/lllllk/IISIIII NIEUWSBODE.
i\o. 5157 Dingsdug 17 November 1885. 42stc Jaarg.
WEGEN en VOETPADEN.
HERZIENING
Verschijnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATURDAG. De prijs per 3 maanden is 1,30, frauco per post 1,60.
ADVERTENTIËN, van 1—3 regels 30 Cts., meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden. Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
OPNEMING
VAN DE
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS der ge
meente Zierikzee brengen ter kennis van belangheb
benden, dat op den 23sten dezer maand en volgende
dagen van wege de gemeente eene
Algemeene Opneming
zal worden gehouden van de WEGEN en VOETPADEN
met de KUNSTWERKEN.
Zierikzee, den 9 November 1885.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd.
J. P. N. ERMERINS.
De Secretaris,
J. F. van der LEK de CLERCQ.
der belastbare opbrengst van de
ongebouwde eigendommen.
KADASTRALE GKMBKNTE WMiM.
De BURGEMEESTER van Zierikzee
Gelet op artikel 19 der wet van den 25 April 1879
(Staatsblad no. 89)
Brengt ter kennis van belangstellenden dat heden op
de Secretarie der gemeente, onder bijvoeging van de
kadastrale leggers en plans, voor een ieder ter inzage
gedurende dertig dagen zijn nedergelegd:
1.° een afschrift van de schaal van schatting,
2.° een opgaaf van de als typen geschatte eigendommen
waarin zijn vermeld het bedrag op de bedragen der
belastbare opbrengst voor die eigendommen per hectare
bepaald, de kadastrale grootte dier eigendommen, zoo
mede de gedeeltenbedoeld in de twee laatste zin
sneden van art. 4 der wet.
Onder opmerking verder
dat ieder, die bezwaar heeft tegen de schaal van schatting
of tegen de belastbare opbrengst van de als typen geko
zen eigendommen, de gronden daarvoor zelf of door een
gemagtigde aan de Commissie van bovengemelde her
ziening schriftelijk kan mededeelen in een ongezegeld
bezwaarschrift, hetwelk portvrijbinnen dertig dagen
tegen ontvangbewijs bij den ondergeteekende moet
worden bezorgd
dat bezwaarschriften en verzoekschriften, niet inge
zonden op de wijze of binnen den termijnhierboven
bepaald, naar de wet, buiten behandeling blijven.
Te Zierikzee den 14 November 1885.
De Burgemeester voornoemd,
H. G. MULOCK HOUWER, Weth. I.B.
Nieuwstijdingen.
Een rijk Californiër, de Senator Stanford, schonk
onlangs uitgestrekte grondenter waarde van 5
millioen dollars (ƒ12,500,000.) aan dien Staat, voor het
stichten van een hoogeschool, ter nagedachtenis van
zijn overleden zoon.
Hij zal nu nog 15 millioen dollars (ƒ37,500,000) in
geld geven, om die hoogeschool tot een brandpunt
van geleerdheid en beschaving in Californië te maken,
door de voornaamste geleerden van de wereld der
waarts te lokken voor zoover dit door geld gedaan
kan worden.
De nieuwe hoogeschool wordt gesticht in de ver
blijfplaats van den heer Stanfort, op 30 mijlen afstands
van San Francisco.
Jbevvt®.
Belgrado, 14 Nov. Daar de Bulgaren de divisie-
Porava op Servisch gebied zonder reden aanvielen,
verklaarde Servië aan Bulgarije den oorlog. De militaire
operaties zullen onmiddelijk beginnen. De Koning zond
gisteren het volgend telegram aanRhangabé: De com
mandant van de 1ste divisie en cle autoriteiten aan de
grens berigten tegelijkertijd dat de Bulgaarsche troepen
heden 13 Nov., te half 8 's morgens de stellingen, in
genomen door een bataljon van het 1ste regiment
infanterie, op Servisch gebied in den omtrek van Va-
lassina aanvielen. De Regering beschouwt dezen onge-
motiveerden aanval als een oorlogsverklaring. Ik verzoek
u aan den Min. van Buitenl. Zaken van Bulgarije te
berigten dat Servië, de gevolgen van dezen aanval
dragende, zich beschouwt te zijn als in staat van
oorlog met Bulgarije, van af Zaturdag 6 uren 's mor
gens.
ZNTisch, 13 Nov. Tengevolge van een ongemoti-
veerden aanval der Bulgaarsche troepen en haar door
dringen op Servisch gebied, is de heer Rhangabé te
Sofia last gegeven, aan de Bulgaarsche regering te
verklaren, dat de koninklijke regering die handelin
gen met een oorlogsverklaring beantwoordt.
14 Nov. Officieel is nu bekend gemaakt, dat de
Minister van Buitenlandsche Zaken, Garaschanin, den
gezant, Rhangabé te Sofia heeft opgedragen aan de
Bulgaarsche regering te verklaren, dat Servië op de
Bulgaarsche uitdaging met een oorlogsverklaring heeft
geantwoord. De Koning is 's nachts ten 1 ure naar
Pirot vertrokken om het opperbevel over het leger op
zich te nemen.
iPuitsthlttttlï.
