ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
No. 5457.
5tsle Jaarg.
Zaturdag 12 September 1874.
Verschijnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATURDAG. De prijs per 3 maanden is ƒ1,30, franco per post ƒ1,60.
ADVERTENTIËN 10 Cts. per regel, kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden.
Oproeping Verlofganger.
De BURGEMEESTER, van Zierikzee.
Gelet op eene kennisgeving van den heer Commis
saris des Konings in deze provincie van 7 dezer maand,
A, No. 4135, A, No. 4135, 3de afd.
brengt ter kennis van den Milicien-Verlofganger
JOHANNES de HAAS behoorende tot de ligting van
1874, dezer gemeente, ingelijfd bij het Regiment Veld-
Artilleriedat hij is opgeroepen tot de werkelijke
dienst en op Donderdag den. 1 October
e. li., des namiddags vóór 4 «re, bij zijn corps
te 's Gravenhage tegenwoordig moet zijnterwijl hem
onder het oog wordt gebragtdat hij in gebreke blij
vende op den bepaalden tijd onder de wapenen te
komen bij zijne latere opkomst zooveel langer in dienst
zal worden gehouden en dat de Verlofganger die niet
aan de oproeping voldoet, als deserteur zal worden
behandeld.
Zierikzee, den 11 September 1874.
De Burgemeester,
v.-CITTERS.
Bekendmaking.
PATENTEN.
De BURGEMEESTER van Zierikzee verwittigt de
belanghebbendendat de patentbladen voor
het loopend dienstjaar, en die van het 1ste kwartaal
van hetzelfde dienstjaar ter Secretarie zullen worden
uitgegeven van Maandag den 14 tot en «net
Zaturdag den 19 September e. k.
De patentpligtige ingezetenen worden derhalve uit-
genoodigdom in persoon hun patentblad te komen
afhalenzullende aan hendie hierin nalatig mogten
blijvenhet patentblad worden te huis bezorgddoor
den Deurwaarder der Directe Belastingentegen be
taling van 10 centvoor elk onafgehaald patenthlad
ingevolge de wet.
Zierikzee, den 11 September 1874.
De Burgemeester voornoemd
v. CITTERS.
Burger-Avondschool.
De COMMISSIE van TOEZIGT op het MIDDELBAAR
ONDERWIJS te Zierikzeemaakt bekenddat het
EXAMKN voor hen die wenschen toegelaten
te worden op de Burger-Ayondsehoolzal
worden gehouden op Maandag den SS Sep
tember e. It., des avonds te zes «re, en dat
zydie zich aan dat examen wenschen te onderwerpen
zich daartoe vooraf in persoon moeten aanmelden hij
den Directeur der Hoogere Burgerschool alhier, op den
of So September, des avonds tusschen
7 en 9 ure. De Commissie voornoemd,
SCHNEIDERS v. GREIJFFENSWERTH
Secretaris.
Nieuwstijdingen.
Ü-metifta.
Men schrijft uit Noord-Amerika
«Men kan uit verschillende omstandigheden opmaken
dat de buitengewone slapheid van den handel, waarover
men zich in de Vereenigde Staten gedurende het gansche
jaar heeft te beklagen gehad, eerlang voor een beteren
toestand zal plaats maken. De oogst komt langzamerhand
binnen en geeft eenige levendigheid. De tarwe wordt
reeds naar de zeehavens vervoerd en zal spoedig gevolgd
worden door de katoen, de tabak en de maïs, door
welke transporten de handel weder zal worden opge
beurd. Uit het rijzen der vrachten/voor transport naar
vreemde havens en van de vraag naar scheepsruimte
is af te leiden, dat de herfst van meer levendigheid
getuige zal zijnde voor de producten ontvangen prijzen
zullen verder weder besteed worden om wintervoorraad
van allerlei aard in te slaan en zoodoende het binnen-
landsche verkeer doen toenemen. Wij hebben acht
maanden van eene buitengewone werkeloosheid door
leefd; de Amerikanen hebben in dat tydperk zoo zuinig-
met hunne inkomsten geleefd en hunne uitgaven zoo
bekrompen als nooit was geschied. Daar iedereen de
fevolgen van dien stilstand op zijn inkomen ondervond,
eeft er aan alle kanten bezuiniging op de uitgaven
plaats gehad. Alle nijverheidstakken, die van de weelde
leven, hebben hieronder natuurlijk in de eerste plaats
geleden, maar over het algemeen is de markt van alle
mogelijke voortbrengselen der inlandsche nijverheid zoo
zeer ingekrompen, dat ook de productie tot stilstand
gekomen is, een nieuwe prikkel om de nijverheid te doen
herleven. Het trekt echter de opmerkzaamheid dat
deze moeijelyke tijd doorleefd is met, in betrekkelijken
zin sprekende altijd, zoo weinig faillissementen. Zeer
vele handelshuizen hebben zich staande gehouden tot
de verwondering van derzelver eigene vrienden zelfs;
dat dit het geval heeft kunnen zyn is vooral te danken
geweest aan den buitengewoon willigen stand, waarin
de geldmarkt sedert eenige maanden heeft verkeerd.
