ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
No 5592.
45ste Jaarg.
Donderdag 15 September 1888.
Verschijnt DINGS DAG, DONDERDAG en ZATlfRDAG De prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post f 1.60.
ADVERTENTIÈN, van 13 regels 30 Cts., meerdere regels 10 Cts., kannen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags vooriniddags 10 ure bezorgd vroraeu. Groote lettor wordt naar plaatsruimte berekend.
Nieuwstijdingen,
©e Smnsvaal.
In de Transvaalsche „Volksstem" leest men: Naar
wij vernemenheeft zich te Pretoria eene firma Tila-
nas Van Griethuysen gevestigd, ten doel stellende
den invoer van Hollandsche en andere artikelen, direct
van fabrikanten betrokken. Deze firma treedt han
delend op voor het Nederlandsch Zuid-Afrikaansche
Handels-Consortiumgevestigd te Amsterdam en be
staande uit een 25-tal leden, wier doel het is den
handel tusschen Holland en den Transvaal zooveel
mogeljjk te bevorderen en uit te breiden. De leden van
dit Consortium zjjn allen eerste fabrikanten, welke
hun artikel naar verschillende landen zenden en zich
steeds in eene zeer goede renommé moeten verheugen.
"Wjj twijfelen dan ook niet, of deze jonge firma zal
zich spoedig eene zeer drukke clientèle veroveren, daar
zg hare goederen zonder tusschenkomst van exporteurs
ontvangt en dus gemakkelijker kan concurreeren.
üntie.
Batavia, 4 Aug. De „Jav. Ct." van 3 Aug. be
vat het volgend berigt uit Bantam
Den ln dezer werd van den directeur van binnen-
landsch bestuur J. M. Vleuten, in commissie naar
Bantam, het telegraphisch berigt ontvangen dat Hadjie
Wasid en Hadjie Ismail, waarvan de eerste ondersteld
wordt de hoofdschuldige te zjjn aan de te Tjilegon
voorgevallen ongeregeldheden, met elf aanhangers ge
bood waren in het Zuiden van Tjaringin.
Sedert zijn daaromtrent de volgende bijzonderheden
gerapporteerd
Ondanks eene rustelooze vervolging in het berg
achtig terrein ter Westkust van de afdeeling Anjer
was het Hadjie Waaid met eene bende van ongeveer
20 man gelukt te ontkomen naar de afdeeling Tja
ringin, waar hg zich verder in zuidelijke rigting langs
het zeestrand bewoog. Ook daar werd de vervolging
voortgezet, waartoe eene militaire patrouille onder bevel
van den kapitein der infanterie Veenhuijzen zich te
Tjiteureup aan dfe Peperbaai bevond. Op ontvangst van
het berigt, dat de bende reeds verder naar het zuiden
was doorgedrongen, begaf de patrouille, vergezeld door
den assistent-resident van Tjaringin op Maandag 30
Juljj zich over zee naar Roemoer, waar zü in den na
middag van dien dag aankwam, en weldra de bende
bemerkte, die, bljjkbaar onwetend van de aanwezigheid
der troepen, langs het zeestrand uit Tjemara naderde.
Bg verkenning werd door de bende geschoten, waarop
het detachement, dat zich verdekt had opgesteld,
oprukte.
In het daarop gevolgd gevecht, waarbg kapitein
Veenhugzen door een gedeelte van eene ladiDg hagel
getroffen werd, een Europeesch fuselier eene kogel woud
en drie klewanghouwen en twee inlandsche fuseliers
ligte klewanghonwen bekwamen, werden dertien man
der bende nedergeschoten, terwjjl vier man, die bjj
het begin van het gevecht dadeljjk de vlugt hadden
genomen ontkwamen.
Met elf ljjken twee, die in de riyier waren af
gedreven, werden niet teruggevonden en eenige
buit gemaakte wapens, bidsnoeren enz., keerde het de
tachement over zee naar Anjer terug.
Onder de lgken bevonden zich die van Hadji Wasid
Hadjie Ismail, Hadjie Oesman en Hadjie Abdulgani.
£lw«riSe.
De laatste tournée van Adelina Patti in Amerika.
De groote zangeres is Maandag van haar tournée door
Zuid-Amerika te Liverpool aangekomen. De reis is voor
baar een ware triomftogt geweest en de ontvangsten
moeten bijna fantastisch worden genoemd. Alleen haar
verblijf in Buenoa-Ayres bragt haar persoonlijk twee
millioen één honderd duizend gulden op, wat geljjk
ataat met twintigduizend gulden per avond.
Te Montevideo ontving zij voor acht voorstellingen
twee honderd vijftigduizend gulden. Te Rio-Janeiro is
zg niet geweest, daar haar troep, wegens de gele koorts,
er niet wilde spelen.
Vorstelijke geschenken heeft zij ontvangen op den
dag van hare benefice-voorstelling liep zjj letterlijk op
rozen.
De zangeres rust nu uit in haar kasteel in Wales,
voldoet dan aan eenige engagementen in Engeland en
gaat in Maart a.s. weder naar het beloofde land
Amerika.
