ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
No. 4685.
59ste Jaarg.
Donderdag 19 October 1882.
Verschijnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATÜBDAG. De prjjs per 3 maanden is 1,80, franco per p09t 1,60.
ADVERTENTIËN van 1—3 regels 30 Ct., meerdere regels 10 Ct., kunnen uiterljjk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Nieuwstijdingen.
Jtmerifea.
Een Franschman heeft te New-York in de 14e
straat der 5e Avenue, een der drukste winkelstraten,
in een plotselinge vlaag van krankzinnigheid zes vrou
wen met een dolk aangevallen en verwond, sommige
op verschillende plaatsen, Oe man ging daarop bedaard
naar huis, en vertelde wat hg gedaan had. Bjj werd
weldra in hochtenis genomen, en ontkwam ternauwer
nood aan de volkswoede, dio de lynchwet op hem
wilde toepassen. Als beweegreden voor zjjn daad geeft
hg op, dat de dames hem lastig vielen door hem
gedurig aan te kjjken, iets wat doorgaans niet zoo
kwalgk genomen wordt.
Een treurig staaltje van dweepzucht. To Wood
stock (Ontario) heeft een meisje van goeden huize,
mi9s Sarah Elstone zich door een vuurdat zjj zelf
had aangestoken, laten verbranden. Haar laatste woor
den waren»Ik ga naar Jezus."
U&ttslanh.
St. Petersburg, 16 Oct. Hier heerschte in
den afgeloopen nacht 4 graden vorst; evenzoo te As
trakan. Te Nischni-Novgorod en Kostrowa zelfs 10
graden. Op de Wolga on de Kama is de scheepvaart
geschorst. Bg Nischni-Novgorod en Perm ia er jjsgaDg
op de rivier.
SDuitsrkliinbi
Dezer dagen is te Berljjn een ambtenaar plotseling
overleden, wiens dood, volgens de verklaringen der
geneeskundigen, te wjjten was aan overmatig rooken
van tabak met een ledige maag. Een waarschuwing
voor de hartstochtelijke rookers, die reeds zoodra zjj
'a morgeos de oogeu open hebben, hun geliefde sigaren
opsteken.
Te Eilin de Pruisische Rjjnprovincieis eene
dyoamietfabriek' in de lucht gevlogen. De drie daarin
aanwezige werklieden werden letterJjjk uiteengescbenrd
en op verren afstand weggeslingerd.
Te Templin in Pruiseo werd Vrjjdag door middel
van aanplakbiljetten bekend gemaaktdat er dien dag
van 2 tot 5 urein de groote zaal van het Schutters-
huis eene brood-tentoonstelling zou worden gehouden.
Er werd bg vermelddat de toegang voor iedereen
open stond zonder entréegeld. Deze aankondiging ver
wekte veel opziendaar niemand iets van eenig plan
voor eene tentoonstelling had gehoord. Spoedig echter
vernam men wat er van de zaak was. Er had zich in
stilte eene commissie gevormd die aldaar ter plaatse
zoowel als te Berljjo en in eenige andere steden
brooden had doen opkoopen zonder dat de bakkors
wisten waartoe. Al die brooden waren nn ter bezig-
tiging nedergelegdmet de noodige aanwjjziog om
iedereen het verschil in prgs en qaaliteit te doen zien.
De bakkers vonden het zeer ODgepast, in zulk een
plot8elingen, onvrjj willigen wedstrjjd te worden be
trokken; maar het lag er eenmaal toe en de tentoon
stelling ging door. Na afloop daarvan werden al de
brooden aan het Armbestuur ten geschenke gezonden.
