ZM III hZI I SI III NIEUWSBODE.
No. mu.
Diagsdag 17 Maart 1885.
41sle Jaarg.
Verschijnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATURDAG. De prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post 1,60.
ADVERT ENTIËN, van 13 regels 30 Cts., meerdere regels 10 Cis., kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden. Groote tetter wordt naarplaatsruimte berekend.
BEKENDMAKING.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zie
rikzee, maken bekend
dat op de Secretairie dezer gemeente ter visie is
gelegd een verzoekschrift met bijlagen van J. KOK,
banketbakker, wonende in deze gemeente, waarbij
vergunning wordt gevraagd tot oprigting van eene
BAKKEjRIJ in het huis, staande op het Haven
plein, plaatselijk gemerkt wijk A no. 311, kadastraal
bekend sectie A no. 529
dat op Maandag den 30 Maart aanstaande, te 12
uur des namiddags, op het Raadhuis dezer gemeente
in de Vergaderkamer van het Bestuur, gelegenheid
zal worden gegeven tot het inbrengen van bezwaren
tegen de oprigting van bedoelde inrigting
en dat zoowel de verzoeker als zij die bezwaren
bebben in te brengen, gedurende drie dagen vóór dien
tijd, op de Secretarie dezer gemeente kunnen kennis
nemen van de ter zake ingekomen schrifturen.
Zierikzee, den 16 Maart 1885.
De Burgemeester en Wethouders,
J. P. N. ERMERINS.
De Secretaris
J. F. van der LEK de CRERCQ.
Nieuwstijdingen.
De »N.-Y. Herald" d.d. 21 Februari schrijft»De
tarweverbouwers in den staat Iowa hebben in het af-
geloopen jaar zeer kleine winsten behaald. In doorsnee
is de opbrengst van tarwe in Iowa volgens officieele
bescheiden dertien bushels per acre en de prijs vijf-en-vijtig
cent per bushel. De kosten van verbouw bedragen
voor tarwe ongeveer twee en vijftig cent per bushel.
De farmer in Iowa maakt dus een netto winst op zijn
fraan van drie cent per bushel, 't geen waarlijk "vrij"
unnetjes is. De boeren aldaar denken er dan ook hard.
over, zich op een anderen bouw toe te leggen.
Ook in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika
zijn een aantal arbeiders zonder werk. Men berekent,
dat in 4 staten 316.000 menschen leegloopen. Anderen
begrooten het cijfer op 35Ö.000. De verhouding van
de werklieden die wat te doen hebben tot hen die
zonder werk zijn, staat als 9 tot 1.
ISl liaising
Petersburg14 Maart. Het „Journal" meldt
dat de Afghaansche grens-onderhandelingen, schoon
netelige punten rakende, worden voortgezet en hoop
geven op eene practische en duurzame schikking.
Het blad veroordeelt ten zeerste de beursspeculaties,
waartoe de overdreven onrustbarende berigten, in deze
verspreid, aanleiding hebben gegeven.
Londen, 13 Maart. De toebereidselen, om op
eenen mogelijken oorlog met Rusland gewapend te
zijn, worden bij de departementen van oorlog en marine
krachtdadig voortgezet. Naar de arsenalen in de pro
vinciën Bombay en Bengalen is bevel gezonden om
munitie van allerlei aard gereed te houden. Ook maakt
men schikkingen tot het mobiliseeren van twee leger
korpsen, elk van 28,000 man voetvolk, 8000 man
ruiterij en 90 kanonnen. De Admiraliteit maakt eene
vloot van transportschepen reisvaardig.
Londen13 Maart. In het Lagerhuis deelde
Gladstone mede, dat door middel van diplomatieke
correspondentie met Rusland een overeenkomst is ge
troffen, krachtens welke voorloopig noch de Russen
noch de Afghanen verder zullen voortrukken.
Gladstone deelde nog mede, dat het een punt van
quaestie uitmaakt, of de Russische en Afghaansche
troepen zich al dan niet op betwist grondgebied be
vinden dit zal nog moeten beslist worden. Rusland
en Engeland zijn niet door een formeel tractaat, maar
door middel van diplomatieke correspondentie overeen
gekomen, dat van weerskanten niet verder zal opgerukt
worden. Deze schikking zal zoolang duren, als de ge
legenheid het toelaat. Wat de quaestie betreft om de
grenslijn door onderzoek en gedachtenwisseling vast te
stellen, daarover wordt nog door de diplomaten onder
handeld.