Harriet Beecher Stowe, de schrijfster van „de
Negerhut", moet thans zwaar ziek zjjn naar ligchaam
en geest.
Rochester, 19 Aug. Den Heer Setw. Green, de
beroemde visch-culturist, is hier heden morgen vroeg
overleden. Op den 19 Maart 1817 hier geboren, genoot
hjj eene gewone opleiding in de school. Reeds in zjjne
kindsheid openbaarde zich bjj hem de zucht naar
jagen, visschen en het landelijk leven.
Voor vele jaren handelde hij in visch en gevogelte,
in 1837 kwam hij op het denkbeeld om visch kunst
matig aan te kweeken en bragt dat plan een jaar
later in werking met zalm in Canada toen hjj be
merkte dat de kuit dier visschen door het mannetje
verslonden werd, was hij weldra op middelen bedacht
om dit te voorkomen, met het gevolg dat de productie
van zalm 95 pet meer bedroeg dan te vorenin 1864
vond bij eene methode om de drooge kuit kunstmatig
te impregneeren en begon toen de thans welbekende
vischkweekerjj te Caladonia in den staat New-York.
In 1867 nam hjj de proef om elft door broegen voort
te brengen te Holyoke Mass en verkreeg daardoor 40
millioen van die vischjes naderhand heeft hij zjjn
werk op andere voorname rivieren toegepast en uit
gebreid.
In 1868 werd hij aangesteld als visch-inspecteur door
den Staat, en spoedig daarop opzigter der vis8chergen.
Door hem werd de eerste elft in 1871 naar de kust
der Stille Zuidzee overgebragt, welké in 1885 ruim een
millioen verkoopbare opleverden.
De kuit van over de twintig vischsoorten werden door
zjjBe methode geteeld, hg kruiste, öf hybridiseerde
gevlekte baars met elft, elft met haring, forelle met
zalm enz., bjj wa9 de uitvinder van vele werktuigen,
nu in gebruik en onmisbaar voor de vischteelt. Ook
schreef hjj verschillende boeken met betrekking op
dit vak, en was door een Fransch genootschap ge
decoreerd.
©uUerftlanfr.
Tengevolge van zware regens staan in het oosten
van Duitschland, vooral in SiTezië, weer verscheidene
plaatsen onder water. Al de Silezisohe rivieren rjjzen,
en men vreest daar voor nieuwe overstroomingen
de derde reeks in dit jaar.
JFranftrtjit,
Volgens een te Stains bjj Parjjs, verschijnend blad
is de bliksem in een aardappelveld geslagen met het
zeldzaam gevolg, dat de aardappelen volkomen gaar
gevonden zjjn en geschikt om te eten. De landbouwers
zijn bij menigte zich van het ongehoorde geval komen
overtuigen.
Scliag-en, 11 Sept. Ons anders zoo rustige dorp
was heden ochtend het tooneel van groote opgewonden
heid. Een 20 jarig R. K. meisje, dat voor eenige weken
pl. m. 16,000 heeft geërfd en tegen den wil haars
vaders, wien de erfenis is ontgaan, liefdesbetrekkingen
heeft aangeknoopt met een protestantsch jongeling,
was op gewelddadige wjjze door vier mannen van hier
per rjjtuig naar Noord-Scharwoude gevoerd, om van
daar naar het liefdegesticht voor gevallen meisjes te
worden getransporteerd.
Toen de liefhebbende vader heden avond om zeven
uur van den trein kwam, werd hjj door eene woedende
menigte ontvangen en zoodanig toegetakeld, dat hg
stervende is.
Vervolgens werden bjj allen, die bjj de ontvoering
betrokken waren, de ruiten stuk geslagen en de meu
belen vernield. Eindeljjk ging het razende volk, onder
het zingen van geuzen-liedjes, over tot gewelddadig
heden bjj de meest beende katholieken. Ook de ruiten
der R. K. kerk, der pastorie en die van het gesticht
der liefdezusters werden verbrjjzeld.
'8 Gravenhatfe, 10 September. Een trouw
dienaar van Vorst eo Volk is gisteren na langdurige
ongesteldheid te 's Gravenhuge overledende luitenant-
generaal J. Van Swieten.
Van Swieten was een van die vele heldhaftige en
kundige legeraanvoerders, die met beperkte hulpmidde
len ons gezag in Iadië op bewonderenswaardige wjjze
weten staande te houden tegen de stooten, welke er
van tjjd tot tjjd, dan hier dan daar in die uitgestrekte
bezittingeu aan gegeven worden doch sedert den Atjeh-
oorlog is geen dezer generaals populairder geworden
dan hg. Hoewel het reeds 15 jaren geleden is, herinnert
ieder zich nog levendig, dat hjj niet schroomde zjjne
wel verdiende rust te breken en de tweede expeditie
tegen het onwillige Atjeh aan te voeren. Hetgeen hg
zich daarbjj van den beginne af voorstelde, heeft hjj
ten uitvoer gebragt. Hjj heeft den hoofdzetel van ver
zet, den Kraton, overmeesterd, en meenende dat wjj ons
tot dit vaste punt moesten bepalen, beschouwde hjj
zjjne zending als afgeloopen.
