ZlfiBIKZEESGHE NIEUWSBODE.
45ste Jaarg.
No 5658.
Dings dag 19 Febrnarij 1889.
Verschijnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATLTRDAG De pnjs per 8 maanden is f 1,80, franco per post f 1.60.
ADVERTENTIÏjN, van 18 regels 80 Cts., meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden. Oroote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
De Standaard en het Onderwijs.
Onderwijs of politiek?
De Standaard bevatte dezer dagen eenige opmerke
lijke beschouwingen, waarop wij meenen de aandacht
te moeten vestigen.
De hh. Alberda van Ekenstein en Six hebben met
hunne opmerkingen in de Eerste Kamer zich de on
genade van het anti-revolutionair hoofdorgaan op den
hals gehaald, en hun wordt ter dege de les gelezen:
den heer Six o.a. over zijn Christendom boven ge
loofsverdeeldheid." Het is natuurlijk, dat eene partij
voor wie de indeeling naar het geloofsverschil alles
is, van een christendom boven geloofsverdeeldheid
niets weten wil, al handelt zij daardoor ook in strijd
met de les, die Paulus aan de Corinthiërs geeft, als
hij hen bestraft, omdat zij zeggenIk ben van Paulus,
en ik van Apollos, en ik van Cephas, en ik van
Christus, en hun naar aanleiding daarvan de vraag
doet: »is Christus gedeeld?"
Wij zullen ons daar niet in verdiepen, maar er
alleen op wijzen, dat het aandoenlijk is, in dit artikel
de Standaard te hooren uitwijden over Chris
telijke liefde en Christelijke waardeering, en ver
makelijk dat zelfde blad te hooren toornen over
booze verdachtmaking.
De heer Alberda van Ekenstein wordt onder handen
genomen over zijne stelling, waarmede hij het stelsel
der zoogenaamde neutrale school verdedigdeOnder
hetgeen niemand ontberen kan, mag niets gemengd
worden, dat niet allen kan dienen."
Met opzettelijk voorbijzien van de eigenlijke be
doeling, maakt de Standaard van die stelling een
carricatuur, en draaft daar dan op door.
Tot de dingen, zegt zij, die niemand ontberen kan,
behoort spijs en drank, licht en lucht, en als het
onder de 10 graden vorst komt, vuur. En nu mag in
alle deze dingen niets gemengd, dat niet allen dienen
kan. Men zou zoodoende moeten leven bij water en
brood en nog wel bij afzonderlijk gebakken brood en
vooraf gekookt water
De Standaard gevoelt zelf wel, dat de overdrijving,
waaraan zij zich hier schuldig maakt, te ver gaat, en
maakt er daarom in een tweede gedeelte van haar ar
tikel iets anders van dat ook in haar kraam te pas komt,
maar 't lust ons dat water en dat brood eens vast
te houden, omdat ons dat beeld wel te stade komt
om op onderwijsgebied het eigenlijke punt van ver
schil aan te toonen, waar de Standaard natuurlijk
het licht niet op vallen laat.
Niets dan water en brood dus! Zeker wel: maar
wij zijn niet allen van eenen smaakA houdt meer
van thee. B meer van koffie. C wenscht er suiker.
D enkel melk in.
Welnu, zeggen wijgij allen haalt u het zuiver,
onvervalscht water uit eene bron, en voegt er zelf
thee of koffie, melk of suiker bij, naar smaak en
behoefte.
De een eet zijn brood, omdat hij moet of wil,
droog, de ander besmeert het met boter, een derde
wenscht er kaas, een vierde een sneedje rook-
vleesch op.
W elnu zeggen wijgij allen haalt u het brood uit
ééne bakkerij, en voegt er boter of kaas of vleesch,
desverkiezende zalm of ossetong bij, naar uwe beurs
het toelaat, uw smaak het verlangt, of uwe maag het
behoeft.
Neen, zegt de Standaard, dat deugt niet. Er moet
eene pomp zijn, waar men thee, eene andere waar men
koffie pompt, hier met, daar zonder melk of suiker.
Brood alleen verkoopen, dat is niet voldoende,
want, die boter, die kaas, dat vleesch, waarmee gij
het later voorzien wilt, behoort er dadelijk bij.
Op de school toegepast toont die vergelijking ons
aan, dat terecht de vrijzinnige partij verlangt een
openbaar onderwijs, dat even als het water, evenals
het brood, voor allen onmisbaar en voor allen dienstig
is, het daarbij aan de ouders overlatende, dat alge
meen bruikbare naar eigen inzicht aan te vullen,
met datgeen wat onmogelijk voor allen gelijk te
geven is, met het onderwijs in de geloofsleer, die
de ouders voor hunne kinderen wenschelijk achten.
s>In het dagelijksch leven kookt ieder zijn eigen
potje, omdat niet allen van dezelfde spijs kunnen
genieten," zegt de Standaard en wij zeggen daar ja
en amen opmaar voegen er bijvoor de bereiding
van die verschillende potjes, dienen grondstoffen, die
voor allen gelijk zijn, en die voor allen op dezelfde
wijze geteeld wordende aardappelen, waarmee de
arme man alleen zijn maal doet, en die misschien
maar een klein deel uitmaken van het potje van den
rijke, zijn niet zelden op denzel/'den akker gegroeid
Er is echter eene belangrijke zaak te bespreken.