In het sOeaterr. landwirthsch. Wochenblatt" leest
men het volgende omtrent een middel om paarden het
slaan en het bijten af te leeren.
Teneinde een paard het slaan af te leeren, hing men
er, terwijl het op stal tusschen vaste schotten stond,
met behulp van katrollen en touwen, een tamelijk vast
gestopten stroozak achter, en wel zóó digt, dat deze
de kogels aanraakte. Natuurlijk sloeg het paard daar
naar, doch even natuurlijk kwam de stroozak terug en
gaf deze aan het paard een slag. Dit spel herhaalde
zich bijna een uur lang, gedurende welken tijd het
paard zich onafgebroken vermoeide om zijn halstar rig
terugkeerenden tegenstander weg te slaan. De zak werd
nu ter hoogte van het spronggewricht opgetrokken.
Opnieuw sloeg het paard, doch minder hevig dan te
voren en hoogstens een dozijn malen. Daarna eindigde
het reeds den strijd. Nu werd de zak tot de Achilles
pees opgeheschen. Het paard liet hem geduldig hangen,
ook toen hij tot de billen werd opgetrokken. Hier
bleef de zak een uur hangendaarna werd hij, nu
sneller, dan langzamer op en neer bewogen, zóó dat
hij bet paard voortdurend aanraakte. Dit werd ge
willig, zonder opnieuw te slaan, verdragen.
Later werd vernomen, dat het paard na deze kuur
nooit weer geslagen heeft.
Een eenigszins barbaarsch, doch practisch middel
N. het bijten af te leeren, werd als volgt in toepas-
N^ragt.
-7
Een jonge hengst beet als een wolf. Nadat alle ge
bruikelijke middelen te vergeefs waren beproefd, nam
men een tamelijk groot stuk vleesch, omgaf dit met
een kokend heet meeldeeg, wekte het paard tot bijten
op en liet het toen in het op een stompe houten vork
gestoken vleesch met zijn heete omhulsel bijten. Vree-
selijk verschrikt en over zijn geheele ligchaam bevend,
vloog de hengst achteruit. Natuurlijk had hij zijn mond,
lippen, tong en kaken erg gebrand; gedurende bijna
14 dagen moest hij met vloeibaar voedsel worden onder
houden, doch onder eene zorgvuldige behandeling ge
nazen de brandwonden vrij spoedig en het dier beet
daarna nooit weer.
Een jong Engelschman, de zoon van een Londensch
bankier en als „volontair" werkzaam op een kantoor
te Franktort a/M, heeft zijn patroon, die eenige aan
merkingen op zijn werk maakte, in zijn woede daar
over met een vrij groot kasboek op het hoofd geslagen.
De man viel bewusteloos op den grond en werd eerst
na een half uur weer bijgebragt. Hij zou een gereg-
telijke vervolging tegen den jonkman hebben ingesteld,
maar diens vader, wien men terstond berigt gezonden
had, voorkwam dat door het onmiddelijk betalen van
een schadeloosstelling van 250 pd. st.
JFtttwfert jfe.
Een der merkwaardigste hoornen van Europa, de
vijgeboom in het Capucijner klooster te Roscoff, staat
op het punt om in 't openbaar verkocht te worden
met den aangrenzenden grond en tuin. Deze boom, die
in 1621 geplant werd, beslaat een oppervlakte van
484 vk. meters en kan 200 menseli6n bevatten.
Sneelt13 Nov. Alhier is gisteren in eene ver
gadering van „Burgerpligt" de heer Heldt opgetreden.
Hij erkende, dat wanneer men geleerde mannen zocht,
er velen waren, boven hem verheven. Hij zag in zijne
candidatuur slechts eene waardeering van de arbeiders
beweging, aan wier hoofd hij de eer had te staan. In de
Kamer werden door meesters in de regten, letteren
enz. en allerlei wetenschappen, elkander formules en
thema's naar 't hoofd geslingerd, en met al hunne
geleerdheid vergeten zij wat voor het belang van het
Nederlandsche volk noodig is of blijken zal noodig te
zijn. In de Volksvertegenwoordiging ontbraken er maar
al te veel, die de behoeften van het volk kenden.
Spreker noemde de heeren van Houten, Borgesius,
Wybenga en Gratama. Maar naast dezen behoorden
mannen zitting te hebben, die pleiten voor de be
langen van het arbeidersvolk. Als spreker mogt gekozen
worden, zal hjj nooit vergeten, krachtens welke be-
teekenis hem het mandaat werd opgedragen.