Algemeen wordt erkend dat wij thans uit den druk
geraken."
Aan 40,000 mijnwerkers in de Durham-kolenmijnen
is Zaturdag aangezegd dat de werkloonen met '20 pCt.
zouden verminderd worden. Des avonds werd een meeting
georganiseerd, waarin besloten werd zich geen verminde
ring van loon te laten welgevallen.
De eigenaars der mijnen echter maken zich daarover
minder ongerust, omdat de voorraad kolen zóó groot
is, dat hij zonder eenigen toevoer voor drie maanden
strekt. De schade komt dus uitsluitend voor de mijn
werkers, die door de overdreven eischen verwend, thans
geen lust gevoelen zich in een meer normalen toestand
te schikken. Zij dronken fijne wijnen, aten fijn wild,
de vrouwen gingen in zijde gekleed en de zwarte ruwe
handen van ae mijnwerkers waren buiten de mijnen
met lichte glacé-handschoenen bedekt. Om van dat alles
afstand te doen is niet gemakkelijk, want zy zijn er
veel erger aan toe dan te voren. Zoo hoog waren
echter de loonen, dat zelfs na een vermindering van
20 pCt. nog een zeer ruim loon overblijft. De prijs
der steenkolen, die tot een hoogte was opgevoerd, dat
der industrie er een gevoelige slag door werd toegebragt,
vermindert voortdurend en daardoor vermeerdert 't voor-
uitzigt dat de duizende werklieden, die slagtoffers waren
van de overdreven eischen der mijnwerkers, weder werk
zullen vinden.
Te Greenwich werd Henry Baker, een gepaten
teerd veedrijver, door den magistraat veroordeeld tot
21 dagen gevangenisstraf met zwaren arbeid, omdat hij
zes lammeren, die reeds zes em een half uur onderweg
waren geweest en hun dorst wilden lesschendaarin
had verhinderd en mishandeld.
Het schijnt dat Pruissen zijn doel bereikt heeft:
uit herigten, zoowel te Parijs als te Berlijn ontvangen,
blijkt, dat door de Carlisten uit hunne batterijen bij
Guateria gevuurd is op de Duitsche kanonneerbooten
«Nautilus" en «Albatros", die op reis waren van San
Sebastian naar Santander. Kapitein Zembst, komman-
dant der expeditie, heeft het vuur beantwoord en daarop
zyne reis voortgezet. Het is thans de vraag, wat het
Spaansche Gouvernement doen zal. Het tracht allen
schijn te vermijden, dat het de Duitsche vloot als
eene gewapende buitenlandsche hulp beschouwt, en
bij zijn optreden als minister van Buitenlandsche Zaken
heeft de heer Ulloa uitdrukkelijk verklaard in zijne
circulaire aan de Spaansche vertegenwoordigers in 'het
buitenland ,- dat de Regeering geenerlei vreemde in
menging aanneemt in haar strijd tegen de benden van
den pretendent. Maar het is niet te ontkennen, dat
thans eene vijandelijke daad is gemeld tegen onderdanen
van een bevriende mogendheidwaarvoor Pruissen
voldoening zal eischen, en niet gemakkelijk van Spanje
zelf zal verkrijgen, ondanks diens goeden wil om ze te
geven. Het voorwendsel is dus voor Pruissen gevonden,
om die voldoening zich. zeiven te verschaften.