Te Madrid zijn de zesduizend sigarenmaaksters der
groote tabaksfabriek in opstand gekomen, wegens het
invoeren van machineriën zij hebben de werkplaatsen
geplunderd en de opzichters beleedigd. De burgerlijke
gouverneur heeft de gendarmerie en de politie te hulp
doen roepen. Eerst na een tumult dat negen uren duurde,
is de orde betrekkelijk hersteld. De fabriek was door
de troepen omsingeld en had een geregeld beleg door
staan; vele vrouwen zijn gekwetst. Een groot deel
der bevolking op straat trok partij voor de oproermaak-
sters. Deze werden ten slotte één voor één, tusschen
twee rijen soldaten door, uit de fabriek gelaten. Een
vijf en twintigtal der „Carmen's" zijn in hechtenis ge
nomen.
©ostswrijiL
Te Weenen doet een blinde knaap van 10 jaren van
zich spreken, die aldaar in een concert als violist is
opgetreden en de hoorders verbaasde door zijn vaardig
en zuiver spel. Hij heet Otto Stemberger en is als
kind van 16 maanden blind geworden na de pokken
gehad te hebben. Zijn ouders waren zeer arm, maar
zijn vader speelde een weinig viool en leerde hem de
eerste beginselen. Toen hij als jongen van zes jaren
in de Blindensc-hool van Purkersdorf kwam, ontdekten
zijne meesters, dat hij een buitengewoon muzikaal
talent bezat, gepaard met een merkwaardig geheugen.
Lange en moeijelijke stukken, die hem een- of twee
maal voorgespeeld werden, speelde hij zonder fouten
na. Toen hij voor het eerst voor het publiek optrad,
speelde hij zeven groote stukken en eene eigene com
positie, een soort
I#.
Te Nontron is een der afschuwelijkst denkbare
misdaden gepleegd door een jeugdig paar op een
voorkind der vrouw, dat verwijderd moest worden,
daar de man haar anders niet wilde huwen. De ont
aarden besloten toen het zevenjarig knaapje van hon
ger en koude in een schuur te laten omkomen en
bonden hem vast. Met de tanden doorknaagde het
gemartelde kind zijn banden; de buren hoorden zijn
jammerkreten en waarschuwden den maire.
Het was reeds te laatde voeten van den knaap
bleken bevroren en aan het doorgestane lijden bezweek
hy twee dagen daarna.
"De schuldigen zijn in handen van 't geregt.
De geestelijke van St. Gilles bij Luik is eens
klaps onder het bedienen van de mis doodgebleven
Gedurende de aanstaande tentoonstelling te Ant
werpen zal daar een electrische tram rijden tusschen
het Oosterstation en het tentoonstellingsterrein, een
afstand van ruim een half uur gaans.
Op een gedeelte van het tramwegnet van Baltimore
zal omstreeks 15 dezer de electriciteit als beweegkracht
worden gebruikt, volgens het systeem Doft.
Heerenveen, 12 Maart. De agenten der aard
appelfabrieken zijn in Friesland begonnen met het
ojrkoopen van aardappelen, te leveren in den a.s. herfst.
Zij bieden 75 Ct. per H.L., doch de meeste landbouwers
willen ze tegen dien prijs niet missen.
Amsterdam, 14 Maart. Op de Keizersgracht
alhier werd gisteren avond te ongeveer 11 uren, op
de stoep van een heerenhuis gevonden een aanvallig
meisje, naar gissing een jaar oud. In een bij het zoo
meedoogenloos verlaten kind gevonden schrijven werd
gevraagd, de verdere verzorging van de kleine. Daaraan
werd voorloopig uitvoering gegeven in het Stads-Be-
stedelingenhuis.
In een der Duitsche restaurants op het Damrak
alhier, was de keuken heden middag het tooneel van
een ernstig gevecht tusschen de werkmeid en de keu
kenmeid. Laatstgenoemde heeft daarbij hare tegenpartij
door een slag met eene koekpan eene zeer ernstige
verwonding op het hoofd toegebragt, zoodat men haar
ter verpleging naar het ziekenhuis heeft moeten over
brengen. De keukenmeid is in hechtenis genomen.
De effecten, "die te Amsterdam door eene dienst
bode bij vergissing waren weggegooid, werden gevon
den door twee kinderen eens eerlijken werlcmans, en
dezen hebben geheel zonder erg, terwijl zij naar groot
vader" op weg waren, de voor 't grijpen liggende
enveloppe meegenomen, misschien om den ouden man
met iets moois te verrassen. De kinderen waren een
meisje van tien en een jongentje van zeven jaren, te
Nieuweramstel woonachtig.
Terwijl zij op eene stoep met de gevonden prenten"
zaten te spelen, zag een voorbijganger welke waarden
deze hadden. Hij raadde hun aan, naar huis te gaan,
en dapper stapte de kleine man aanstonds, met het
kostbare pakket onder den arm, naar Nieuweramstel
terug. De vader, ofschoon dergelijke papieren hem
niet dagelijks door de handen gaan, jaerkende deze
toch en wilde de uitgave van de avondbladen afwachten,
ten einde te zien of hier wellicht eene oproeping voor
kwam. Anders kon hij den volgenden morgen bij de
politie aangifte doen.
