gebracht
voor de trouwe en eerlijke diensten, door hem sinds
1849 in die betrekking bewezen en hem namens de
leden van het Dagel. Bestuur, den Ontvanger-griffier
en den Ingenieur, een fraaien fauteuil aangeboden.
In het Domburgsch Badnieuws zegt de heer H. J. B.
omtrent die badplaatsDo zomer van 1889 kan voor
Domburg onder de goede jaren gerekend wordende
badplaats werd door 767 logeergasten bezocht, en het
aantal genomen baden bedroeg 2730, zoodat dit jaar
sleeht8 ongeveer 200 baden ten achteren bleef by 1887,
in welk jaar hier de meeste zeebaden gebruikt werden.
Op het eind van Augustus waren alle hotels en op
trekjes verhuurd, zij het dan ook slechts voor korten
tyd, want by het begin van September moesten velen
wegens den aanvang der scholen hunne stadswoningen
weder gaan opzoeken.
Als rijksaandeel in de waarborgsom voor de
uitzending van 50 stuks rundvee en 12 paarden, en
zoo mogelijk van eenig wolvee, naar de te Buenos-
Ayres in April 1890 te houden tentoonstelling, heeft
de Minister van Waterstaat een som van \f 12.000
aangevraagd.
Door Spanjaarden en Italianen zyn dezer dagen
in Overij8el belangrijke inkoopen van paarden gedaan.
Zy kochten o.a. van iemand te Zwolle voor 1600
een span zwarte merries.
KERKNIEUWS.
Beroepen by de Evang. Luth. Gemeente te Zierikzee
Ds. Helpers Sesbrugge, gew. pred. te Amersfoort; met
den beroepene stonden op het drietal Ds. Hejje van
'sGravenbagc cc Da. Manset van Zaandam.
Bedankt voor het beroep naar Koudekerko door dr.
H. Fransen te Utrecht; naar Brouwershaven door
ds. R. J. Jungius C.Lz. te Delden (cl. Deventer).
West-Indische Brieven.
PittAMAttiBO, 29 Aug. 1889.
In het Gouvernements Nieuws- en Advertentieblad,
een der couranten van Paramaribo, dat driemaal in
de week verschijnt, komen nagenoeg iedere keer ver
scheidene resoluties voor zooals deze
«16 Augustus 1889, L.» B. 4862, is voor een jaar
concessie verleend aan N. N. tot ontginning van delf
stoffen in of op een terrein groot 250 H.A., gelegen
ten Oosten van de rivier Taramakka."
Die vergunning kan eene eerste zijn of eene her
haling. In elk geval kan men uit den zeer grooten
overvloed van dergelijke concessies afleiden, dat er nog
al wat menschen zijn die den veelbeteekenenden naam
van goudinner kunnen dragen.
De eigenlijke goudindustrie bestaat eerst sinds het
jaar 1876; in welk jaar er 207,554 H.A. in pacht
waren uitgegeven, een getal dat in 1887 tot 332,120
H.A. gestegen was. Toen in den eersten tijd, tengevolge
van enkele gelukkige vondsten, de verwachting boog
gespannen was, meenden zeer velen den tijd voor hen
gekomen om de altijd wegvluchtende fortuin eindelijk
bij een slip van haar mantel te zullen vastgrijpen.
Groot werd allengs het getal van hen, die, meest in
verbinding met anderen, voor de geringe som van
0,10 per H.A. (thana is de pacht hooger) zich het
recht verschaften om op een bepaald en door de kaar
ten aangewezen terrein, dat den naam van placer
draagt, naar de kostbare delfstof te mogen zoeken,
't Werd iets zooals in Holland het spelen in de Staats
loterij, om zich in de gelegenheid te stellen op een
oogenblik een niet gering voordeeltje te verwerven,
ja, wie weet, de f 100,000 op zijn nummer te halen,
neemt raen jaar in-jaar uit, ten minste een twintigje,
zoo verschaft men zich in Suriname een aandeel in
een goudveld. «Wie weet." Er zit goud in den bodem.
Bij de keuze voor het placer zijn er berekeningen ge
voegd. Niet ver van daar is ook goud gevonden. Er
is een onderzoek ingesteld, dat wil zeggen, er is on
der aanvoering van een mulat of ook van een neger
een troepje van uitsluitend zwarte werklieden heen
gezonden, ten einde den grond aan een proef te
onderwerpen. De uitslag is niet ongunstig geweest.
De expeditie heeft goud medegebracht. Het terrein
is niet ongunstig gelegen. De kreek, waar dit prop-
perteeren (proefwasschen) plaats had, is waterrijk
genoeg. Dus is er reden om wat goeds te verwachten.
Men meene echter niet dat alle uitgegraven ter
reinen werkelijk een tooneel van ontginning aanbieden.