Het vaderland was hem dankbaar voor het tot stand
gebragte resultaat. De Koning schonk hem het Groot
kruis der Militaire Willemsorde, eene onderscheiding
zéé groot, dat hjj die alleen met Z. M. zeiven deelde.
Op oene schitterende bijeenkomst in de hoofdstad werd
van Swieten met geestdrift gehuldigd.
Dat opvolgende civiele en militaire bevelhebbors of
gouverneurs-generaal eene andere opvatting omtrent
onze stelling in Atjeh huldigden, behoeft niet te kort
to doen aan de waardeering van Van Swieten 's meening,
te minder omdat wjj na eenige schommelingen toch in
hoofdzaak teruggekomen zjjn tot hetgeen de groote
kennis en ervaring aan Generaal Van Swieten wen-
schelijk had doen schjjnen.
In de geschiedenia onzer koloniën zal zjjn naam met
eere bljjvea genoemd worden.
De Koning, ofschoon herstellende, neemt slechts
langzaam in krachten toe. Op advies van den Ijjfarta
zal hjj de nieuwe kamerzitting niet in persoon openen.
Voor den Hoogen Raad werd heden behandeld
het cassatieberoep van den oud-kapitein Willink Ket-
jen, tegen zjjne veroordeeling tot boete wegens smaad
jegens den vorigen Minister van Koloniën. Hjj had eene
cassatie-memorie ingediend, waarna het Openbaar Minis
terie tot verwerping van het beroep concludeerde.
Uitspraak 1 October.
Uit 't Loo wordt aan de „Njjm. Ct." geschreven:
't Is een bepaald feit, dat 's Koning» toestand veel,
zeer veel te wenschen overlaat. H. M. de Koningin noch
het Prinsesje vertoonen zich dan ook in het dorp en
dat is altjjd een zeker teekoa dat bet aan het Hof niet
goed ie. Voorloopig laat zich echter niets met zeker
heid zeggenalleen heeft Z. M. uitdrukkelijk bevolen
dat er geene veranderingen meer mogen plaats hebben
noch op het Loo, noch in Soestdjjk.
Omtrent den moordaanslag te Haarlem meldt
men nog
Hoogerbeets beeft geruimen tjjd den heer B. dreig
brieven geschreven en had vroeger met het door hom
verwonde meisje verkeering. Zjj diende eerst bjj den
vader van den heer B. Toen zg nu den dienBt had ver
laten, dreigde H., „dat wanneer de jongeheer B. niet
ophield met haar uit te gaan, hjj hem zou vermoorden."
De heer B. deelde het de politie mee, maar wapende
zich voor alle zekerheid met een revolver. Toen nu
Woensdag avond de heer B. zich met het meisje naar
den Hout begaf, liep H. achter hen, en schoot op een
afstand van nog geen twee Meter zjjn pistool op het
meisje af. Toen bjj driemaal geschoten had, haalde de
heer B. zijn pistool voor den dag, schoot driemaal en
trof den moordenaar in de borst, terwjjl de kogel tot
in den rug doordrong. In het geheel zjjn er 9 schoten
gelost, zes door H. en drie door den heer B. Het meisje
is in de borst en zjjde, de heer B. in de lever gewond.
De toestand van het meisje en van Hoogerbeets is zorg
wekkend, van den heer B. minder onrustbarend.
Hoogerbeets staat zeer ongunstig bekend. Hjj is so
ciaal democraat en gaf aan de leden van de sociaal
democratische vereeDiging les in schieten en schermen.
Bjj de onlusten te Haarlem in de laatste jaren, werd
hjj meermalen gearresteerd. Hij heeft tot nog toe geen
berouw over zijne handeling getoond.
Als getuige is ook gehoord een zestienjarige jongen,
die alles rustig bleef aanzien en verklaarde, dat hjj
eindeljjk weg ging, omdat het hem te gevaarljjk werd.
Mirt deltrnrfiT, 10 Sept. In de heden alhier ge
houden algemeene vergadering der Middelbnrgsche Am
bachtsschool, welke werd bjjgewoond door den bescherm
heer jhr. mr. W. M. de Brauw, Commissaris des Konjngs,
en den eere-voorzitter jhr. mr. G. Schorer, burge
meester, werd mededeeling gedaan van de rapporten
der jury over het ingeleverd timmer- en smeewerk.
Negen leerlingen werden voor hun werk bekroond cn
twee eveneens voor hun trouw schoolbezoek. Aan acht
leerlingen werd een eervol ontslag verleend en het
getuigschrift uitgereikt, dat zjj met vrucht het onder
wijs der Ambachtsschool hebben genoten.
De Commissaris des Konings heeft onder eene .toe
spraak do prijzen en getuigschriften uitgereikt.
