ZIERIKZEESCHE MEI WSttOIIE.
So. 4565. Zaturdag 18 September 1880. 57steJaarg,
Verschijnt DINGSDAGDONDERDAG en ZATURDAG. De prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post f 1,60.
ADVERTENTIËN van 13 regels 30 Ct. meerdere regels 10 Ct., kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Burger-Avondschool.
De COMMISSIE van toezigt op het Middelbaar
Onderwjjs te Zier ik zee maakt bekend, dat het
jöXAMEN voor hon die weuschen toegelaten te
worden op de j3iir*j^er-A.v«»n<lsolïc»olzal
plaats hebben op Woensdag den 29 September e. k., des
avonds te O ureon dat zij die dit exameu
weuschen af te leggen zich daartoe vooraf moeten
aanmelden bjj den Directeur der Hoogeve Burgerschool
alhier op Zaturdag den 25 September e. k., des avonds
tusschen 71 en 8 ure.
De Commissie voornoemd,
SCHNEIDERS v. GR.,
Secretaris.
Nieuwstijdingen.
Slmrrifcït.
Te Reading, in Pennsylvaniëheeft men een man,
die sedert zeven en twintig jaren verdwenen was, terug-
gevoudeu in een kamertje van 8 voet in 't vierkant
waar hjj in een ellendigen toestand aan den grond
gebetend zat.
Zijn broeder, die zich van hem wilde ontdoen, heeft
hem daar al dien tjjd opgesloten gehouden. De onge
lukkige kreeg voedsel door een kleine opening die
tevens tot venster diende, maar is in die zeven en
twintig jaren niet gewasscben of gekamd. Het ver
trekje was onbeschiyfelyk smerig en er heerschte een
verpestende luchtmaar de arme mandie in zjjn
gevangenschap het verstand verloren heeftbleek zoo
aan zijn verbljjf' gehecht te zijn dat men hem niet
dan met geweld er uit kon verwijderen.
Op den Kansas-Pacifie-spoorw. heeft zich het zeld
zame geval voorgedaan dat een spoortrein is zoek ge
raakt. De Maatschappij heeft te vergeefs 2500 dollars
besteed aan het zoeken van den verlorene; nergens is
er een spoor van te vinden.
Ongeveer 400 mijlen van Kansas loopt do weg door
een plaats, Monotony genaamd, waar onlangs een
hevige storm en een waterhoos 600 voet van den weg
vernielden en de omliggende landen 8 voet onder wa
ter zetten.
Men vermoedt dat de treinwaarop zich geen pas
sagiers bevondondaar verongelukt en onder een in
stortend stuk grond bodolven is. Een geljjk geval
kwam in 1878 voor. Toen raakte een locomotief in
het drijfzand te Kiown Creek verloren.
Zaturdag zjjn te Seaham de dertig tot nu toe gevonden
Ijjken van verongelukte mjjnwerkers ter aarde besteld.
Do Engelsche minister van binneDlandBche zaken
Sir William Harcourt, heeft dien dag een bezoek ge-
bragt aan de plaats van bet, ongelukingevolge een
belofte door hem gedaan aan een deputatie van werk
lieden die de aandacht der Regering op bet veelvul
dig voorkomen van mijnongelukken vestigde.
Hjj vertoefde er geruimen tjjd onderzocht alles met
groote belangstelling en beloofde de zaak ter harte te
zullen nomen en als het noodig mogt bljjken nieuwe
wetten voor te stellen om de ontginners van kolen
mijnen tot meerdere voorzorgen te vorpligtsn.
Zjjn bezoek te Seaham heeft algemeen een goeden
indruk gemaakt en de ontroerde gemoederen eenigzins
gerust gesteld.
Kaluga, 15 Sept. De Albaneezen verzotten
zich nadrukkelijk tegen den afstand van Dulcigno. Zij
komen in massa naar Dulcigno en hebben besloten Riza
pacha te dooden die zich te Katovkof bevind met
1500 geregelde troepon die onmachtig zjjn te hande
len. De Albaneezen zullen aan de Porto, oen nieuw
on dreigend adres zenden.