Voor dien tijd echter, des avonds, toen de kleine
vinders reeds te bed lagen, kwam een rechercheur,
met den man die de kinderen had zien spelen, bij hem,
om te vragen of hij het verlorene onder zijne berusting
had. Hij antwoordde toestemmend en verklaarde zich
onmiddellijk bereid mede te gaan naar den eigenaar;
hij kon hem dan zelf de stukken ter hand stellen. Dit
geschiedde, en deze, verblijd over de onverwachte en
spoedige oplossing, zei den man voor de betoonde
eerlijkheid dank en gaf hem eene belooning.
Utrecht14 Maart. Donderdag had er een
ergerlijk schandaal plaats op den Vleutenschen weg.
Reeds geruimen tijd wa-S het gedrag van een jonge
weduwe, aldaar woonachtig, een steen des aanstoots
voor de buurt geweest en had tot oploopjes aanleiding
gegeven. Des avonds legde naar gewoonte zekere te
Utrecht wonende advocaat daar zijn bezoek af. Maar
nauwelijks den winkel der weduwe binnengetreden,
werd de deur weder geopend, en de advocaat bij den
arm gegrepen door zijn echtgenoote, die op wacht ge
staan had, en hem lang niet vriendelijk uitnoodigde
bij haar en zijn kinderen den avond door te brengen.
De man stiet haar van zich af, sloeg haar en wierp
haar de deur uit. Onmiddelijk vereenigden zich nu
honderden menschen voor de deur, die luid scheldend
en' zingend het huis belegerden. De politie werd te
hulp'geroepen, en mocht er in slagen het tumult tot
bedaren te brengen.
De held van de geschiedenis werd, om hem te be
veiligen tegen de woedende menigte, door agenten van
politie en twee burgers in een waschmand de deur
uitgedragen.
Onlangs werd door den uitgever der „Betrekking-
gids" het vermoeden geopperd, dat de circulaires door
hem per post verzonden,, niet aan de adressen be
zorgd werden. Hij maakte daarover eene klacht open
baar, die van regeeringswege onderzócht werd. Omtrent
den uitslag van dat onderzoek te Zwolle, deelt de
„Zw. Ct." mede, dat, van de 246 niet-ontvangen cir
culaires, 188 stuks door de geadresseerden waren ge
weigerd 12 waren geadresseerd aan onbekenden, 29
aan personen die vertrokken, en 15 aan personen, die
overleden waren2 waren aan den afzender franco
Te zamen 246.
's Gravenhage 14 Maart. Z. M. de Koning,
die sedert zijn aankomen hier ter stede, op 29 Decem
ber, het koninklijk paleis nog niet heeft verlaten,
deed gisteren middag, terwijl H. M. de Koningin een
rijtoer maakte, met Prinses Wilhelmina eene wan
deling in den tuin van het paleis.
"Wegens verregaande domheid is een millicien der
lichting 1884 van het regement grenediers en jagers
definitief voor den verderen militiedienst afgekeurd.
Rotterdam 9 14 Maart. Naar wij vernemen
zal de maatschappij tot Exploitatie van het Grand
Hotel Coomans alhier over het afgeloopen jaar een
dividend uitkeeren van 8%.
Gisterenavond is ten verzoeke van den heer
Officier van Justitie alhier door de politie aangehouden
een persoon, die in het jaar 1883 door de arrondisse-
ments-Regtbank te Middelburg tot drie maanden
cellulaire gevangenisstraf veroordeeld geworden is ter
zake misbruik van vertrouwen en wiens aanhouding
deswege in het Algemeen Politieblad van dat jaar
verzocht was. Hij is tot het ondergaan van gemelde
straf naar de cellulaire gevangenis alhier overgebragt.
In een koffiehuis alhier had Donderdagavond een
zonderling tooneeltje plaats, waarin twee grijsaards,
te zamen 154 jaar tellende, de helden waren. Beiden
waren aan hetzelfde tafeltje komen zitten, en de een
bemerkte dat de andere aan een der handen zijn pink
kwijt was. Dit gaf aanleiding tot een gesprek en eene
herkenning. Het bleek, dat beiden in hunne jeagd te
Yenloo gewoond en elkander goed gekend hadden.
Beiden waren naar Amerika gegaan, hadden er fortuin
gemaakt en zagen nu elkander weder. De twee per
sonen, die elkaar sedert bijna 60 jaar niet gezien had
den, waren niet weinig gelukkig over dit wederzien
Nabij de Noord te Kralingen viel een kind van
twee jaar te water, zonder dat iemand het bemerkte.
De moeder echter miste spoedig haar kind en begaf
zich naar den slootkant, waar zij wel niet het kind,
maar het klompje zag drijven. Toen wist zij echter ge
noeg. Zonder aarzelen sprong zij in de sloot, en haalde
het reeds gezonken kind op. Aanvankelijk scheen het,
dat de kleine levenloos was, maar na eenige inspan
ning mocht het gelukken, de levensgeesten van het
kind weer op te wekken.