Het bestuur was hoogst tevreden, zoowel over den
jjver der leerlingen als over bet onderwas van de
verschillende leeraren.
Op 1 Januarij 1840 telde Middelburg 15.858 in
woners op 1 Januarjj 1888 16.455. Ylissingen had op
1 Januarij 1840 8981 ingezetenenop hetzelfde tjjdstip
1888 12.565.
Middel Irnrgf» 11 Sept. Gisteren avond ongevee'
te half zacht uren is bjj-den goudsmid S. in de Gort*
straat alhier op eene alleszins brutale wjjze diefstal me^
inbraak gepleegd.
Zekere G. H. D., zeeman, te Ylissingen woonachtig,
brak met zjjne vuisten de groote en zeer dikke spie
gelruit, nam door de ontstane opening een standerd
met ruim 20 stuks vrjj kostbare voorwerpen weg en
verwjjderde zich er mede.
Veel genoegen had hjj van zijn diefstal niet, want
reeds op de Hoogstraat werd hij door de politie in
arrest genomen. Al het geatolene had bg nog bjj zich
zoodat de winkelier niets vermist. Alleen is door het
stukslaan van de spiegelruit nog al schade aan den
winkelopstand teweeggebragt.
Heden te twee uur is alhier brand uitgebroken
in het laboratorium der gloeilampenfabriek van Gebr.
Boudewjjnse. De brandweer en de autoriteiten waren
spoedig aanwezig. Het dak is weggebrand en de
machinerieën zjjn gered, maar er is reel waterschade,
terwjjl niets verzekerd was. De oorzaak is onbekend.
Goes, 11 Sept. Bg gelegenheid der kermis werd
menig kind gelukkig gemaakt met een luchtballontje.
Menig exemplaar van dit kinderspeelgoed ontsnapte
evenwel in de lucht en zocht een goed heenkomen.
Maar ook werden enkele opzettelijk losgelaten om te
weten te komen hoever deze miniatuur-luchtballons
zich wel konden voortbewegen, werden ze voorzien van
een papier waarop het verzoek geschreven was om
berigt wanneer en waar het gevonden werd.
Van een dezer ballons nu is berigt gekomen. Vrjj-
dag kwam berigt uit Mjjnsbeerenland van Moerkerken
(Hoeksche Waard) dat het ballonnetje daar door eene
63-jarige vrouw in een klaverland was gevonden. Ten
bewgze van echtheid was het beschreven stuk papier
dat aau het ballontje was vastgehecht geweest, in den
brief ingesloten.
Tot zekerheid van betaling van het op koop
dagen gekochte, eiechen enkele notarissen van de
koopers een schriftelijk bewgs van gegoedheid, afge
geven door een collega-notaris. Dezer dagen echter ia het
zeker hoogst zeldzame feit voorgekomen dat een notaris-
verkooper een door hem zelf gegeven bewjjs van ge
goedheid niet vertrouwde. Een kooper moest nl. op een
koopdag borg stellen, hjj vertoonde echter het van den
notaris-ver kooper zelf geschreven bewjjs van gegoedheid,
maar niettemin moest de kooper borgstellen Eeoe
variatie op het bekende verhaal van een gierigaard,
die zjjn vriend onthaalde op eene uitgezochte lekkernij,
doch waarvan hjj zelf niet hield.
Het tweede toelatings-examen voor de Burger
Avondschool heeft tot resultaat gehad, dat vjjf van de
acht candidaten zjjn toegelaten, nl. J. J. Arnoldi, J. C.
de Koster, A. I. van Melle, P. H. van Kogelen berg en
L. C. Arentz.
Goes, 12 Sept. De algemeene vergadering van den
Nederlandse hen Kolfbond met het daaraan verbonden
Concours zal in 1889 alhier plaats hebben.
De eerste najaars-veemarkt was druk bezocht
er waren 187 stuks vee aan de Ijjn. De bestede prjjzen
waren zeer goed en de handel kon zeer levendig ge
noemd worden.
In plaats van den heer Bos is tot opzigter van
den waterstaat te Goes benoemd de heer N. Visser,
te Wemeldinge, welke betrekking te dier plaatse komt
te vervallen.
Dat de onderzeesche oever voor don Onrustpolder,
Noord-Beveland, alles behalve in een gunstigen toe
stand gaat verkeeren, blijkt hieruit dat jl. Zaturdag
opnieuw voor dezen polder oene afschuiving plaats
vond, zuideljjk vnn den provincialen veerdam, op een
afstand van 160 M.
De lengte bedraagt ruim 100 M. en de laagwatcr-
ljjn werd djjkwaarts ongeveer 30 M. verplaatst.
De rand dor afschuiring is nog steeds aan het af
brokkelen.
Tlioloii, 11 Sept. In de heden alhier gehouden
gemeenteraads-vergadering, waarbjj allo leden tegen
woordig waren, werden ten eersten de notulen van do
vorige vergadering gelezen en goedgekeurd. Vervolgens
werd met algemeene stemmen eene missive van H.H.