Er heeft te Duna Füldvarin llongarjjeeen echt
paar zjjn 80-jarig huwelijksfeest gevierd. De man is
102, de vrouw 99 jaren oud. Beiden zjjn nog kras en
gozond.
Er is te Vitttis, in het Zwitsersche kanton St. Gallen,
een vereoniging opgerïgt, zooals misschien nergens een
tweede bestaat, n.l. een vereeniging van vrouwendie
zich ten doel stelt kwaadaprebendheid, babbelzucht en
dergeljjko gebreken, die meD dikwjjls teregt het schoone
geslacht ten laste legt, met kracht te boBtrjjden. Vooral
merkwaardig is art. 6 der statuten waarbjj bepaald
wordtdat geen der leden zich ooit mag bemoejjen
met verkiezingen en andere stemmingen in staats- of
gemeenteaangelegenheden.
De te ontvangen boeten worden besteed aan klee-
dingstukben voor arme kinderen.
2§elgt«,
Dingsdag morgen zjjn bjj Brussel twee vrouwen
door oen spoortrein overreden. Beideneen moeder
en dochterwilden te Antwerpen ter markt en daar
zjj wat laat waren, gunden zjj zich geen tjjd om een
kaartje te nemen maar liepen haastig op den in be
weging zjjnden trein toe. De dochter zette haar mandje
in een openstaande goederenwagen neer en wilde toen
zelf instijgen. Zjj Btruikelde echter en viel; de moeder
wilde haar grjjpen doch verloor eveneens het evenwigt
en beiden geraakte nu onder de wielen.
Van de dochter vond men slecht een jammerljjk
verminkt ljjk terug de moeder verkeert in zorgwek
kende omstaudigheden en heeft beide beenen en een
arm verloren.
Jleberlanft,
Oss16 Sept. Donderdagmorgen werd in Danen-
hoofop korten afstand zjjner woning het bebloede
ljjk gevonden van zekeren Jan v. d. Heuvel, arbeider
van beroep. Een diepe wonde over de rechterwang
en aanwezige sporen van verworging bewezen al aan
stonds dat hier gedacht moest worden aan eon gru-
welyken moord vermoedelijk iu den avond van Woens
dag gepleegd.
Per telegram van hot feit onderrigtarriveerde de
justitie uit 's Bosch 's avonds ten 9 ure, waarna on
middellijk tot do geregterljjke lijkschouwing werd over
gegaan. Eene groote menigte volks had zich inmiddels
op het marktplein verzameld. Vrjjdag zjjn door den
regter-commissaris, na een ingesteld onderzoekin loco,
gedurende den loop van den dag verschillende perso
nen gehoord geworden. Noch de in deze afgelegde
verklaringen noch de jjvorigo nasporingen der politie
hebben tot het ontdekken van den dader of de daders
van den moord aanleiding gegeven. Men verdiept zich
in gissingen omtrent dit in het duister gebuide, schan
delijke feit. De verelagone, 36 jaren oudlaat eene
vrouw en twee kinderen achtei\
14 Sept. Zr. Ma stoomka000-
neerboot «Hydra,commandaut de luit. ter zee l8*10
kl. de Kanter, gestationnoerd te Vlissingenis heden j
na zes weken kruisens in de Zeeuwsche wateren, alhier
teruggekeerd. Het doelwerving van adspirant-zee-
vaarders, is niet bereikt. Slechts twee adspiranton
hebben zich aangegeven waarvan een is afgekeurd.
De goedgekeurde heeft zich te Ter Neuzen laten werven.
Namens de heeron Grübov c. s., te Utrecht, is heden
alhier ook ten kantore van don gemeente-ontvanger
eene som van 2500 gestort als waarborg voor de
uitvoering der hun verleende gunning voor den aanleg
en de exploitatie van een stoomtram Middelburg
Ylissingeu v. v. Naar men vernoemt zal met 1 Febr.
1881 te Vlissingen met de werkzaamheden oen aanvaug
worden gemaaktten einde met 1 Sopt. daaraanvol
gende met den dienst te kunnen aanvangen.
