/Illllh/IIMMI NIEUWSBODE.
No. 5152.
Dingsdug 22 September 1885.
42ste Jaarg.
Burger-Avondschool.
Verschijnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATURDAG. De prijs per 8 maanden is 1,30, franco per post f 1,60.
ADV ERTENTIËN, van 13 regels 30 Cfcs., meerdere regels 10 Gts.kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voorraiddags 10 ure bezorgd worden. Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
De COMMISSIE van TOEZIGT op bet MIDDEL
BAAR ONDERWIJS te Zierikzee maakt bekend, dat
bet examen voor ben die wenschen toegelaten te wor
den tot de lessen op de A.voii<lseliool,
zal plaats bebben op Woensdag' den 30
September des avonds te zes ure,
en dat belanghebbenden zicb vooraf in persoon moeten
aanmelden bij. den Directeur der Iloogere Burgerschool
albier op Zaturdag- den £26 September
e.k. des avonds tussehen en S ure.
De Commissie voornoemd
namens dezelve
SCHNEIDERS van GRIJFFENSWERTH.
Zebrikzee, 16 September 1885.
Nieuwstijdingen.
In
Londen, 19 Sept. Het „Staatsblad" bevat een
Koninklijke proclamatie, waarbij bet tot 31 Oct. ver
daagde Parlement nog tot 5 Dec. wordt verdaagd. Een
tweede proclamatie gelast bet afdanken van de in Febr.
gemobiliseerde militie-regementen
üteUie.
Een pastoor wandelde onlangs des avonds langs
de vrij eenzame avenue Rivoli te Turin, toen bem een
man tegen bet lijf liep, die bem zonder complimenten
zijn hoed afnam en daarmede op de loop ging. De
geestelijke stond een oogenblik sprakeloos van verbazing
en wilde juist den dief achterna loopen, toen een an
dere man, met een mand aan den arm, bem tegenhield.
„Laat mij maar begaan, mijnbeer de pastoor", zeide
hij, „ik zal bem wel krijgenboud u maar even mijn
mand vast." Zoo gezegd, zoo gedaan. De geestelijke
zag bem den ander naloopen, tot zij beiden om een
boek verdwenen. Na geruimen tijd gewacht te bebben
zonder dat de boed terugkwam, onderzocht hij den
inhoud van de bem toevertrouwde mand en vond er
eeu slapend pasgeboren kind in. Hij moest eindelijk
zonder boed en met den nieuwen wereldburger naar
buis gaan, waar zijne zuster den last overnam en bet
kind naar bet vondelingenbuis bragt.
De millioenenerfenis van den horlogemaker Ott,
te Weenen, die twee jaren geleden zooveel opzien
baarde, is thans verdeeld. Aan de erfgenamen zijn de
gelden goed besteed. Een hunner, die tot dusver in
bet armhuis woonde, beeft 132,000 gulden gekregen;
zijn dochter behoeft niet meer te dienen, maar is thans
een druk begeerde bruid. Eer» baanwachter, die nog
in dienst gebleven is, kreeg 28,000 gld.een andere
erfgenaam komt in 't bezit van 450,000 gld,een
vierde krijgt 240,000 Mark, enz.
ït,
In December 1883 werd te Molenbeek St. Jean
bij Brussel bet gruwelijk mishandelde lijk gevonden
van de lljarige Marie Walscbaert. Men zal zicb
misschien herinneren, dat toen verscheidene pergonen
op vermoeden zijn gearresteerd maar weder losgelaten.
Door de „Union Liberale" wordt nu in deze duistere
zaak onverwachts licht ontstoken door de mededeeling
van een fragment van een brief, door een Belg, die
in bet Fransche vreemdenlegioen dient, aan zijne bloed
verwanten geschreven. Deze deelt namenlyk mede,
dat een soldaat van dit legioen, Vigny gebeeten, die
onlangs wegens bet vermoorden van een kameraad
ter dood is veroordeeld, bekend beeft, de moordenaar
van Marie Walscbaert te zijn en, na den moord, zicb
onmiddellijk naar Algiers te bebben begeven.
Amsterdam, 19 Sept. Gisterenavond bad alhier
de aangekondigde optogt plaats, welke uitging van de
vereeniging „Algemeen Kies- en Stemregt" en waarbij
zicb een 24-tal werkliedenvereenigingen en de Sociaal-
Democratische vereeniging hadden aangesloten.
De volgorde der verschillende vereenigingen in den
optogt was als volgt, terwijl bet achter iedere ver
eeniging staand cijfer bet aantal personen aanduidt,
dat volgens opgaaf aan den optogt zou deelnemen
Algemeen Stemregt 500 ledenKunst na Arbeid 40
Broodbakkers 100 Scbuitenvoerdersknecbts 40 Behan
gers 100Meubelmakers 250Rijtuig- en Wagenmakers
40 Typogr. Vereeniging „Voorzorg en genoegen" 200
Ned. Typogr. Bond 150Koper- en Blikslagers 100
Tabakswerkers 100 Ainsterd. Sigarenmakers 250 Ned.
Drukpers 300Steenbouwers 100Scheepsoptuigers
100 Timmerlieden 150Arb. Aildungs-Verein 50Soc-
Democraten Ver. 5000; Schoenmakers 100; Schilders-
vereeniging 600Het vrije Woord 50Ijzer en
Metaalwerkers 200 Stucadoors 300.