Gedep Staten, betrekking hebbende op de geldbelegging,
voor kennisgeving aangenomen. Daarna werd de in
structie voor den klokkenist en assistent-klokkenist
mot do wijzigingen vnn Art. 6 en 7 vastgesteld. Na
dat door den Voorzittter was meegedeeld dat do kosten
voor het vergelijkend examen J 205,397j hebben be
dragen, ging men over tot de benoeming van een
Hoofd der openbare school. De heer A Lujjendjjk te
Amersfoort werd met algemeene stemmen benoemd.
Door den gemeenteraad werd bepaald dat de nieuw
benoemde met 1 December a.s. in functie moet treden.
Ziorilrzeo, 12 September.
Wjj ontvingen ter aankondiging de „Prijscourant
der boomkweekerjjen „Gistelles" en „Eureka" van D.
J. van dor Have, Kapelle bg Goes."
Deze Prgacourant, met teekeningen van enkele vruch
ten versierd, geeft een duideljjk overzigt van wat in
de gunstig bekende kweekerjjen van dhr. v. d. Have
te viuden is. In ons blad een overzigt van dien rjjken
inhoud te geven gaat nutuurljjk niet. Daarom ver
melden wjj als bijzonderheid alleen, dat wjj in den
catalogus vermeld vinden een nieuwen appel„de
schutterreinette", aldus door dhr. van der Have ge-
noemd naar dhr. E. E. Vleugel Schutter, geneesheer
te Oosterland, die hem in de gelegenheid stelde met
dezen uitstekenden appel, door dien heer gewonnen,
kenoia te maken, er eenige boomen van te kweeken
en ze zoodoende thans in den handel te brengen.
Na afloop van het jongste vergelijkend examen
te Delft gehouden, is de heer W. P. U. van den
Driessen Mareeuw, oud-leerling dor H. B. S. alhier tot
de Militaire School te Haarlem toegelaten.
In „De Standaard" kwam dezer dagen eene adverten
tie voor, waarin door een predikant en anderen 500 ge
vraagd wordt, om een schipper, die zjjn schip verloren
heeft, een ander te koopen. „Om des gewetens wille
had hjj zjjn schip niei verzekerd." Nu is hij met vrouw
en twee kinderen broodeloos.
„Dat de liefdadigheid ook dezen man helpt, tee
kent de „Maasbode" hierbij aan vindt bij ons geen
bezwaar. Zjj helpt ook heD, die door hun schuld onge
lukkig worden. Maar wie begrijpt, dat iemand gelooven
kan, dat hij den Heer tergt, als hjj zjjn schip verzekert
Ongelukkig wordt die noodlottige dwaling bij vele
orthodoxe protestanten gevonden. Dezer dagen vernamen
wjj, dat de „Heraut" die meening deelt. Het blad zal
een goed werk doen, als het die dwaling mot wortel
en tak bjj zjjne geloofsgenooten tracht uit te roejjen."
Dr. Kuyper heeft hierover zjjne meening gezegd in de
„Heraut" van 2 Sept. jl. Hg vond daartoe aanleiding,
omdat zjjn oordeel was ingeroepen over de vraag, of
do bestuurders van kerkelijke kassen voor de gebouwen,
die ze aankoopen of stichten, jaarlijks zekere som mo
gen uitkeeren, ten einde bjj eventueele brandschade
vergoeding van onkosten te erlangen.
„Deze vraag beantwoorden we", schrjjft dr. K. zonder
aarzelen, in bevestigenden zin. Eene onderlinge overeen
komst met zeker aantal personen, om de brandschade,
aan hunne gemeenschappelijke panden beloopen, telken
jare onder elkaar om te slaan of door vaste bjjdragen
te dekken, komt ons voor in elk opzigt geoorloofd te
zjjn, en nu de gelegenheid er voor zoo gemakkelijk is,
zelfs pligtmatig. Het gevaar van brand dreigt elk
oogenblik.
T ELEGRAMMEN.
's Gravouhago, 12 September.
In strengen eenvoud, zonder militaire eerbewijzen,
is heden, ingevolge zjjn verlangen, het ljjk van generaal
van Swieten op Eik-en-Duinen begraven. De Re
gering was vertegenwoordigd door de Ministers van
Koloniën, van Oorlog en van Marine, voorts vele
leden dor Staten-Generaal.
(Vereenigde zitting der Staten-Generaal.) Na eenig
debat over de kwestie der meerderjarigheid der Ko
ningin, bjj een huweljjk vóór haar 18de jaar, is de
voogdjj-wet ongewjjzigd aangenomen en de zitting
gesloten.
JLonden, 12 September.
In Canada vormt zich eene sterke partjj, die af
scheiding van Engeland wil.
De KËRM1 S.
Zooals wjj onmiddelijk na de eerste voorstelling
hadden verwacht, heeft het Tooneelgeselschap onder
directie van den heer Faussen hier een goeden
indruk gemaakt. Immers zoowel de inwendige
inrigting der tent als het decoratief bevestigen ons
oordeel.