Middelburg-, 16 Sept. Heden werd alhier de
aangekondigde tentoonstelling van paarden, rundvee en
schapen, door de de afdeeling «Walcheren" der «Maat
schappij tofc bevordering van landbouw en veeteelt in
Zeeland" gehouden. De door den heer J. Tak wel
willend afgestane weide aan de straatweg naar Vlissingen
bljjkt een uitmuntend tentoonstellings-torrein te zjjn.
Alleen de leden der afdeeling hadden regt tot mede
dinging naar de uitgeloofde prjjzen. Met het oog op
deze bepaling en op het seizoen, mag de inzending niet
onbelangrijk heeten. Er zjjn toch 149 stuks ingozonden,
waaronder 14 ter opluistering der tentoonstelling.
De volgende prjjzen zjjn toegekend
Paa r den.
lOjarigo hengst, bestuursprjjs van ƒ10, aan W. Poppe
te Grjjpskerke. 5jarige merrie, le prjjs 20, aan J.
Mesu te Serooakerke; 2e prys 10, aan J. Wouters
to Ritthem. 8jarige merrie, bestuursprjjs van 5, aan
L. Pieterae to Grjjpskerke. 2jarige dito, le ptjjs ƒ10,
aan J. Gyaouw te Zoutelando. 2e prys 5, aan J.
Kryger te Grjjpskerke. Span merries van 5 en S jaar,
prys 10, aan J. Riemen9 te Serooakerke. 6jarige
ruin, prjjs 5, aan J. Maas te Middelburg. 3jarige
merrie, le prjjs 10, aan J. Kryger te Grjjpskerke
2e prys 5, aan W. Rejjnierso te Middelburg eervolle
vermelding aan J. F. Fak Brouwer te Nieuw- en
St. Joosland.
Rundvee.
1 stier, le prys ƒ20, aan W. Reynierse Cz. 4koejjen,
gouden medaille, aan P. Duvekote. 1 koe, le prjjs/20,
aan W. Reynierse Cz. 2e prjjs 10, aan B. Blok,
allen te Middelburg3e prys 5, aan P. Lombaït to
Ritthem. 2 vaarzen, le prjjs 10, nan G. Borne te
Arnomuiden 2e prjjs 5, aan S. van Straten te Mid
delburg. Melkvaarzen, le prys 10, aan W. Rey
nierse Cz. te Middelburg; 2e prijs 5, aan L. van
Rooyen te West-Kapelle.
Schapen.
Springram, le prys ƒ5, aan P. Dingemanse te Nieuw
en St. Joosland. Oojjen, le prys 3, aan denzelfdon.
Melkkoeyen 5, aan L. Pieterse te Grjjpskerke.
Voor het meest aangevoerde is een prys van 10
toegekend, aan J. Meyers te Rithem terwjjl nog zjjn
toegewezen 5, aan J. Troye te Middelburg vooreen
verbeterden Wanmolen en 2,50 aan J. Trojje te
West-Kapelle voor een Aardappelzeeft.
De tentoonstelling werd door ruim 1000 personen
bezocht en opgeluisterd door de muziek vau het 3e rog.
Inf. te Bergen op Zoom, onder directie van den heer
N. A. Bouman.
Aan de wedstrjjd in het sierljjk draven werd deel
genomen door 18 paarden. De prys van 15, uitge
loofd door den heer E. A. Kok, rjjks-veoarts te Rotterdam,
werd behaald door den zwarten ruin van J. Maas te
Middelburg, bereden door zjjn zóón.
Door den beer W. H. de Brujjn van Melis-en Marie-
kerke waren nog twee prjjzen van 10 beschikbaar
gesteld die behaald werden door de merrie van J. Kujj-
pers te Souburg, baredon door A. Cornolissenen door
de vosmerrie van J. Cysouw te Zoutelandebereden
door J. van der Meulen.
