B IJ VOEGSEL
Zierikzeeschen Nieuwsbode van Zaturdag 10 Maart 1877.
ü-tóftun
behoorende bij den
Het wetsontwerp op bet lager
onderwijs.
ir.
Niet alleen art. 16 al. 2 (ten onregte word in ons
vorig artikel art. 15 genoemd) moet gerekend worden
onder die bepalingen, welke in strijd zijn met de bedoe
lingen van art. 194 der Grondwetdat bepaaltdat
overal in den lande van overheidswege voor voldoend
openbaar onderwjjs moet worden gezorgd terwjjl bet
ontwerp van den heer Heemskerk een onderzoek naar
den voldoenden toestand van het bijzonder onderwgs
beoogt.
Ook art. 42 van het ontwerp geeft uit een grond
wettig oogpunt tot ernstige bedenking aanleiding. Tot
nog toe waren onze gemeenteraden volkomen vrij in
hunne beslissing of zijlettende op den gel delg ken
toestand der gemeente, de plaatselijke omstandigheden,
het meer of minder trouw schoolbezoek en het groote
algemeen belang dat zooveel mogelijk alle kinderen
onderwijs ontvangenhet openbaar lager onderwgs
geheel kosteloos moesten verkrijgbaar stellen, of school
geld behoorden te heffen. Schoolgoldheffing was en is
regelkosteloos onderwijs voor allen uitzondering. Van
bedeelden en onvermogenden mag volgens bet uitdruk
kelijk voorschrift der wet in geen geval schoolgeld
worden gevorderd; maar in 240 van de 1130 gemeen
ten in ons land is aan de gewone dagschool het onder
wijs voor allen kosteloos. De heer Heemskerk zegt:
aan dien toestand moet een einde komen. •Daarentegen"
aldus lezen wij in de Memorie van Toelichting
•wordt perk gesteld aan de minwaardige pogingen, waar
van men voorbeelden vindtom het bjjzonder onder
wijs te bemoeijelijken door de openbare scholen gratis
voor minvermogenden open te stellen. Daar waar de
bijzondere school bloeit en voor het geven van goed
onderwgs voldoetworde zelfs geen vermomde of
zgdelingsche dwang uitgeoefend om de leerlingen naar
de openbare school te trekken die hunne oudera niet
wenschen te gebruiken.11
Als dat zoo iazal men bewerenheeft de Minister
volkomen gelgk. Wie kan willendat minwaardige
pogingen worden in de hand gewerkt? Maar de on
behoorlijke praktijken waar bestaan zij Zjjn zjj
bewezen Laten wjj het ergste eens aannemenzy
bestaan. Maar dan is dit een misbruik dat van eene
goede zaak wordt gemaaktmoet dan, wegens bet mis
bruik eener zaak, het gebruik daarvan ter zelfder tjjd
beteugeld worden? Een gemeentebestuur kan ook in
andere opzigten van zjjne bevoegdheden misbruik maken:
het kan zijne bevoegdheid overschrijdenwaar het
geldt het invoeren en afschaffen van belastingenhet
kan zjjne bevoegdheid te buiten gaau, waar het betreft
het maken van verordeningen moet zjjne bevoegdheid
daarom nu maar worden opgeheven of ingekort
De Minister beweertdat er voorbeelden zjjn, dat do
openbare school ook voor de kinderen der vermogenden
kosteloos wordt opengesteld met het bepaalde doel om
de bijzondere school te bemoejjeljjkenof onmogeljjk
te maken. Maar de Minister verzuimt die bewering
te bewijzen. En moet nuomdat minwaardige be
weegredenen kunnen bestaanomdat vau eene be
voegdheid misbruik kan worden gemaaktde vrijheid
der gemeentebesturen aan banden worden gelegd
En wat wil nu het ontwerp? Terwjjl art, 33 der
bestaande wet op het lager onderwgs bepaaltdat ter
tegemoetkoming in de kosten voor ieder schoolgaand
kind een toelage kan worden gehevenschrjjft art. 42
van het nieuw ontwerp voor, dat die bgdrage wordt
geboven tot een naar den toestand der gemeente billjjk
bedrag. Bedeelden en onvermogenden big ven in elk
geval vrijgestelden de vrjjheid om kosteloos onder
wgs aan alle kinderen te geven blgft, bjj uitzondering,
gehandhaafd voor gemeenten die in het geheel geene
belastingen heffen dan de zeer bgzondere op de honden,
de tooneelvertooningen en andere openbare vermake
lijkheden en de regten en loonen voor openbare gemeen
tewerken als haven-, Bluia- en veergelden, wik- en
en weegloonenkeurloonenbedoeld in art. 238 der
gemeentewet. De Minister ziet daarbij echter ééne
groote zaak voorbjj. Als men de Memorie van Toe
lichting leest, zou men meenen dat de Minister hier
een aangenomen beginsel van de gemeentewet toepaste,
en de schoolgelden als belasting volkomen gelgk
stelde met de bedoelde regten en loonen van art. 238.