De heer Heldt zette de bedoeling der beweging
uiteengeen strijd tegen het kapitaal, maar zamen-,
werking met het kapitaal. Zij acht uitbreiding van
stemregt volstrekt noodzakelijk. Zij verlangt algemeen
stemregt, met uitsluiting van militairen beneden den
rang van onderofficier, gevangenen, krankzinnigen,
„vaste" bedeelden. Hij sprak vóór eene inkomsten-be
lasting maar tegen eene bezuiniging op de kosten van
het onderwijswél op die van Oorlog en Marine. Hij
verklaarde zich een beslist voorstander van het onver
anderd laten van art. 194.
Amsterdam, 14 Nov. Gisteren op den gewonen
audiëntiedag, vervoegden zich de sociaal-democraten
Sauer en Heijer, en daarna Geel, bij den Burgemeester
op het Raadhuis.
De eersten vroegen raad, wat er ten aanzien van de
werkeloozen kon gedaan worden, daar verbetering in
den toestand dringend noodig was. Evenals bij een
dergelijke vraag van de bestuurders der vakvereenigin-
gen, antwoordde de Burgemeester ook nu, dat hij
hieraan niet veel doen konwat mogelijk was, werd
reeds gedaan. Het houden van optogten, het opwekken
van demonstratiën konden echter in deze niets goeds
bewerken.
Ook aan Geel ontried de Burgemeester later het doen
van een demostratie alsn die van verleden Maandag
Laatstleden Zondag vond een werkman, behoo-
rende tot het poetspersoneel aan het station Wester dok
te Amsterdam, in een der wagens van de Oosterspoor
een belangrijke som aan bankbiljetten. Tot nog toe
heeft de eigenaar daarvan zich niet aangemeld.
Arnhem, 15 Nov. Jeanne Lorette is gisteren hier
aangekomen. Haar vertrek was geheim gehoudende
stukken waren gereed voor 's Bosch, doch bij vertrek naar
den trein werden zij voor andere verwisseld. De gevange
nis alhier, wordt dank zij het uitmuntende beheer van den
directeur, als een model beschouwd en is daarom voor
de veroordeelde bestemd geworden.
Aan het station alhier door een vigelante afgehaald,
op welk imperial een hoedendoos stond, had men
weinig erg in het overbrengen. De gevangene gedroeg
zich zeer gelaten, was eenvoudig gekleed en onderwierp
zich in de gevangenis gewillig aan het voorgeschrevene.
Zij zal haar cel gemeenschappelijk met anderen moeten
deelen.
Z. M. de Koning, begaan met het lot der werke-
looze boerenarbeiders op de Veluwe, tracbt thans hierin
te voorzien. Nadat eerst de arbeiders van Wiesselaan
verdiensten werden geholpen met graafwerk in de bij
het paleis het Loo gelegen velden, heeft Z. M. thans
ook voor de arbeiders van Uddel bezigheid weten te
vinden, en zijn Woensdag zeven en-twintig van hen
aan werk geholpen. Hunne taak is, den bouwgrond
van de bekende, maar sedert den aanvang dezes jaars
gesloopte uitspanning en bouwplaats „Het Aardgat,"
aan den grindweg van Apeldoorn naar het Uddeler-
meer gelegen, met de bijliggende velden om te spitten
en voor de houtcultuur geschikt te maken. Men hoopt
nu, dat voortdurend zacht winterweder de werkzaam
heden moge begunstigen. Sneeuw en vorst zouden de
goede bedoelingen des konings en de beurzen der
werklui zeer benadeelen.
Rotterdam, 14 Nov. Gisterennamiddag heeft
op een hofje in de Hartmanslaan een brutale dief
stal plaats gehad. Terwijl de bewoonster, vrouw Lems,
een boodschap deed bij haar zoon, die op den Binnen
weg een herberg houdt, heeft een onbekende de deur
met een valschen sleutel geopend, is tot het binnen
vertrek doorgedrongen, en heeft hier, met verbreking
van de sloten aan de linnenkast, alles medegenomen
wat van zijn gading was. Naar men zegt moet het ge-
stolene nog al een belangrijke waarde vertegenwoordigen
als duizend gulden aan bankpapier, eenige gouden en
zilveren voorwerpen en eenige stukkeu linnengoed.
f TeriieusBeii, 14 Nov. Donderdagavond trad
alhier in het kerkgebouw der Chr. Ger. Gemeente als
spreker voor „de Unie." eene school met den bijbel, de
heer van Goor, predikant te Nieuwendijk bij Gorinchem,
op. Naar aanleiding van Efeze 6 4, wekte hij zijn
hoorders op om hunne kinderen overal daarvan
verwijderd te houden waar Gods woord niet als
rigtsnoer wordt genomen en beval hun, hen wijzende
op den eisch in zijn tekst vervat, de bijzondere school
boven de openbare aan.
De gehouden collecte bragt ruim 40 op, waarvan
na aftrek der kosten, eenige kinderen van onvermo-
genden, op de chr. school alhier zullen worden geplaatst.