's-Gravenhage, 17 Oct. De vorige week be
gaven zich twee maanen, met een doodkist beladen,
naar het huis van den heer X. alhier. Daar gekomen
belden zg aan en verzochten de dienstmeid, dio open
deed, de plaats aan te wjjzen, waar zjj de kist konden
neerzetten. De meid verschrikte, maar verzekerde dat
zjj bepaald aan een verkeerd hnis hadden aangebeld,
want dat er hier geoo doodo aan huis was. De man
nen hielden echter vol, dat de bist wel degeljjk door
den heer des huizes, wiens naam op de denr stond, be
steld was. De meid ging naar boven en na kwam
mevrouw ook mee naar voren om de werklieden te
bedniden, dat zg daar niet terecht waren. Terwgl zjj
echter met de mannon stonden te praten, sloeg haar
eensklaps de schrik om het hart. Zonder iets te zeggen
vloog zjj naar boveD, en zjj vond haar echtgenoot dood
aan den zolder hangen. Voordat de heer des huizes
zjjn plan tot zelfmoord had uitgevoerd, had hjj alles
geregeld en zeis zjjü doodkist besteld.
De heer Bouwmeester verzekert, dat hg met zgn
beruchte briefkaart aan den beer Loffelt niets anders
bedoelde, dan eene nitnoodiging tot wederzgdsche ken
nismaking. Hg brandde van verlangen om dien heer
eens te ontmoeten, echter volstrekt niet om hot regt
van dan sterkste op hem toe te passen. Eigenaar-
dfg i3 echter dat de heer Bouwmeester dien wenach
tot kennismaking doet voorafgaan van de kennisge
ving, dat L. hem reeds lang genoeg verveelt.
Door gedelegeerden nit de gemeenteraden van de
eilanden Voorne en Patten is aan den Minister van
Waterstaat een uitvoerig adres verzonden waarin hem
verzocht wordt de noodige voorstellen te doen om van
Staatswege voor de eilanden Voorne en Patten een
verbinding met den vasten wal tot stand te brengen
en wel door overbrugging van de Oude Maa9 te of
nabjj Spjjkeniaae.
Bruinisse, 18 Oct. Bg de hiergistereD gebonden
pnblieke aanbesteding eener openbare school en onder-
wjjzerswoning in deze gemeente, was W. H. Segboer
van Fjjoaart do laagste inschrjjver voor f 33472, aan
wien het werk werd gegnnd.
Axel, 16 Oct. Wjjlen mej. M. S. Buyze,Jdie bg haar
leven eene weldoenster der armen was, heeft ook na
baren dood nog voor hen willen zorgen en daartoe
eede som van 5000 vermaakt aan de diacouie der
N. H. gemeente alhier.
Goes. Als een verbljjdend teeken van opgewekt
leveD, verdient het melding dat de stoommeelfabriek
van de firma weduwe Kakebeeke niet laDger aan de
voortdurende aanvragen kon voldoen, zoodat een nit-
breiding noodzakeljjk is geworden. De aanbesteding
heeft reedB plaats gehad, en de heet M. D. Dekker
alhier zal voor 18980 de vereischte werken uitvoeren.
Een ander wakker Goeaenaar, de beer v. d. Pejjl,
heeft eveneens door uitbreiding zjjner clientele zich
genoodzaakt gezien stoom als beweegkracht in zjjno
rjjtuig-fabriek aan te wenden.
Mógen we binnen korten tjjd kannen berichten, dat
ook de fabriek van de heer Larson weer fuil speed
aan het weik is kannen gaan.
In navolging van wat in andere gemeenten geschiedt,
heeft de beer Roskes, luit. bg de d.d. schntterjj, het
voornemen opgevat om in den aanstaanden winter,
theoretische oefeningen met het kader der dd. schutterjj
te houden. Lokaliteit met licht en vaar is hem daartoe
bereidwillig door het gemeentebestuur afgestaan.
De heer M, M. Frangoys, thans derde klerk aan
het station van den staatsspoorweg te Goes, is benoemd
tot chef van het station Langeweg.
Een nienw wooder uit de dierenwerold 5
Bg den heer C. J. Labrjjn, landbouwer te 's-Gra-
veDpolder, werd 1 April van dit jaar eene kip te
broeden gezet. Ongeveer 3 weken daarna kwamen do
knikens voor den dag. En Zatnrdag 14 October kwam
66d dier kuikens uit een verborgen plaatsje te voor-
schjjn met niet minder dan twaalf door baar uitge
broede »poeljes."