Door eene commissie uit het college van Gede
puteerde Staten van Zeeland werden heden uitgeloot
46 obligation, elk van 1000, in de hier na te noemen
geldleeningen ten laRte der provincie Zeeland, ter aflos
sing op 1 January 1881 to weteneene obligatie in
de geldleening (1861), van 28000; no. 18; 36 obli-
gatien in do geldleening (1863—1867), van 525,000,
nos, 428, 198, 86, 432, 467, 319, 276, 451, 131, 508,
104, 1, 314, 14, 401, 273, 136, 263, 153, 384, 475,
15, 374, 117,271,444, 143, 365, 465, 128,.522, 266,290,
197, 130 en 111; 3 obligation in de geldleening (1872),
van f 79,000nos. 66, 36 en 64; 2 obligatien in de
geldleening (1867)van 40,000nos 30 en 38 2
obligatien in do geldleening (1870), van 50,000, nos
29 en 16 en 2 obligation in de geldleening (1872)
van 60,000, nos. 21 en 25.
Tlioleu 15 Sept. Voor bet admissie-examen van
de Ryks-normaalsehool alhierdat heden gehouden
wordthebben zich 7 candidaten aangemelddie alle
waren opgekomen.
Zierikzot*17 September.
Voor de najaars-oxamens in Zeelanddie den
29aten Sept. nanvangen, hebben zich 166 cand. aange
meld, t. w. voor hoofdonderwijzer 17, hoofdonderwijze
res 1, hulponderwijzer 33, hulponderwyzeres 11, huis-
onderwyzeres 4, onderwjjzer in het Fransch 11, onder
wijzeressen in het Fransch 8, onderwjjzer in het Engelsch
3, onderwijzeres in het Engelsch 5, onderwjjzer in het
Hoogduitsch 2, in de wiskunde 7, onderwijzeres in de
wiskunde 1, ODderwyzer in hot teekenen 9, in de gym
nastiek 1, onderwijzeres in do g3rmnastiek 1, onderwijzer
in de landbouwkunde 1, en voor onderwijzeres in de
handwerken 51.
By Kon. besluit is op verzoek eervol ontslagen
als ontvanger der dir. bel. en accjjnson te Goes de
heer P. Lipjes.
Door Z. M. is op hun verzoek eervol ontslag ver
leend aan den heer J. Koemante Wisaenkerkeals
lid van het bestuur der waterkeering van den calnmi-
teusen Vlietepolderaan den heer C. Geluk JMz. te
Tholenals gezworene van don Deurloo-polder.
Benoemd tot gezworene van het waterschap Oud-
Vos80meer, de heer F. J. Ampt\ tot lid van het be
stuur dor waterkeering van het calamitense waterschap
Bruinisse tie heer C. M. Voorbeijtel.
Het bljjkt zeker te zjjn dat de persoon wiens ljjk
Maandagavond in de nabjjheid van Zevenhuizen gevon
den werd Adolf Rosenthalbankier te Berlyn was.
Uit heb ouderzoek vau het ljjk is gobleken dat aan
misdaad volstrekt niet kan gedacht worden.
Oscar Carré heeft op nieuw met een officier een
weddingschap aangegaan om oen paard in twaalf dagen
te dresseeren. Uiterlyk den 21aten moet het paard te
Keulen in het openbaar zjjne kunsten verrigten.
Het krankzinnigengesticht Meerenberg is thans
zoo bevolkt, dat er voortaan alleen gelegenheid tot
plaatsing bestaat voorzooverro ontslag of overljjden
ruimte geeft. Dientengevolge worden in het buiten
gasthuis te Amsterdam niet minder dan 68 krank
zinnigen verpleegd waarvan 42 vrouwen en 26 mannen.
Hieronder bevinden zich 9 vrouwen en 6 mannen die
onverbeterlijk ljjdende zjjn aan toevallen.
TELEGRA M.
Ksiffusa 16 September.
De consuls der vreemde mogendheden te Dulcigno
en Scutari hebben order gekregen om met hunne faini-
liën te vertrekken.
Men vorwacht aanstaanden Maandag het bombarde
ment
Kerknieuws.
Beroepen by de Herv. gem. te Middelburg Ds. J.
Riemenspred. te Driebergen.