Maandag avond werd opgevoerd „de Koerier van
LyoD," een bekend doch ook beroemd stuk. Dat
daarin vele dooden vallen kunnen de acteurs niet hel
pen, doch zjj kweten zich uitmuntend van hunne taak.
Als gast was tegenwoordig de heer Moor, die wjj
nog wel eens hopen te ontmoeten.
Yoor een goed bezette zaal werd Dingsdag opgevoerd
het Drama „De man met de Wassenbeelden." Deedt
evengenoemd gezelschap zich gedurende de Kermis van
zeer gunstige zjjde keonan, ook met dit stuk heeft het
zelve bewezen over uitmuntende krachten te kunnen
beschikken en hoe gaarne wjj bg onze beoordeeling
van tijd tot tjjd eenige der verdienstelijkste namen
uitspreken, hiermede zou men betreffende ae oproering
van dit stuk zich alligt aan onbescheidenheid schul
dig maken, daar allen een gevoel en natuurlijkheid in hun
spel legden, waardoor een onberispelijk geheel den toe
schouwers werd aangeboden.
Toch kunnen wjj ons niet onthouden met de jonge
jutvr. de la Mar eene uitzondering te maken, wier
lieve figuur in de rol van Blanche aller instemming
verdiende en ook verwierf, terwjjl de ongekunstelde
kinderliefde die de heer Moor in Jean Vaubaron ver
tolkte, de alleraangenaamste indrukken gaf. Met ge
noegen zagen wij dan ook, hoe een groot aantal
buitenlieden van deze voorstelling profiteerden, en dat een
nachteljjken rit hun niet afschrikt, wanneer er werkelgk
iets goeds valt te genieteD. Aangenaam zal het ons
zjjn te mogen opmerken dat ook hunne belangstelling
in de nog te geven voorstellingen van den heer Faassen
zich bjj de onze aansluit, opdat dit gevierd Gezelschap
die waardering ten deel valle, waar hetzelve ten volle
aanspraak op beeft.
Het Paardenspel onder directie van den heer
Schuitenvoerder heeft een goed bezoek en
dit is welverdiend. Immers men kan zich daar den
geheelen avond goed amuseeren; de dressuur van
paarden, eenden, honden, varkens en OBsen jbewon-
deringawoardig en moet men toch geen os of eend zijn,
om die dieren dit te leeren. De werkzaamheden der
jeugdige gymnasten zjjn boejjend.
De heer Stroobor handhaaft in de Concertzaal
zjjn door geheel Noderland gevestigdon roem. Reeds
in ons vorig No. hebben".wjj vermeld de werkzaamheden
van zjjn gezelschap, maar wjj wenschen er thans nog
op te wjjzen dat alles zich kenmerkt door netheid en
orde. Waar die twee magten te zamen werken aange
vuld met goede werkende leden daar kan het niet
anders of het succes zal groot zjjn.
Het IVatioiiuul TheAtro mag zich, in aan
merking genomen het vele dat er op deze kermis te
zien is, in een druk bezoek verheugen. En waar
lijk, do voorstellingen zjjn zeer afwisselend, aardig,
amusant en indien men DOg een avondje kan vinden
om daarheen te gaan, dan wordt dit aanbevolen door
den VERSLAGGEVER.
KERKNIEUWS.
Twaalftal te Tholen, vacature C. C. Schot: J. G.
Klomp te s'Gravelapd, J. A. van Boven te Oost-Souburg,
E. A. Lizonder te Oosterwolde, J. Kok te Gouderak,
J. W. H. Kalkman te Monster, J. L. Tichelaar te Oud
dorp, J. J. Rui* te Mijnsbeerenland, S. Sleeswjjk Visser
te Hijsoord, A. H. de Klerck te Ridderkerk, W. K. P.
Goeree te Kerkwerve, C. R. Rjjnenberg te Valkenburg
en J. F. de Klerk te Dirksland.
Bjdankt voV het beroep naar de Cbr. Ger. Gem. te
Bruinisse door Ds. H. Siertsema te Hyken, gem. Beilen.
Haagsehe Brieven.
'8 GRWEKHAGK,
September is in 'tland gekomen, even donker en mis
troostig als al de vorige maanden van Lente en Zomer
schier zonder eenige uitzondering zjjn voorbijgegaan.
Zal de Winter ons schadeloos stellen voor al de melan
cholie die zij ditmaal te zamen op ons heeft geworpen?
Wellicht, maar lang niet zeker. De toekomst voor
ons land is vooreerst nog niet bevredigend. Onze
Koning lijdt nog steeds en, al mogen er nu en dan
oogenblikken komen van meerdere kalmte, schijnbare
verbetering, men hechte aan deze goede teekenen
geen overdreven waarde. Niemand, zelfs de beste ge-
neesbeer, zal durven instaan voor 's Konings leven.
De kwaal die hem doet lijden is ongeneeslijk, en de
minste aandoening, de minste koude is in staat eene
complicatie te veroorzaken, waarvan de afloop niet te
voorzien is. Zonder noodelooze bevreesdheid te willen
opwekken, moet men toch niet do bjjzondere gerust
stellende berichten zonder voorbehoud aannemen.