In een half jaar tjjds alzoo nit den vorm van embryo
opgewassen tot moeder van een twaalftal jongen.
ZleriUzee18 October.
In een particulieren brief van een der Poolreizi
gers aan boord van de Willem Barents vindt men de
volgende beschrjjving van jjsbergen.
Op de breedte, vao 75° NB. en 35°50° OL. pas
seerden wjj vele jjsbergen. Dezen waren waarscbjjuljjk
van Frans Jozefiind afkomstig, waar zjj ontstaan, door
dat in rargnen groote masa's Boeeuw door steeds meer
en meer daarop vallende stortingen in elkaar geperst
worden en door de groote drukking zoogenaamd her-
bevriezen, vervolgens van den wal afschuiven en in den
zomer naar het Zuiden drjjven. Wjj zagen er vele groote
en kleine. Om n een denkbeeld te geven van de ko
lossale massa van zoo'n drjjvenden berg, wil ik de af
metingen van een middelmatigen vermelden, zooals wjj
er verscheidene zageD, bjjv. het gedeelte boven water
50 M. lang eo breed en 30 M. hoog. Het zichtbare-
gedeelte heeft das een inhoud van ongeveer 75,000 kab.
M. of een gewigt van 75 millioen kg. Daar nn het
gedeelte, dat onder water uitsteekt, gemiddeld zeven
maal zoo zwaar is als het boven water uitstekende,
zoo kan men het gewigt van zoo'n drjj vend gevaarte
schatten op 8 maal de zwaarte van het zichtbare deel
of circa 600 millioen kg.
Sommigen steken zoo diep onder water dat zg tot
den bodem reiken; de zee is bier ook niet diep, onge
veer 200 M. Deze gsbergen zjjo van boven gewoonljjk
wit, terwgl de lagere gedeelten verschillende nnancee-
ringen van blauw vertonen. Eonigen zjjn evenwel glas
helder en hard als steen.
Do vorm van de bergen die wjj zagen was meestal
vrjj regelmatig, een blok met stjjIe wanden, onder water
breeder wordende. Evenwel zagen wjj er ook enkelen
van meer eleganten vormo. a. een poort, die wjj de
moeite overwaardig rekenden te photographeeren. Het
was prachtig helder weer; wjj draaiden bg on gingen
met ons vieren met de vlet erbeeD, om bot toestel op
een nabjjzjjnde jjsschol te plaatsen.
De poort bestond nit een gewelf met massieve wan
den, met een kleiner exemplaar naast zich, doch als
het ware nit hetzelfde stak gehouwen de bodom was
uitgehold in den vorm van een kom en gevuld met
helder zoet water. Van bniten gemeeten was de poort
ongeveer 20 M. hoog, terwgl de waterkom zoo diep was,
dat de Barents er gemakkelgk in zou kunnen drjjven.
Een groot aantal meeuwen had zich erop nedergezet,
en op het hoogste poot een sneeuwwitte, zoogenaamde
ivoormeenw.
De gelegenheid om een pbotographie te nomen was
echter niet bjjzonder ten eerste was het object van
het helderste wit, de achtergrond dood in beldorbcid
niet onder voor den voorgrondten tweede was zoo
wel de poort als de schol, waarop hot toestel stond,
door de deining in voordnreode beweging, on veranderde
hnaoe respectieve positie elk oogonblik. Wjj vertrouwen
echter dat ons streven met eon goeden uitslag bekroond is.
Z. M. heeft aan Mr. W. Baron van Goltsteio,
afgetredeo Minister van^Kolonien, een ponsioen verleend
van 4000 'sjaara.
Moo Rchrjjft nit 's Hage, dat do genoraal van dor
Hejjdon Z. M. zjjne dienston aangeboden beeft, om
weder naar Atjeh te vertrokken, zoodra dit noodig
geoordeeld mogt worden.
Door den officier van justitie te Amsterdam wordt
de opsporing en aanhouding van J. G. Eogels verzocht,
mot telegraphiach berigt.