Rotterdam15 Maart. Heden morgen in de
vroegte is door eene dame op een heer, met wien zij
in het Hotel de Hollande" aan de Hoogstraat alhier
logeerde, een aanslag met een revolver gepleegd, waar
door de heer aan den rechter slaap werd gewond. Hij
is in bedenkelijken toestand naar het Ziekenhuis aan
den Coolsingel overgebragt, terwijl de dame, die zich
na den aanslag met een dolk aan de polsen had ver
wond, door de politie in arrest is genomen.
Goes, 13 Maart. In de heden gehouden vergade
ring van den Raad werd als lid toegelaten en beëe-
digd de heer M. de Jonge Jz.
De rekening van ontvangsten en uitgaven over 1883
isj definitief door het Gedep. college vastgesteld, als
in ontvangst ƒ102810,— en in uitgaaf 100500,—dus
met een batig saldo van f 2310,—.
Bij het bekend worden der afbrekings-amendementen
der heeren Lobman c. s. hebben Burgemeester en
"Wethouders zich nog tot de Tweede Kamer gewend,
teneinde het intrekken der subsidie te voorkomen
zooals men weet vruchteloos.
Jhr. M. J. de Marees van Swinderen,-'oud-wethouder
der gemeente, heeft de gemeente aangeboden eene
teekening in Oost-Indischen inkt, voorstellende ons
raadhuis zooals het was voor 1772, benevens een boek
de handvesten en privelegiën der stad Goes.
Een perceel van de weduwe Scheffer, van beroep
huisjesmelkster, verkeert reeds sedert February 1883
in zoodanigen staat van verval, dat het ongeschikt is
ter bewoning.De gemeente-bouwmeester, de gezond
heidscommissie, de leden van het dagelijksch bestuur
hebben reeds herhaaldelijk op verbetering aangedron
gen, maar tot dusverre vruchteloos. Er is nti eene
commissie uit den raad benoemd, bestaande uit de
heeren Moens, Lambrechtsen en den Boer om de zaak
te onderzoeken. We hopen dat deze commissie door
tastende maatregelen zal voorstellen, alleen maar om
het verhuren tegen te gaan van krotten, die voor de
bewoning door menschen totaal ongeschikt zijn.
De bank van leening heeft in het afgeloopen jaar
een verlies geleden van ƒ111,47welk bedrag uit de
gemeentekas zal worden bijgepast.
Zou het nóg geen tijd zijn deze instelling op te
heffen
Nog wordt besloten tot verbreeding der passage
voor rijtuigen aan het voormalige kerkhof.
Deze verbreeding in de nabijheid van de druk bezochte
uitspanning van het slot Oostende is zeer gewenscht.
Tot gemeente-geneesheer werd benoemd dr. N. J. F.
"Verschoor.
"Voor de belasting op de honden zijn aangegeven
179 viervoeters tot een bedrag van ƒ710.
Heden viert de inrigting ter opleiding tot onderwij
zer of onderwijzeres haar 40-jarig bestaan. In 1845
als oefenschool opgericht door den schoolopziener
J. Ab. Utrecht Dresselhuis met 4 onderwijzers, nl. de
heeren Swart, v. d. Bree, van Hiele en Cromjongh
allen te Goes, werd zij in 1860 voor het eerst door
het rijk gesubsidieerd. In 1880 werd zij in eene Rijks-
normaalinrigting eerste klasse hervormd en het aantal
lesgevende onderwijzers van 4 tot 12, en het aantal
lesuren van 8 tot 73 per week uitgebreid.
Het aantal leerlingen is steeds toenemende, en de
leerlingen die haar verlieten waren steeds in het bezit
der verlangde acte.
Moge deze instelling nog jaren lang ten nutte van
aankomende onderwijzers werkzaam zijn.
Zeer goed bezet was de schouwburgzaal bij de
opvoering van het bekende stuk „Denise" door het
tooneelgezelschap van den heer van Lier. En al is nu
op den inhoud van het stuk nog al het een en ander
af te dingen, al komt er nog al wat in voor, dat te
veel aan Fransche toestanden herinnert, wegmoeten
toch den heer van Lier dankbaar zijn, dat hij ons in
staat stelde kennis te maken met het nieuwste op het
gebied van tooneelspeelkunst. De heer La Motthe deed
dit dan ook uitkomen in zijne toespraak tot mevrouw
FrenkelBouwmeester, die hij bij deze gelegenheid
een prachtig bouquet overhandigde.