Tegen 8 uur werd de stoet voor bet gebouw van den
„Amsterdamscben Werkmansbond" opgesteld, en men
fing van daar met banieren, fakkels en muziek langs
en te voren opgegeven wegSpuistraat Hekelveld
N. Z. Voorburgwal Mozes- en Aaronstraat
Dam Rokin Sopbiaplein Reguliersbreestraat
Thorbeckeplein Heerengracbt (Zuidzijde)Leid-
scbegracbt Keizersgracht (Oostzijde) Brouwer
straten Wester dokstraat.
De vereeniging „Algemeen Kies- en Stemregt" bad
reeds een paar dagen vroeger een beroep op allen ge
daan om den optogt zoo ordelijk en kalm mogelijk te
doen plaats hebben, terwijl die vereeniging tevens des
middag8 om 6 uur een vergadering in, bet lokaal bad
gebonden, welke voor een ieder toegankelijk was.
Duizenden bij duizenden nieuwsgierigen waren op de
straatlangs den gebeelen weg stond een dichte haag
van menscben, maar vooral in den omtrek der plaats
van vertrek. Onophoudelijk zag men daar werklieden
vereenigingen aankomen met banieren en flambouwen
om deel te nemen aan den stoet.
Het was een reuzentaak den optogt te regelen en
eerst ten 9 uur kon men zicb in beweging stellen. We
moeten erkennen dat dit kalm en geregeld in zijn
werk ging. Een ieder scheen mede te willen werken om
bet geheel een rustig verloop te doen hebben.
De politie bad niettemin de banden vol om een goeden
doortogt te maken en dezen overal te verzekeren. Maar
'tliep toch overal goed.
Het was om Algemeen Stemregt te doennu aan
één ding kon men dat merken. Goede stemmen hadden
ze allen, want langs den gebeelen weg werd dapper
gezongen. Het muziek speelde achtereenvolgens Wien
Neerlandscb bloedDe kleine Postiljon Madam Angot
enz., en allen zongen van harte mede. De Socialisten
bielden zicb meer bij de Marseillaise.
Het geheel leverde inderdaad een grootschen aanblik
en gaf eene manifestatie te aanschouwen, in Nederland
geheel onbekend. Te ongeveer middernacht, ging de
stoet, zonder eenigerlei verstoring der orde uiteen.
Door den Heer Koopman, vice-president van Alge
meen Stemregt, werd nu de beteekenis dezer mani
festatie in korte woorden uiteengezet, en, onder luide
toejuiching, de politie voor bare medewerking op de
zen avond danlc gezegd. Hij besloot met de opmer
king, dat wanneer de Regering, bij de beweging die
zicb alom in den lande voor Algemeen Stemregt bad
geopenbaard, daarmede geen rekening hield en de
billijke eiscben inwilligde, zij moest toezien dat bet
spook der revolutie in aantocht was.
Bij bet verhoor van iemand, dezer dagen wegens
medepligtigbeid aan wanordelijkbeden gearresteerd,
werd o. a. de vraag gedaan,
»Zijt gij sociaal-democraat?"
AntwoordSociaal-democraatNeen mijnbeer
ik ben gereformeerd."
Het antwoord is historisch. De vraag werd gedaan,
omdat de man een soort van rede over »stemregt of
vuistregt" bad gehouden.
Een paartje te Amsterdam, pas een paar maanden
gehuwd, trok Zondag naar Artis. Hij bad zijn zwart-
lakenscben jas aan, en om baar gelaat fladderden
vrolijk de linten van den Zondagscben boed. Ze
bleven er lang, bekeken de beesten met volle aandacht
en maakten menige grap over bet dikke Nijlpaard en
dien onmooglijken langen hals van den Giraf, 't Was
een prettige dag, bet zonnetje scheen zoo vrolijk
door de boomen, en de menscben in Artis waren zoo
opgetogen, dat ons paartje tegen bet vallen van den
donker maar noode van den scboonen tuin afscheid nam.
Ze waren beiden vermoeid, en de vrouw kwam op
bet denkbeeld om «Jen dag gezellig thuis te besluiten
met een kopje anijsmelk. Anijs had ze nog in buis,
en een vaatje melk werd onderweg gekocht. Terwijl
zij toekeek of de melkboer wel volle maat gaf, liep
bij eens binnen bij een vroegere hospita, die een huisje
of wat verder woonde.
Daar werd de idylle verstoord. Zij werd jaloerscb
en riep baar man heftig toe, dat bij buiten moest
komen. Hij werd boos en gaf baar een klap. En toen
nam zij bet melkvat ter band, bief bet met een krach-
tigen zwaai boven bet hoofd, keerde bet om en
daar stroomde langs den zwarten boed, den blinkenden
Zondagsjas en den besten broek de stralen, en dikke,
witte tranen biggelden langs bet gelaat van droefenis
over de verstoorde pret van den dag.
De vrouw besefte te laat bet onheil dat bare ijver
zucht bad aangerigt. Uit wanhoop zocht zij vergetel
heid in de wateren der Baangracht. Maar de redders
waren spoedig ter band en baalden baar op 't droge.