Volgens het Utr. Dbl. is de gesignaleerde graankoo-
por, tevens lid van den gemeenteraad van Amsterdam
en van de prov. staten van Noord-Holland, 12 dezer
van Liverpool vertrokken naar Amerika, men zegt naar
New-York. De firma Bange Co is door hem beet
genomen voor 35,000 en do Twentsche Bankuereeniging
voor 25,000. Men verzekert dat hg bjj zgn «verwjj-
dering" in het bezit was van moer dan ƒ80,000.
De lait. ter zee 2de kl. W. J. de Brayne, nit
Oost-Indie in Nederland teruggekeerd, is op nonactivi
teit gesteld.
De koopman G. O. to Wonw ia veroordeeld tot
21 dagen gevangenisstraf, met bevel dat bjj na het
ondergaan daarvan voor den tjjd vno zes maanden in
een Rjjksgesiicht zal worden geplaatsten zalks wegens
openbare dronkenschap gepleegd bjj vierde herhaling
binnen 6 maanden na de laatste veroordeeliog. Dit is
hot eerste vonnis van dien aard dat sedert de invoering
der drankweb in Noord-Brabant is geveld.
Bjj de faculteit der wis- en natuurkunde aan de
nniversiteit te Amsterdam, is met goed gevolg het
eerste natnnrknndig examen afgelegd door den Heer
Jacob Hocke Hoopenboom van Zonnomaire.
In een buitengewoon politieblad worden de bank
biljetten bekend gemaakt, welke in beslag geDomon
zgn te Rotterdam bjj «een namaker van valsch bank
papier."
Zonder ons voor deze navolging van de >dnbbele
porte-brisée-deur" verantwoordelijk te stellen, nemen
wjj daaruit over dat het biljetten zgn van 60 en een
van 100. Die van 60 zgn alle gemerkt C. R. 2150
gedateerd 3 Oct. 1878, geteekend door de heeren Mees
en Gleichman als president en secretaris van de «Ne-
dorlandsche Bank" en tevens voorzien van h6t stempel-
merk J. Hoogland, in effecten, te Amsterdam.
Bjj het jongste zware onweder sloeg de bliksem
in den stal van den vrachtrjjder A. Tikke te Noordhoek,
onder Standdaardbuiten. Het vuur deelde zich mode
aan do belendende woonhuizen van genoemden Tikke
en van den arbeider P. Roks. Een paard en een geit
kwamen in de vlammen om. De gebeele voorraad graan,
hooilandbouwgereedschappen huisraad alsmede een
geslacht varken gingen verloren. De stalde beide
hnizen en het meubilair waren verzekerd; het overige
niet. De schadedoor Tikke beloopenwordt op
ongeveer 2000 geschat.
Nog sloeg de bliksem in den graanmolen van J. Peters
te Gastel, zonder evenwel brand te veroorzaken. Eene
roe spleet raidden door.
Dezer dagen is op de fabriek der heeren J. Stroink
Co. te Gronau, volgens de «Twentsche Ct"., het vol
gende voorgevallen
Drie spinners, welke wenschten hun werk te staken,
verzochten Woensdag hun chefs hot hun toekomende
loon te mogen ontvangen. Deze weigerden huD dit,
daar Zaturdag eerst werd uitbetaald. Hierop verzochten
zjj zich een oogenblik te mogen verwjjderen, om even
naar huis te gaan. Nadat de chefs bno zulks toege
staan hadden, kwamen zjj eenige oogenblikken later
torng, gewapend met groote messen, waarmede zg de
chefs, die nog][op het kantoor waren, aanvielen. Hier
door ontstond eene worsteling, waarbjj de heer Jor-
daan twee sneden in het been werden toegebragteen
stoot in de zjjde schampte gelukkig af. Tot groot geluk
der patroons kwam juist de beer J. Stroink binnen,
die, gewapend met een stnk hout, een der belhamels
zulk oen gevoeligen slag op het hoofd toebragt, dat
hjj omniddeljjk neerviel. Met moeite en door tusschen-
komst der politie zgn zg daarop in verzekerde bewaring
gebragt. De door hen toegobragto wonden zjjn gelukkig
niet gevaarljjk. Twee der daders zgn, naar men zegt,
van Almelo, en de andere is te Enschede woonachtig.