Yan de 19 candidaten voor de Normaallessen
zyn 17 toegelaten, t. w. Bakker van Rilland, Rijsten-
bil van Wemeldinge, Everse van 's Heer Abtskerke,
Jongepier, Laban en van Melle van Goes, Geelhoed en
Kievit van 's Gravenpolder, Nijsse van Driewegen,
v. d. Linde van Wolfaartsdijk, van der Wal van
KapelleMeijer van HansweertKloosterman van
Borsele, de Veij van Bath, Boone van Kloetinge en
Yalkier van Oud-Sabbinge.
De beurs schijnt nog niet toegekend.
Vrijdagavond is hier opgerigt eene afdeeling der
Yereeniging tot christelijke verzorging van krankzinni
gen en zenuwlijders. Tot leden van het afdeelingsbe-
stuur zijn gekozen, ds. de Pree, M. de Jonge Jz., D.
Cappon, H. M. Wierts van Coehoorn en J. Punt.
St. IPJiillpslauLcl, 14 Maart. Reeds redert ge-
ruimen tijd zyn pogingen in het werk gesteld om een
stoomtram te verkrijgen van Brouwershaven, langs
Zierikzee, St. Philipsland en Steenbergen naar Rozen-
daal. Over deze zaak is men ook in onderhandeling
geweest met de HH. Otlet en Wilmart. Thans blijkt
uit een ingekomen wetsontwerp bij de Staten-Generaal
dat genoemde HH. een stoomtram zullen aanleggen
van Breskens naar Maldeghem, met eene subsidie van
vier honderdduizend gld. uit 's Rijks schatkist.
Zijn wij goed onderrigt, dan wordt die stoomtram
BreskensMaldeghem tot onze verwondering zeer ge
steund door den afgevaardigde voor dit district der
Tweede Kamer Jhr. Mr. Pompe van Meerdervoort. Wij
hadden ons gevleid, dat ons Kamerlid, zoo ZEd. al
niet de belangen der gemeente wilde bevorderen, deze
toch niet zou tegenwerken.
St.-Maartensdijk. Verleden Vrijdag werd
door een ingezetene alhier verloren eene portefeuille,
waarin aanwezig was eenig bankpapier ter waarde van
ƒ160. De eerlijke vinders, twee jeugdige knapen, stel
den het gevondene den regtmatigen eigenaar ter hand,
waarvoor zij als belooning ontvingeneene berisping
voor het doorsnuffelen der portefeuille, benevens
10 cent voor de eerlijke terugbezorging.
Zierikzee, 16 Maart. Heden werd ten Raad-
huize alhier voor den tijd van één jaar verpacht
het land tusschen den Provincialen Straatweg en de
woning van C. J. v. d. Bout, aan J. C. van Dalebout,
voor ƒ10.50.
De volgende waarschuwing voor Landverhuizers
is op de openbare plaatsen in deze gemeente aangeplakt
KENNISGEVING
aan Landverhuizers naar Amerika.
Ingevolge afgekondigde ifret van den Senaat en het
huis van afgevaardigden van de Vereenigde Staten van
Noord-Amerika zullen alle landverhuizers, die niet in
staat zijn voor zich zeiven te zorgen zonder ten laste
van het algemeen te komen, in Amerika niet aan wal
mogen gaan, doch naar het land van herkomst wor
den terug gezonden.
1. Dat er zal worden geheven, geïnd en betaald een
recht van vijftig cents (Amerikaansch) van eiken pas
sagier, die, geen burger zijnde van de Vereenigde Staten,
per stoom- of zeilschip van eene vreemde haven in
eenige haven van de Vereenigde Staten binnenkomt.
2. Dat het schip zal worden onderzocht, en wanneer
bij dat onderzoek blijkt, dat er zich onder de passagiers
een veroordeelde, krankzinnige, idioot of eenig persoon
bevindt, die niet in staat is voor zich zelf zorg te
dragen, zonder ten laste van het algeiheen te komen,
dan zullen zij hiervan schriftelijk aan den ontvanger
van de betrokken haven kennis geven, en zal het de
bedoelde personen niet geoorloofd zijn aan wal te gaan.
3. Dat alle vreemde veroordeelden, behalve de ver
oordeelden wegens politieke misdaden, na aankomst
zullen worden terug gezonden naar de Rijken, waartoe
zij behooren en vanwaar zij kwamen. De Secretaris
van de schatkist zal bepalen nopens de terugzending
der eerstgenoemde personen, naar de landen van waar
zij kwamen.
De onkosten der terugzending van de personen, die
niet aan wal mogen gaan, zullen worden gedragen door
de eigenaars der schepen waarmede zij aankwamen.
De Commissie van toezicht op het vervoer van
landverhuizers te Vlissingen.
J. Verkuijl Quakkelaar, Voorzitter,
J. Luteijn, Secretaris.
Dezer dagen werd voor eene vette koe, staande
op de boerderij der Rijkslandbouwschool te Wagenin-
gen, de enorme prys van ƒ430 geboden. En daarvoor
was die reuzin nog niet eens te koop.