De Standaard heeft eene inleiding gegeven tot eene
bespreking der herziening van de onderwijswet. De
bestrijders der schoolwet worden er op voorbereid
dat zij hunne eischen niet te hoog moeten stellen.
Een der redenen daarvoor is dat art. 194 (het is nu
192, maar op zulke kleine onnauwkeurigheden moet
men in de Standaard niet zien) in de grondwet ge
bleven is.
Vrageaan wie de schuld Is men de non-possu-
mus-politiek vergeten
Wel neen, zal het antwoord zijn, maar met wat
wij toen bekomen konden, mochten wij ons niet te
vreden laten stellen. Eilievein welk opzicht was,
wat men bij de grondwetskeuze had kunnen bekomen,
minder dan datgeen waarmee men volgens de Stand.
nu tevreden moet zijn en dat op drieërlei neerkomt
1. De regeering dient waarborgen te zoeken, dat
niet langer de helft der natie, die niet van de open
bare school gediend is, nog steeds gedwongen wordt,
uit eigen beurs te betalen voor het schoolonderwijs
van gegoede liberalistische familiën. (Billijke school
geldheffing.)
2. De regeering dient bij manier van restitutie
ons een deel terug te geven van wat we tegen allen
eisch van billijkheid voor de school der liberalistische
onvermogenden betalen, terwijl zij voor onze armen
geen cent opbrengen. (Rijksvergoeding voor alle on-
en minvermogenden, van wat richting ook.)
En 3. De regeering dient een weg te openen, waar
door de opleiding van onze onderwijzers, vergeleken
bij die der openbare onderwijzers, niet aan den armen
Lazarus bij den rijken man doe denken.
Het ligt niet op onzen weg, na te gaan of de r.-
katbolieken en de anti-revolutionairen, met dit stel
eischen al of niet tevreden moeten en ook willen zijn.
Maar ons treft dit eigenaardig onderscheid:
Toen het de grondwetsherziening gold en de rech
terzijde, hoewel in de minderheid zijnde, kon bekomen
wat nu als het hoogst bereikbare wordt voorgesteld,
was het antwoord: nonpossumus. Nu, terwijl
zij meerderheid is, moet men met dat mindere te
vreden zijn.
Toen, omdat men door het aangebodene aan te
nemen, het wapen verliezen zou, waarmee men de
politieke macht dacht te veroverennu omdat men
vreest, door meer te vragen, de macht te verliezen,
die men met moeite verworven heeft.
In beide gevallen, toen zoowel als nu, de politiek
op den voorgrond, het onderwijs op den achtergrond
het partijbelang het meerdere, de zorg voor de
behoeften des volks het mindere, de staatkundige
overwegingen die den doorslag geven, en de onder-
wijsbelangen, die daaraan ondergeschikt worden ge
maakt.
Want let wel: ware het om het onderwijs te doen,
dan was wat toen onvoldoende was nu nietjgenoeg,
of wel: is bet nu genoeg dan had men het toen
kunnen, mogen, ja moeten aannemen
Nieuwstijdingen.
Te Swansea is een vreeseljjke moord gepleegd. Om
streeks 5 uur in den morgen werden de heer en mevr.
Kent, eigenaars van het GlouceBter-hotel, gewekt door
het geluid van het aanstrjjken van een lucifer. Toen
zjj uit hun bed keken, bemerkten zij tot hun schrik,
dat een man met zwart gelaat in hun slaapvertrek
bezig was een kaars op te steken. Op te springen en
den man by de keel te grijpen was voor den heer Kent
het werk van een oogenblik.
Een worsteling ontstond, te angstwekkender voor
mevrouw Kent, daar de kaars was uitgegaan en zij
dus niet kon zien, wie overwinnaar bleet. Plotseling
herinnerde zy zich, dat haar echtgenoot een revolver
onder zjjn kussen had. Zy stak de kaars aaD, schoot
op den inbreker, en bragt hem eene wonde in de dij
toe, waarop by ter aarde stortte. Eerst toen bemerkte
zy, dat haar echtgenoot, dien de misdadiger met een
scheermes eene diepe wond in den hals en de borst had
toegebragt hevig bloedende op den grond lag. Twee
uren later blies het ongelukkig slagtoffer den laatsten
adem uit.
De moordenaar had onderwjjl gelegenheid gevonden
te ontsnappen, doch hij werd terstond nagezet en eenige
uren later gepakt. Hjj noemt zich Ton Allen en is een
neger, vroeger hofmeester op een schip. Het is zeker,
dat hij vóór sluitingstijd in huis had weten te komen
en zien zoolang verborgen had, tot hij de gelegenheid
schoon zag om zijn slag te slaan.