De finaio' verkoop der onroerende goederen van de
Friesche Landaanwinning-Maatschappjjdoor het fail
lissement dier maatsehappg noodzakeljjk geworden en
welke goederen bestaan uit de drooggemaakte Noord
en Zaid-Makkumer-, Parregaaster- en Workumermeren,
ter gezamenljjke grootte van p. m. 850 hectaren bouw-
of weiland, met de daarop staande machines enz. heeft
ten overstaan van den Notaris W. A. Peereboom te
Bolsward plaats gehad. De vier meren zgn in één
perceel geveild door den heer J. B. Snellen te Win-
terswjjk, voor de som van ƒ225,526. Als men nagaat
dat de eerste hypotheekhouder er p. m. één ton op
heeft, dan is de schade nog al noemenswaard.
Ds. Aospach, sedert meer dao 25 jaren predikant bjj
de hervormde gemeente te Eek en Wiel, is Donderdag
in den Rjjo bjj do overvaart met de pont, nabjj die
gemeente, verdronken. De koetsier, die hem gereden
had, sprong hem na en ia mede in de diepte verdwe
nen. Da. A. was ongeveer 60 jaar oud en sedert eenige
jaren weduwnaar met 12 kinderen.
TELEGRAMMEN.
Londen, 18 October.
In het Kanaal zgn de Stoomschepen City of Antwerp
en Constatia aangevaren en beiden gezonken. De be
manningen zgn met groote moeite gered.
De Sultan van Tnrkjje heeft in eene zeer beusche
nota zich bereid verklaard om met Engeland te onder
handelen over de definitieve regeling van het Egyptisch
vraagstuk.
Amersfoort18;,Oct.
Gekozen tot lid der Tweede Kamer Graaf van By-
landt (c.) met 1285 van de 1859 nitgebragte geldige
stemmen. De heer van Gorkom (c.) verkreeg 562 st
Kerknieuws.
Beroepen naar OoltgenBplaat J. F. F. v. d. Hamme,
te Elspect.
D§. P. M. Ochtmao, pred. bjj de Chr. Geref. gom. te
Dioteloord, beeft het beroep naar Heusdeo aangenomen,
en voor dat oaar Pnttershoek bedankt.
Da Nestir der predikanten van het Nederd. Her
vormd Kerkgenootschap, do Heer J. Moll Jr., to
's Hage herdacht Zondag in de voormiddag-godsdienst
oefening in de Groote Kerk, te midden der gemeente
waarin hg reeds moer daD 50 jaren als horder voorgaat,
hot zeldzame borinneriDgsfeest zjjner 60-jarige evangelie
bediening.
Een zeer talrjjke schare, waaronder ook de burge
meester dor residentie werd opgemerkthad zich in
het kerkgebouw veroenigd. Ambtgenootcn korkvoog-
donnotabelen en diakenen gaven mede bigk van
hunne belangstelling.
De eerbiedwaardige man sprak, in weerwil van tjja
hoogen ouderdom op nog krachtige wjjze zijoo hoorders
toe naar aanleiding van do woorden van I Corinthe 1
vs. 6 en 7.
Zjjno feestrede werd afgewisseld door hot liefljjk
gezang der weozen onder bogeloiding van indrak-
wokkoodo orgoltoonenterwjjl ten slotte do gomeeote
don feestvierenden redenaar eon heilwensch toezong
dio, evenals het lied der weozen, door den heor
J. J. L. ten Kate was vervaardigd. Maandag vierde
de heer Moll zgn jubilé in buisoljjkon kring.
Gemengde Berlgteu.