Maar de gelijkstelling mist iederen redelgkeo grond
slag, Immers, terwjjl de gemeentewet het heffen dezer
regten en loonen als belasting in het algemeen veroor-
loojtonder voorwaarde echter dat zjj zeker bedrag
niet mogen overschrijden, schrgft het ontwerp het heffen
van schoolgeld gebiedend vooren voegt er bgom te
voorkomen dat het niet te laag wordo gesteld »toteen
naar den toestand der gemeente billgk bedrag.11 Waarop
komt dan eigenlyk het voorstel van den Minister neder?
Dat eene gemeente wèl in het belang van den handel
des verkiezendekaai- en havengelden, brug- of sluis-
gelden zal kunnen afschaften maar niet in het belang
van het onderwijskan besluiten het heffen van school
geld na te laten, Zonderling I Elke openbare inrigting
zal de gemeente kosteloos kunnen openstellen, alle
diensten zal zy kosteloos mogen bewjjzenalleen
voor onderwgs moet schoolgeld worden betaald.
En op welke gronden wordt nu dit verbod van kos
teloos onderwgs door 'den Minister Heemskerk verder
bepleit De Minister zegt, dat de billijkheid medebrengt,
dat men zich voor hetgeen men van wege de gemeente
geniet, een offer getroostdat men datgene meer waar
deert, waarvoor men eene te gemoetkoming moet voldoen
dan datgenewat ons om niet in den schoot wordt
geworpen. Ook die bewering steunt op niets. In de
maatschappelijke zamenleviug kan men dageljjks ontwa
ren dat men ook gaarne datgene waardeert, hetwelk
ons geen geld kost. Heeft niet Bastiat het groote voor
deel der gratuïteit aangetoond
Maar vraagt men is het dan zóó onbillijk, dat
ook de vermogende man zjjne kinderen kosteloos kan
laten onderwijzen Wat beteekent kosteloos? Koste
loos beteekent niets anders dan ten koste van de gemeente.
Kosteloos onderwgs is alzoo onderwgs, dat uit de gemeen
tekas wordt betaald. Wie dragen daarin nu bij? Na-
tuurljjk elk ingezetenezooveel mogelijk naar gelang
van zijn vermogen; do vermogende ingezeten dus meer
dan ander, en dat doet hij niet alleen gedurende den
tjjd dat zijne kinderen de lagere school bezoeken, maar
tot aan zyn dood. Daaruit volgt reedsdat de vermo
genden reeds vrij wat meer schoolgeld betalen dan
wanneer de kosten uitsluitend werden gedekt door de
bijdragen van do ouders der schoolgaande kinderen.