Er is te Londen reeds bjjna 14.000 pd. st. bijeen
gekomen tot leniging van den nood in China.
Uttslanfc.
Rusland dringt by de Porte weer aan op betaling
van de oorlogsschadevergoeding (800.000 pd. st.) en
van de schadevergoeding aan Russische onderdanen
(200.000 pa. st.)
Eene eigenaardige weddenschap is te Sint-Peters
burg aangegaan. Yier jongelieden aldaar hebben n.l.
gewed, dat zy van de Russische hoofdstad te paard
naar de Parijsche tentoonstelling zullen rijden. De reis
moet in 75 dagen worden gedaan en ieder van hen
zal een groom medenemen.
Nieuwe geruchten over Hot drama
vim Meyerling1.
Te Pesth, waar thans de hooggeplaatste personen, die
de begrafenis van Kroonprins Rudolf bijwoonden, zijn
teruggekeerd, verhaalt men nu weder allerlei nieuwe
bijzonderheden omtrent het drama van Meyerling. Som
migen geven er een geheel ander verhaal van dan tot
hiertoe bekend is. We zullen die nieuwe lezingen niet
alle vermelden, maar op enkele uitingen van welonder-
rigte personen mag toch nog gewezen worden.
Menigeen haalt bij 't woord „zelfmoord" in deze
treurige geschiedenis nog altjjd de schouders op. Waar
is de kogel dan, die den Kroonprins de doodeljjke
wond toebragt vraagt men. En inderdaad, 't is op
merkelijk, dat noch deze kogel, noch die, welke baronesse
Yetscera heet te hebben gedood, op de lijken of in de
sterfkamer is gevonden, hoe zorgvuldig er ook naar
gezocht is. Doch wat meer is, een hooggeplaatst per
soon verklaarde te Pesth in het Nationaal Casino, dat
de revolver, die in 't slaapvertrek werd gevonden naast
het bed van Prins Rudolf, na diens dood nog met al
de zes kogels, die zij bevatten kon, was geladen. Voegt
men hier nu bij, dat ook in 't vertrek een kleine flacon
van rozenrood glas, met gebroken hals werd gevonden
en dat blijkens eene scheikundige verklaring in die
flacon nog een weinig vloeistof aanwezig was, die als
eene oplossing van strychnine is herkend; dat de be
diende van den Prins von Coburg, bij het binnentreden
van de sterfkamer, ontsteld uitgeroepen moet hebben
„Jezus Maria Joseph de Kroonprins heeft zich met
strychnine vergiftigd!" en dp,t aan de hand van
den Prins kleine verwondingen zijn opgemerkt, die
zeer wel 't gevolg kunnen zijn geweest van glassneden,
by het ontrukken van de flacon aan het jonge meisje,
dan krijgt het verhaal werkelijk meer en meer
schjjn van waarheid dat de barones althans zich door
vergiftiging zou hebben gedood.
Over het einde van den Kroonprins blijft dan een
geheimzinnigtn sluier hangen evenals over de gebeurte
nissen die de vreeseljjke ontknooping zijn voorafgegaan.
Men meldt daaromtrent, dat baronesse Vetscera niet
in gezelschap van den Kroonprins op Meyerling is ge
komen. Zij kwam er alleen, op Maandag 28 Jan.,
'8 avonds te 9 uur. Noch de Prins von Coburg, noch
Graaf Hoyos hadden haar gezien en ook de bedienden
van den Prins wisten alleen, dat er eene dame in de
aangrenzende vertrekken was, die blijkbaar telkens als
zy in 's Prinsen kamer moest komen, deze verliet
doch wie die dame was, had niemand bespeurd, al had
den enkelen het ook geraden.
De moeder der barones was nog in den laten avond,
toen zy hare dochter miste, naar Weenen gekomen en
flauw vermoedende waarheen zij was, had zy graaf
Taaffe om zijne tusschenkomst verzocht; doch deze
weigerde zich met de delicate zaak in te laten. Des
anderdaags ging de oom der barones, graaf Baltazzi
zoo vertelt men altjjd te Pesth naar Meyerling, om
namens de moeder de jeugdige vlugtelinge op te
eischen. Toen echter de Prins von Coburg en graaf
Hoyos hem verzekerden, dat zij geen van beiden do
barones in het paleis gezien hadden, zoodat zy durfden
verzekeren dat zy daar niet kon zjjn, ging de oom
onverrigterzake heen.
Voegen wjj bij al deze „nieuwe" voorstellingen der
feiten nog deze, dat de familie van baronesse Marie
Vetscera thans uit Venetië rouwbrieven beeft rondge
zonden, waarin wordt meegedeeld dat de jeugdige
overledene „tjjdens haar verblijf in de Lagunen door
malaria aangetast en daaraan gestorven is".