Beroepen by de Herv. gem. te Nieuwerkerk in Dui-
veland, de Cand. J. Beijer van Groningen.
Gemengde Beri^te».
Maria van Bram te B. zal nu gaan trouwen want
zjj iszooals zy nu zegtoud en wjjs genoeg om te
weten wat zy doetdoch zjj zegt
'k Had liever wel een boerenzoon,
Zooals Keetje van neef Toon,
Maar het is een schippersgast,
Doch ik houdt hem toch maar vast,
Maar 't is niet naar mjin vaders zin,
En toch moet ik het bootje in.
Het is met het geldvorkwisten in Nederland ver
leden jaar woer zoo gezegend gogaan dat er weer 20
millioen te kort komt. Er moeten weer nieuwe ka
nonnen gemaakt worden, die er zooveel noodig zjjn als
geldschoppen. Maar het is nog als altjjdaltjjd komt
er geld te kort, en er is altjjd geld te veel. Maar de
beurzen der burgers zjjn er goed voor. Volgens
koninkljjk beslait moeten de scholen eene groote ver
andering ondergaan. Ze moeten ruimer en fraajjer zjjn.
Ingebonden Stukken.
Meneer den uutgever van de Zierikzeesche Nieuwsbode!
Wil je me 't plezier doe, 't volgende in je bode as
en antwoord op 't schrieven van men buurman Jaop
'van den dune, op te neme
'tls en beste vint, dat is en, maar van de zaek
waarover of en eschreve eit, eit i net zooveul verstand
as me katteoinmers over de ogezoam ried de post
nie meer, dus eit 't Rjjk er geen belang bie of die
wegt modder of zand is. 't Is waer, die wegt is be
roerd slecht, en willie boeren motte, as we wat van
Renisse schepe wille, ovor die wegt naer Aemsté over
de sluuspad en de Meeldiek die soms oak wat mans
is, naer 't sluusje. Je begriept, dat as me daer
ankomme met en voer geeste of terwe, onze paerden
dan dênig zweete, en as je dan nog maer trek eolpe
kon worre, dan was 't niks, maer as je noe tegen
woordig in die sukerpeetied daer nao toe mot, kan je
gerust der op rekeno dat je daer en ure staen kouwe
loie mot met je paerden, die as ze tuus komme
soms op 't stal trek neer vaollen van de pien in der poke.
Maer an wie leit dat meneer den uutgever nie an
de staet, niet an de provinsje, maer enkel en alleonig
an de lee van de raed en de boere zelfs. Veul be-
griepe ze nie, maor wel begriepe ze, dat as ze un
nieuwe grientweg van Renisse naer AemBté willen e,
zullie daervoor zulle motte betaeleen dan komt daer
nog bie, dat de eene gemeente op de aere aol de lasten
wil schuvenen op zen minst enomen zou wille
e, dat elk, op en alf centje nae, an de wegt
betaelde wat i er voordeel van oade, en zoodoende
komt er niks van.
As we flinke vinters oalemaele waoredan was
't niks, maer de een durft voor don ander nie te spre
ken zoo as Ubrechtso zjjn er geen, en zoa bluuft 't zoa
as 't is.
Ik zeg nog eens, dat 't an ons zeiven leit, want
sloege men de anden in een, dan zoue ze wel motte,
maar dat durve ze nie.
Ik oop, dat men buurman Jaop, mien daar in geliek
zal geven, en begriepe, dat as we wille e dat de wegt
goed emaekt wc-rd, we onder mekaero een pampier
moste stiere naer gedupeerde Btaeten te Middelburg
dat we allemaele teekene motte, en dan komt et er
zeker.
En noe breek ik of met de penne, en bluve
je vrind
IMAN DUUNKLEPPER.
Oagerezoam12 Sept.
Nog wat. Als wilder zoo deê, zou dan 't geld nie
te kriege weze, as we een stik toikende, dat we 't in
eenigte jaoren zouwe betaele, en daervoor onze duun
en andere gronden verbonde 't Zou rente geve, man,
want we zouwe 't merke an de rekeninge van do smid,
de waegemaeker on gareelmaeker, oor, daer kan je van
op an.