Een horlogiomaker te Dresden hoeft een papieren
horlogo vervaardigd. Men zegt dat het oven goed loopt
als do gewone. Te Maastricht bedraagt het getal
koffijhuiton. tapporjjen, kroegen en andere golegenheden,
waar storko drank in 't klein wordt gekocht, 395,
zjjndo 323 iorigtingon moer dan het maximum bjj de
wet gestold. Het zoogenaamde verloseingsleger in
Engeland (eene godsdienatigo secte) is thans tegeD zich
zelf verdeelddaar een groot deel woigert zich te on
derwerpen aan de discipline van gOD. Booth. Do tegen
elkander over staande partjjen bevechten elkander in
do straten wanneer zjj in optogten elkander ontmoeten.
Eod kavalerist in Amerika maakto ongeveer zee
maanden geleden eenige verbeteringen aan een achter-
laad-karabjjo. Yoor eenigo dagen word hg te Washing
ton ontbodenom het verbeterde geweer den Secretaris
van Oorlog voor te leggen die eene commissie benoemde
om hot wapen te onderzoeken. Deze bragt een ganstig
rapport uit, waarom de soldaat 60.000 dollars uit de
schatkist voor zjjne uitvinding hoeft ontvangeo.
Een boerenknecht te Bakendorp moest zjjo fatsoen wat
beter bewaren en zich zoo gek niet aanstellen jegens
do meidwant het begint in het oog te loopen en dat
zon wel eens slechte gevolgen kunnen hebben, Een
boerenmeid uit Malland moest ook maar zwjjgen waDt
ze kan toch de boerenzoon niet krjjgen.
Zg is ook niet schoon od ook niet helder,
En is maar 't liefst alleen in den kelder.
Te St. M. zal eerstdaags ten tooneele gevoerd worden:
lo. de beklaagde door roojje Saar, 2o. de aankomst
van zoon-liefwaarop roode Raohel verliefd wordt
So. Korte Koos met het medaillon van Lamert.
In Zeeland op het dorpje W,
Staat een orthodoxe dominéé,
Die Zondags op de liberalen scheldt,
Doch zich onlangs raar heeft aangesteld
Al preekt bjj van geregtigheid en regt,
't Is met hem zooals 't spreekwoord zegt:
»Om de wille van de smeer,
«Likt de kat de kandeleer."
VERSCHEIDENHEDEN.
Ahmed Arabi Pacha.
Door de New-Yorb Tribune wordt een levensschets
gegeven van Arabi Pacha, wiens loopbaan, als Gene-
I raaionlangs tot znlk een onvoldoend einde is gekomen.
Ahmed Arabi Paoha is een zoon van do Sheik van
oen klein dorpnabjj Damanhonr gelegen waar hjj
i in 1831 werd geboren. Hg bewoert een Saiyid n. 1.
een afstammeling in do regte linie te zjjn van den
j profeet Mohammeddoor zjjne dochter Fatimaen
l onder dezen titel werd hg steeds door do soldaten
j aangesproken.
Eenigen tjjd lang studeerde hg aan de nniversiteit
t te Elcazhardoch voor bjj aldaar zjjne studiejaren
had geëindigd betrad hjj de militaire school te Cairo
van waar hg als luitenant iu het leger dienst nam.
