ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
No. 4721. Donderdag 18 Januarif 1883. 59sle Jaarg.
GEABONNEERDEN
KENNISGEVING.
TELEGRAM.
Verschijnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATUBDAG. De prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post 1,60.
ADVERTENTTËN van 1—3 regels 30 Ct., meerdere regels 10 Ct., kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
buiten deze stad gelieven hunne A O N N E»
MEISTSGELDEN per postwissel over
te maken, na aftrek van de boBten, die 5 ets. bedragen.
De BURGEMEESTER van Zïerikzee breogt ter ken-
nia van de Ingezetenen, dat er op Domlerslagr
«Ion 18 January e. 1c.des namiddags te 3
uur, op het Raadhuis alhier, eene openbare Ver
gadering van den Gemeente-Raad zal gehouden worden.
Zibbikzrs 16 January 1883.
De Burgemeester
H. G. MULOCK HOUWER, Wetb. 1°.-B.
Installatie van den Dieuw benoemden Burgemeester
den Heer Mr. J. P. N. ERMERINS.
Nieuwstijdingen,
mettfia.
Volgens nader bericht uit New-York zjjn er 110
personen door den brand te Milwaukee omgekomen,
terwjjl het aantal slachtoffersdie nog onder de roo-
kende puinhoopen bedolven waren, op minstens 50 ge
schat wordt. Van de 60 dienstmeisjes hebben 49 den
dood gevonden. Slechts 20 ljjken konden worden her
kend. Men vermoedt, dat er brandstichting heeft plaats
gehad, omdat er reeds vroeger pogiDgen daartoe waren
gedaan.
Httalattï.
St. Petersburg 15 Jan. De brand van bet
circus te Berditachew brak 's avonds ten 9l/2 anr Qit by
het slot der voorstelling door het afsteken van vuur
werk, hetwelk het gordjjn in brand stak. Ia een oog
wenk deelden de vlammen zich aan de wanden en het
dak mede. De ongeveer 800 aanwezige toeschouwers
vlogen in vreeselyken angst van hunue zitplauieeo op
en verdrongen elkaar tegen de naar biunen openslaande
dear aan den uitgaDgi Twee zydeuren waren wegens
de koude toegespykerd. Toen de deur eiodeljjk bezweek,
zag meu een vreeselyken hoop menschen voor zich, in
vlammen gehuld. Do brandweer kwam een half nur
na het uitbreken der vlammen aan, maar kon oiots
ter blussching doen, daar het water in de braudemmers
en in de slangen der spuiten bevroor. De in 't orkest
gezeten muzikanten waren de eerste slagtoffere. Het
aantal verongelukten is nog met geen mogelijkheid te
bepalen. Velen hebben zich gered door boven onder
het dak nit den circus op straat te springen. Paarden,
garderobe en decoratief, in ééa woord alles is verbrand.
Een Bmssolsch blad deelt de volgende bijzonderheden
mede over den toestand van Leon en Armand Peltzer.
Leon is nog altjjd onbekommerd, hjj hoopt er af te
komen met 10 tot 15 jaar opsluiting en rekent op do
toekomst.
Armand heeft al zjjn moed verloren. Hy spreekt
niet meer en wil niemand, zelfs zyoe advokaten niet j
ootvangen. Hy heeft geene hoop meer op zjjne voor- i
ziening in cassatie.
Zyne bewaarders vreezen voor een zelfmoord: zjj laten
noch me9 noch eenig andere scherpe werktuigen in zyn
bezit. Zjj bewaken hem dag en nacht.
Mad. Peltzer, vergezeld van James, bezoekt alle i
dagen hare zoons: zjj zal dit mogen doen, zoolang het
bof van cassatie geen uitspraak zal gedaan hebben.