Woensdagnamiddag kwam alhier binnen het
Engelsche stoomschip Watlington, komende van West-
Point en bestemd naar Gent. Het schip is bemand
met 22 koppen, en geladen met katoen. Het was voor
de le maal dat zeeschepen van zoo groot eene afmeting
te Gent binnenkwam en het was daarom, dat men
die gebeurtenis, beschouwende als een begin van de
wederherleving in den aldaar eertijds zoo bloeijenden
handel, feestelijk wilde vieren. Donderdagmorgen van
hier vertrokken, werd het schip met klokkenspel en
kanongebulder ontvangen en begaven Burgemeester
en Schepenen zich aan boordden kapitein en reeder
werden een verguld zilveren herinnerings-medaille
aangeboden met toepasselijke inscriptie, terwijl er een
lunch in de groote kajuit werd gegeven. Een 2e
schip, geladen met katoen, het zeilschip Beatrice Habenir,
wordt te West'Point voor Gent bevracht, en men
verwacht, dat ook weldra Bchepen met graan uit
Amerika derwaarts zullen komen. Mogt die verwachting
worden verwezentlijkt, dan zal naast Gent ook onze
plaats hiervan zijn voordeel genieten.
Yerseke, 15 Nov. Vrijdagavond werd door den
Gemeenteraad de rekening van het algemeen Armbe
stuur over 1884 goedgekeurd in ontvang op ƒ7851,1672
en in uitgaaf op 3498,49 /s; het goed slot bedraagt
dus 4352,67. De begrooting van hetzelfde bestuur
voor 1886 werd mede goedgekeurd in ontvang en uit
gaaf op ƒ9560,891/». Verder werd besloten, behoudens
goedkeuring van Gedeputeerde Staten, telkens voor 4
weken onderhands te verhuren een gedeelte van het
ziekenhuis.
Nog werd vastgesteld eene verordening op heffing
en invordering van het vergunningsregt op den klein
handel in sterken drank.
Het regt is bepaald op 10 voor iedere 50 huur
waarde.
De heer N. A. Th. van Bakergem zal den 16
Nov. zijne betrekking als onderwijzer aan school no. 2
aanvaarden.
Vrijdag had de schooljeugd een ware feestdag.
Nadat de kinderen van beide scholen zich te 2 ure in
de dorpsschool hadden vereenigd, werd den nieuwbe-
noemden burgemeester door den heer Z. Bouwens aldaar
een hartelijk welkom toegeroepen. De kinderen zongen
eenige toepasselijke liederen en werden vervolgens op
melk, koekjes en andere ververschingen onthaald. Tot
verpoozing maakten de kinderen, ruim 500 in getal,
onder geleide van de onderwijzers, eene wandeling van
het dorp naar Yersekendam en terug. Het feest is tot
aller genoegen afgeloopen.
Goes, 15 Nov. De zangvereeniging „Excelsior"
heeft hare gunstige reputatie op uitstekende wijze ge
handhaafd. Het eerste concert in dezen winter is uit
muntend geslaagd. Vooral „das Lied von der Glocke"
van Schiller had buitengewoon succes.
Het publiek was zeer talrijk opgekomen, al te talrijk
zelfs, zoodat wij den directeur in bedenking zouden
willen geven, wat minder goedgeefsch te zijn met
invitaties.
Ondank is 's werelds loon. Wie onzer ondervond
dat niet in zijn leven Maar zeker nooit iemand meer
dan de heer N. M. Bosdijk. Jaren achtereen behartigde
hij ten koste van zijn tijd en zijn geld de belangen
der Goesche belastingschuldigen. Brochures, adverten-
tiën zelfs moesten de ingezetenen aan het verstand
brengen, dat ons gemeentebestuur zelfs geen flaauw
begrip heeft van finantieel beheer. Als een wachter op
Zion8 muren, als een Cerberus aan den ingang dei-
onderwereld, is de heer B. altijd op zijn post. En nu
zou men overal elders een zoodanig wakker strijder
een zetel in den raad hebben aangeboden, maar dat
zelfs heeft men hier niet gedaan. Is 't wonder, dat de
heer Bosdijk er de bijl by neerlegt Velen zouden
dat in ziju geval reeds eerder gedaan hebben
Woliaai*tsilijk, 14 Nov. Voor de keuze van
leden in het kiescollegie bij de Hervormde gemeente
alhier, was ditmaal strijd, niet om beginselen, maar
alleen personeel. Bij de stemming op den 2 dezer, be
haalden de heeren J. van Damme, P. van de Linde en
D. W. den Herder, respectievelijk met 40, 38 en 35
stemmen, de volstrekte meerderheid en werden alzoo
herkozen. De 23 stemmen, welke de heer J. Noteboom
verkreeg, werden niet toereikend geacht, uit hoofde
men een vijftal stemmen, uitgebragt op leden van het
Collegie, wier zittingtijd nog niet verstreken is, in
plaats van die van onwaarde te verklaren, als geldig
beschouwde, zoodat hij in herstemming gebragt werd
met D. Vleugel, die 14 stemmen had bekomen. Tegen
deze handeling werd door 8 stemgeregtigden geprotes
teerd, doch het classicaal bestuur van Goes beslist,
dat, ja wèl die 5 stemmen ongeldig waren, doch dat
men niet te letten had op de uitgebragte stemmen,
maar alléén op het getal ingebragte stembiljetten,
zoodat de herstemming op 13 dezer moest doorgaan.