Santander, 8 Sept. Zondag hebben de Carlisten
op clen spoortrein geschoten in het denkbeeld dat de
Duitsche en Oostenrijksche gezanten er zich in bevon
den. De machinist en de stoker zijn gedood. De gezanten
echter hadden hun vertrek uitgesteld.
Het schijnt dat de gevaarlijke luchtreis, door den heer
Durnof en zijne vrouw ondernomenreeds tot een
zelfmoord heeft geleid. Zaturdag vond de politie te
Parijs op de brug des Saints-Pères den volgenden brief,
geschreven vóór de onverwachte redding van den lucht
reiziger bekend was«Mijn leven was een reeks van
fouten. Ik ben thans medepligtig aan een misdrijf ge
worden. Ilc was met een pleziertrein naar Calais gegaan
en bevond mij onder hen, die door hun gejouw den
heer Durnof noodzaakten om met zijn vrouw op te
stijgen. Ik kon de gewetenswroeging niet verdragen,
die sedert mijn deel is geweest, en heb daarom besloten
mij zeiven te verdrinken. Justin Fournier. 9 Im
passe Saint-Sulpice."
SuntacMttnSr,
Meyningen, de hoofdstad na het hertogdom van
dien naam, is door een geduchtigen brand geteisterd.
Zaturdags, des namiddags, barstte het ^onheil uit, en
omstreeks 11 uren des nacht waren reeds meer dan
230 woonhuizen, het stadhuis en verscheidene andere
openbare gebouwen een prooi der vlammen geworden.
De verliezen worden begroot op 3 millioen florijn. Naar
men met zekerheid weet, zijn 3000 personen van have
en dak beroofd. De hertog en diens familie, krachtig
ondersteund door vele .bewoners des lands, hebben het
hunne gedaan, om in den eersten nood te voorzien,
Omstreeks 2 uren des nachts was men den brand
meester.
De archieven en andere stukken op het stadhuis
aanwezig zijn alle behouden.
Amsterdam, 9 Sept. Omtrent den gisterennacht
alhier plaats gehad hebbenden ontzettenden brand in de
stoom-suikerainnaderij Java" kunnen wij nog het vol
gende mededeelen:
Even na 1 ure begaf zich de portier, die dien nacht
dienst had, naar buiten om naar het weder te zien.
Tot zy ne verwondering zag hij op de derde verdieping
wat hij meende een licht te zijn; bijna onmiddelijk
daarop sprong een der ruiten en sloeg de vlam dat
vensterruit. De oude man maakte terstond alarmmaar
vóór hij nog iemand van den toestand had kunnen
kennis gevenstond de geheele verdieping in brand
en braken de vlammen met teugellooze woede tal van
vensters uit; geen kwartier later of de geheele fabriek
stond in brand; de 80 personen die zich daar binnen
bevonden, hadden naauwelijks den tijd naar buiten te
komen. Hemelhoog verhieven zich weldra de vlammen
uit ramen en daken der kolossale fabriek. Elke poging
tot blussching was volkomen ydel. Het door en door
drooge houtwerk, de met suikerstof doortrokken vloeren
en zolders de tienduizenden suikerbrooden, allen even ligt
ontvlambaarde suiker brandende als pekmaakte het
geheel tot een reusachtigen vuurhaardwiens loeijende
vlammen telkens wijder en hooger uitsloegen en een
digten regen van vonken over den omtrek uitstortten.
Angstige oogenhlikken werden doorleefd door wie
zich voorstelde welke de verschrikkelijke gevolgen
moesten^ zijn indien niet door tijdige ontsluiting der
stoombuizen het springen der stoomketels voorkomen
werd. Gelukkig mogt de ingenieur der fabriek er in
slagen de stoomkleppen te ontsluiten en weldra verbande
het oorverdoovend geraas van den losgelaten stoom de
vrees voor dit ontzettend onheil.
Van de boeken en papieren der fabriek is slechts
een gedeelte' kunnen gered worden. Volgens de staten
die iederen avond aan het hoofdkantoor werden inge
leverd waren op het oogenblik van den brand ruim
27,000 melis-brooden geheel voor aflevering gereed in
vooraad terwijl in de droogstoven zich nog circa 60,000
brooden bevonden.
In de Bikkerstraat en Bikkersgracht, waar de fabriek
stond heerschte de grootste verwarring en ontsteltenis.