De kleine Mariette, het dochtertje van Armand, is j
bjj haar grootvader, den heer Boeking, te Neukirchen. i
Zy zal er bljjveo wonen. Het is de grootvader, die
zekere kosten van het proces zal betaleo.
jSlefcerlstafc,
Bols>var<l14 Jan. Heden reden twee dienst
boden van hier naar Makkum. De eene reed over een
wak, dat eerst den vorigen nacht was dichtgevroren en i
viel terstond in het jjs. Betrekkelijk spoedig gelukte
het haar uit het jjs te trekken. Zjj werd naar een
nabijgelegen boerenplaats gedragen, de bnlp van een
ODzer geneeskundigen werd ingeroepen, doch te vergeefs,
zjj moest hare onvoorzichtigheid met den dood bekoopon.
Te Brunnepe (gem. Kampen) is Zaturdagavond
de 12-jarige zoon vaD den visscber P. Bakker door hot j
jjs gezakt en verdronken. Door een anderen knaap was
hem 5 cent beloofd, wanneer hy diens pet van het ys
wilde halen, doch hy moest het met zyn leven boeteD. j
By het zoogenaamde Buitenhuis, te Haarlem, zyn
Zondag vjjf personen door hetys geraakt. Een van hen,
do wachtmeester van de huzaren v. d. B., heeft daar-
bjj het leven verloren.
Aan de Soippeling bjj Deventer zakte Zondag een
jongen, die daar schaatsen reed, door het ys eo verdronk.
Te Beets (Noord-Holl.) zakten Zondag middag te 3
oren twee mannen door het ys. De een wist zich, door
op het bevroren vlak te steunen, boven te houden en
werd gered; de ander zonk weg en verdronk.
In 't kanaal by Nordhorn (Pruisen) zyn Zondag een
jongentje van 9 jaar en een meisje vao 14 jaar, kinderen
van den sluiswachter Vischkorf uit Ootmarsum, die
zich vermaakten mot schaatsenrijden, jammerljjk ver
dronken.
Buiten de Zaagbarriere te Amsterdam is Zondag
middag een knaapje door het ys gezakt. Oomiddelljjk
onder de daarin vastgevroren balken gedreven, kon I
slechts zyn ljjk worden gevondeD.
Aan de Nnssaukade aldaar is een achtjarige jongen
door het jjs gezakt en het slagtoffer van zyn onvoor- j
zichtigheid geworden.
De Friezen scbjjnen nog vorst te verwachten, en
wel zeer spoedig; althans een tegen Woensdag aange-
kondigde hardrydery op scbaatseD is niet afbesteld j
maar tot aanstaanden Zaturdag verschoven.
In de Leeuw. Ct. van 15 Jan. komen voor niet minder
dan 45 aankondigingen van hardryderyen op schaatsen,
waarvan 32 voor mannen, 11 voor mannen eo vrouwen
en 2 voor vrouwen. De waarde der piyzen op eene
enkele uitzondering na, alle in geldbedraagt/3200
3300.
's Grnvenhnge15 Jan. De Minister van
Marine heeft aan de Kamer verschillende stukken be
treffende de Adder" overgelegd, waaruit hoofdzakelijk
bljjkt dat reeds den 19en Juojj het bevel om op 20
Junjj te vertrekken gegeven is, met begeleiding van
een ramschip tot voor het zeegat eo onder aanbeveling
om den weg door het BokkeDgat te nemen, tenzjj men
door ongunstig weer genoopt mogt worden, den nieuwen
waterweg te kiezen. Omtrent het unr van vertrek en
de loodsen werd overleg met bet loodswezen te Wil
lemsoord aanbevolen. Voorts bljjkt dat de Minister
van Marine uit Amsterdam geen atoombarkas met be
velen aan den monitor nagezonden heeft. De barkas
die de Adder" een eindweegs vergezild heeft, behoor
de by het uitgeleide van het te geljjk vertrokkende
Noordpoolschip.
Bovenbedoelde order van vertrek op 19 Junjj bad
betrekking op eene instructie van 1875, zjjodenadieo
tjjd geea instruction aan de kommandeereode offioierea
der monitors meer gegeven.