Er was geen sprake meer van dat de Voogdjjwet
voor bet eindigen van het tegenwoordige zittingjaar
zou worden behandeld. Er waren in de afaeelingen
velerlei bedenkingen gemaakt, omtrent deonderdeelen
en de juridische oppositie kwam daar van de zijde
van een der leiders van de liberale partij.
Eensklaps echter is de Vereenigde zitting nog voor
de sluiting bijeengeroepen en bet op 't laatste oogen
blik verschenen sectieverslag met regeeringsautwoord
bewijst dat er wel vele juridische opmerkingen en
bezwaren zijn gemaakt, maar dat in hoofdzaak het
ontwerp algemeene instemming heeft gevonden. De
Regeering heeft aan de meeste opmerkingen reeds
voldaan bij een gewijzigd ontwerp, zoodat de aanne
ming van de voordracht verzekerd is. De plotselinge
behandeling schijnt wel in verband te staan met den
toestand van den Koning.
Want, al loopt het gerucht dat de indiening der
Indische begrooting dit jaar veel vertragiugzal onder
gaan, gewoonlijk had ze plaats in de eerste week
van het samenzijn er wordt dit jaar waarlijk niet
gewacht op werk. Het Reglement van Orde der Ka
mer moet vernieuwd worden, voor 't loopend jaar zijn
nog verschillende ontwerpen ter behandeling overge
bleven, het onderzoek in zake de behandeling der
Slaatsbegrooting eisebt tijd en daarbij komen dan nog
de verschillende voordrachten die, als uitvloeisel van
de nieuwe Grondwet, verwacht kunnen worden.
Er is nog iets wat dit jaar de beraadslagingen lan
ger van stof zal doen zijn. In de laatste jaren waren
wij gewoon geraakt aan de wijze van be handeling der
zaken. De begrootingen b. v. leverden niet veel stof
tot ernstige overweging. Een enkel punt vond aan
stoot of toejuiching, maar de meeste posten waren
naar de administratieve sleur opgenomen. Thans heb
ben wij te doen met eene nieuwe orde van zaken, eene
nieuwe Regeering, die haar politiek moet doen blij
ken in haar voorstellen. Deze vereischon dus van zelf
strenger oplettendheid van de zijde der oppositie. En
vooral, waar de Regeering geneigd mocht wezen zich
aan excentriciteiten te buiten te gaan. Het gevaar
daarvoor bestaat, nu dit Ministerie een man als de
beer Keucbenius in zijn midden heeft. Bij het optre
den van dit Kabinet wees ik er reeds op dat Mackay
wel het hoofd, maar feitelijk Keuehenius de leider zou
zijn. De ervaring leerde het reeds. Terwijl de Minis
ter Mackay nog zeer weinig heeft getoond van eene
andere richting te zijn dan zijn voorganger wat
ik trouwens steeds heb betwijfeld, daar hij van nature
meer conservatief dan antirevolutionair mocht hee-
ten heeft de Minister Keuehenius reeds eenige
malen door daden bewezen dat hij zijne overtuiging
verlangt uit te spreken.
Wanneer dit nu nog geschiedde als door de bekende
voorbidding" voor het welzijn van den Gouverneur-
Generaal, dan zou men er vrede mede kunnen hebben,
al beschouwt men die Staatscourant-proclamatie ook
als een excentriciteit en al moet het uiterst vreemd
6ebijnen dat een Minister dergelijke proclamatie uit
vaardigt zonder zijn ambtgenooten te raadplegen.
Voor particuliere advertenties van den heer Keuehe
nius schijnt de Standaard" geschikter gelegenheid
dan de »Nederl. Staatscourant". En waar het een man
geldt van zoo hooge beteekenis als de Gouverneur-
Generaal, daar diende de Minister van Koloniën toch
ook rekening te houden met het gevoelen zijner ambt
genooten, wanneer hij zich ten zijnen behoeve tot de
natie wendde. Ging het bid-manifest-stelsel van den
beer Keuehenius op, ieder Minister zou zijne bijzon
dere protégés kunnen hebben die hij der natie ten
gebede" zou willen aanbevelen, en waar er dan geen
overleg had plaatsgehad, zou de Staatscourant" een
vreemd mengelmoes van vrome aankondigingen ver
toonen. In tusschen dat is de zaak van het Ministerie
dat moet weten of de Minister Keuehenius ten zijnen
aanzien niet zijn boekje is te buiten gegaan. De natie
moge de bid-advertentie in de Staatscourant" onge
past vinden, schade is er niet door berokkend, kwaad
is er niet mede gedaan.