Een echtpaar in de gemeente Idaarderadeel heeft
zijn 66jarig huwelijksfeest gevierd op dezelfde boerderij,
die zij op den trouwdag aanvaardden, en waar zij sedert
bleven wonen.
Een 80-jarige vrouw uit Kuinre is te Heereveen
binnengebragt om gegijzeld te worden. Een Amster-
damsch koopman heeft haar dit treurig lot bezorgd.
Met diep medelijden zag men het oudje de gijzeling
ingaan.
Een lijk in de nabijheid van Zevenbergen op den
spoorweg, in deerlijk verminkten toestand gevonden,
is herkend als dat van Nicolaas de Rooij uit het na
burig Dinteloord. De overledene was 25 jaren oud
eerst kortelings gehuwd en naar Dordrecht geweest om
meubelén te koopen; vermoedelijk is hij te Zwaluwe
uitgestapt met het doel om zijne zuster te bezoeken,
die in de nabijheid van Zevenbergen Hoek woont en
is toen over den spoorweg gegaan om daardoor de
weg eenigzins te bekorten.
KERKNIEUWS.
Beroepen te Zuidzande ds. C. M. van der Weijde, Cz.
te Dreischor.
Haagsche Brieven.
den Haag, 15 Maart.
Welk een verschil met de beraadslagingen thans
en in vroegere jaren Het onderwijs kon niet aan de
orde zijn, of de ondragelijke wet van 1878 werd met
de meeste scherpte aangevallen. „De wet van 1878
is onwaar, zij is autocratisch, zy is duurzij ignoreert
de grieven van het volk". Zoo sprak de heer de
Savornin Lohman 16 December 1881. En op denzelfde
datum zeide de heer Schaepman„Deze schoolwet
maakt onzen politieken toestand redeloos. Ik zal, zoo
lang mij eene stem in de Vergadering gegeven is, niet
alleen procedeeren tegen de schoolwet, maar ook tegen
hare uitvoering, ik zal niet ophouden te protesteeren,
tot dat eindelijk dat protest in de praktijk eenige ge
volgen gekregen heeft". In 1882, bij de behandeling
van het adres van antwoord op de Troonrede, werd
een amendement van den volgenden inhoud voorgesteld:
„Bij de steeds toenemende ontevredenheid over den
toestand van het lager onderwijs, schijnt ook herziening
der wetgeving omtrent dien tak van het onderwijs
dringend noodig". Toen heette het„de geldquaestie
komt bij het onderwijs eerst in de tweede plaats te
pas. De schoolquaestie betreft nog iets anders dan het
belang, zij geldt het recht. Voor ons is het niet alleen
eene quaestie van recht, allerminst een van finantiën,
maar het meest een zaak des géloofs
Wat is er nu van dat alles geworden De min
derheid is meerderheid geworden, de Kamer is om,
maar principieel laat men voorloopig de schoolwet
ter zijde. De heer Gleichman mocht zeggen„Mij
dunkt, de berg heeft een muis gebaard en die
muis heeft men aan 't knagen en knabbelen gezet".
De geheele beweging loste zich op in een aantal
amendementen van zes leden der rechterzijde (de
heer de Savornin Lohman) om eenige duizenden
guldens te besparen, drie kweekscholen op te heffen,
subsidiën voor middelbaar onderwijs in te krimpen, de
subsidiën voor meisjes-onderwijs van de begrooting
te doen verdwijnen en dergelijke andere beknibbeling
voorstellen.
^iemand echter heeft het der rechterzyde zoo flink
en ruiterlijk gezegd als de heer Van Houten, die zich
in den laatsten tijd nauwer bij de minderheid aan
sluit en zijn eigen stokpaardje wat heeft weggeborgen.
Groote woordenkleine dadeny\ sprak de heer
Van Houten. Uwe taktiek is eene andere dan uwe
politiek. Gij zegt de natie van de schoolwet te be
vrijden inderdaad bedoelt gij niets anders dan kleine
beknibbelingen te maken op de cijfers der begrooting.
„Uwe houding vloeit uit deze oorzaak voort. Gij zijt
groot gewordengij zijt meerderheid geworden, door
bij de kiezers de finantieële zijde van de schoolwet op
den voorgrond te brengen, en niet door uwe beginselen.
Wy zijn overtuigd, dat, indien gij het finantieël stand
punt verlaat en uwe beginselen op het terrein van het
onderwijs wildet invoeren, uwe meerderheid vervliegen
zou, als kaf voor den wind'V
Het was „slagleveren" maar niet „overwinnen".
Eene week lang hebben de monden van de Tweede
Kamer weerklonken van welsprekende redevoeringen.