Ik groet je.
Nog wat. 'k Wed as er nog es en goeie weg komt,
de speleriers met oapen overal van daene zulle komme,
en Jan Bom 't slot van Aemsté, en Kappers Moermond
zal motte boapen om ze te berge. Als ik Jaop spreek,
ze'k is an zen zegge, dat i dankbaer mot wezo dat
de batter zoo diere is en beter ad edae met daer-
over te zwiegen.
Noe doe'k er niks meer bie oor, meneer, en gae
naer de kerke.
Gegroet.
Haagsche Brieven.
Den Haag 15 September.
Waarom den 14en September gekozen als dag van
de onthulling vau bet Spinoza-standbeeld Op 21
February is Spinoza overleden, geboren werd hjj op
een anderen dag. Maar het beeld moest dan toch op
een dag onthuld worden, en 't toeval heeft das zeker
gewild, dat 't geschiedde en de geheele plegtigheid was
afgeloopon nog vóór de verzoendag der Joden inging.
Was 't misschien om daardoor in herinnering te brongen,
dat Spinoza de verzoening der menschheid gepredikt
heeft? Hjj, die door zjjne geloofgenooten was uitge-
stooten, door zjjne christelijke tydgenooten werd ver
vloekt en zooals de door don heer van Vloten berucht
gewordfco Middelburgsche predikant Tuinman wilde,
uitgespuwd, predikte de liefde tusschen de menschen
en de deugd het grootste genot
Ik heb de plegtigheid bjjgewoond en 't is mjj zelfs
gelukt een zetel to bemagtigen, van waar ik alles scherp
heb kunnen aanschouwen en scherp kunnen toehooren.
Mjjne verwachting, dat slechts weinigen van de gele
genheid, om bjj den secretaris van het Spinoza-comité,
dr. Betz, eene toegangkaart te bunnen verkrjjgon, zouden
gebruik maken, beeft zich verwezenlijkt. Het geheele
auditorium bestond uit ruim honderd personen, en men
heeft verstandig gehandeld, geen grootore ruimte op de
gedempte Paviljoensgracht waar het standbeeld is opgerigt
te omheinen, daar dan de schaarschheid der opkomst nog
treffender in 't licht zou zjjn gevallen. Spinoza was
de heraut van den vooruitgang, de wjjsgeer des levens,
de vereerder der menscheljjke rede, do prediker en be
oefenaar der reine deugdnu zou men hebben
kunnen verwachten, dat, zoo al niet alle deugdzame
menschen bjj do onthulling tegenwoordig konden zjjn,
althans de menscheljjbo geest ook numerik tahyker
vertegenwoordigd zou zjjn geweest. Dit echter liet
veel to wenschen over. Behalve het Spinoza-comité
waven, wat officiëele personen betreft, alleen een ver
tegenwoordiger van den Prins van Oranje (kapt. t"r
zee van Goens), de Minister van Binnenlandscbe Zaken
en de Burgemeester met drie Wethouders van den Haag
aanwezig. En wat het «denkend deel" der natie be
treft, zag ik van de gansche Nederlandsche regterljjko
magt alleen de hoer Coninck Lieftinkuitsluitend do
heer Bachiene vertegenwoordigde do Raad van State.