'sGrnveuliage, 16 Jan. Heden morgen vond
de eerste trein van Den Haag naar Gouda (Ryospoor)
te 6.25 vertrekkende even voorbjj Voorburg de brug
geopend, naar men zegt, doordat de brugwachter zich
verslapen had. De locomotiel schoot de vaart in, ge
volgd door don tender, torwjjl de daarop volgende
bagagewagen op de aldus gevormde ophooging gedeel
telijk verbrjjzeld werd. De trein, die even te voren
het station Voorburg verlaten had, was gelukkig nog
niet in volle vaart; toch was de schok hevig; echter
hadden geen andere persoonlijke ongelukken plaats dan
dat de machinist te water viel, doch zich vastklemmende
aan een wiel, spoedig weer op het drooge kwam. De
stoker werd over de machine geslingerd en bezeerde
zich aan het hoofd, eveozoo eeu postconductear, die,
in den volgenden bagagewagen staande, door den schok
met den wand van den wagen in aanraking kwam en
een snede boven het linkeroog kreeg. Naar men zegt,
had de stationschef te Voorborg verzaimd den brug
wachter te vragen of de brug gesloten was. Had hjj
dit gedaan dan zou hy, van den langslaper geen ant
woord ontvangende, zeker onraad vermoed hebbeD. Het
verkeer is gestremd. Te Gouda moest bjj ontvangst
van het berigfc nit Voorburg terstond een andere trein
in gereedheid gebragt worden om naar Amsterdam de
reis voorttezetten. De passagiers, die nit 's Hage ko
mende te Voorburg opgehouden werden, moesten daar
na met een extra-trein uit Gouda afgehaald worden.
Het verkeer wordt thans onderhouden door de passa
giers der volgende treineu voorbjj Voorburg te laten
overstappen en daar met een anderen trein de reis
voort te zetten. Vertraging in de aankomst der treioen
bad niet plaats door dat men in Gouda spoedig genoeg
met een nieuwen trein gereed was, die den gastuiten
trein verving.
De ligging van bet jjzerec gevaarte is niet van dien
aard, dat de belemmering in bet verkeer van langen
duur zal zyn, met eenige werkkraebteu hoopt men,
dat de weg nog hedenavond in orde zal komen.
Ber^en-op Zoom 14 Jan. De laatste der
drie suikerfabrieken, die van de heeren Laane, Rogier
Daverveldt Co., heeft do campagne gestaakt.
Hulst, 17 Jan. By de verkiezing van een lid voor
de Provinciale Staten in dit hoofd-kiesdistrict, tor vor-
vangiog van hot ovorledene lid, den heer J. Stevens,
te Sas-van-Gent is op heden gebleken, dat herstem
ming moet plaats hebben tusschen do H.H. Mr. J. P.
Dronkers, adv. eo not. te Ter Neuzen en C. P. J.
Dieriok, Burgemeester te Koewacht.
Zaamwlne. In den loop van dit jaar nadert voor
den heer A. H. de Vries alhier den stond, van gedurende
25 jaar aan het hoofd eener openbare school to hebben
f;eataan, en wel eerst te Ellemeet, waar hjj, na verge-
jjkend examen op den 13 April 1858, 70or die betrek
king benoemd werd, welke bjj tot 1863 aldaar vervulde,
toen hjj zich tot die taak in onze gemeente geroopon zag.
91 i<1(1 elburf? 16 Jao. Tot adjunct-commies
le klasse ter provinciale griffie alhier is bevorderd de
heor C. J. Luyk, thans adjunct-commies 2« klasse,
terwjjl tot 2e klerk is benoemd de heer J. P. Ilmer,
thans bnitengewooo beambte.
Goes, <16 Jan. Haastige spoed is zelden good:
de diefstal met inbraak heeft niet plaats gohad bjj den
landbouwer de Jonge, maar bjj J. van Maldegem. Overi
gens zyn alle omstandigheden naar waarheid medege
deeld.
Vrjjdag en Zondag heeft de justitie uit Middelburg
eeo persoon uit Yerseke verhoord eo bjj anderen eeoo
strenge huiszoeking gedaan. Maar alios vrnchteloos.
- Ook langs den spoorlyn sebjjnt men voorworpen ge
vonden to hebben, die hoop gaven op het ontdokken
van de misdadigera.
Tot op dit oogenblik evenwel is niets met zekerheid
to berigten, en rest alleen de hoop dAt men er in sla
gen zal deo booswigt op te sporen.