Eene bijzondere belangstelling openbaarde zich nu
hierbij, daar het gansch ongewone getal van 67 stem
briefjes werd ingeleverd, waarvan 2 van onwaarde. Op
glansrijke wijze werd nu de heer J. Noteboom mede,
met 42 stemmen, herkozen, terwijl D. Vleugel er 23
bekwam
Eene vacature, in het collegie ontstaan, moest bij deze
gelegenheid alsmede worden aangevuld, waar toegekozen
is de heer N. Valkier Nz., die bij de eerste stemming
21, en nu bij de herstemming met D. Vleugel, 56
stemmen erlangde.
Dreïsclior, 14 Nov. Heden vereenigden zich
een 20tal kiezers en belangstellenden, ten einde de
oprigting eener liberale kiesvereeniging te bespreken.
Ruim 20 personen verklaarden zich bereid tot de ver-
eeniging toe te treden. Bij acclamatie werd tot voor
zitter gekozen de heer P. Goemans, die het initiatief
tot oprigting had genomen. Bij volgende stemmingen
werden gekozen J. M. Klompe als vice-voorzitter, de
heer J. M. Snouck als secretaris-penningmeester en de
heeren J. M. Goemans en A. der Wljluwen als be
stuursleden.
Hoewel de wenschelijkheid eener zamenwerking met
Zonnemaire niet kon ontkend worden, werd bij stem
ming uitgemaakt tot eene vereeniging daarmede niet
over te gaan. Moge in vele gemeenten gehoor gegeven
worden aan de uitnoodigingen, door de liberale kies
vereeniging te Zierikzee gedaan Alleen door eendrag-
tige zamenwerking kan het groote doel bereikt worden.
Nieuwerkerk, 14 Nov. Heden had alhier
een droevig ongeluk plaats. De landbouwerszoon W. T.
reed met eene driewielskar tegen een telegraafpaal
aan, zoodat hij er voorover uitviel. Bewusteloos en
hevig bloedend werd hij huiswaarts gebragt. Men
vreest voor het behoud van zijn leven.
Zierikzee, 16 Nov. Naar wij vernemen, heeft
J. S., boerenknecht te Dreischor, hooger beroep aange-
teekend tegen het vonnis der Regtbank alhier, waar
bij hij (in zake het bekende rijtuigongeluk) is veroordeeld
tot 3 maanden celstraf en geldboete.
Indien in de avonden van 26 tot 28 November
de lucht onbewolkt is, zal men waarschijnlijk een prach-
tigen sterrenregen kunnen waarnemen. Omstreeks dien
tijd gaat nl. de aarde elk jaar door de baan der komeet
van Bieladit jaar ontmoet zij vermoedelijk, even als
in 1872 dan een gedeelte der komeet zelve, waardoor
stukjes van dit kemelligchaam als sterren op dejaarde
kunnen vallen. Dit jaar nadert de aaarde de kern der
komeet nog digter dan in 1872. Intusschen kent men
noch den loop der komeet, noch de eigenaardigheden
van haar zamenstelling voldoende, om met volkomen
zekerheid te kunnen aankondigen wanneer precies
I het verschijnsel zich zal vertoonen en in welken om
vang. Daar de maan in het laatst dezer maand laat in
den avond opgaat, zal men in den vooravond het ver
schijnsel het best kunnen waarnemen.
Uit Londen wordt berigt, dat Yan Rijsselberghe
veroordeeld is om binnen vijftien dagen uitgeleverd te
worden.
De welbekende wielrijder, de heer E. Kiderlin te
Delfshaven heeft een weddenschap aangegaan, om den
21sten dezer maand, des avonds te 9 uren per rijwiel
te vertrekken van Delft naar Leeuwarden, waar hij
den volgenden avond te 5 ure zal moeten zijn aange
komen
KERKNIEUWS.
Door het kiescollege der Herv. Gem. te Zierikzee is
jl. Vrijdagavond uit het vroeger gemelde zestal van
predikanten het volgende drietal geformeeerdDr.
Roessingh te Hemmen, Dr. Herderschee te Borculo en
Dr. v. d. Meulen te Veendain en daaruit onmiddelijk
beroepen Dr. P. H. Roessingh te Hemmen (Drenthe).
Aanstaanden Donderdagavond te 6 uur zal de heer
Goor, predikant bij de Chr. Geref. gem. te Almkerk
(N.-Br.) op verzoek van het locaal comité der Unie
alhier in de Hervormde kerk te Yerseke om te spreken
over de belangen van het Christelijk Onderwijs.
De beroepen predikant te Eikerzee, Ds. G. van der
Hoeven, zal op 6 Dec. a. s. zijne intrede doen, na be
vestigd te zijn door Dr. Heringa van Renesse.