Te Breehünsee, een van de armste voorsteden van
Weenen is eene vree9eljjke misdaad gepleegd. Een 39-
jarig goudsmid, met name Enderle, wiens vrouw vier
weken geleden ten gevolge van het innemen van vergif
wa9 overleden, en die sedert zeer achteruit was gegaan,
heeft zich zei ven en vjjf zjjner kinderen door vergif
om het leven, gebragt. Hg mengde eene groot hoeveel
heid blauwzuur in koffie en gaf dit den kinderen te
drinken, terwjjl hjj zelf er eveneens van gebruikte.
Slechts een der kinderen proefde er niet van en bleef
in levende anderen stierven na eenige oogenblikken.
Eene vrouw, die de deur gesloten vond, waarschuwde
de buren en toen men het vertrek binnenkwam, zag
men Enderle's ljjk op den grond uitgestrekt. De twee
oudste meisjes en drie jongens, tusschen 5 en 3 jaren
oud, werden dood in bed gevonden,
■Dnitatlilanii.
De Keizer, die een groot liefhebber is van schaat-
senrjjd6n, heeft Woensdag een togtje op schaatsen ge
maakt van Berjjjo langs i^harlotteuburg naar Spandau,
waar hij onmiddelijk na zijne aankomst het garnizoen
deed alarmeeren en daarna persoonljjk een spiegel
gevecht tusschen het 4de garderegiment te voet en de
schietschool leidde. Na afloop daarvan hield de Keizer
eene revue over het garnizoen en nam hjj deel aan de
in het officieren-casino.
Zekere Rudolf Heinrich Francke te Berljjn vierde
Donderdag zjjn vjjftigjarig jubileum als zakken
roller! Op dien dag toch was het juist vjjftig jaar
geleden, dat hjj wegens die heobeljjkheid voor het eerst
veroordeeld werd. Sedert is hjj zoo dikwjjls wegens
hetzélfde miadrjjf gevonnisd, dat hjj ruim dertig jaar
in de gevangenis heeft doorgebragt.
De man vierde overigens zijn jubileum op eene hem
waardige wjjze, onder eene veroordeeling namelijk tot
vjjf jaar gevangenisstraf voor vjjf nieuwe gevallen van
zakkenrollerjj. Dit vonnis werd juist Donderdag uit
gesproken.
Te Stettin is zekere vrouw Schlömp, een naaister,
ter dood veroordeeld. Zy had haar 37,-jarig zoontje,
een vóórkind, dat haar na haar huweljjk al te lastig
was geworden, 's nachts met een gordjjn geworgd.
iRcfecvlanfe.
Beverwjjk, 15 Febr. Gister avond was het
alhier de zoogenaamde „lotertjesdag" en zooals ge
woonlijk waren de lotelingen ook nu weer onder den
invloed van sterken drank, zeer rumoerig.
Er was echter dezen keer voor de woestelingen nog
een buitenkansje
Het „Leger des Heils" zou des avonds zjjn intogt
doen alhier.
Om de eerste „oefening" te houden, kwamen met
den middagtrein eenige heilssoldaten aanzjj werden
al terstond met een regen van sneeuwballen begroet.
Zjj kwamen echter heelhuids onder dak bjj een manden
maker, die als voorstander van het Heilsleger hier
algemeen bekend is.
Spoedig daarna werden mannen rondgezonden met
strooibiljetten, ter aankondiging van de „oefening" op
denzelfden avond.
Men had daarvoor echter geen guustig bekende per
sonen gekozen, 't waren er drie van wie men weet, dat
ze bjj alle standjes haantje de voorste zjjn. Ook dit
vermeerderde dus de opwinding, die zich ook reeds in
hateljjke liedjes tegen het „Leger des Heils" begon te
uiten.
Te half acht begon de oefening.
Op 'verzoek van majoor Schoch was geen politie
tegenwoordig; deze was echter op het raadhuis gere-
quireerd.
Het lokaal was stampvol, vjjf lampen branden er,
en de noodige banken waren aanwezig voor zitplaatsen.
Van buitenaf gezien (de dubbele deuren stonden open)
te midden van de groote menschen massa, geleek het
inwendige op een korf wriemelende bjj en. Ondanks het
aanheffen van allerlei straatdeunen werd de oefening
aangevangen, nadat vooraf de deuren uit het slot ge
trapt waren.
Een van het volk, die aangenomen had voor een
flesch jenever zich te laten bekeeren, had met nog
twee anderen op de „zondaarsbank" plaats genomen
en zou even daarna gaan vertellen hoe gelukkig hjj
was, na hjj gered was, doch de toenemende herrie
maakte tenminste dit schandaal oumogeljjk.
Eindeljjk gebood deze „bekeerling," dat allen zich
op de knieën zouden werpen, waaraan gretig voldaan
werd. Daardoor kwamen de banken vrjj en oogenblik-
keljjk vloog een der banken door het lokaal. Tegeljjker-
tjjd werd een der lampen afgeslagen, daarna een tweede,
een derde, een vierde. De laatste brandde nog ook
deze moest het ontgelden. Een opgeheven zitbank ver
brijzelde haar en alles was toen in het duister gehuld.