De bewoners dier naauwe straat, die niet anders konden
verwachten dan dat ook hunne panden zouden vernield
wordenvlugtten in overhaasting, sommigen half
enkelen bijna niet gekleed, verbijsterd door het helle
licht, waarmede de gloed den ganschen omtrek overgoot.
Ouden van dagen en kinderen schreiden om hulp. Zoo
zagen wij een paar broeders hunne hoogbejaarde moeder,
in een stoel gebonden, uit een bovenverdieping doen
nederdalen en naar de Elandskerk dragen, die tot ont
vangst van goederen en personen was opengesteld.
De nieuwe brandweer kweet zich op moedige vastbe-
radene en bedachtzame wijze van hare taak.
Aanstonds ziende dat de fabriek niet behouden kon
worden, trachtte men de nabijgelegen woningen en pak
huizen, waaronder een gevuld met 17,000 balen katoen,
te behouden. Er hierin slaagde men volkomen.
Rotterdam9 Sept. Terwül de stoomboot
«Batavier", varende van hier op Londen, gisteren
morgen te 10'/2 uren op het punt lag om'te vertrekken,
sprong de stoomcylinder dier stoomboot, zonder echter
ongelukken te veroorzaken, doch tot groot ongerief
der twee- en vierbeenige passagiers, waarvan eerstge-
noemden een goed heenkomen en laatstgenoemden hun
respectieve stallen moesten opzoeken.
INTeusBen, 9 Sept. In liet naburige Hoek werd
in de vorige week op eene bijzondere wijze een dief
stal ontdekt. Sedert eenige dagen werd bij den hulp
onderwijzer op diens erf diefstal van klief hout gepleegd.
Om tot de ontdekking te komen, boorde men in een
hout een gat en vulde het met kruit, waarna het weder
op den stapel werd gelegd. Op zekeren morgen ontdekte
men dat weder hout was ontvreemddoch des middags
werd er by eene buurvrouw, die haar middageten kookte,
eene ontploffing vernomen, waarop door den veldwachter
de gesprongen stukken hout werden in beslag genomen
en proces-verbaal opgemaakt.
"Vlissingfen, 9 Sept. Het Nederlandsche stoom
schip Tromp, gezagvoerder Harms is gisterennamiddag
naar Java vertrokken, geladen met stukgoederen..
Ouxlelancle, 7 Sept. Het besluit van den Raad
tot toelating van den heer G. H. Jonker, geneeskun
dige alhier, tot lid van den Raad, is door Ged. Staten
uiet goedgekeurd, Het gewestelijk College, uitspraak
doende, heeft tot niet-toelating besloten. Naar men ver
neemt, zal de heer Jonker in deze uitspraak berusten.
Zooals bekend is, genoot de gekozene eene belooning
uit de gemeentekas, voor het verrigten van vaccinatiën
en lijkschouwing, alsmede voor het verstrekken van
voorlichting aan Burgemeester en Wethouders in zake
den gezondheidstoestand der gemeente.
Iiats (Noord-Beveland) 7 Sept. Er heeft zich
hier eene Commissie gevormd, met het doel om aau de
vele zieken alhier, waaronder verscheidene met typheuse
koortsen, soep, wijn, linnengoed en andere behoeften
uit te deelen. De Commissie beschikt reeds over eene
som van ƒ159,90, door verschillende personen bijeen-
Zierïltzee11 Sept.
Binnenkort zal een commissie van deskundigen
een onderzoek instellen naar het vreemde verschijnsel,
dat het water uit een pomp, geplaatst op een welput
van Jan Leenhouts, in den Prins-Willempolder onder
Schoondijke, bezwangerd is met petroleum. Zaturdag
1 Augustus ontdekte de vrouw van Leenhouts onder
het schuren van haar koperwerk voor het eerst, dat
het water eene vreemde lucht had. Ieder herkende
aan die lucht en ook aan de vetdeeltjes op het water
aanstonds de petroleum. Sedert is die olie steeds op
het water waargenomen. Van waar komt die Velen
oordeelden in den beginne, dat in of bij den put, [olie
moest gestort zijn. De put werd daarom leeg gepompt.