De zelfrigiatreereode peilschaal te Bath moot
thans weer een verandering ondergaan. Duizendo gul
dens zjju réeds aan dit gety-werktuig besteed.
Goes, 16 Jan. Voor eenige dagen overleed hior
een timmerman-bouwkundige, die jaren achtereen het
opzicht had over het Kerkgebouw der Ned. Horvormden.
Het schjjnt dat kerkvoogden nu eeos een proef willen
nemen met iemand'die geen bouwkuodige is, tenminste
bjj de oproeping vao sollicitanten wordt als eenig ver-
eischte opgegeven, dat men moet zynlidmaat van
bovengenoemde gemeente en erkend voorstander en ijverig
medewerker op godsdienstig gebied. Sommigen vermoedeD,
dat de oproeping niet geschiedde ter vervanging van
den overleden titularis, maar dat kerkvoogden een
geeateljjk opzichter verlangen, die een wakend oog
houdt over de schare in het Kerkgebouw en die bjj
bjjzondere gelegenheden, verkiezingen enz. ijverig kao
medewerken. Dat vermoeden wordt bevestigd door de
bjjzonderhoid dat er geeo sprake is van salaris, zul
lende de belooning in do gezegende vrucht der mede
werking op godsdienstig gebied moeten gevondeD wor
den. Anderen houden het er echter voor, dat men
eeuen opzichter verlangt die gratis medewerkt met den
loodgieter, timmerman, etc., wanneer er op dak of
toren, in casa het godsdienstig gebied, iets te repa-
reeren is.
Ooiynsplaat. Sedert Zaterdag 6 Januari heeft
de heor D., ontvanger der direote belastingen van
Noord-Beveland en alhier woonachtig, zjjn kantoor
verlaten, zonder dat men iets zekers weet, waar bjj
zich thans bevindt. Men zegt, dat een aanzieoljjk
tekort in de kas ontdekt is.
Stavenlsse. Op 1 January 1883 bedroeg bet
aaotal inleggers io de Bchoolspaarbaok alhier 77.
Terugbetaald in den loop van 1882 de som van
221.59.
De bijgeschreven rente op 1 Jan. 1883 beliep/37.43.
De totaalsom van het te goed bedraagt thans ƒ759.121/]'
Brulnlsse, 16 Jan. Eenige jongelui hobben het
plan hier eene Rederijkerskamer op te rigteo, en de raad
dezer gemeente heeft hun reeds toegestaan voor do
bjjeeDkomsten gebruik te makou van het schoolgebouw.
Aangezien huu streven niet in aller sympathie mag
deelen, hopen wjj dat de jonge vereenigiog deugdeljj-
kor steun en medewerking moge vinden en jlat zjj haar
taak mot den meesten ernst moge opvatten.
Wjj bevelen haar aan bjj alle weidenkenden.
Zlerilrseee17 Jan. De installatie van onzen
nieuw benoemden burgemeester Mr. J. P. N. Ermerins
zal morgen nam. ten 3 nre plaats hebben.
Zondag overleed alhier op bjjna 78 jarigen leef-
tjjd F. Raselaar. Hy wa9 een der verdedigers der
Citadel van Antwerpen in 1832. Het herinneringsfeest
in 1882 kon hjj wegens ziekte niet mee vieren. Hy
heeft echter dien dag feestelyk met zjjn gezin mogen
herdenken, waartoe hjj door de mildheid van eenige
particulieren was in staat gesteld.
De Tweede Kamer zal den 12 den Februarjj we
der bjjeenkomen.
Naar wjj vernemen, is de heer J. J. v. Kerk wjj Ir,
lid van de Tweede Kamer der StateD-Generaal, Maandag
voor eenige weken naar Italië vertrokken.