De Cand. J van der Spek, heeft bedankt voor het
beroep naar Sirjansland en dat naar St. Anthonie-polder
aangenomen.
Raagsche Brieven.
Den Haag, 15 November.
En zoo ging reeds de derde Minister heen uit het
Ministerie, dat aan het tegenwoordige voorafging en
dat zoo groote zaken wilde tot stand brengen Eerst
Klerck, toen Modderman, nu van Lynden De keer
Vissering, die om gezondheidsredenen zijn portefeuile
nederlegde, overleeft hen allenHet was eene goede,
edelmoedige, dankbare gedachte van den heer Van
Kerkwijk den heer Van Lynden te herdenken in de
zelfde zaal, waar hy zoo dikwijls lauweren behaalde,
en zeker was deze overledene geen alledaagsch staats
man, hij deed aan de Engelsche Ministers denken, scherp
van geest, breed van opvatting, en vol fijnen geest.
Van het triviale had hij een gruwel. Tot zelfs in zijn
stijl, in zijn spreekwijze, kwam het „noblesse oblige"
uit. Vooral was dit juist, wat de heer Van Kerkwijk
sprak, dat er geen voorbeeld is dat aan een Minister
zulk vertrouwen is gegeven als aan hem, toen men
hem de macht gaf alle rechtscollegiën te ontslaan en
wederom zaam te stellen. Intusschen was dit minder
juist, dat de heer Van Lynden eene rechterlijke orga
nisatie tot stand bracht. Dit heeft hij niet beproefd
alleen de rechterlijke indeeling. Ook is het mij niet
zeer duidelijk, op welke maatregelen de heer Van
Kerkwyk zinspeelde, die den heer Van Lynden zouden be
let hebben, al wist hij dat zij door eene tijdelijke meerder
heid zouden zijn aangenomen, „maar naderhand door
het volk betreurd." Dat kan toch wel de rentebelas
ting van den eigen ambtgenoot van den heer Van
Lynden, den Minister Vissering, zijn geweest?
Na de groote diensten te hebben herinnerd, welke
de heer van Lynden aan den Koning heeft bewezen
(men zal zich herinneren, dat hij ook de bijzondere
raadsman van Prinses Hendrik na den dood van haren
gemaal is geweest) stelde de heer Van Kerkwijk de
vraag"En wat nu Weldra zullen wij geroepen worden
de grondwet te herzien. Wat staat ons dan te wachten?
Zullen er stormen opsteken, zal het schip van staat
wellicht stranden? In het slot van zijne rede kwam
„schip van staat" telkens bovendrijven. Ongelukkig
schipwat zal er van komen. Wij hebben niets dan
schipbreuken in den laatsten tijd economische, sociale,
politieke. Bijkans geen vorstenhuis meer; een van de
kandidaat-regenten nu wederom verdwenenonze
uitstekende staatslieden achtereenvolgens heengegaan.
Bij zijne optreding twee jaren geleden lag de kracht
van den Minister Heemskerk in de zwakheid der tegen-
party zal in de volgende jaren zijne kracht gelegen
zijn in de armoede van staatslieden
En toch zijn de beraadslagingen over de Indische
begrooting, die nu reeds eene geheele week hebben
geduurd, voortgezet. Welke zaken ook bij de behande
ling van die begrooting ter sprake komen (en zij zijn
vele) nog belaugrijker dan alle zaken zijn de personen, dat
is de persoon van den Gouverneur-Generaal en de persoon
van den Minister van Koloniën. De eerste persoon werd
door den heer Van Gennep in debat gebrachtde
tweede persoon bracht zich zei ven in debat. Nu de
heeren Van de Putte, Van Rees en Van der Hoeven
de Tweede Kamer hebben verlaten en de conservatieve
koloniale specialiteit Wintgens van het parlementair
tooneel is afgetreden, waren het de heeren "Van Gennep,
W. K. van Dedern en Keuehenius, die de eer der dis
cussie moesten ophouden. Van deze drie specialiteiten
was ditmaal de geestigste, de moedigste de afge
vaardigde uit Rotterdam, de heer Van Gennep. Wie
is de heer Van Rees vroeg de spreker uit Rotterdam,
en hij bedoelde te vragen: wie is hij thans 1 Wie hij
geweest iswas voor niemand een geheim. „De persoon
van den heer Van Rees vertegenwoordigde op koloniaal
gebied een beginsel. De verbazing zelf, dat hij door
het Kabinet-Heemskerk werd benoemd, bewijst dat in
hem gezien werd eene incarnatie van de vrijzinnige
koloniale richting. En niet slechts eene van de gewone
soort, maar de bekwaamste, de meest beproefde, de
meest geëerde, de, meest gezaghebbende incarnatie,
waardig om, als tegenhanger van een Van den Bosch,
onder de beeltenissen van de Landvoogden van Indië,
die het paleis van Weltevreden versieren, te worden