Arabi Pacha werd het eerst openbaar besproken ge-
dnrende de regeering van Ismael Pachatoen hg gede
gradeerd werd wegens tegen hem gerigte beschuldi
gingen doch na een langdurig geregteljjk onderzoek
onthief moo hem van de aanklagten herstelde hem
in zgn rang. Gedurende den strjjd in Abysinie vorwierf
hjj don rang van majoor en werd in 1880 tot kolonel
bevorderd. Bjj de laatste verhooging hield hjj eene
redevoering die eenige Egyptische officieren en soldaten
aanspoorde om de Britsclie controleur Charles Rivers
Wilson alsmede andero Europeanen dio aan bet finantie
Departement waren verbondenaan te vallen hetgeen
tengevolge haddat men Arabi Pachadie als do
aanspoorder van dezen aanval werd beschonwd, in hechte
nis nam, maar ook spoedig door eene volksmenigte weder
in vrjjbeid werd gesteld. Van af dien tjjd stelde hjj
zich meer aan het hoofd der Nationale partjj en
wakkerde zooveel mogeljjk de ontevredenheid van het
volk tegenover het Gouvernement aan hetwelk hoofd
zakelijk ontstond uit hervormingen in het leger. Hjj
bragt het zooverdat hjj het Cberiff Pacha Ministerie
wist omver te werpenen men hem benoemde om een
ander te formeerenwaarin hg zooveel mogeljjk ejjp
eigen inzigten trachtte door te drgven. In 't begin
van dit jaar was Arabi Pacha ontevreden op den
Khedive, wegens diens bemoejjing met door hem ge-
gegeven bevelenen waarvan het gevolg wasdat
Arabi den Khedive met onttrooniDg dreigde, wanneer
hjj zich niet aan het Ministerie onderwierp. Op deze
bedreiging volgde Arabi's ontslag, terwgl de soldaten
zjjne herstelling als Minister eischten waaraan eindelgk
werd toegegevenzoodat Arabi nogmaals de magt in
handen kreeg. Een maand later bad de Alexaoder-
moord plaatsterwgl kort daarna die stad gebombar
deerd wordhetwelk het begin was van een strjjd
tnsschen Engeland en Egypte, die eindigde met de
vlngt en gevangenneming van Generaal Ahmed Arabi
Pacha.
Ingezonden Stukken.
Haagsche Brieven.
Den Haag, 15 October.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft woord
gebondeode nieuwe kieswet is ter landsdrukkerjj
en zal binnen een paar dagen den volke bekend zgn.
Reeds is een tip van den slager opgoligt. Het ontwerp
«telt eene verdeeling van de kiesdistricten naar den
census voor in vijf klassen. Voor de eerste klasse wordt
een census van 60 aangenomen, voor de tweede
klasse een census van 40, voor de derde een van
30, voor de vierde een van 24 en voor de vjjfde
van 20 natnurljjk zal de census van 60 ge-
eischt worden in de gemeenten Amsterdam, Rotterdam
en Gravenhagode census van 40 zal worden in
gevoerd voor tien groote gemeenten de census van
f 30 voor zeventien kleinere gemeentende census
van 24 voor eene reeks van gemeenten, waar de
census nu reeds veel lager is dan in andere, daarmede
gelgkstoandede census van 20 zal gelden voor alle
andere gemeenten in de overige gewesten, ook voor
zoover die niet uitdrukkelijk zjjo uitgezonderd. In
strjjd met de Grondwet is dit voorstel zeker niet, want
het eerbiedigt de >plnateeljjke gesteldheid," het bekende
vereischte van art. 76 der grondwet. Maar zal bet
eene belangrjjke verbetering brengen in den toestand
waarover men klaagt? De Regeering onderstelt dat
ten gevolge van deze censusverlaging het aantal kiezers
met ODgeveer 22,000 zal worden vermeerderd maar,
zal men nu tegenwerpen heeft de Regeering nu
eenigo de mioste zekerheid, dat de capaciteiten, meer
dan tot dnsver in den kiezerskring zullen worden op-
genomen Het wetsontwerp zal vermoedcljjk nog
andere bezwaren ontmoeten, die het gevolg zgn van
do verdeeliog io vijf klasseneene verdoeliDg in drie
klassen zal men beweren, zon hot getal kiezers vcr-
maerderd hebben. Ook zal men vermoedelijk voor de
drie kamer-ontbindingen bevreesd zgn, die 't gevolg
zullen zgn van bot streven dezer Regoring om de cen
susverlaging aan de grondwetsherziening te doen voor
afgaan. Maar is dit laatste bezwaar wel zoo groot?
Tusscheo dio drie kamer-ontbindingen zal dao toch
altjjd veel tjjd verloopen en werd direct tot grond
wetsherziening besloten, dan zou misschien ééne kamer
ontbinding kunnen worden nitgezninigd maar dit
voordeel zon verkregen zjjo, dat men al reeds een be
gin had gemaakt met uitbreiding van het kiezerscorps.