Het adres door 29 lJsselsteenfabrikanten voor
eenige maanden tot den Minister van Binnenlandscbe
Zaken gericht om te verzoeken, dat van regeeriogswege
bjj 't verloenen vao rijkssubsidie voor den bouwvan lagere
scholen het gebruik van Belgischen baksteen worde
tegengegaanis door dea Minister niet voor ganstige
beschikking, van regeringswege vatbaar geacht, omdat
de goedkeuring der bestekken voor den bouw van la-
gere scholen dus ook wat de hoedanigheid van de te
bezigen materialen betreft, door den wetgever aan den
districts-Bcboolopzieoer is opgedragen. Een verzoek van
dezolfde strekking dat daarna aan den districtsschool-
opziener te Goes gezonden werdonder wioDS ressort
j twee nieuwe scholen van Belgischen steen worden ge-
bouwdbleef onbeantwoord. De adressanten hebben
zich nu tot de Tweede Kamer gewend, om deze te
verzoeken de zaak ter harte te nemuD, nu bet geble-
I ken ie, dal alle pogingen die zjjn aangewend om io
i deze zaak een goede oplossing te verkrjjgen van de
regeering of van de door haar aangestelde ambtenaren,
j schipbreuk leden.
j Dezer dagen is verschenen, No. 1 van deD derden
jaargang van het »Maandblad der Vereeniging tegen
de Kwakzalverjj". Daarin worden weer een aantat
middeltjes besproken, zooals Auxilium Orientes, Haar
lemmerolie, Hollowuy'a zalf en pillen, Tcercapsules,
Urbanna pillen, Sljjm- cd Maagpillen, Hop Bitter, Breuk-
zalf, Breukbanden van Waersegers, Pain Expeller, Zwit-
sersche pillen eo Seigels stroop. Voor allen die hierover
wenscben ingelicht te worden is dit nommer op aan
vraag gratis te verkrjjgen bjj den uitgever H. van
Belkum Kzo., te Leeuwarden.
Door het hoofdbestuurder N.-en Z.-Holl. Redding-
Maatschappij zyn elf bronzen medailles toegekend aan
den bootsman en de roeiers der reddingsboot te Ter
schelling. Deze onderscheiding wordt verleend als
bljjk van erkentelijkheid voor den moed en het beleid, j
door de koene redders aan den dag gelegd bjj destrau-
diogen. welke in Novemberzo December op Terschelling
plaats vonden.
Wjj vernemen, dat reeds verschillende leveranciers
de slagtoüers zyn geworden van een verkeerde op- j
vatting der zegelwet, waartoe de wet zeker ditmaal
geen aanleiding gaf, daar zy duidelyk genoeg is. Er 1
zjjn Dameljjk die rneenen, dat quitunties over betgeen J
vóór 1 Januari 1883 ia geleverd, niet behoeven gene-
geld te worden. Volkomen onjuist! De wet beft van
olk bewjja van betaling eener geldschuld, na 1 Jud.
geteekond, 5 cent, onverschillig wanneer do sohuld ia
aangegaan.
Vóór 1883 moesten do quitantiea bovendien ook ge
zegeld worden, maar toon was daaraan een uitgaaf van
21 centen verbonden (bet kleioate formaatzegel), en
wogona dat botrekkelyk hoog bedrag werd aan die
belasting toen niet do hand gehouden. Thans ia het
zegelregt voor quitaotioa boven 10, hoe groot do
torn ook zjj, toe 5 cent gedaald, maar wordt tovoos
soherp toegezien, zoodat reeds eenige personen de boete
van 25 per quitantie hebben boloopeo.
Men zjj daa zoo voorzichtig, geen enkelo kwjjting
eener achuH boven 10 te teekenon, zonder een zegel
te gebruiken.
Do mUliaeueojaffrouw, die na reods gedurende
meer dan anderhalf jaar tot do >pub!ieke persoonlijk
heden" behoort, heeft indertyd Montfoort mot een be
zoek vereerd.
Hot was in hot laatst van de maand Jaljj 1881 dAt
A. van Zutpheo, een timmerman, die met werken zyn
brood heeft, baar voor een paar dagen onder zjjn nederig
dak herbergde, terwjjl baar galant, Hoetiok, zyn in
trek nam in bet logement >Hot Gouden Hoofd."