opgenomen." De heer Van Rees is een ander man ge
worden sprak de heer Van Gennep voert zijn
programma van 1863 niet uit. Het werd tegengesproken
door den heer Sprenger van Eyk, maar deze kon met
al zijn spreken den indruk niet uitwisschen, dat de
heer van Rees een ander man was geworden. Ja, zijde
lings werd dit door hem erkend, toen hij de onvoor
zichtigheid had zich dus uit te laten„De heer Van
Rees wist door zijne persoonlijkheid, door zijne kennis
en groote ervaring indruk te maken. Eene meening
door hem voorgestaan, had kans op succès en dan was
het zoo aanlokkelijk voor hen die in het algemeen in
dezelfde richting zich willen bewegen, maar toch
veel verder gaan wildenof niet zoo verstandig
en met zooveel staatsmansbeieid onderscheiden, met
hem onder ééne vlag te zeilen. Dit ging jaren
lang goed, en toen nu de staatsman Van Rees
geroepen werd om zijne beginselen toe te passen,
kwam het verschil voor den dag, en bleek dat zij, die
onder zijne vlag hadden medegevaren, niet hetzelfde
wenschten wat hij wenschte. Sommigen namen het
plan kwalijk, maar zij hebben het zich zeiven en niet
den heer Van Rees te wijten." Scherp, maar niet on
verdiend was het antwoord van den heer Van Gennep
op die laatste van de zijde van den Minister zeer on
handige, tirade„Ik betwijfel of de Gouv. Gen. die
woorden van den Minister zal onderschrijven, te minder,
omdat die sommigen zonder eerzucht en dus volkomen
te goeder trouw waren, terwijl van den anderen kant
het rechtmatig verlangen van den heer Van Rees om
aan het hoofd der Indische Regeering te staan, ten
einde naar men meende, de gemeenschappelijke begin
selen iu uitvoering te kunnen brengen, niet kan worden
ontkend. Bovendien, wat willen die koloniale Fausten
tegenover dien, volgens den Minister, kolonialen
Mephistoles? Wat anders dan dat gewerkt worde
in de richting van artt. 56 en 57 van het Regeerings-
reglement?" En wat antwoordde nu wederom de Mi
nister? Dat die artikelen 56 en 57, de oplossing der
Gouvernements-koffiecultuur in eene volkscultuur en de
beperking der heerendiensten bedoelende, moesten worden
toegepast, al naar mate de gelegenheid dit medebracht,
al naar gelang van de omstandigheden en gebruik
makende van den geldelijken toestand. Al schryft de
wet vermindering van heerendiensten voor, feitelijk
mochten en moesten zij vermeerderen. Ziedaar de liberale
koloniale politiek van mannen als Van Rees en
Sprenger Van Eyk! Voorheen pleegde men te zeggen:
de conservatieve koloniale Ministers worden liberaal
als zij aan het roer komen. Sedert de optreding van
het derde Ministerie Heemskerk zou men kunnen
zeggende liberale koloniale bewindslieden worden
conservatief als zij de teugels van Nederland of
Indië aanvaarden
De heeren Modderman en van Lynden uit de rij der
stervelingen en dus uit die der staatslieden weggevaagd
de heeren Van Rees en Sprenger Van Eyk, in wie
ook eenige staatmanskunst lag, bezig hunne beginselen
te verloochenen: blijf dus alleen de heer Heemskerk
over. En zie hoe onze premier bezig is zijn kruit
te verschieten Men was er op voorbereid, „dat het
voorstel tot wijziging van art. 194 in aantocht was.
En wat stelt nu de heer Heemskerk voor „Niet de
godsdienstige begrippen van allen die op de school
zouden kunnen komen, behoeven te worden ontzien
doch de schoolgaande leerlingen en hunne ouders hebben
recht te vorderen, dat de onderwijzer over godsdiens
tige zaken niet krenkend voor hunne gevoelens zal
spreken tot zijne jeugdige toehoorders, die hij weet
dat tot een ander kerkgenootschap behooren of in het
algemeen voor het godsdienstig gevoel kwetsende woor
den zal bezigen." Derhalve, indien de onderwijzer
maar niet krenkt en kwetst, mag hij op de school
godsdienstige zaken mededeelen. De neutrale school
wordt eene confessioneele, zoolang op die school geen
kinderen gaan, wier gevoelens door dit godsdienst
onderwijs worden gekwetst.
Ook het „overal" van art. 194 laat de Regeering
vallen. Het zal nu heeten„In of voor elke gemeente
wordt lager onderwijs gegeven, voldoende aan de be
hoefte der bevolking. Het wordt, voor zooveel daarin
(namenlijk in die behoefte) niet op andere wijze voorzien
is, van overheidswege gegeven in openbare scholen."