De man, nat van melkde vrouw druipende van
bet water, gingen stilzwijgend huiswaarts, en geen
dampende anijsmelk besloot den kermisdag in Artis.
Een jeugdig paar te Amsterdam Woensdag door
den ambtenaar van den burgerlijken stand in den echt
verbonden, begaf zicb naar de kerk om daar de ver
bintenis te doen inzegenen, maar bet biertoe noodige
bewijs, ten stadhuize afgegeven, had men vergeten meê
te brengen; geen nood, de gelukkigen zullen bet gaan
balen en spoedig weerkomen. Doch veranderlijk is bet
menschelijk hartde jeugdige man mishandelde zijne
vrouw en de jeugdige vrouw verklaarde met zulk een
man niet te kunnen leven en de kerkelijke inzege
ning bad niet plaats. Of er scheiding voor dit buweljjk
van eenige uren zal worden aangevraagd, is nog niet
bekend.
Sebeveningeii, 19 Sept. Toen de eigenaar van
een hotel albier dit niet langer kon of wilde houden,
projecteerde bij een maatschappij, die bet van bem zou
overnemen. Inderdaad gelukte hem dit tot op zekere
hoogte. Er werden enkelen gevonden, die aandeelen
namen. Men wilde wel zeggen dat die aandeelhouders
hun hoofd verloren hadden, toen zij teekendenof dit
waar is willen wij in bet midden laten, maar een feit
is bet, dat ze nu zonder hoofd zijn. De commissarissen
toch (zegge bet gebeele bestuur) zijn weggeloopen, en
daar, krachtens de statuten de aandeelhouders geen
vergadering kunnen houden, tenzij onder leiding van
een bestuurslid, is de verkiezing van een nieuw bestuur
een onmogelijkheid, en staan zij derhalve zonder hoofd.
Wat bet einde zal zijn weten we niet. Zijn wij goed
ingelicht, dan verkeert de maatschappij in een toestand,
dat dezelve wettelijk ver beneden nul is en derhalve
aan al de vereischten van een failliet beantwoordt.
Niemand echter vraagt bet aan. Het pand, met zijn
uitgestrekt terrein, zwaarder verhypothekeerd dan de
werkelijke waarde, staat onbeheerd, en de enkele aan
deelhouders, die inderdaad gestort hebben, moeten zich
bij bet voorbijwandelen troosten met de gedachte
„Van Scbeveningen gaat ook al de victorie niet uit".
's Gravenhagje, 19 Sept. Het vervoer van
Jeanne Lorette van en naar bet Geregtsbof beeft beide
dagen plaats gehad niet per celwagen, maar pervige-
lante met twee paarden. In bet rijtuig namen de ge
vangenbewaarster zoomede de brigadier-majoor en de
brigadier, die in de zaal achter baar zaten, plaats. De
gordijnen voor de portiervensters waren geheel gesloten.
Eene groote menigte wachtte telkens het vertrek van
besch. af. De marechaussée, Rijksveldwacht en politie,
handhaafden de orde op straat en gedeeltelijk in de
corridors, onder behoorlijk toezigt van den deurwaarder,
den beer Ginkel, terwijl in de zaal de deurwaarders
Pontier en Wolff afwisselend dienst deden.
's Grav<ïnluii;e20 Sept. Heden bad alhier
de aangekondigde demonstratie voor algemeen stemregt
plaats. Reeds van 8 uur af voerden de spoortreinen
tal van afgevaardigden en leden van vereenigingen
aan. Aan beide stations beerscbte de volmaakste orde;
een klein aantal politie-dienaren was aldaar aanwezig
en begeleidde den stoet naar de verzamelplaats, bet
Buitenhof. Zeer kalm bad de opstelling plaats en bet
geheel maakte, wat orde en regel aangaat, een gun-
stigen indruk.
Uit de volgende gemeenten waren deputation
Amsterdam, Arnhem, Alkmaar, Appingadam, Apel
doorn, St. Anna Parochie, Assen, Beverwijk, Brummen,
Delftshaven, Dordrecht, Delfzijl, Groningen, Gorredijk,
's Gravenbage, Haarlem, Harlingen, Heereuveen, Hen-
Seloo, Hoorn, St. Jacaba Parochie, Kralingen, Kollum,
Tommenie, Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Middel
burg Nieuwe NiedorpOosterbeek, Purmerend, Rot
terdam, Sneek, Striens, Steggerda, Utrecht, Vlaardingen,
Wormerveer, Zwolle en Zaanstreek.
Precies te 12 uren stelde de stoet, ongeveer 1400
personen sterk, waaronder een 100tal vrouwen en meisjes
zicb in beweging. Hij werd geopend en gesloten door
een twaalftal politiedienaren.
Eene niet te beschrijven menscbenmassa ging den
stoet vooraf, of bad zicb op den door bet programma
aangewezen weg (Buitenhof/, Gevangenpoort, Kneuter
dijk Parkstraat, AlexanderstrJavastr, Koninginne
gracht, Prinsessegracbt, Zwarteweg) opgesteld.
Op den Zwarteweg en voornamelijk bij bet gebouw
voor Kunsten en Wetenschappen was de menscbenmassa
niet te overzien.
Het binnentreden van het gebouw bad zonder de
minste stoornis plaats.