Tegenover een geheel onzeker voordeel (Grondwets
herziening) zou meo eene zekere winstcensusverlaging
verkregen hebben, on die winst zon op de zamenstelling
van de Vertegenwoordiging althans eonigon invloed
kunnen uitoefenen. Men moet niet vergeten, dat de
Tweede Kamer io de laatste tien jaren Bteods naar die
hervorming hooft gestreefd: de Grondwetsherziening
was niets dao eene invallende gedachte van den Min.
Kappejjno en is nn wederom door den Min. van Ljju-
den, naar bet heet, als een ernstig voorstel aangegrepen,
maar, zoo men vraagt, welke wel de meeat practiscbe
vracht is geweest van het driedaagsch débat over hot
adres van antwoord in de Tweede Kamor, dan zal het
toch wel deze zjjo, dat er aan grondwetsherziening
vooreerst niet te deDken valt. Het April-verslag van
de gedelegeerden der kiesvereenigingen, hoe ook door
de N, Rolt. Cl. gehekeld, is volkomen geregtvaardigd
en zegevierend uit de kamer-debatten te voorschjjo gc-
tredon, nn èo de heer des Amorie van der Hoeven
grondwetsherziening in deze eenw eene illusie noemde
èo de heer Keuchonins, na de disonssie over de school
wet-paragraaf, verklaarde, dat van de regterzjjde aan
geene instemming met de Grondwetsherziening toden
ken viel, zoo lang art. 194 der Grondwet onveranderd
bleef.
Kiesregthervormingcensusverlaging Grondwets
herziening Is men dan met blindheid geslagen
Is dit het oogenblik, mag men met den heerWintgers
vragen, om dergeljjke gBwigtige politieke hervormingen
ter hand te Domen Wjj Ijjden aan niets dan aan te
korten. Atjeh is de groote riool, waarin geheel ons
Indisch leger verzinkt en de voorname bron van het
Nederlandsch staatsbankroet, waarvan de voorteekenen
zich meer en meer doen gevoelen.
Laten wjj ons, wat Atjeh betreft geene illusion maken.
Wat de vorige Minister van Koloniën »een hoopje
marandeurs" geliefde te noemen, is gebleken «een
ernstige en ontzagwekkende vjjand" te zgn. Wat
baatte het, dat wjj den kraton veroverd, de bentings
genomen, de hoofden van Atjeh met gond hebben
trachten om te koopen, de moskeeën geëerbiedigd
hebben Wjj zgn in 1882 op Atjeh niet veel verder
gekomen dan tien jarco geleden, toen de oorlog aan
ving, die onze dapperen vermoordde en onze geldmid
delen te gronde rigtte. Terugtrokken verbiedt onze
eerdieper doortrekken belet de zwakte onzer weer
bare manschappen. In de laatste weken is door al
wat in Nederland wèl denkt eene rilling gevaren
volgens onwraakbare tjjdingen uit Atjeh is gebleken,
dat de vjjand spot met onze veroveringen, en in hin
derlagen loert om ons dood en verschrikking te berok
kenen. De heer de Branw is werkeljjk op een zeer
gewigtig tjjdstip aan het hoofd van het Departement
van Koloniën gekomen. De toestand in Atjeh wekt
zelfs bjj het kalme voor Indische zaken bjjna onver
schillige Nederlandsche volk dermate bezorgdheid, dat
adressen aan de Kamer worden gezonden om op ver
sterking onzer troepenmagt aan to dringen. Dit doet
mg denkon aan het telegram, dat bjj den aanvang van
den oorlog in 1873 de Minister vaD Koloniën van de
Putte aan den heer London zond: «stuurschepen naar
Atjeh heen", maar or waren bjjbans geen schopen.
Van waar zullon wjj nu do soldaten krjjgen om weder
om naar «het kerkhof van ons leger" heen te zenden
Welke handgelden zullen wjj kunnen uitloven, waar
een finantiëole afgrond voor onze voeten gaapt? Men
wake intusschon ook hier tegen overdrjjving. Het is
volkomon waar, dat in de laatste maanden op Atjeh
aan ons gezag groote schade is toegebragt, maar één
kloeke daad, één energiek beslnit kan ons misschien