De heilssoldaten namen achteruit de vlugt en vonden
een veiligen uittogt bjj een der aangrenzende bewoners.
Ook enkele vrouwen kwamen langs dien weg in
veiligheid.
Dit alles was geschied in twintig minuten tjjds.
De politie verscheen, doch toen zjj kwam was alles
reeds afgeloopen.
Eene joelende menigte toog door de straten, enkele
voorwerpen uit het lokaal in triomf met zich voerende.
Voor het huis van bovengenoemden mandenmaker
posteerde zich de bande) ooze menigte en niet lang
duurde het of een bombardement op de glasruiten van
het huis volgde. Het dageljjksch bestuur, bjjgestaan
door drie politie-agenten en twee veldwachters lieten
hier niets onbeproefd om de orde te handhaven en toen
de eerste steen geworpen was, werd de menigte met
de sabel uiteengedreven. De tierende en schreeuwende
hoop groeide inmiddels aan, zoodat het opstootje meer
den naam van oproer verdiende.
Tegen tien uur achtte de burgemeester het noodig
J de schutters onder de wapenen te roepen.
Bjj trommelslag werd bier aan voldaan, doch in een
j wenk werden deu tamboer de trommel en de stokken
ontnomen, zoodat de oproeping maar ten halve kon
plaats hebben. Door het roeren van de trom kwamen
met de schutters nog meer menschen op de been en
was het ergste te vreezen.
Gelukkig echter kalmeerden de tumultmakerB een
weinig, tegen 12 uur was de rust hersteld.
's Gravouliugc, 16 Febr. Over 't geheel ge
nomen bljjlt de toestand van Z. M. den Koning dezelfde.
De laatste nachten kenmerkten zich echter door meer
slapeloosheid, tengevolge waarvan een grooter deel van
den dag aan rust moest worden gewjjd.
De bjjeenroeping der Tweede Kamer, aanvankeljjk
tegen 26 dezer in uitzigt gesteld en thans, volgens
gerucht, op 5 Maart bepaald, is, naar wij vernemen,
nog volkomen onzeker en wordt afhankelijk gesteld
van den loop der zaken in de vergaderingen der
Provinciale Staten, die in het laatst dezer maand
te zamen komen.
Graveuhage, 16 Febr. Thans is ingediend
een ontwerp om het aantal raadsheeren bjj de ge-
regtshoven in strafzaken van 6 op 5 te brengen.
Het geldt hier vooral een maatregel tot bezuiniging.
„Burgemeester Patjjn", een der twee bomschuiten
van den reeder M. de Niet Az., die men verloren
waande, is dezen voormiddag te Scheveningen behouden
aangekomen. Duizenden toeschouwers waren aan het
strand, om van het landen getuigen te zjjn.
Het is nu vrjj zeker, dat de andere schuit van den
zelfden reeder, schipper T. Keus, met man en muis
vergaan is. Scheveningen heeft dus in den laatsten
storm twee schuiten met hare equipages verloren.
"Vlissiogen, 16 Febr. Gisteren middag is uit
zee binnengekomen, de alhier thuis behoorendeBelgische
loodsschoener no. 7. De schipper van dit vaartuig rap
porteert, dat Vrijdag ochtend, de jol van den schoener,
terugkomende van een stoomschip dat men „bemand"
(van een loods voorzien) had, door eene stortzee ver
vuld (vol water) werd en zonk en dat de zich er in
bevindende drie personen, ondanks alle aangewende
pogingen tot redding, voor de oogen hunner kameraden
verdronken.
Te VlisBingen heerscht groote verslagenheid over
deze nieuwe ramp, die het Belgische loodswezen treft.
Binnen ééne week tjjds hebben nu tien beambten
van het Belgische loodswezen te Vlissingen hun graf
in de golven gevonden.
Allen waren gehuwd en laten kinderen na.
De Engelsche barge „Lord Beaconsfield", welke
Donderdag nacht aan het fort de Nolles nabjj Vlissingen
strandde, waarbjj twee van de drie opvarenden ver
dronken, is Vrijdag afgebragt en, zwaar lek, in de
Westerhaven te Vlissingen binnengesleept.
Het aangespoelde ljjk van den gezagvoerder der barge
wordt heden te Vlissingen ter aarde besteld.
De vrouw van den overledene is van Faversham te
Vlissingen aangekomen, om die treurige plegtigheid
bjj te wonen.
Eenige Belgische viasohers uit Heyst aan zee
zagen Zondag middag op ongeveer drie uren afstands,
in de rigting van de Nederlandsche kust, een gestrand
schip liggen (zooals later bleek de Noorweegsche bark
„Columbus", welker bemanning te Vlissingen aan land
gebragt is). Zjj voeren er heen, vonden het schip verlaten
en begonnen nu te redden wat te redden was, voor-
nameljjk papieren en voorwerpen van waarde.