Het verbod om kosteloos onderwgs te geven is niet
alleen eene inbreuk op het regt der gemeenten, maar
ook vooral eene inbreuk op de bepaling der Grondwet,
die voorschrijft, dat in elke gemeente voldoend openbaar
onderwijs zou worden gegeven. Wanneer nu eeue ge
meente van oordeel is, dat het schoolverzuim niet
krachtiger kan worden tegengegaan dan door het geven
van kosteloos onderwgs, dan wordt zeker de bedoeling
der Grondwet miskend, die de ontwikkeling en den bloei
vaD het openbaar onderwgs hooft gewild De Grond
wet heeft zeker niet voorgeschrevendat bet on
derwijs in alle gemeenten kosteloos zoude moeten zgn,
maar de Grondwet heeft evenmin bepaald, dat school
geld zou moeten geheven worden en dat de vrijheid der
gemeenten in het belang van het bijzonder onderwijs zou
worden beperkt. Waarom moet op eenmaal de feite
lijke toestand veranderd worden Waarom mag in 240
van de 1130 gemeenten voortaan geen kosteloos onder
wgs meer gegeven worden? Wat wil de heer Heems
kerk? Zou hg alleen willen dat in die 240 gemeenten,
waar thans het lager onderwgs kosteloos verkrijgbaar
wordt gesteldvoortaan even als in de overige ge
meenten schoolgeld zou worden geheven Neen, daar
mede zou hjj zeker niet voldaan zjjn. Hij wil natuurlijk
dat gaandeweg het schoolgeld in alle gemeenten worde
verhoogd en op die wjjze de bijzondere boven de open
bare school bevoorregt. De zoogenaamde concurentie fcus-
schen de openbare en de bgzondere school ware beter vol
te houden indien het geven van kosteloos onderwgs
door de gemeenten werd verboden. Maar de Minister
ziet niet in, of wil Diet inzien, dat die verhooging do nood-
lottigste gevolgen zou hebben voor het schoolbezoeken
dat een eindelooze strijd in alle gemeentebesturen zal
moeten ontstaanof in deze en gene gemeente het
schoolgeld niet te laag is gesteld. De Grondwet heeft
een krachtig openbaar onderwgs gewild, voldoende aan
de klimmende eischen van den tgd. Eene begunstiging
van het openbaar onderwgs heeft zjj gewildmaar
waar de heer Heemskerk daartegen eene begunstiging
van het bijzonder (kerkelijk) onderwijs voorstelt, wordt
hare bedoeling ontwijfelbaar miskend.
N i euwstij dingen
Smerifta»
WaHhinejton 5 Maart. In de redevoering, bg
de installatie van den heer Hayesals president der
Vereenigde Staten, wordt door dezen aangedrongen op
de eensgezindheid van alle partyen, ten einde aan het
Zuiden de zelfregeering en het herstel der maatschap
pelijke orde te hergeven. Het stelsel van niet-inwis-
selbaar papieren geld wordt veroordeeld, als aanleiding
gevende tot onzekerheid in den handel, en aangedron
gen op wettelijke bepalingen waardoor de Bpoedigo
hervatting der betaling in specie mogelgk wordt gemaakt.
Met betrekking tot de buitenlandsche aangelegenbeden
wordt het beginsel van non-interventie gehuldigden
lof toegebragt aan het stelsel van scheidsregtorljjke
uitspraak, door den hoer Grant in het leven geroepen.
De toestand van den werkenden stand in de steden
van Amerika big kt nog altijd even treurig te zjjn als
een jaar geleden. De Europeesche stoombooten brengen
voortdurend meer personen terug dan zy er been bren
gen. Het verlangen, om naar het oude vaderland terug
te keeren, openbaart zich onder de landverhuizers van
alle landen. De bureaux der stoomvaartmaatschappijen
worden dagelijks door honderden personen bestormd,
wien 1t aaa middelen ontbreekt de reiskosten to betalen.
Eenigen bieden hunne diensten aan voor werk aan
boord anderen beloven in Hamburg of elders te be
talen Jt is een vlucht voor hongersnood.
De laatste berigten uit de Transvaal van 20 Jan.
luiden een weinig opgewekter dan vroeger.
Wel blgft de crisis voortduren en wordt de republiek
met een inval der Zuiukaffers bedreigd, maar gelukkig
oatstaat er tusschen de verschillende partgen eenige
toenadering tegenover het zooveel grootere gevaar
waaraan de republiek van de zijde van Engeland bloot
staat.
Een confederatie zal echter niet kunnen uitblijven
en scbjjnt het eenige middel om de republiek nit hare
moejjelijkbeden te redden.
Het programma van President Burgers kan niet an
ders zgn, dan confederatie met behoud van eigen na
tionaliteit, een verbond waarbij bepaald wordt, onder
aanneming eener bondsvlag dat alle Zuid-Afrikaan-
sche Staten dezelfde politiek tegenover de inboorlingen
zullen volgen en elkaar in tgd van oorlog zullen bjj-
staan
Wg weten niet welke voorstellen Sir Theophilus
Shepstone, die den 23n Jan. te Pretoria verwacht werd,
aan de Regeering zal doen, doch nooit zal Burgers aan
eene confederatie onder Britsche vlag dus annexatie,
zjjne toestemming gevenen hierin kan hg op de on
dersteuning van de meerderheid der bevolking, met
inbegrip der Paul Kruger-partjjrekenen.