Wèl daarentegen is dit het geval te achten met de
andere daad van den heer Keuehenius, het besluit,
waarbij het verbanningsbesluit van de heeren Sol en
De Sturler Jr. is ingetrokken. Men kent de geschie
denis. De heer Van Rees heeft beide heeren uit Indie
verbannen wegens de gebleken «gruwelen" op bet
land Tjiomas gepleegd tegenover de bevolking, gru
welen, die gepaard zijn gegaan met een opstand die
in bloed is moeten worden gesmoord. De zaak heeft
veel sensatie verwekt. Er was eene partij die den amb
tenaren der Regeering verweet de bevolking tegen de
landeigenaren te hebben opgezet, zelf verkeerd te zijn
opgetreden, wrok te hebben gekoesterd tegen de land
eigenaren. De landeigenaren waren zoo onschuldig
als duiven, volgens ben. Van die partij was de beer
Keuehenius het hoofd. In de Kamer heeft twee jaar
geleden de zaak een punt van ernstige overweging
uitgemaakt, en niettegenstaande het verzet van den
beer Keucbenius, die terstond de intrekking van het
verbanningsbesluit bad willen proclameeren, nam de
Kamer eene motie aan, waarbg geen afkeuring werd
uitgesproken over de handeling van den heer Van
Rees, maar een zachte dwang werd uitgeoefend om,
zoodra rust en orde op 't land Tjiomas hersteld waren,
de terugroeping te doen geschieden. Deze motie legde
de Gouverneur-Generaal eenvoudig naast zich neer,
en toen de heer Keuehenius verleden jaar daartegen
ernstig protesteerde had dit geen ander gevolg dan
dat de vorige Minister van Koloniën verzekerde dat,
als de tijd gekomen was, uitvoering zou worden ge
geven aan de motie. Nu treedt de heer Keuehenius
als Minister op en 't was dus te verwachten dat hij
recht zou doen aan Sol en De Sturler.
Dat hij de opheffing van de verbanning uitlokte is
wezenlijk geen reden tot ergernis. Een man uit één
stak als Keucbenius kon en mocht niet andei's doen.
Hij was bet aan zijn eer en zijn geweten verplicht.
Maar wat, ons inziens, in de hoogste mate onverant
woordelijk is, dat is de wijze waarop bij dit beeft ge
daan. Wetende dat de Gouverneur-Generaal van
Rees de terugroeping niet wilde onderteekenen en
dat die opwil alleen uit parti-pris zou voortvloeien is
volstrekt niet bewezentrouwens alle autoriteiten in
Indië stonden indertijd aan de zijde van den beer van
Rees dwong de heer Keucbenius (die zelf zoo vaak
zijn stem tegen eiken dwang verhief) den heer van
Rees zijn wil te volvoeren. Voor een oogenblik nu
daarlatende het nadeel voor het prestige van ons gezag
dat uit een dwangmaatregel op zulk een hooggeplaatst
ambtenaar moet voortvloeien, omdat daartegenover de
heer Keucbenius kan beweren dat rechtvaardigheid
nooit schaden kan aan 't prestige van het gezag,
komt ons de wijze waarop deze dwang werd uitge
oefend in de hoogste mate hatelijk, schadelijk en ver
raderlijk voor. De Minister Keucbenius bad zijn wil
kunnen doorzetten zonder den Gouv.-Gen. te kwetsen,
bij bad eenvoudig de opheffing aan den nieuwen
Gouv.-Gen. kunnen opdragen. Maar de heer van Rees
moest gekwetst worden. Er moest blijken dat op bevel
van den Minister de onwillige Gouv-Gen. zijn plicht
moest volbrengen. Nog voor dat Pynacker Hordijk
voet aan wal zette, moet van Rees op bevel van
den Minister zelf onderteekenen wat bij met vrjjen
wil niet onderteekenen kon. Ja, thans blijkt uit de
miuisterieele bladen, dat Keuehenius nog verder is
gegaan, en dat enkel otn te voorkomen dat van Rees
de uitvoering van het Opheflingsbesluit schorste, de
beer Sol is benoemd tot eene belangrijke Staatsbe
trekking in Indië, ingaande op een tijdstip vóór bet
vertrek van v. Rees. Nu was vau Rees au pied du mur
gezet; nu kon hij onmogelijk deu toegang tot Indië
weigeren aan een Regeerings-iimbtenaar, die met zijn
benoeinings-besluit in de hand Java's bodem betrad.
Indien werkelgk dit de eenige beteekenis is van de
benoeming van den heer Sol tot lid der Algemeene
Rekenkamer in Nederl.-Indië, dan is de daad van
Keucbenius gevonnisd als een bij uitstek unfairedé-
loyale 4daad. Dan heeft de man, die den nieuwen
Gouverneur-Generaal „voorbad" met voorbedachten
rade, zonder de minste noodzakelijkheid, een zede
lijke pijniging uitgedacht voor den oud-Gouv.-Gener.
dien hij onder het wiclit van zijn Ministerieele majes
teit wilde verpletterendan beeft de tegenwoordige
Minister van Koloniën een voorbeeld gegeven van
moderne inquisitie, van het aanwenden van heden-
daagsche duimschroeven en andere martelingen oin
zijn slachtoffer op zijn gemak langzaam te folteren.