Van hier uit worden in die dagen pleiziorritten on
dernomen naar de omliggende dorpen, waarby steeds
twee rjjtuigen dienst deden; óóo voor de hoofdpersonen
en 66a voor den bovriondon aanhang.
De gevangenis voor jeugdige vrouweljjke veroordeel
den aldaar word, evenals de toen pas in gebruik ge
nomen nieawe openbare school, in oogenschouw genomen
en het onderwijzerspersoneel aan laatstgenoemde in-
rigting genoot do eer van door den galaoten galant op
manilla's te worden vergast.
Met het geven van fooien Btal de millioenenjuffrouw
ook hier bet hart van koetsiers eo andere gedioostige
geesten. De stalhouder zelf plaatste zich op den bok;
want de fooi beliep twee rjjksdaalders en zoo'n paar
achterwielen gooit men maar zoo niet weg. Toen zjj
het logement in oogen9chonw had genomon, waar haar
trawaot en aanstaande logeerde (eeo onderkomen had,
dat zicb, alhoewel le raog voor Montfoort, op niets
dan op zindelijkheid en prompte bediening mag be
roemen) gaf zy 10 gnlden voor fooi en mes bad slechts
even de paarden van haar rjjtuig vast te houden om
zeker te zyn van zich een gulden in de baDd te zien
gedrukt. Vrjj algemeen stelde men zich in dien tjjd
voor, dat eene zoo royale logde den gastheer geene
windeyeren zou leggeD, maar ik geloof niet dat van
Zutpheo er veel_ bjj heeft opgestoken. Tydens haar
j verbljjf hoeft hjj en zyn gezin er wellicht beter en
goedkooper van geleefd dan andere dagen't kan zjjo,
dat een zjjoer kinderen er een paar schoenen, misschien
een volledig pak, rjjker door is gewordeD, maar van
Zutphen is nog dezelfde van Zutphon van vroeger
heeft bjj werk dan heeft hy brood. Thans, nu de
toen zoo kwistige dame achter slot en grendel zit,
herinnert zich te Montfoort ieder weer die scheeve
figuur, waarmede niemand zich zou hebben bemoeid
I als zjj minder met de rjjksdaalders had kunnen spelen.
St. Petersburg 16 January.
De Brand te Berditscheff had plaats in eene benifiet-
voorstelliDg voor Mej. Loisset, de bekende paardrjjd-
ster, die ook vermist wordt. Het juiste getal dooden
ia 128 vrouweo, 80 mannen en 60 kinderen.
Kerknieuws.
Bedankt voor het beroep naar Groote Lindt door ds.
L, van Maanen te SchelluineD.
Gemengde Berigten.
De bekende Deensche magnetiseur Carl Hansen is
in Nederland te Maastricht begonnen met zjjne proeven
over biologie; hjj is er echter maar ongelukkig meê
uitgevallen, daar hjj spoedig ontmaskerd werd. Egd
slechte introductie! Maar boe kan het ook anders:
de menschen worden tegenwoordig zoo dikwyls gebiolo
geerd, dat ieder thans de kunst zou gaan leeren.
't Is altyd niet in de afkomst gelegen de vader
van Gsmbetta was kruidenier, die van Verdi herbergier,
die van Pairellon spekslager, die van Coquelin bakker,
die van Veuillot kuiper, die van Mignet slotenmaker,
die van Carpeaux metselaar, die vanNólaton behanger.
Te Parjjs is er een middel uitgevonden om roode
neuzen blank te maken, om dikke dun en dunne dik
te maken indien de kuur niet mcêvalt, krjjgt men
zjjn eigen neus franco terug. Iemand te Amster
dam, die Krentekoek heet, heeft de Kooinklybe ver
gunning gevraagd on bekomen om de Krenten uit zyn
naam weg te lateD hjj heet voortaan Koekde man
zal gedacht hebbendat is al te zoet. »lk wilde
wel dat ik het wat zoeter had," zegt een dikke dame
op den djjk, »waut zoodoende wordt de bruiloft we
derom uitgesteld en wie weet wat er in dien tjjd ge
beurd is. In allen gevalle, ik zal maar moed houden,
het is tooh een flinke jongen." Pietjo van den graf
delver te Elkerland moeBt niet te veel verbeelding van
zich hebben en dan self Jan niet altyd opzoeken.