Nu zag men op den bodem een vettig vocht opwellen,
dat de lucht van teer had, wat sommigen doet ver
moeden, dat beneden den put een petroleumbron ver-
horgen ligt. De commissie zal daarnaar, wij hopen
met succes, onderzoek doen. De olie wordt met goed
gevolg in lampen gebrand. De verwachting der Schoon-
dijkers is hoog gespannenvan daar waarschijnlijk, dat
velen de olie uit den put heter noemen dan de geraf
fineerde petroleum, die in den handel is.
Als een merkwaardig voorbeeld van krachtigen plan
tengroei en buitengewone vruchtbaarheid kan gemeld
wordendat te Laag-Soeren in den tuin van het hadhuis
een posteleinplant staat, die, den bodem welke uit
boschgrond bestaat, geheel bedekkende, een omvang
heeft van 4 Ned. ellen. De plant heeft reeds sinds
weken bloemknoppen ontwikkelddeze toonen echter
nog geene neiging tot bloeijen, zoodat zy dagelijks nog
in omvang toeneemt.
Zoowel te Groningen als te Assen zijn particulieren
voornemens maatregelen te nemen, om goedkooper
vleesch aan de ingezetenen te bezorgen.
Te Nieuwediep beviel voorspoedig van een Hinken
jongen de echtgenoot van Coraelis Hartehol. Als een
bijzonderheid deelt men mede, dat de verlossing, welke
goed afliep, plaats had met behulp van een steenkolen-
werker aan boord van een steenkolen-vlotschuit, liggende
in de haven, terwijl kolen werden overgeladen in een
Ingezonden stukken.
Kerknieuws.
Bedankt voor het beroep naar de Herv. gemeente te
Nieuw- en St. Joostland door Ds. G. W. Locher, pred.
te Gardereu.
Ds. O. C. Doornbos, pred. hij de Chr. Geref. gemeente
te Axel, heeft het beroep naar Meliskerke aangenomen.
Beroepen te Kattenclijke de Cand. P. F. van den Berg.
Beroepen te Kats, Ds. W. van Dis, pred. te Aalst.
Gemengde berigten.
Een grijs heer te B. wordt aangeradenwat beter
zijn fatsoen te houden en zoo niet te loopen in een
kroej*waar hij niets te maken heeft. Gedurende
de kermisdagen te Antwerpen zijn er niet minder dan
dertig horlogien met kettingen gestolen geworden
waaronder er waren van groote waarde. Het getal
geldbeurzen die ontvreemd zijnis veelen de dieven
zijn niet op het spoor gekomen. Tusschen een paar
verliefden ontstond in den Haag voor eenige dagen
twist, in het midden van den nacht. De menschen
zouden spoedig gaan trouwenmaar de man kreeg er
tegenzin in en koos het water om zich te verdrinken.
Daar beviel het hem ook nieten riep om hulpdie
gelukkig kwam. De verliefde zot werd op het drooge
gebragten beloofde het nooit meer te zullen doen.
In eene streek van Rusland aan de Zwarte, Zeewerd
onlangs het gerucht verspreiddat er 5000 meisjes
die geen zin hadden om te trouwenuit vrees voor
armoedenaar Afrika zouden worden vervoerd om te
trouwen met Mooren. De meisjes waren radeloos eD
liepen overal om een jonge Rus te zoekenhoe arm
ookom toch maar te trouwen met een wit mensch.
Het gevolg was dat er in zeer korten tijd een groot
aantal huwelijken werden gesloten. Bij onderzoek bleek
hetdat dit gerucht was verspreid geworden door een
herbergier, om een voordeeltje te behalenten einde
flink brandewijn te verkoopen want daaraan mag het
in Rusland bij geen bruiloft ontbreken zelfs niet al
wordt het huwelijk gesloten uit angst voor de Mooren.
Nu het eenmaal zoover isdenkt men dat het wel
schikken zal. De herbergier is echter veroordeeld tot
50 roebels boete en 15 dagen gevangenis. De boete
zal betaald worden door de jonge vrouwen en de
mannen zouden elk wel een dag voor den herbergier
willen zitten, maar dat mag niet. Maatje te O.
maakt thans goede zaken met een Bergenaar, en hare
moeder is er niet kwaad mede. Ze krijgen veel pre
senten en daar zyn de dames opgesteld
Maar of Maatje wel zal trouwen
Daar is nog geen kijken naar,
Want het zou haar wel berouwen
Zeker wel in 't eerste jaar.