Terwjjl zjj daarmee bezig waren, bemerkten zjj op de
duinen een troep volks, ongeveer 150 personen, mannen
en vrouwen, en uit die groep werd onverwachts een
geweerschot op hen gelost, spoedig gevolgd door tien
andereeen hunner werd door een kogel ernstig ge
wond aan den schouder.
De visschers voeren nu zoo spoedig mogelijk heen,
terwjjl van de kust af nog op hen geschoten werd.
Bij hunne terugkomst te Heyst, gaven zjj onmiddeljjk
aan de overheid kennis van het gebeurde.
De Belgische en de Nederlandsche justitie houden
zich bezig met de zaak. Men moet de schuldigen reeds
op het spoor zijn.
De Nederlandsche kustbewoners hebben vermoedelijk
de visschers uit Heyst verdacht van net schip te wil
len stelen. Maar er waren, zooals la Patrie teregt op
merkt, wel andere middelen dan schieten, om kenbaar
te maken, dat het verboden was, het schip te naderen.
De gewonde visscher moet in een zeer bedenkeljjken
toestand verkeeren.
Standdaarbuiten, 15 Februarjj. In de om
streken dezer gemeente worden door enkele fabrikanten
landerjjen gehuurd voor de teelt van suikerbieten,
benoodigd voor de campagne 1889/90, tot 250
270 per hectare.
Goes, 16 Februarjj. Gisteren werd hier eene
buitengewone bjjeenkomst gehouden der Vereeniging
van Burgemeesters en Secretarissen op Z. en N.-Beveland.
De voorzitter, de Heer Vereike, herdacht in warme
bewoordingen den Heer J. A. A. Fransen v. d. Putt9,
die steeds zooveel belangstelling tegenover deze ver
eeniging had aan den dag gelegd.
Rapporten werden overgelegd omtrent de volgende
verzoeken aan de regering
1°. den tijd der verkiezing van raadsleden te ver
vroegen;
2®. gedaan te krijgen dat Secretarissen en Ontvangers
slechts bjj een met redenen omkleed besluit
kunnen worden ontslagen.
Goedgekeurd werden de ontwerp-adressen tot wijziging
van de gemeentewet, zoodanig dat ook elders wod enden,
die van gemeente-instellingen profiteeren, in den
hoofdeljjken omslag kunnen worden aangeslagen,
en om burgemeesters en secretarissen te doen opnemen
in het pensioenfonds van burgerljjke ambtenaren.
De Heer Mr. W. Polman Kruseman, chef der 3e afd.
aan de provinciale griffie te Middelburg, werd tot
eerelid der vereeniging benoemd, uithoofde de vele
diensten door hem bewezen bjj de zamenstelling der
algemeene politieverordening.
Aangenaam is het de vorderingen waar te nemen
die door velen onzer jongelui in de gymnastiek worden
gemaakt. De vereeniging ^Volharding" die, in ver
gelijking der andere vereenigingen, de jongste leden
telt, gaf Vrjjdag avond eene openbare vertooniDg, die
uitstekend is geslaagd. De voorzitter had niet noodig
de toegevendheid van het talrjjk opgekomen publiek
in te roepen de oefeningen in 't marcheeren, aan de
brug, met bok en ringen, werden zoo naauwkeurig
uitgevoerd en getuigden van zooveel oefening, dat
ouderen het niet konden verbeteren. De gymnastiek
vereniging »de Volharding" heeft getoond, dat zjj
noch voor Hercules", noch voor »G. O. E. S." uit
den weg behoeft te gaan. Ter afwisseling van de
gymnastische vertooning werd door eenige jongelui
het bljjspel »De twee dooven" opgevoerd, waarin
enkele vertooners meer goeden wil dan kunst toonden
te bezitten, maar in overeenstemming met de woorden
van den voorzitter hebben wjj in deze meer op »het
doel", dan op »den uitslag" te letten. Het slot»Naar
de parade in de maliebaan", waaraan door alle werkende
leden werd deelgenomen, had een volkomen succes.
De jongelui hebben zich tegenover de burgers, die zjj
bereidwillig introduceerden, verdiensteljjk gemaakt.
Een geanimeerd bal besloot dezen genoegeljjken avond.
De Secretaris-Ontvanger der gemeente Kloetinge,
tevens ontvanger van het Burgerljjk Armbestuur, heeft
zich verwijderd zonder orde op zijne zaken te stellen.
Donderdag is de officier van justitie uit Middelburg,
vergezeld van deskundigen, in Kloetinge geweest, ten
einde een onderzoek in loco in te stellen. Naar beweerd
wordt zou er een tekort van 2000 zjjn. Deze gemeente
is nu zonder burgemeester (de Heer Caboort is overleden)
en zonder secretaris. Tot tjjdeljjk waarnemer van de
betrekkingen bovengenoemd is aangewezen de Heer
L. F. Fagel, geagreëerd klerk bij den gemeente-ontv.
te Goes.