Dus Pietje! wil voorzigtig zyn
In uw spreken en uw hand'len,
En wil dus voortaan Diet zoo laat
Met Jantje loopen wandeleo.
Heintje van B. moest zooveel beweging niet hebben
ale by naar Heiokensdorp komt, want bjj vliegt hoog
en zul laag vallen. »Wel, wel"zegï eene vrouw
vao een sohippersknecht te Strieudorp, »dat zal gek
uitkomen met het ptesentje dat ik van mjjn kostgan
ger heb gekregen, want aU mjjn man er achter komt,
dan zal bjj mjj wel laten zitten." Jootje te H. moest
zooveel praats niet hobben van jongens, waarvan niets
te zeggen valtlaat zjj dat niet, dan zal zy vervolgd
worden, en dan zal het leepe gezichtje wel mondje-toe
gecommandeerd wordeD.
Haagsehe Brieven.
Den Haag 15 January.
Billiton bljjft de hoofdschotel ook gedurende dit
kortstondige winterreis. Heden komt do Eerste Kamer
weder bjjeen om de Staatsbegrooting voor 1833 te be
handelen hetgeen in den regel in drie openbare
zittiogeo afloopt. Over drie il vier weken zien wjj
weder do Tweede Kamer bjjeenkomen. Thans rust
alles uit, de volksvertegenwoordigers, de Ministers,
de stenografen, de verslaggeversalleen de perseD dor
Landsdrukkerij rusten niet uitzjj gaan aanhoudend
voort met do officiëele stukken te drukken, waarin
zich het >gemeen overleg" tusscbeo Regering en Sta-
ten-Generaal openbaart. Heden is het eeDo Memorie
vao Toelicbtiog, gevoegd bjj eeo wetsontwerp, dat
alle kiesdistricten tot enkelvoudige" verkniptgis
teren was het een antwoord van den Minister van
Koloniën op het verslag der Commissie over do Billiton-
kwestie. De geheele pers heeft zich reeds aau dit stuk
vastgeklampt, heeft zich daarvan als van een welkome
Erooi bemagtigd, on schjjnt daaraan te zullen bljjven
luiven tot dat de Tweede Kamer weder bjjejnkomt.
IutusHchen, op 't Dagblad na, heeft de geheele pers
met ontevredenheid van 'e Ministers verdediging kennis
genomen. Behoudens deze enkele uitzondering, roepen
alle dagbladen om strjjd den Minister tegemoet: >oen
pleidooi, doch geene regtvaardiging
Eo er bestaat reden te over 1 Do Minister begint
zjjne nota met deze woordeD»Van meer belang is do
vraag of 's lands belaog behoorljjk werd behartigd dan
dio, of de wetteljjke vormen in acht zyn genomen."
De orde van behandeling, door de Commissie gevolgd,
wordt dus door den Minister omgekeerd. Wat mag
dit afdoen Hot is zeker van groot gewigt, te weten
of een landsdienaar de landsbelangen heefl benadeeld:
van niet minder groot gewigt is het, te beoordeelen,
of bjj landt wetten heeft ter zjjdo gesteld. Veran
derde rangschikking was geheel overbodig. De Minister
bod alleen te bowjjzen, dat door de verlengiog der
concessie da 's lands belang niet was benadeeld ëo de
wet niet was geschonden.
Naar de Minister meent, zon de Indische Regeering
hobbon te kort gedaan aan de oiechen der goede trouw,
indien zjj geweigerd had tot concessie-verlenging over
te gaan. Aangenomen, dat bjj de Billiton-Maatecbappjj
(want dit schjjnt vast te staaD) bet denkbeeld, dat zy
verlenging zoude verkrjjgeD, herbaalde malen werd op
gewekt, dan rjjst al» eerste vraag waB do Indische
Regeering tot het aankweoben dier verwachtingen be
voegd." Do Minister schjjnt dit niet te betwyfelen.