Er waren ruim 3000 menscben bijeen, ook velen niet
tot den arbeidersstand beboorende, die natuurlijk den
boventoon voert.
Even na half twee werd de meeting geopend door
den beer Gebing, voorz. van den Bond van Algemeen
Kies- en Stemregt, die er op wijst boe de duizende
voorstanders dezer zaak tot tienduizenden zijn aange
groeid terwijl bij verzekert dat de Regering zicb zal
genoodzaakt zien aan dit verlangen te voldoen. Hjj
deelde mede, dat als Sprekers zopden optreden de bh.
Postbuma, v. d. Stadt. DomelaNieuwenhuis en v. Raay.
Eerstgenoemde ontkent dat de arbeiders met de be
staande wetten willen breken, daar zoowel deze demon
stratie als die te Amsterdam bewijst dat zij alles langs
wettigen weg willen bereiken. Hij hoopt dat ook de
Regering niet blind zal zijn voor de kracht van bet
volk.
De volgende sprekers behandelden natuurlijk dezelfde
kwestie, doch in minder gematigde taal.
Ten slotte werd met algemeene stemmenop een
paar na, de volgende motie aangenomen:
De nationale volksvergaderinggehouden op beden
den 20 Sept. 1885 te 's Gravenbage en bijeengeroepen
door de hoofdbesturen van den Nederlandsehen Bond
van algemeen kies- en stemregt, bet algem. Nederl.
Werkliedenverbond en de Sociaal-democratische Ver
eeniging in Nederland, spreekt als baar gevoelen uit
dat ten spoedigste de verklaring, dat een langer regee-
ren van deze volkseiscb een misdaad is te noejnen, en
de mogelijke gevolgen eener langere miskenning alleen
terugkaatst op ben, die, den ernst der tijden verge
tende, op onverantwoordelijke wijze de noodzakelijkste
hervormingen tegenhouden en acht zich voorts ont
heven van de verpligting, de regering nogmaals op de
wijze als beden geschiedt, met den volkswênscb in
kennis te stellen, zijnde eene herhaling van deze be
weging eene schande voor de eigenwaarde van bet
Nederlandsche volk.
Nadat besloten is deze motie bij de voorzitters der
Kamers door bet Bestuur te doen overbrengen, gaat
de vergadering kalm uiteen.
Op een later uur werd ook nog een niet-publieke
bijeenkomst gehouden.
Ter Neuzen, 18 Sept. Heden morgen lag bet
Ryksvaartuig „Argus" albier buiten de Westsluis, toen
een bark de haven binnenliep. Naar bet schijnt weigerde
't anker der bark af te loopen, zoodat de bark regt
op de Argus" aanhield, die een oogenblik scheen
in den grond te zullen loopen. GelukMg mocht men
er in slagen bet anker eindelijk uit te gooien, zoodat
de Argus" met een kleine schade vrij kwam.
Middelburg, 19 Sept. In den afgeloopen nacht
beeft weder eene baldadige band eene groote spiegel
ruit verbrijzeld, en wel bij een koperslager op den Dam.
Juist bad een nachtwacht dicht nabij dien winkel post
gevat; den slag boorende, heeft bij den dader achter
haald, doch bij moest bem echter loslaten, daar twee
helpers onmiddelijk toeschoten om bun kameraad te
bevrijden, hetgeeu bun ook gelukte, waarna zij alle
drie de vlucht namen. Daar zij vermomd waren, was
bet onmogelijk ben te herkennen.
Hoewel bet tijdstip der oprigting van het gym
nasium albier niet naauwkeurig bekend is, meent men
dat bet thans 350 jaren telt. De gymnasiasten willen
dit berdenken en organiseeren tegen medio October
een feestje, tot welks bijwoning ook de hier woonach
tige oud-leerlingen zullen worden uitgenoodigd.
Domburg', 20 Sept. Met groote ingenomenheid
kunnen wij mededeelen, dat bet heugelijke plan van
Dr. Mezger te Amsterdam en eenige Middelburgscbe
kapitalisten, om binnen onze gemeente een groot bad
huis te bouwen, voornamelijk ten behoeve van de
patiënten van eerstgenoemde, reeds zoover is gevor
derd, dat een belangrijk stuk gronds, bij bet tegen
woordig badhuis gelegen, daarvoor is aangekocht.
Reeds in bet begin van 't volgende jaar wenscbt men
met den aanbouw te beginnen.
Yerseke. Waanwijze smeekbeden van eenYer-
sekenaar tot bet nieuwe hoofd der gemeente. Als gij
tot ons komt, vertoef dan niet in besmette landen,
waar gij de kiemen der ziekte van minachting jegens
uwe gemeente zoudt inademen. Breng niet mee oude
lompen en hijack niet de geele vlag in top.
Het zal u beter zijn gedragen, te worden op de
schouders der ingezetenen dan op hunne hoofden te
trappen. Wie op de schouders der menscben zit en
niet over hunne hoofden ziet is, een dwerg.
Zuiver onze gemeente van den blaam, dien op haar
rust en geef haar den rang dien haar toekomt, dan
zult gij gezag hebben over eene kern die u zal achten
en liefhebben en eene schil die u zal vreezen.