Zeer dikwijls heeft óén of hebben verschillende per
sonen zich slechts een streek willen verzekeren. De
kans bestaat dat per geluk op dat terrein goud ge
vonden wordt, dat een naburige concessionaris bij
zonder gelukkig zal blijken, of dat de werklieden van
dien nabuur, wetende of niet wetende dat zij over de
hun gestelde grenzen waven, op het een ander toebe-
hoorend gebied een goede ontdekking doen. In dat
geval haast de rechthebbende zich daarvan voordeel
te trekken. Hij gaat zelf aan den arbeid of ook hij
doet het rijk gebleken territaar aan een liefhebber
over, want de speculatiegeest doet zich in deze zaak
ook gelden. Soms heeft een persoon jaren lang een
uitgestrekt gebied op zijn naam gehad en er weinig
aan kunnen ten koste leggen, totdat hij er in slaagt
in Europa kapitaal te krijgen, of wel zijne concessie
tegen goede winst aan een of meer kapitalisten
overdoet.
Niet allen, die de beschikking hebben over een
goudveld, ontginnen het. En het getal van hen die
zoeken en werkelijk zooveel vinden dat het de moeite
en de groote kosten rijkelijk loont, is zeer gering. Het
is gemakkelijk te begrijpen als men weet waar het
goud zoo al ligt en hoe het wordt opgespoord. Een
reis naar de bovenlanden van de Suriname en de
Saramakka, waar de goudindustrie de meeste uit
breiding heeft, is geen kleinigheid. Die de Suriname
op moet, kan gelukkigerwijze zich bedienen van de
kleine stoombootjes, die enkele malen in de week
de rivier opvaren zoover zij kunnen komen, wat in
den drogeu tijd slechts is tot Bergendaal, een voor
naam station, waar een soort dorp is met een neder
zetting van de Hernhutters. Dat is ongeveer 10 uur
stoomens. In den regentijd komt men op dezelfde
wijze nog een uur of wat verder. En waar nu de
stoomboot steken blijft, gaat de tocht verder per
corjaal, die natuurlijk slechts weinig passagiers en
een geringe boe veelheid goederen kan bergen. De
vaart stroomopwaarts is bezwaarlijk, vooral door de
vele stroomversnellingen. Hoe sterk en geoefend de
roeiers zyn, ze komen slechts langzaam vooruit, het
grootste overleg toonende waar zij door de vele klip
pen heen moeten en de gevaarlijkste plekken hebben
te vermijden. De passagiers zien zich verplicht; willen
zij zich zeiven en hunne reisgenooten niet in gevaar
brengen, uren achtereen in dezelfde houding, schier
bewegingloos, op iets te blijven zitten, dat meer heeft
van een breede lat dan van een bank. Ondertusscken
zijn zij blootgesteld aan de verzengende stralen der
zon, wier kracht niet weinig vermeerderd wordt door
de weerkaatsing in het water, dat tot aan den boven
rand van de smalle corjaal komt. Ook als de boel
naar den kelder schijnt te gaan, moeten zij als
muizen zijn. Dank zij de ongeloofelijke behendigheid
der negers, loopt bet echter bijna altoos goed af en
wordt het einde van de riviertocht bereikt. Dan volgt
die door het bosch. Een niet minder moeielijke. In
het anders ondoordringbare woud, waar boomen,
struiken, doorns, parasieten, lianen zijn sarnen-
gewasschen tot óén wildernis, is ten behoeve der
goudzoekers door boschnegers en anderen, van Gou-
vernementswege, een pad gemaakt. Met behulp dei-
houwers is zooveel weggehakt, dat voortaan een door
tocht mogelijk is. Dit neemt echter niet weg, dat
men een ervaren gids noodig heeft om niet reddeloos
te verdwalen. Eenmaal van bet spoor komt de reiziger
er niet licht meer op. Ook hoort altijd de houwer bij
de hand te zijn om weg te bakken wat weder dicht
gegroeid is. Is het daarbij regentijd dan vormt de
bodem een glijbaan, of wel hier en daar ook een
modderpoel, waar men tot de enkels inzakt. Is het
placer zeer ver naar boven gelegen dan kan de reis
dagen lang duren, en andere toch liebt ettelijke uren.
Er dienen dragers bij te zijn voor het goed, dat deze
op het hoofd dragen, onvermoeid alg hebben zy, wat
meestal bet geval is, heuvelen te beklimmen. Allen
gaan man achter man. Heeft men lang te reizen, dan
wordt de nacht doorgebracht waar dat het best kan,
in den regel in een negerij, die als station bekend is.
De hangmat wordt onder een boom uitgespannen. En
de reiziger, die, doodmoede, weldra insluimert, mag
blijde zijn als hij 's morgens ontwaakt uit een slaap,
die niet door allerlei insecten treurig word bemoeielijkt.
Het goudplacer, waar men toch eindelijk aankomt,
is veelal een heuvelachtig terrein, waar de kreeken
een flinke strooming hebben. De woningen van de
gouddelvers zijn uiterst eenvoudig. Het dak van ge
vlochten palmbladen rust op vier of meer palendik
wijls is er om éón of 2 zijden een wand aangebracht
als beschutting tegen wind en regen; dat is echter
niet bij allen het geval en dan is de slaper in zijn
hangmat aan al de ongerieven van het weêr blootge
steld. Het zijn ook maar tijdelijke woningen, want
als weldra de kreek is uitgeput en de goudwassching
geen resultaat meer geeft, moet er worden opgebroken
om de tenten op een betere plaats op te slaan.