Intusechen is het tegendeel weinig twjjfelachtig. Het
stond der Indische Regeering niet vrjj, iets in uitzigt
te stellen, waarvan de vervnlling geenszins in hare
handen lag. En stond haar dit niet vrjj, dan luidt de
tweede vraaggebiedt werbelyk de goede trouw, dat
men do op die wjjze opgewekte verwachtingen vervuld?
Ook die vraag schjjnt ontkennend te moeten worden
beantwoord.
Waarop komt de verdediging van den Minister do
Brauw in de Billiton-zaak eigeoljjk neder? Op niots
anders d&d op een beroep op de goede trouw. Reeds
den 17en September 1875 had de Raad van Iodic ge
adviseerd»De goede trouw laat een afwjjzitg van
het verzoek kwaljjk toe." Maar daartegenover staat,
dat de Directeur vao Ooderwjjs, Eeredienst en Njj-
verheid den 13en October 1878 aanbeval de exploitatie
van Billiton na 1882 voor Staatsrekening voort te zot-
tfiD, en dit dus blijkbaar niet in strjjd met de goode
trouw achtte. Bovendien ban een zoodanig gevoelen
van don Raad van Indië alleen voor hem zelf, en niet
voor het Opperbestuur gelden. Zoodra toezeggingen
zyn gedaan, die niet met de wetteljjke voorschriften
overeen gebragt kunnen worden (en het staat vast,
dat toen do toezeggingen gedaaD worden, de wetteljjke
bepalingen eene uitgifte van meer dan 40 jaren in don
weg stoDden), heeft de goede trouw, haar bindende
kracht voor derden, zoo zy die al ooit bezitten kao,
verloren. Het is volkomen waar, dat het Opperbestuur
in 1861 zjjne toeslemming alléén weigerde op grond
dat concession toen voor niet langer dan veertig jaren
mogten worden verleend, terwjjl het ontwerp-coDtract
van vijftig jaren sprak, doch welk argument kon daar
uit worden geput voor het toekomende? Al zyn thans
nieuwe uitgiften voor 75 jaren toegelaten, volgt daar
uit, dat eene vroegere voor 40 thans regt heeft op eone
convertie in eene concessie voor 75
Bjj de beoordeeling der vraag, of 's lands belangen
door de overeenkomst zyn benadeeld (voor den Minis
ter de hoofdvraag), heeft de Minister op don voorgrond
gesteld, dat, werd de concessie niet verlengd, de Bil-
liton-Maatscbappjj zorgen zoude de tinmijnen voor
1892 nit te putten (met andere woorden roofbouw zou
plegen). Ware de concessie niet verleDgd geworden
zoo redeneert de Minister roofbouw had niet belet
kannen worden. Ook deze redenering kan den toets van
een kalm onderzoek niet doorstaan.
Of de Billiton-Maatschappy, bjj de onbekendheid,
waarin zjj zelve omtrent baren rjjkdom verkeert (dit
is duidelyk gebleken in de vergadering van het Indisch
Genootschap, by de voordracht vRn den gewezen mjjn-
iogeoieur Cornells de Groot), vóór 1892, al verdubbelde
zy bare werkkrachten, ooit den ganschen tin-voorraad
zou kunnen uitputten, mag zeer botwyfeld worden. Doch
gesteld oenp, dit ware het geval, wolk nadeel zon de
Staat hierdoor Ijjdeu De evenredige directe en indi
recte voordeelen thans door den Staat genoten, en op
den dnur als de tegenwoordige coDsessie-verlenging
van kracht mogt bljjven, Dog te genieten, zouden ook
dan te zjjnen bate komen, al werd die tin opgestapeld
en in achtereenvolgende jaren ter markt gebragt. De
percenten van de bruto opbrengst worden den Staat
even goed uitgekeerd. Verdubbelt iucd het aantal arbei
ders de opiumpacht zal tweemaal zooveel opbrengen.
Maar zon roofbouw zyn in 't belang der Billiton-Maat
schappy zelve? Wilde de Billiton-Maatschappjj hare
exploitatie zoozeer uitbreiden, zjj zoude niteist bolang-
rjjbe kapitalen moeten opnemen; zjj zon deovergroote