Met welk gevolg De begrooting van ruim twaalf
millioen is met 44,000 verminderd. De begrooting
is aangenomen met algemeene stemmen, uitgezonderd
die van de heer Keuchenius. Bijna alle amendementen
verworpen en slechts één aangenomen, dat tot het
wegnemen der bestaande subsidie voor de meisjesscholen.
Hoe kon dat De meerderheid is toch ons Twee-en-
veertig liberalen, vier-en-veertig anti-liberalen. Maar
waar ziet men in eene talrijke vergadering, dat alle
leden gezond en frisch zijn Het werd reeds weken
geleden voorspeldhet toeval zal den uitslag der par
lementaire beslissingen bepalen. De heer Bahlman is
aan zijn ziekbed gekluisterdde heer Brouwers kon
slechts dien éénen dag overkomen, toen over het amen
dement tot opheffing der subsidiën voor de meisjes
scholen voor de tweede maal moest worden gestemd.
In plaats van 44 tegen 42, was het nu voortdurend
42 tegen 42 mits de drie conservatieve leden, de
heeren Schimmelpennick, Oorver Hooft en Wintgens
streng met de rechterzijde meestemden. De beide eerste
deden het trouw.
Trouwens de heer Oorver Hooft is de Vargasdie
met zijn woord »geen geld" ieder amendement aan
neemt, dat vermindering der begrooting ten gevolge
heeft. Maar. de heer Wintgens stemde in den regel
met de linkerzijde medebij de meisjesscholen en nog
bij een andere gelegenheid veranderde hij van stand
punt en stelde de linkerzijde teleur. Eens^gaf de stem
van den voorzitter den doorslag. Op deze wijze gebeurde
het, dat van de reeks van amendementen der rechter
zyde slechts zeer weinigen aan de executie ontkwamen,
de meeste werden met 43 tegen 41 stemmen verwor
pen. De linkerzijde heeft dus reden over dezen uitslag
tevreden te zijn »De Kamer is om" en by de stemming
ging zij telkens op nieuw om.
Aan drie omstandigheden is deze uitkomst te danken
aan de eenheid der liberale party, aan de houding van
den Minister van Binnenlandsche Zaken, aan de onaf
hankelijkheid van den afgevaardigde der residentie, de
heer Wintgens. De eenheid der liberale partij Het
was een verkwikkend schouwspelna al de oneenig-
heden der laatste jaren, na 'tpersoonlijk gekrakeel
tusschen de heeren van Delden en van Houten nog in
December jl.bij de behandeling^ van de wet op de
Middelen, thans de liberalen één lijn te zien trekken.
De gelederen waren vast aaneengesloten: Gleichman,
van Houten, Borgesius, Lieftinck, de Ranitz allen
werkzaam in dezelfde richting. Waar van Houten,
gelijk bekend is, tot de tegenstanders der wet van 1878
behoortvergat hij dien tegenstand, schoof zijne bij
zondere bezwaren voor het oogenblik op den achter
grond, richtte met zijne geestverwanten zijne scherpste
pijlen tegen het monsterverbond, daagde hen uit om
de teugels der regeering te aanvaarden indien zy
durfden." Daar was tusschen de liberalen onderling
geen oogenblik van verdeeldheid. De jongste verkie
zingen zyn voor hen leerrijk geweest.
De houding van den Minister van Binnenlandsche
Zaken was uitmuntend. Door de heeren Lohman,
Schaepman en Fabius in de engte gedreven; hield hij
de vlag der openbare school trouw omhoog. Van op
heffing van Staatszorg voor het onderwijs heeft de
rechterzyde van den heer Heemskerk niets te verwach
ten. Eene allergewichtigste verklaring, die aan het
tegenwoordig Ministerie een krachtigen steun geeft.
De linkerzijde zal thans wel al de begrootingswetten
aannemen en de rechterzijde verwerpt ze niet, om
dat. zij het in strijd met het staatsrecht achtbegroo
tingen af te stemmen, om redenen daar buiten. Over
't algemeen is de heer Heemskerk uiterst gelukkig
geweest in de verdediging zijner begrooting. Hij heeft
met de rechterzijde gesold en gespeeld. Telkens ver
klaarde hij zich bereid heen te gaan, als de heeren
der meerderheid dit wilden; maar de heeren der meer
derheid wilden dit natuurlijk nietomdat zij, die nog
zelfs de kracht niet hebben hunne amendementen er
door te slepen, nog veel minder geacht kunnen worden
de kracht te hebben om te regeeren.