Ondanks de kuiperjjen zijner tegenstanders, wordt de
verkiezing van President Burgers zeker geachtvelen
hebben reeds spjjt dat zg hem tegengewerkt hebben
nu zij inzien dat Burgers alleen de man isdie de
onafhankelijkheid des lands zal kunnen bewaren.
Londen 6 Maart. Onder de geruchten aangaande
Ignatieff's zending is er eendat nog al geloof vindt.
De Russische gevolmagtigde zou namelijk trachten de
mogendheden over te halenom bjj een protocol de
Porte te verbinden tot invoering der hervormingen
zooals die door de conferentie zgu vastgesteld, met het
nöodig toezigt en des noods onder aanwending van
dwangmaatregelen. Het is echter niet te verwachten,
dat het Britsche kabinet zich zal vereenigen met der
gelijk voorstelals in strgd met het Parjjsche verdrag,
hoewel de Timester wille van den vredeer voor is.
Een particulier correspondent der Kölnische Zeitung
te Giurgewo seint aan dit blad eenige bijzonderheden
omtrent den toestand van het Turksche Donau-leger.
- Zijne cjjfers van de legersterkte bjj en in Widdin en
Rustachuk stemmen overeen met die van den correspon
dent der Neue freie Pressewaardoor beider berigten
natuurlijk aan betrouwbaarheid winnen. De gezamen
lijke sterkte van dit leger bedraagtvolgens den cor
respondent der Kölnische146,000 man waarvan van
Widdin tot Zajecar 52,000 man; bjj Rustschuk 11,000
man bij Schumla 18 a 20,000 man; bjj Silistria 19,000
mante Varna 17,000 man en te Tultscha en in de
Dobrud8cha 12,000 maD staan. Deze troepenmagt zal
binnenkort nog vermeerderd worden met de 40,000 maD,
die ten gevolge van den vrede met Servië disponibel
geworden zyn.
Ook uit het Oosten wordt Turkjje met oorlog
bedreigd. In een brief van 2 February nil Teheran aan
de Politische Correspondenz wordt gemeld dat Perzië
zjjne oude »regten'' op de provincie Bagdad wil doen
geldenen met dit doel den »bekwamen" Perzischea
diplomaat Djonger-Khan naar Londen, Parjjs, Weenen
en Berljjn zonden zal. Mogt deze zending mislukken,
dan zou Perzië als bondgenoot van Rusland naar bet
zwaard 'grijpen. Twee legerkorpsen ter gezamenlyke
Blerkte van 38,000 man zijn reeds gemobiliseerd en te
Uruja eu Kirmanschah bijeengetrokken. Tusschen Te
heran en St. Petersburg bestaat de warmste verstand
houding de Russische diplomatieke agent te Teheran
en zijn secretaris van legatie zjjn door den Shah gede
coreerd de Russische consul Krebel werd te Tabris
met eerewachten en muziek door de bevolking ontvan
gen in ééa woord Perzië zal bij een eventueelen oorlog,
zooals de correspondent zonder omwegen zegt, »natuur-
Ijjlr" Ruslands bondgenoot zjjn,
Kisclieneff, 4 Maart. Een orkaanvergezeld
van ontzettende sneeuwbuienheeft hier gedurende
eeuige dagen gewoed en is eerst gisteren tot bedaring
gekomen. De wegen zjjn onbegaanbaar. De bevelheb
ber van den staf, die gisteren van hier was vertrokken
om te Odessa een bezoek te brengen aan den opperbe
velhebber van het Zuiderlegerwerd door de groote
hoeveelheid sneeuw te Bendery opgehouden. Hjj hoopt
heden zjjne reis te kunnen voortzetten.
Eon afschuwelijk gruwelstuk werd den 22sten der
vorige maand door een Italiaansch geesteljjko te Capua
gepleegd, die aan het hoofd eener jongensschool stond
eu overigens ter goeder faam bekend was. Terwyl zich
in de kamerdie altjjd voor de jongens toegankeljjk