En wanneer is in die behoefte, op andere wijze voor
zien „Of en in hoever dit het geval is (zegt de toe
lichting) zal dan volgens de bepalingen der wet, de
Regeering, door het schooltoezicht voorgelicht be
slissen." Wat zal het gevolg !zijn van die zooge
naamde verbetering Dat het aan de tijdelijke
meerderheid zal overgelaten zijn te bepalen, wan
neer en waar de openbare school kan worden ge
mist. En zoo zal het dan, even als in België, kunnen
gebeuren dat de openbare scholen bij honderden worden
opgeruimd, omdat de Regeering „door het schooltoe
zicht voorgelicht", beslist, dat er op andere wijze in
de behoefte is voorzien. Nu de heer Heemskerk
zulk een voorstel doet, uitermate geschikt om het
volksonderwijs onder den voet te halen en de minder
heden te verdrukken, speelt hij een slechte kaart uit.
Enmisschien toch ook (zoo als ik sommigen hoorde
beweren) een goede, want door telkens een ander plan
voor te dragen, houdt hij èn de grondwetsherziening
èn zich zei ven staande. Wat is de grondwetsherziening,
nu de heer Heemskerk nooit anders dan een bliksem
afleider is geweest? Geen wonder dat bijkans alle li
berale kiesvereenigin gen in den lande zich hand
aan hand tegen deze wijziging van art. 194 der Grondwet
verzetten, eu de uitbreiding van het kiesrecht niet
tot dien prijs willen koopenV.
Gemengde Berigten.
Te Zierikzee kan weder een katten-proces gewacht
worden. Een koopman verkocht aldaar een kat voor
een konijnhij zou er een koopje aan geven en leverde
poesje voor 40 Cts. Het bedrog werd echter ontdekt,
het beestje in beslag genomen en de eerlijke koopman
zal wegens „vergissing" worden vervolgd. Zeldzaam!
Op aanstaanden Vrijdag zullen ter zitting der Regtbank
„zure Krieken" worden geveild. De braafste man der
wereld, Hubertus, zal als afslager optreden. Dezer
dagen kwam de bode van een begrafenis-fonds by
iemand om de contributie. „Hoor eens," zeide de man
tegen den bode, hier hebt ge uw geld, maar ik schei
er meê uitik en mijn vrouw zijn nu al vijf jaar in
de beurs en wij hebben er nog nooit een cent uit ge
trokken." Een onderwijzer had zijne leerlingen aan
het verstand gebragt dat men ongelijknamige groot
heden niet bij elkander kan optellen en dat bijvoor
beeld twee paarden en twee koeyen te zamen geen
vier paarden of vier koeyen kunnen uitmaken. „Maar
meester," riep de jeugdige spruit van een melkboer,
„van twee kan melk en twee kan water maakt mijn
vader toch vier kan melk." De meester zweeg. Te
Londen is een goed georganiseerde dievenbende ge
snapt. De hoofden er van zijn mannen met kapitaal
en ware kunstenaars in het vakde uitvoerders der
operatiën staan onder hunne bevelen en krijgen eene
vaste bezoldiging. Gestolen goederen worden niet ter
stond aan de markt gebragt, eerst moet de zaak zijn
doodgebloed en niemand meer denken aan de jaren te
voren zooveel besproken diefstal. Een vader, die
zijn zoon een gevoelige tuchtiging had toegediend,
zeide daarop tot hem „ik hoop dat dit voor u een
les mag zijn." „Ja," zeide de veelbelovende knaap, „ik
gevoel het duidelijk, dat het zaliger is te geven dan
te ontvangen." Te Yerseke zal eerstdaags worden
opgevoerd een blijspel in 4 bedrijven1ste bedrijf de
man met de pruim; 2de bedrijf, de vronw, wandelende
met hare nachtmuts3de bedrijf, Kaatje, op bezoek
achter de schuur4de bedrijf, de gekke knecht op den
wagen. Kaarten zijn te bekomen in het koffijhuis.
Een boerenzoon in den Nassaupolder, wordt aangeraden
om geen brieven meer te schrijven aan Frinslandsche
meisjes,
"Want, hoe ook bekeken,
'tls een ventje vol gebreken,
En 'tis ons allen wel bekend,
Met veel beweging, maar weinig geld.
„Wel wel" zegt een meisje te Scherpenisse, „wat
ben ik toch blij, dat mijn oude vrijer weer gearriveerd
is, maar 't is jammer dat hij niets van mij wil weten."
Te Wolfsdorp is Keesje met zijn bril reeds koopman
in uijen en aardappelen geworden. Is het om dat
vak te leeren tegen dat de duitjes op zijn, of is het
om de man, die er zijn brood mede verdient, te bena
deelen, omdat hij dezen zomer niet wilde kiezen naar
den wensch van hem
Stoomboot „ZEELAND."
■J» JE JEQ S TT
Zierikzee en Rotterdam
EN TUSSCHENGELEGEN PLAATSEN.
NOVEMBER 1885.
Van ZIERIKZEE: Van ROTTERDAM:
Dingsd. 17 'smorg. 8.u. Woens. 18 'smorg. 10.u.
Dond. 19 8.Vrijd. 20 10.
Zaturd. 21 8.|Maand. 23 10.
De Directeur,
A. van GASTEL.