«Wat ben ik gelukkig dat ik zulk een braaf man
heb zegt eene wouw te Ell«hij laat mij maar
naar de Goessche kermis rijden en hij blijft maar wer
ken." Eene dienstmeid te Haamstede moet niet
denken dat zij een rijke boerenzoon in de fuik zal
krijgenal loopt zij er opwant zij wordt maar voor
den gek gehouden. In eene herberg in Zuid-Beve
land heelt met de Goessche kermis eene wonderlijke
ontmoeting plaats gehad. Een boertje werd ongesteld
en eene vrouw van Elldie naar de kermis moest,
heeft hem moeten wasschen. De man knapte spoedig
open zeidedat wat geen haast heeftmen zich
langzaam moet haastenom tijd te vinden voor de
dingen die komen moeten. Te Kruiningen is de
klaplooper na een verlof van 14 dagen weer gearri
veerd. De jufvrouw kan dus haar bittertje weer klaar
zetten om nieuwtjes aan te hooren. Een boer te
Kattendijke is nog al gelukkig geweest met zyne ge
maakte benaauwcLneden door schrik, omdat hij gevon
den is in de tarwe. Nu zyn de velden kaalmaar de
bijeenkomst wordt nu gehouden aan een dijk. Eene
jonge dochter op de beestenmarkt te Goes heeft het
met de kermis maar niet naar haar zin gehad, omdat
de zoon van een vrachtrijder met een ander meisje is
uitgeweest.
De nieuwe kleurstoffen, uit
koolteer getrokken.
Onder dit opschrift komt in de Revue des deux
mondesvan 15 Augustus jl. een artikel voor van
de hand van den heer R. Radaudat wel de aandacht
verdient van hendie belangstellen in de meekrap
cultuur. Wij ontleenen daaraan het volgende
De ontdekkingen, waartoe de scheikundige behande
ling van het koolteer inde laatste 20 jaren geleid heeft,
openen voor de wetenschap een veld ter bearbeiding
dat onbegrensd schijnt te zyn. Voor korten tijd nog
werd het koolteer zoo gering geschatdat het (o. a.
nabij Parijs) in den grond werd gestoptslechts om
er van af te zijn. Thans is .men zoo ver gekomen
dat men er de schitterendste kleuren uit vervaardigt
terwijl het onvermoeid streven der scheikundigen nog
steeds voortgaat met nieuwe bestanddeelen uit het
koolteer op te sporen. Reeds meer dan een vijftigtal
meer of minder kostbare producten weet men uit deze
vroeger~zoo geminachte stof te voorschijn te brengen.
Hetgeen de wetenschap ten dezen opzichte gewrocht
heeft, verdient in de hoogste mate onze bewondering
wie zou zich immer hebben kunnen voorstellendat
eenmaal het walgelijk riekende en onoogelijke koolteer
eene kleurstof zoude opleveren als de aniline, waarvan
reeds in 1862 voor eene waarde van 5,000,000 en in
1871 niet minder dan voor 30,000,000 werd gepro
duceerd
De ah'zarz'nc-fabrikatie heeft nog niet dien omvang
bereikt en is nog in hare eerste ontwikkelings-peri-
odetoch werd in 1873 reeds voor 6,000,000 van
die stof vervaardigd.
Niet alleen zyn het de kostbare verwstoffenwaar
aan het koolteer zijne tegenwoordige hooge waardeering
te danken heeftde door distellatie verkregen vlugtige
oliën als benzinephenylzuur, enz.hebben voor de
industrie een zeer veelzijdig nut. Welke oningewijde
zou zich kunnen voorstellendat de heerlijke geur der
amandelzeep een product is van koolteer
Doch bepalen wij ons tot datgenewat het^ meest
onze belangstelling trekt, n. 1. de kleurstoften uit
koolteer.
Het koolteer zelve iszooals genoegzaam bekend zal
zijneen nevenproduct der Gazfahrieken. De Gaz-
kolen worden in gloeijende steeneu of ijzeren retorten
opgeslotenwaardoor zich het onzuivere gaz vormt
dat op den doortogt door ijzeren kanalen naar de
zuiveringstoestellen eene zwartekleverigeschei-p-
riekende vloeistof nederzet, koolteer genaamd.