Voor alle dingen, wees edel en achtbaar in en buiten
uwe gemeente. Wien men niet acht, trotseert men
En eindelijk wees u zelf. Amen.
Goes, 17 Sept. Het adres aan de Tweede Kamer
in zake den handel in blanke slavinnen vond hier zeer
veel by val. Ongeveer 200 vrouwen uit deze gemeente
hebben het adres geteekend en daarmede getoond leed
te gevoelen over de ellende waarin zoovelen harer
sekse gedompeld zijn.
De afdeeling Goes van de werklieden-vereeniging
Patrimonium heeft in het afgeloopen jaar 14 nieuwe
leden verkregen terwijl 3 leden bedankten. De ont
vangsten beliepen f235,59 en de uitkeeiiugen ƒ122,79
zoodat er een goed slot is van ƒ112,80.
De afdeeling telt 30 gewone leden en 30 begunstigers.
19 Sept. Zeker is het voor de boeren een hoogst on
gunstige tijd, maar wie het, als onvermijdelijk gevolg
daarvan, ook niet voor den wind gaat, is de arbeiders
stand. Ook voor hen is de oogst zoo noemen zij
den tijd van het tarwe snijden bitter schraal. Eenige
jaren geleden hadden zij door het mee delven altijd
nog een middel om onbekommerd den winter tegemoet
te gaan. Later zijn daarvoor de suikerpeen in de plaats
gekomenmaar ook daarvan is dit jaar de voorraad
gering.
Thans wordt voorgespiegeld, dat door de lage graan
prijzen sommige boeren er toe zullen overgaan grootere
gedeelten van hun bedrijf voor de meekrap-cultuur te
bestemmen omdat men bij den tegenwoordigen prijs
van dat artikel daarin meer voordeel ziet dan in het
verbouwen van andere landbouwartikelen.
Wij willen het hopen.
Uit wraak, want eene andere rede laat zich daar
voor moeilijk aannemen, heeft men een aantal konijnen
uit een hok moedwillig vermoord, 's Morgens vond
men de dieren met afgesneden koppen en een enkele
zelfs geheel door midden gesneden in het hok liggen.
Kan men zich iets lafhartigers voorstellen Het laat
zich zelf niet gissen, wie zooveel moed betoond heeft.
Veel gevergd, slecht beloond. De postbode van
Wilhelminadorp naar Goes (afstand 3/4 uur) verlaatte
half acht 's morgens de eerstgenoemde gemeente en
keert half elf weder terug. Thuis gekomen moet hy
de brieven bezorgen in 't dorp en in de buiten-buurten,
o. a. ook naar 't Sas van Goes, ongeveer een half uur
van 't dorp. Dan moet hij 's middags kwart voor vyf
andermaal naar Goes, om te half zeven weder naar
Wilhelminadorp terug te keeren en de noodige bestel
lingen te ,doen, zoodat men gerust kan aannemen dat
de bode den ganschen dag loopt. Eu hiervoor wordt
hij beloond met 80 cent daags. Voorwaar een zuur
verdiend penninkske
Bruinisse, 20 Sept. Naar aanleiding van een
adres van eenige ingezetenen alhier, aan Z. E. den
Minister van Waterstaat enz. ten einde verbetering
in den tweeden bodeloop van hier op Zierikzee v. v.
te krijgen, zal voortaan de bode des avonds een half
uur later ten 7,/2 ure van hier vertrekken.
Ziex-ilc«ee21 Sept. Woensdag a, s. zal de
kunstschilder, den heer W. Delsaux, blijkens de in ons
blad voorkomde advertentie, eene reeks van zeer intere
sante schilderijen, in de zaal van den beer W. Kanaar
tentoonstellen. Deze kunstenaar die sedert een jaar
op ons eiland woont en wel het laatst te Oawerkerk,
heeft een zestiental doeken geëxposeerd, o. a. voor
stellende, land- en zeegezichten alsde weiden van
Ouwèrkerkde Middeldijk bij avondde haven van Viane
de oogsthet Keelen bij stormweer een molen te Bruinisse
enz.
Het is eene gelegenheid voor kunstminnaars om eene
verzameling doeken uit de realistische school te zien,
waarvoor den schilder in 1884 te Londen eene zilveren
medaille is toegekend.
Ook te Antwerpen op de exposition des beaux arts
is een zijner schilderijen te zien.
Het Volapük vindt tegenwoordig niet slechts be
oefenaars, maar zelfs leeraars onder de schoolknapen.
Het twaalfjarig zoontje van den Notaris De Both, te
Gendringen, is thans ook door pastoor Schleijer tot
Volapükatidel bevorderd.
Te Hurwenen schijnen de gemeentenaren niet
zeer vlug te zijn in het betalen van hunne belastingen.
Verleden Zondag werd namelijk aan de kerk afge
kondigd, dat de inwoners worden aangemaand hunne
belastingen te voldoen, opdat het gemeentebestuur
daardoor in staat worde gesteld om aan eene onder
wijzeres het over de maand Augustus verschuldigde
traktement uit te betalen!
Op de kermis te Terheiden bij Breda, heeft zekere
T. Damen Dingsdagavond zijn meisje uit Zevenbergen,
die met een ander kermis ging houden, met een mes
aan den hals verwond. Hij is in verzekerde bewaring
KERKNIEUWS.