Eindelijk komt hier alle eer toe aan de houding van
den heer Wintgens. In één opzicht is hij echter in
consequent geweest. Als hij niet in bestaande organi
sation wilde ingrijpen waarom stemde hij dan de
subsidies voor de meisjesscholen af? Er zijn onder
deze inrichtingen enkele, die met het oog op het Rijks
subsidie in het leven zijn geroepen. Twee onvergetelijke
dagen, den 11 en 12 Maart, is de heer Wintgens de
held van den dag geweest. Hij had de evenaar in
handen. Hoe zal de heer Wintgens stemmen was de
vraag, en zijne stem besliste. In den regel vuurde hy
op de troepen die deel uitmaakten van hetzelfde leger,
waarvan de Haagsche divisie hem naar de Kamer had
gebracht. Die verantwoordelijkheid viel den afgevaar
digde al te zwaar en wegens de over Hoofdstuk V
gevoerde beraadslagingen" legde hy in een soberen
brief (ook die soberheid verdient waardeering) dien hij
Vrijdagmorgen aan den Voorzitter der Kamer schreef,
zyn mandaat neder. Wat is zijne bedoeling Besluit
hij zijn parlementaire loopbaan of wil hij zijne kiezers
doen beslissen Een feit is het, dat juist Vrijdagmorgen
de Tijd den brief afdrukte, door Mr. Wintgens aan de
Katholieke kiesvereeniging te 'sHage geschreven,waarin
hij verklaarde niet alleen om financieéle, maar ook om
principieele redenen van de wet van 1878 een tegen
stander te zijn. Zoo de heer Wintgens zijne loopbaan
werkelijk wilde besluitenkon hij het zeker niet op
ernstiger, waardiger, meer constitutioneele wijze hebben
fedaan. Het gevaar bestaat evenwel dat den Haag nu
e meerderheid met een »geloovigen", en „standvasti-
gen" geestverwant zal versterken.'
De liberalen zouden ditmaal geheel voldaan kunnen
zijn, als de subsidies voor de meisjesscholen behouden
waren gebleven. Wel stond de Kamer op een laat
uur (drie leden der rechterzyde waren heengegaan) de
nieuwe subsidies toe, ruaar vermoedelijk zal de Minister
van dit crediet wel geen gebruik maken. Een ander
middel blijft er over, om die nederlaag te verhelpen.
De subsidies voor de hoogere burgerscholen voör jon
gens zijn behouden gunnen wij ook aan de meisjes
toegang tot die scholen. De ondervinding heeft toch
op vele plaatsen bewezen, dat ér geen enkel practisch
bezwaar bestaat tegen het zamen zijn van jongens en
meisjes op dezelfde school. V.
CORRESPONDENTIE.
Het door den heer v. d. Have, Voorzitter der Af
deeling Zierikzee der Maatsch. tot bev. van Landbouw
en Veeteelt in Zeeland, ingezonden artikel, zal in ons
volgend No. worden opgenomen.
■e- Op den 22 Maart a. s. hopen onze waarde
Ouders
<8- M. P. TICHELAAR
en
C. M. VOS
hunne £33-j arige Echtvereeuigiug
<8- te herdenken.
S Aalsmeer. Hunne dankbare Kinderen.
Getrouwd
HAR DENBURGH MOSCH
van Rotterdam
en
JANNA SMALHEER.
Familie, Vrienden en bekenden harteljjk dank
betuigd, voor de belangstelling ons betoond in het
bijzonder den WelEd. heer A. v. d. Nagel, Kinderen
en Personeel.
Brouwershaven, 13 Maart 1885.
Voorspoedig bevallen van een Zoon, E. van
DALENvan Straalen.
Monster, 14 Maart 1885.
Bevallen van een
P. de GLINDT—Borstal.
Zierikzee, 13 Maart 1885.
Bevallen van een Meisje, D. GOUD
ZWAARD—Muller.
Bruinisse, 15 Maart 1885.
Bevallen van een Zoon, J. A. de LOOZE
Kooman.
Zierikzee 16 Maart 1885.
Heden overleed na een smartvol lijden, onze
geliefde Echtgenoote, Dochter en Zuster
PIETERNELLA de ROO,
in den ouderdom van 24 jaren en 3 maanden.
Namens wederzijdsche betrekkingen,
L. VERJAAL Sz.
Ellemeet, 13 Maart 1885.
Heden overleed onze lieveling LEENDERT
JAKOB, nog geen 9 maanden oud.
zonnemaire
14 Maart 1885.
L. KRIJGER.
N. A. KRIJGER—Hendrikse.
Heden overleed na eene korte ongesteldheid,
mijn Echtgenoot de Heer WILLEM van SCHELVEN,
in den ouderdom van ruim 43 jaren.
Zierikzee,
15 Maart 1885.
Wed. W. van SCHELVEN
Cappelle.
Heden overleed zacht en kalm onze waarde
Echtgenoot en Vader PIETER van der WERVE, in
den ouderdom van 72 jaren en ruim 2 maanden.
Het volste vertrouwen dat hij in den Heere ontslapen is
zij onze troost.
Zierikzee Wed. P. van der WERVE
16 Maart 1885. N- Luikaard.
Kinderen, Behuwd- en Kleinkinderen.
Kennisgeving aan vrienden en bekenden zoowel
binnen als buiten deze stad.