Dit is in eeue maand tjjds de derde comptabele
ambtenaar op dit eiland, die zich schuldig maakt aan
misbruik van vertrouwen. Ontwjjfelbaar hebben deze
ambtenaren schuldzjj maken met bewustheid gebruik
van gelden die hun niet toebehooren. Maar toch zouden
wjj wenBchen te vragenZou meerdere contröle van
de zjjde der autoriteiten niet dergeljjke misbruiken
eenigszins kunnen voorbomen?
Zooals bekend is hebben die ambtenaren dikwjjls
gelden onder hunne berusting van verschillende admini
stratief: de gemeente, kerk, armbestuur, polders en
andere. En nu kunnen zjj dikwjjls aan tijdige ontdekking
ontkomen, door bij onderzoek Daar één dier admini-
Btratie's een tekort met geld uit eene andere te dekken.
Wanneer geljjktjjdig onderzocht werd naar den stand
van alle zaken, die zjj moeten administreeren, zou eene
ontdekking spoediger volgen en het kwaad zou niet
zulke groote afmetingen kunnen aannemen. Nu wordt
gewoonljjk het bedrog slechts ontdekt als het zulke
afmetingen heeft aangenomen, dat men het niet langer
dekken kan.
Ook voor hen, die borg bljjven voor zulk een
comptabel ambtenaar, was het gewenscht, dat spoediger
dan thans het geval is, de onregelmatige administratie
kon worden ontdekt.
Waarbjj men zich al niet vergissen kan.
Toen Woensdag 11. te Heinkenszand de ambtenaar
van den burgerl. stand benevens twee getuigen in het
gemeentehuis geduldig zaten te wachten op een paartje
om het in het huwelijk te vereenigen, kwam toevallig
de bruidegom het gemeentehuis voorbjj, die op de
vraag of hjj ook over het trouwen gedacht had, ten
antwoord gaf zich acht dagen vergist te hebben.
Brouwershaven, 16 Febr. De Soirée Musi-
cale et Déclamatoire, gisteren alhier door eenige heeren
en dames uit Zierikzee en Brouwershaven gegeven ten
voordeele der armen en behoeftigen alhier, heeft zuiver
opgebragt de som van 70.56'/j.
De Soirée kan als goed geslaagd worden beschouwd
en een woord van lof en dank mag niet worden ont
houden aan den heer Joh. Tneeuwis met zjjn elèvea,
wat het musicale gedeelto betreft en aan een tweetal
heeren uit Zierikzee, wat de declamatie betreft, zoo
mede aan eenen vroegeren stadgenoot, door wienB be
middeling en steun deze Soirée is tot stand gekomen.
Vanwege de Zuid-Hollandsche Maatschappjj tot red
ding van schipbreukelingen, is heden door tusschen
komst van het Loodsbestuur te Brouwershaven, aan de
matrozen bjj het loodswezen, W. Meerman, W. S. v. d.
Ham, J. van der Hoeven en J. J. Stolk, de bronzen
medaille met daarbjj behoorend diploma uitgereikt,
voor hunne goede diensten, verrigt bjj het redden van
de bemanning van het gestrande barkschip „Pomona"
op den 5en October 1888.
St. Aunulaud, 17 Febr. De vorige week zjjn
in het eiland Tholen, namens den Alg. Nederl. Politie
bond, weder twee dienstmedailles uitgereikt, nl. de
zilveren wegens twintig-jarigen dienst aan den Rjjks-
veldwachter M. C. Lodewjjk te St. Annaland, en de
bronzen wegens tienjarigen dienst aan den Rijksveld
wachter J. Zoon te St. Maartensdijk.
Zooals uit achterstaande advertentie bljjkt, wil
men trachten ook in deze gemeente een musschen gilde
op te rigten, waartoe a.s., Donderdag eene bjjeenkomst
zal worden gehouden. Reeds hebben een 19 tal zich als
lid aangemeld, zoodat de oprigting wel zal doorgaan.
Zierikzee, 18 Febr. In eene bjjeenkomst der
Liberale Kiesvereeniging, Zaturdag alhier in de Con
certzaal gehouden, trad als Spreker op de heer B. H.
Heldt, Lid der Tweede Kamer, die tot onderwerp had
gekozenhet verschil tusschen hem en Domela
Nieuwenhuis.
Spreker begon met te zeggen, dat twee magten,
steeds hebben bestaan en nog bestaan: Arbeid en
Kapitaal. Domela Nieuwenhuis wil de laatste doen
verdwjjnen. Nieuwenhuis meent dat de Arbeid zich zou
kunnen redden zonder| Kapitaal en noemt dit
het geronnen bloed der Arbeiders; terwjjl Spreker
meent dat de Arbeider, wil hjj meer worden, behoefte
heeft aan Kapitaal.