Het hoofdbestuur van het „Nederl. Protestantenbond"
maakt bekend, dat, in plaats van den heer F. W. N.
Hugenholtz, die naar Grand-Rapids gaat vertrekken,
met 1 Oct. a.s. als redacteur van het orgaan van den
Bond „De Hervorming" zal optreden ds. J. van Loenen
Martinet te Zwolle.
De nieuw benoemde, hoogleeraar bij de facul
teit van Godgeleerdheid aan de Rijks-Universiteit te
Leiden, dr. W. C. van Manen, zal op Woensdag den 23
September, des namiddags te 2 ure het hoogleeraars-
ambt aanvaarden, met het houden eener redevoering
in het Groot Auditorium van het Academiegebouw.
Gemengde Berigten.
Verkeerd begrepen. Mozes. Ziet ge, mijn zoon, wat
vlijt kan doenNathan is gekomen naar Amsterdam
met één hemd, en nu heeft hij een millioen. Levie.
Sjemaai, vader, wat doet hij met een millioen
hemden. De jongste Amerikaansche uitvinding is
de dansgordel. Hy bestaat uit een gordel met twee
hengsels, zooals er aan koffers zijn. Wordt eene dame
voor den dans gevraagd, dan doet zij haar gordel om
de heer vat haar bij de hengsels en zy walsen, pol
keeren of galoppeeren. Rotterdam krijgt een nieuw
slagthuis met stal voor varkens ad 198 duizend gld.
en een dito inrigting voor paarden, die 156 duizend
gld. kost. „Heel mooi", zullen de krulstaarten en
„rossinanten1' zeggen, maar jammer dat het ons kortste
en laatste verblijf is op aarde. Mislukte les. Eene
mevrouw heeft eene meid, die kersverseh van achter
de koeijen is gekomen. Op zekeren morgen er wat
betrokken uitziende, vraagt mevrouw belangstellend
aan de meid wat ze scheelt. Deze antwoordt hierop
„ik heb zoo'n pijn in de kop, dat ik mijn oogen niet
open doen kan." Hierop zegt mevrouw, dat men hier
geen kop maar hoofd zegt, De meid nu willende toonen,
dat ze de les begrijpt, zegt nu: „ik heb zoo'n pijn in mijn
hoofd, dat ik mijn kop niet kan opligten." Te
Sint. wordt een klein smidje in zijn eigen belang aan
geraden om voortaan geen dienst voor een zijner
kameraden te doen, want men zegtgegeven goed wil
toch niemand hebben. Een man van verwachting te
Kloetendorp moest zich zoo veel niet verbeeldenof
komt het soms omdat zijn zoon met de dochter van
ZijnEdelAchtbare verkeerd. Als dat zoo is, dan zouden
zijne verwachtingen wel eens teleurgesteld kunnen
worden. Iemand onder Bruinisse wordt aangeraden
om des Zondags niet naar het dorp te komen om rond
te snuffelen, anders zou de papegaai wel eens gevangen
kunnen worden, „Zie zoo," zegt iemand te St. Maarten,
„nu ben ik al voor de derde maal naar Mietje terug
gegaan en nu denk|ik wel, dat ik haar zal houden,
vooral omdat ik nu een goud horloge met ketting
hebMaar hij weet niet, dat het maar voor de kermis
is en dan is het weêr klaar. Koosje te St. Anna
moest haar babbeltong wat in toom houden en zooveel
kwaad niet spreken van fatsoenlijke jongens en meisjes,
want als zij om den Achterweg denkt, heeft zij meer
dan genoeg.
Dus, Koosje! wil voortaan maar zwijgen,
Want voor eens kunt ge zoo iemand wel krijgen,
Doch wil maar zooveel kwaad niet spreken,
Want ge blijft het meisje vol gebreken,
En ieder die u kent en ziet.
Zegtdameik begeer u niet.
„Wel wel," zegt het zwarte Grietje te Scherpen-
dorp, „wat ben ik toch rap metunijn mondje, om zulk
een rol af te spelen, dat ik twee mijner kameraden
een jongen kan bezorgen. Ik ben er blijde om, wantik
heb mij altijd maar moeten vermaken met iemand,
die ik niet kende." Een oud-wetmeester te Bomme
lendorp moest zich schamen zooveel kwaad te spreken
in een verbroken huwelijk; de geheele gemeente spreekt
er schande van en als hij zijne eigene wegen bezag,
dan had hij meer dan genoeg. Jan de arbeidersjongen
te kleiu-Londen wordt aangeraden des Zaterdags-avonds
als hij naar zijn meisje wil gaan, geen boden uit te
zenden om te gaan kijken of hare ouders al te bed
zijn. Maar men zegt van Jan
't Is toch van u geen fatsoen,
Om alles zoo in stilte te doen.
Dus, Tona! dat niet aangewend,
Daar ieder toch zijn streken kent.
„Wel, wel," zegt een smidszoon te St Maarten,
„wat ben ik blij dat Mientje van hare ouders permissie
heeft om met mij kermis te houdennu behoef ik niet
ongerust te wezen, dat zij van haar vader gehaald zal
worden, ten minste als wij weer maar niet om „ver
gunning" gaan.
TOONEELNIEUWS.