Maar waar bevonden zich de geleerde genootschappen
in Nederland Of ligt het niet eerder op hunnen weg
aan een waren priester der wetenschap hun nederige
achatting te brengen dan zooveel middelmatige geesten
tot priesters te jjkeu Van heinde en ver waren er
verslaggevers opgekomende Neue Freie Presse uit
Weeneu, de République Franfaise en do Figaro uit
Parys, het Journal de St. Petersburg, VEtoile Beige en
Vindépendance uit Brussel, twee Frankfurter bladen,
de Illuslriste Zeitung uit Leipzig. Veilig kan ruen
aannemen, dat zich onder menigou vreemdeling en
vreemdelinge, die zich op de tribune bevond, nog een
correspondent of correspondente van een buitonlandsch
dagblad verschoolen noch de drie Nederlandsche
hoogescholen, noch de nieuwe Amsterdamscho univer
siteit, noch zelfs de Haagsche geleerde genootschappen,
die hunne leden in den vorm van natuurkundige voor
drachten op winter-provisie weten te vergasten, hadden
het do moeite waardig gekeurd zich bij deze gelegen
heid te doen representeren. Wat moeten die buiten-
landsche verslaggevers zich geërgerd hebben 't Zou mjj
niet verwonderen, in de volgende dagen in de buitcn-
landsche couranten te lezen, dat Nederland dit eereblijk
niet waardig is men weet, dat vooral uit het buitenland
milde bydragen zjjn toegestroomd om do oprigting van
het gedenkteeken mogeljjk te maken. «De giften zjjn
van alle zjjden toegestroomd" sprak de heer van
Vloten «van Moskou tot New-York en van de Argcc-
tjjnsche Republiek tot Java." Spinoza eene wereld
beroemdheid Maar in het land, in de stad, waar
hjj woonde en werkte, het. minst bekend 1
Van geestdrift was bjj de onthulling geen oogenblik
sprake do feestredenaarde heer van Vloten die door
generaal van Styrumdpn president van het Spinoza-
comité by het publiek vras iDgeleidwerd met veel
aandacht toegehoord, geljjk zjjne pittige, opwekkende
rede, nu en dan echter te weemoedig uitgesproken,
verdiende en 't was een treffend oogenblik toenbjj 't
wegvallen van den slujjeralle aanwezigen 't hoofd
ontblootten om zich voor «den bljjden boodschapper
der mondige menBchheid" ootmoedig te buigen:
't ware enthousiasme ontbrak.
Wèl maakten de nieuwsgierigen die van alle zjjden,
uit alle hoeken der veelvuldige zjj at ratendie op do
gedempte Paviljoensgracbt uitloopen het der politie
lastig genoeg: de stroom wies aanhoudend en drong
om in de onmiddellijke nabyheid getuige te zjjn van
de onthullingen de politie had de meeste moeite om
onder de verzamelde menigte do orde te bewaren.
Meermalen braken de nieuwsgierigen de afgezette ljjn
en werden door de politie die zich van hare moeyeljjke
taak met bjjzonderen takt wiBt te kwijtenterugge
dreven. Indien men had kunnen voorzien, dat juist de
geringste standen in do vereering van den wysgeer do
grootste belangstelling zouden toonen, dan had het
afgezette gedeelte zeker veel grooter geweest. Hot
gedruisch was zoo hevigdat van Vloten zich genood
zaakt zag telkens luider zjjne stem te verheffen en
velen der aanwezigen vooral de damessloeg zeker
de schrik om 't hart, toen van Vloten van do droe*
heid gewaagdedie Spinoza's hart moest vervullen t
den noodlottigen Augustus-avond van 1672toen
beide de Witten werden vermoordbjj de gedachte d
het misschien de nakomelingen in 't zesde en zevem
geslacht van diezelfde opgezweepte menigte kondt^
zjjn die bjj de geringste terging der politieverzet
aan de openbare orde plegen en 't te onthullen stand
beeld omver zouden bannen halen. Van 't oogenblik
dat Spinoza's beeld zich aan de blikken der nieuws
gierige menigte vertoondewas baar onrust bedwongen
en gaf zjj iD stormachtige toejuichingen bare bewon
dering te kennen. Het is nu maar te hopen, want,
zoo als van Vloten zeide «de geestverwanten der Tuin
mannen zullen er nu ook nog wel bestaan", dat men
het standbeeld ter eere van Spinoza met meer vrede
zal laten dan men het zjjne nagedachtenis heeft gedaan
«Wat Spinoza wel van deze ovatie zou gezogd heb
ben had de heer van Vloten gevraagd. «En inder
daad het is mjj" zeide hjj «als zag ikbjj al dien
vlaggenpronk en do bier zaamgekomen schare uit die
bescheiden woning daarnevens ons waar hjj zjjn laatste
levensjaren doorbragthem zelf zich, in zjjn eenvoudig
huispakonder zjjn huisgenooten nan 't venster ver-
toonenvragende, wat er wel mogt gaande zjjn, en
zich schuchter terugtrekken bjj 't vernemen dat dat
alles op hemzelf en zjjne gedachtenis was toegelegd."