Ik spreek daar van goudwassching. Zij is, als ik
goed ben ingelicht, op een heel enkele uitzondering
na, de eenige wijze van ontginning. Hel is moeielijk
om een ander te gaan mededeelen, wat ik zelf niet
gezien heb. Het gaat echter niet om te wachten tot
dat ik ooggetuige geworden ben. Den lezer zal uit
het voorafgaande gebleken zijn, dat een rustig in
woner van Pai-amaribo zich niet haast, al ziet hij ten
einde wat belangrijks te zien, niet tegen vermoeie
nissen op, de reis naar de bovenlanden te ondernemen.
Vele goudzoekers, d. w. z. pachters van placers, zijn
er zelf nooit naar gaan "zien hoe hun werkvolk onder
leiding van een opzichter of directeur voor hen naar
schatten zoekt. De schrik van het goudland waar
zich dat in de kolonie ook bevindt, is de koorts, die
van een gevaarlijk soort is en iemand, al speelt hjj
het leven er niet bij in, zeer lang kan heugen. «Mijn
dokter heeft mij ontraden naar mijn placer te gaan;
ik zou het er niet levend afbrengen," zoo zeide mij
een gelukkig vinder, die reeds jaren lang de voor hem
winstgevende industrie dreef. Zoo denken er meer
over. Is het dan af te keuren dat ik om toch ook wat
van deze aangelegenheid, die voor'Suriname van zoo
veel belang is, iets vertel, daarbij alleen afgaande op
hooren zeggen? Een goudzoeker, maar een wezen
lijke, vertelde mij, dat ze bij 't wasschen alsdus te
werk gaan. Men zet zich neer bij een beek of kreek,
wier langs het heuvelachtige terrein afstroomend
water onmisbaar is. Om de kracht vau het water te
verhoogen is in de kreek nog een dijkje aangelegd
met een sluisje er in. Wordt het sluisje geopend dan
stroomt het water in een open houten koker met
verschillende afdeelingen, die natuurlijk een hellen
den stand heeft. De arbeiders, die met den houweel
den grond openhakken, werpen aarde, klei en
steenen daarin, waarna jongens, kruiselings op
den sluice geseten, de groote brokken steen
ter nadere onderzoeking op den wal smijten.
Het water spoelt al wat er in den bak blijft naar
onderen en het goud dat er zich in bevindt zakt naar
beneden omdat het zwaarder is, en fijnere gouddeelen
worden door de kwik, die in de sluice is aangebracht,
gehouden en geamalgameerd. Dat gehoudene door het
kwik is het stofgoudwat naar onderen zakt door
eigen zwaarte bestaat uit kleinere of grootere brokjes,
die pepites worden genoemd. Ik moet er nog bijvoe
gen dat die goot of bak ter goudwassching voorzien
is van een dubbelen bodem, en daar nu de bovenste
vloer in elke afdeeling, aan het benedeneinde, bestaat
uit een ijzeren plaat met gaten er in, wordt door de
kracht van het water en de schuinsche stelling van
den bak bet goud bij de ijzeren plaat te zamen ge
spoeld en door de gaten gedreven.
Zoo is 't mij verteld. En zoo begrijp ik er uit dat
meestal nog al.wat arbeid moet verricht worden om
iets van belang te krijgen. De dagen verschillen zeer
en de kreeken natuurlijk ook. Er worden wel eens
cijfers genoemd van de kilo's die per maand gevonden
worden, doch ik waag mij niet aan de mededeeling.
Iedereen zal begrijpen dat het publiek zelden het
naadje van de kous kan weten.
Slot in het volgend nommer»
Ingezonden Stukken.
Naar aanleiding der vreag in Ons Noorden wie
der betrokken rijksambtenaren verkeerd bundelde bij
de aanhouding door de ambtenaren der belasting van
een haas, die van uit eene provincie waar de jacht
geopend was naar eene waar zij nog was gesloten,
werd vervoerd per pakketpost, diene het volgende
In dat geval dient het vervoer gedekt te zijn door
eene verklaringaf te geven door den burgemeester
der gemeente waar het pakket wordt aangeboden,
dat de jacht in die provincie is geopend. In liet
onderhavige geval heeft die verklaring blijkbaar ont
broken en waren de kommiezen tor plaatse van
bestemming in hun recht.
Toch kan het eischen dier burgemeesterlijke ver
klaring tot onaangenaamheden leiden. Noch de afzender,
noch de postbeambte is in den regel bekend met de
openings- en sluitingstijden der jacht en visscherij in
de verschillende provinciën en verkeeren zij steeds in
het onzekere of de bedoelde verklaring noodig is.
Wenscholijk is hot daarom dat de postambtenaren
officiéél in kennis worden gesteld der openings- en
sluitingstijdstippen der jacht en visscherij in de
provincie hunner standplaats en dat zij op de adres
kaart, begeleidende een collis wild of visch, steeds de
ondertcekende verklaring schrjjvenJacht en Vis
scherij geopend". N. N.