Vrijdagavond voerde men in de Schouwburg Van
Lier op, het door Mr. J. van Lennep vertaalde tooneel-
stuk „de Zeekapitein". We gelooven dat het publiek
zeer voldaan zal zijn geweest. Mevr. Ellenberger en de
heer Potharst ha«Iden vooral schoone oogenblilcken.
Het tooneel tussehen Norman en zijne moeder, die hij
niet aanstonds herkende, was treffend. De heeren Velt-
man en Ruijgrok waren eveneens goed. In die soort
van rollen is de heer Veltman op zijne plaats. Aan
Mej. Grader zouden we wel willen zeggen, dat een
rol opzeggen en eene rol spelen lang niet hetzelfde
is. We willen hopen, dat zij het in dank van ons zal
aannemen. Als waardig besluit der reeks tooneel voor
stellingen kregen we Zaturdag het tooneelspel „Nathan
de Wijze" naar Lessing. Ieder zal genoten hebben voor
zoover hij het eerlijk gerecht kou genieten, dat hem
hier weid. voorgezet. Er behoort alle aandacht toe,
want er wordt hier veel te denken gegeven. De hoofd
rol van Nathan, den man, voor wien rijkdom het
kleinste en wijsheid het grootste was, werd uitstekend
gespeeld door den heer Veltman. Van 't begin tot eind
heeft hij ons uitmuntend voldaan.
Zulk spel boeit ons. Vooral bij zijn verhaal van de
drie ringen viel hem een daverend applaus ten deel.
Maar niet alleen hij heeft ons voldaan, de meesten
hunner hebben ons te genieten gegeven. We zouden'
wellicht een paar uitzonderingen kunnen maken, maar
we noemen liever de beste rollen. Mevr. Ellenberger
was op vorige avonden beter in hare rol. Ih deze
althans hebben wij haar niet in hare volle kracht ge
zien. De heeren Potharst, Van Hilten, Blaaser en Ver
hagen droegen het hunne bij om ons een genotvollen
avond te bezorgen.
En zoo is de reeks voorstellingen geëindigdDe
algemeene indruk is zeer gunstig. We hebben in het
achttal voorstellingen genoten en moge de eene avond
niet gelijk zijn geweest aan de andere, eenstemmig
zullen we wel zijn in den wensch het volgend jaar
dit gezelschap, met een hartelijk „welkom" te_ mogen
begroeten. Nu roepen wij allen een hartelijk J5tot
weerziens!" toe. Heeft de directeur van Lier zijnen
dank betuigd voor de genoten gunst, wij doen het op
onze beurt voor het gesmaakt genot.
Haagsehe Brieven.
Den Haag, 19 September.
In den Haag wordt, even als elders in Nederland,
vooral in de groote steden nevens het huwelijk aan
getroffen het concubinaat. Is het huwelijk eene orde
instelling, het concubinaat is het evenzeer, het is de
vrucht van maatschappelijke toestanden en wanver
houdingen, van armoede en ellende aan de eene zijde,
van weelde en genotzucht aan de andere. Ook Jeanne
Lorette (ik woonde trouw de terechtzittingen bij, maar
moest, om dit te doen, eiken morgen reeds te negen,
ure met de grootste moeite eene plaats veroveren)
leefde reeds zeer vroeg in concubinaat. Wat met haar
op haar zevende jaar is gebeurd, onteert haar zeker
niet, want welk onderscheidingsvermogen bezit een
kind van zeven jaren Misschien had Jeanne niet in
concubinaat behoeven te leven, als zij haar moeder
niet op vijftienjarigen leeftijd had verloren. Toen stond
zij schoon, bevallig en begaafd op de wereld
alleen, van gevaren omgeven. Niet alleen waren de
zaken van haren vader na den dood der moeder achter
uitgegaan, maar deze leefde alleen voor zich zeiven en
te weinig voor zijne kinderen. Ofschoon zij door piano
lessen in haar onderhoud had kunnen voorzien,
zwichtte zij voor de verleiding en gaf zich van liever
lede meer over aan de prostitutie. Reeds op haar
achttiende jaar beviel zij van een kind, dat weinige
uren na de geboorte overleed. Van dit oogenblik viel
zjj al dieper in den poel der ellende. Opnieuw kwam
zij in aanraking met een aanzienlijk persoon, van wien
zij niet wist dat hij gehuwd was hij heette Saku-
rada, was gezant van Japan by de hoven van Nederland
en België. De omstandigheid, dat hij zich als een onge
huwd man voordeed, als zoodanig leefde, dat er nooit
iets van zijne vrouw en kinderen uitlekte, die in Japan
waren achtergeblevendit alles deed haar gelooven
dat hij waarheid sprak. Sakurada liet haar in 1883
naar den Haag komen, waar zij in eene stille buurt
met hem leefde. Ofschoon een vast loon was bedongen,
ruim genoeg om er in eenvoud in hare positie van te
leven, achtte zij dit al spoedig onvoldoende; steeds
eischte zij meer, ontstemde daardoor haren minnaar,
en maakte dat deze met haar breken wilde. Werkelijk
kwam het tot eene breuk. Door toedoen van een derde
werden drie duizend francs (zij had tien duizend ge-
eischt) als afkoopsom uitbetaald. Maar ook na die som
ontvangen te hebben, kon zij zich met de gedachte
eener scheiding niet vereenigen, zocht Sakurada overal
op, trachtte met hem weder tot verzoening te komen
en, toen dit niet gelukte, vatte zij in den nacht waarop
zij met hem in een hötel te Rotterdam logeerde, ter
wijl hij sliep, het moorddadig plan op om hem te
vermoorden, schoot driemalen alvorens te raken. Ten
derden male ging het schot af. Sakurada was doodelijk
getroffen. Jeanne erkende hare misdaad en toonde
sedert diep berouw.