De heer Heldt vergeljjkt de verhouding tusschen
patroons en werklieden van vroeger en thans; be
spreekt de wjjze van aanbesteding en aanneming en
wjjst daarbjj op den verbazenden invloed die de stoom
heeft gehad op de arbeidskrachten. Die stoom heeft
ook eene geheele verandering gebragt in de werkuren,
daar dikwjjls de machines dag en nacht steeds in be
weging moeten worden gehouden, terwijl vrouwen en
kinderen worden gebruikt om die kleine werkzaam
heden te doen die de machine nalaat. De verande
ring in het fabriceeren van allerlei zaken is dan ook
verbazend toegenomenhet leven is geheel anders ge
worden en daarvan geniet ook de arbeider, doch niet
naarmate hjj daaraan betaalt. Vroeger in zjjn eenvou
dig pakje was hjj veel gel ukkiger dan thans. In
algemeenen zin vindt hjj den toestand van den arbeider
niet gelukkig. Daarmede is hjj het met D. N. eens.
Wat kan gedaan worden om daarin verbetering te
breDgen
Domela Nieuwenhuis heeft maar één middel en dat
is het persoonljjk en particulier erfregt opheffen,
alles in gemeenschap of aan den Staat. Spreker
geeft eene schets van zoo'n communistischen staat, waar
alles geljjkeljjk wordt verdeeld en gebruikt, en komt
daardoor tot de conclusie dat zoo'n staat niet kan be
staan. Hjj zou de sociaal-democraten echter bjj wjjze
van proef wel eens eene kleine volkplanting willen
zien daarstellen en dan zou men eens zien hoe de
proef uitviel.
Hoe het zjj, en dit is zeer te bejammeren, de klas-
sen8trjjd wordt dagelijks erger, terwjjl „Recht voor
Allen" mannen, die het wezenljjk goed met den arbeider
meenen, steeds verdacht maakt.
Spreker meent echter dat de toestand van den arbei
der niet is achteruitgegaan, terwjjl voor bekwame
werklieden de gelegenheid om zich op te heffen niet
minder dan vroeger bestaat. „Zelf help" moet echter
het uitgangspunt zjjn en dan van onder naar boven.
Ontevredenheid alleen baat niet en dat is juist hetgeen
D. N. steeds aanwakkert.
Daartoe zjjn vereenigingen van werklieden zoo nut
tig; door zamenwerking heeft men kracht om iets
goeds tot stand te brengen en daarom heeft Spr. en
de zijnen steeds gewerkt voor de Coöperatie. D. N.
raadt die echter af, want hjj weet zeer goed dat zjj
nuttig voor den werkman is en hjj er goed bjj vaart,
maar dat juist willen de Socialen niet. De arbeider
moet ontevreden zijn, dan zal hij overgaan tot geweld.
Spreker ziet het eenige middel tot verbetering van
het lot van den Arbeidersstand in de tusschenkomst
van den Staat. Deze moet verbieden den arbeid van
vrouwen en kinderen; het werken op Zondag en des
nachts beperken, en de arbeidsuren verminderen. Men
zegge niet dat dit laatste in het nadeel van den fa
brikant is, want andere landen, waar de werkuren
verminderd zjjn, bewijzen het tegendeel. Den ar
beiders zjj sparen aanbevolenmen bewere nietwjj
kunnen niet sparen van hetgeen wjj verdienen, dageljjks
eene kleinigheid bespaard geeft over eenige jaren een
aardig sommetje heeft de arbeider iets daardoor be
spaard, dan zal bjj, indien hjj dat wil, ook nog wel aan
de rest worden geholpen om zelve iets te beginnen.
Voorts zou hjj wenschen dat Staatskassen werden
daargesteld, waaruit de arbeider, bjjv. op 60-jarigen
leeftyd onderstand ontving, de algemeene dienstpligt
ingevoerd, terwjjl eindeljjk het belastingstelsel zou
moeten worden gewjjzigd, daar dit thans onregtmatig
drukt op de mindergegoeden.
Zal door dit alles de strjjd tusschen Arbeid en Ka
pitaal zjjn beëindigd? Spreker gelooft het niet, doch
Bteeds strevende naar het goede doel, komt zjj hare
oplossing toch nabij.
Niet door oproer of geweld, maar door eendrachtige
zamenwerking van Arbeid en Kapitaal verwacht de
heer Heldt verbetering van den bestaanden toestand.
Men moet trachten de revolutie onmogeljjk te makeu,
terwjjl geen klassenstrijd de klove kan dempen.
Onze lezers zullen wel begrjjpen, dat dit slechts een
kort overzigt is van deze lezing, die bjjna 3 uren
duurde en door bet publiek met de grootste belang
stelling werd aangeboord.
De heer Hejjse dankte den Spreker voor de door hem
gegeven wenkenverklaarde dat het hem aangenaam
was zoo'n talrjjk publiek uit verschillende gemeenten
en verschillende rigtingen hier te zien en hoopte dat
elk zjjn nut zal doen met het gehoorde.
De Gemeenteraad van Leiden benoemde tot
leerares in de Geschiedenis en Aardrijkskunde aan de
H. B. S. voor meisjes, mej. Soer uit Middelburg.