Ik geloof, dat Spinoza, als hjj om een hoekje gestaan
had zoude zeggen dat van Vloten hem goed begrepen
heeft en dat het te wenschen ware dat de geheele
wereld hom eveneens had begrepen maar dat het ver
standiger ware geweeBtzjjne wenken en raadgevingen
in de praktyk op te volgen dan aan zjjn persoon hulde
te bewijzen. Mogeljjk zou de eenvoudige Spinoza zjjne
teleurstelling ook niet verborgen hebben bjj de ont
dekking dat zjjn vertolker en warme vereerder Auor-
bach opzetteljjk overgekomen om aan deze plegtigheid
deel te nemen de borst met zóó veel ridderkruizen
versierd haddat het moejjeljjk zou zjjn eene opene
plaats aan te wjjzen waar nog een eere-zegel te hech
ten ware. «In de praktjjk", zou de eenvoudige Spinoza
hebben getuigd «heeft Auerbach mjj niet begrepen."
Waar is eene tentoonstelling van decoratiën moer mis
plaatst dan bjj de vereering van dezen wjjsgeer?
Dejendige Paryscbe beeldhouwer Hexamer, ook by de
plegtigheid tegenwoordig, een kunstenaar van een zeer
fijn gedestingueerd voorkomen en over wiens gelaat
werkeljjk een geniale tint legt gespreid, leverde een
keurig beeld, naar het portret van den wysgeer, dat
men vóór diens nagelaten werken aantreft. Spinoza
is afgebeeld zittende, in diep gepeins verzonken, het
potlood in de eene hand en een blad papier in de
andere. Kunstenaars-kritiek bleef dusver nimmer nit
na do oprigting van een standbeeldzjj zal ook thans
wel niet uitbljjven maar dusver heb ik nog slechts
ééne stem van goedkeuring en bewondering vernomen.
De eenige opmerking, die ik mjj zou veroorloven, is,
dat ik een grooter beeld zou hebben verlangd beeld
en voetstuk bedragen thans niet meer dan drie meter.
Als echter de houten muur, die nu nog het beeld om
geeft, zal zjjn weggenomen, zal het zeker beter uit
komen.
Maar bjj gelegenheid van de oprigting van Hexamer's
kunstgewrocht, viel aan Spinóza een ander standbeeld
ten deel. Do rede, door Van Vloten uitgesproken, is
oen nieuw monument, dat ter eere van den grooten
wjjsgeer is opgerigt. In enkele flinke trekken, heeft
onze Nederlandsche wjjsgeer der negentiende eeuw, die
door het nageslacht meer algemeen zal worden ge
waardeerd dan thans door den tjjdgenoot geschiedt,
den Europeeache wysgeer der zeventiende eeuw ge
schetst de grondtrekken zjjuer practische wijsbe
geerte aangewezen. In do N. Roti. Ct. van heden is
de geheele rode. die ook afzonderljjk is gedrukt,
opgenomen en 't i9 een ware wellust, zich aan deze
zinrjjke, rondborstige taal en dozo keurig gestjjleerde
zinswendingen te verkwikken. Waarom dit standbeeld
verrees? die vraag hoorde ik in de laatste dagen
meermalen stellen. Ik gaf steeds op die vraag nago-
1 v» 7.7,----- -j...... ~...B <-u„. ncu gt-|uuoi mwi eu ine«r a-.iuguuiueuigu, neinuu. men noomi verscuuicnuc namen.
woordigers in het buitenland instructies zond om tegen lyks do som van 5000. Daarvoor verbindt het Rjjk Vervolgens werd de commissie in de feestwoning ge- Gisteren avond ia te Saint-Gernmin he! standbeeld
het uitoefenen van pressie van den kant der Mogend- I zich tot het verleonen van de hulp en de verpleging noodigd en ondervond daar op de duidelijksto wjjzo, voor Thiers onthuld.