Ziedaar de naakte feiten. De behandeling dezer zaak
heeft in de laatste dagen hier vrij wat beweging
veroorzaakt. Ook de buitenlandsche dagbladen zonden
verslaggevers. Er was geene plaats om de belang
stelling te bevredigen. Ook vrouwen van den ge
goeden stand achtten de zaak kiesch genoeg om de
behandeling daarvan bij te wonen. Toch is deze ge
schiedenis eene zeer gewone, eene zeer alledaagscne
alleen de ontknooping wijkt van het gewone af. Aan
eene prostituee is in den regel geene schoone toekomst
weggelegd. De meesten sterven aan tering, begaan
een zelfmoord of komen in de gevangenis terecht.
Slechts zeer weinigen rehabiliteeren zich door een
huwelijk. Dat eene prostituee kunstzin, geest, talent,
beschaving heeft is ook geene zeldzaamheid. Men
zou zelfs kunnen zegg6n dat de kansen op eene nood
lottige ontknooping te grooter zijn, naar mate aan
zulk eene vrouw meer geest en talent ten deel vielen.
De zeldzaamheid in deze zaak was den moed om te
dooden. Wraakzucht of wanhoop? Jaloerschheid of
levenszatheid In ieder geval werd deze jonge vrouw
door hartstocht vervoerd, maar hartstocht neemt de
strafbaarheid niet weg. Alleen dan ware het misdrijf
ontoerekenbaar te achten, wanneer zij, bij het plegen
van het feit, niet volkomen in het bezit ware geweest
van hare verstandelijke vermogens.
Men zou zoo oppervlakkig zeggen, dat zy tot zelfs
in 't beslissend oogenblik het verstand niet geheel
heeft verloren. Zóó wanhopig was zij niet, of zy
jffeegde het feit, nadat hij iu slaap was gevallen, en
nadat zy zich daarvan had vergewistzóó zinneloos
was zij niet of zij richtte tot driemalen toe het vuur
wapen tegen de slapen van den man, die met haar had
gebroken en zij riep onmiddelijk na den aanslag de
hulp in van geneesheer en priester en vond tijd om
haar ijdelheid bot te vieren en zich te blanketten. In-
tusschen dat was het merkwaardigste oogenblik
van het proces terwijl bij de instructie geen zweem
van twijfel bestond aan hare verstandelijke vermogens
en trouwens ook de brieven, gedurende hare gevangen
schap geschreven, „meesterstukken van taal en stijl"
waren, zoo als de proc.-gen. ze noemde, volstrekt niet
van verwarring van geestvermogens getuigden, werd
eensklaps bij het getuigenverhoor op den eersten dag
door den verdediger de vraag gesteldwas zij wel in
het bezit van hare verstandelijke vermogens, op het
oogenblik, dat zij de feiten pleegde? Door «ien ver
dediger, den talentvollen Amsterdamscben advocaat
Haas, die, ofschoon hij alle aanleiding had zich aan
de verdediging der zaak te onttrekken, nobile officium
van den advocaat hooger stelde dan gekrenkte eigen
liefde, werden atesten overgelegd van Belgische genees
kundigen, waaruit bleek, dat de moeder van Jeanne
aan epileptische en hysterische aandoeningen lijdende
was geweest, die op haar zouden zjjn overgeplant.
Df. Piepers, de Haagsehe geneeskundige, die door Jeanne
kort vóór de daad was aangezocht Jiaar eene aderlating
te doen, werd, op verzoek van mr. Haas, ook als des
kundige beëedigtl. In verband met de door hem over
gelegde certificaten van de hoogleeraren dr. Crocq en
Guillery en dr. Goffin te Brussel deed de verdediger
eenige vragen op medisch gebied. Volgens dr. Piepers
leed het geen twijfel, of Jeanne had de ziekte van
hare moeder geërfdhij schreef wat hij van haar heeft
gehoord en gezien toe aan acute manie, gevolg van
chronische aandoeningen. Dr. Piepers gaf als zijne
overtuiging te kennen, dat de daad der beschuldigde
haar' niet toerekenbaar iszij kan zeer wel al geruimen
tijd onder den invloed van eene manie hebben verkeerd,
zoowel tot het plegen van zelfmoord of misdaad, zonder
dat zij bij machte was zich daartegen te verzetten.
Naar aanleiding van die gewichtige verklaring van
dr. Pieper en van de verwondering door dien genees
heer uitgesproken, dat geen onderzoek naar de ver
standelijke vermogens der beschuldigde had plaats
gehad, meende de proc.-gen. te moeten requireeren de
behandeling der zaak te schorsen voor drie maanden,
ten einde een officieel onderzoek te doen instellen naar