In den beginhë Werd deze vloeistof als bijna geheel
nutteloos beschouwd. De scheikunde had hiermede
echter geen vrede. Reeds in 1825 had Faradaij ontdekt
dat in koolteer benzine aanwezig wasechter werd
eerst in 1848 door den Engelschen scheikundige Mans-
field het middel gevondenom deze stof fabriekmatig
en op uitgebreide schaal uit de ligte koolteeroliën te
bereiden.
Zuivere benzine heeft een aangenamen reukdat ze
in den handel zelden zuiver voorkomtgetuigt de ben
zine die we als vlekkenwater kennen en gewoonlijk
eene erge koolteergeuv bezit.
De scheikundige bewerking der ligte koolteeroliën
leidde tot de uitvinding der kleurstoffen uit koolteer.
Reeds sedert 1826 haddeu onderscheidene geleerden
beurtelings in koolteer eu indigo een bestanddeel aan
getroffen waaraan elk een anderen naam gafdoch
dat later bleek volmaakt hetzelfde te zyn en in de
scheikunde voortaan genaamd werd anilineafgeleid
van het woord anilbeteekenende in de Portugeescke
taal indigo. In 1856 kwam een jeugdig Engelsch schei
kundige, W. Perkinop het denkbeeld uit de aniline
uit koolteer eene violette kleurstof af te scheiden, ge
schikt voor het verwen van, geweven stoffen. Bij op
volgende verbeteringen werd het anilinerood (fuchsine)
fïvondendat echter aanvankelijk zeer duur te staan
wam ƒ600 per kilo), thans is de waarde ongeveer ƒ25.
Ook de anüitfe die eerst 75 per kilo kostte, is bij
de uitbreiding dezer industrie zeer gedaald en tot ƒ1
1,50 per kilo verkrijgbaar.
De gezamenlijke fabrieken in Europa leveren dage
lijks 12000 kilo's anilinewaaruit thans verschillende
kleuren gemaakt worden. De kleurstof vestigt zich
zeer gemakkelijk op zijde en wol bij eene eenvoudige
indompeling in eene oplossing met water. De verwing
van katoen vereischt bijtmiddelen (mordancering).
De kleuren zijn zeer fraai en schitterend bij de ver
wing doch verschieten spoedigze zijn niet bestand
tegen de werking van de zeep en de zon. Dit bezwaar
tegen de aniline-kleuren is zeer ernstigmen tracht
dan ook de middelen te vindenom hierin tegemoet
te komen.
Bij de eerste toepassing der aniline-kleurstoffen was
men algemeen beducht voor het lot der meekrap en
indigo. De invloed op deze artikelen is echter slechts
van voorbijgaanden aard geweest, voornamelijk ten
gevolge der erkende standvastigheid van de daaruit
verkregen kleuren.
Een wederom nieuwere vinding is de kunst-alizarine
alvorens die te behandelenwillen we kennis maken
met de natuurlijke alizarinedie uit meekrap wordt
getrokken.
De meekrap was in oude tijden eene uitheemsche
plant: uit Klein-Azie is ze in de 16de eeuw over
Frankrijk tot ons gekomen.
In Nederland werd sedert dien tijd steeds de mee
krap verbouwdFrankrijk moest reeds spoedig de teelt
opgeven en eerst in het laatst dor vorige eeuw werd
ze in Avignon algemeen weder ingevoerd. Naar gelang
der bouwgronden laat men gewoonlijk het gewas 18
of 30 maanden groeijenhier te lande onderscheidt
men dit onder de benamingen van tweejarige en drie
jarige meekrap.
In September, October en November worden de
wortels gedolvenvervolgens in de meestoven gedroogd
en daarna gemalen.
In het zuiden van Europa wordt de drooging in de
meestoven vervangen door die in de open lucht. In
den Caucasus graaft men puttenwaarin eerst takken
bossen worden gebrand vervolgens begraaft men daarin
de meekrap marena genaamd) gedurende 5 6 maan
den om daarna gedroogd en verder bewerkt te worden.
Deze marena heeft de dubbele sterkte van meekrap
uit Avignon. De 18maands meekrap levert te Avignon
per 3 aren ongeve'er 400 kilo ruwe wortel, die tot.
100 kilo zoogeuaamde racine indroogen. Het departe
ment Yaucluse produceert jaarlijks gemiddeld 40,000,000
kilo's racine. De opbrengst van Nederland wordt dooi
den heer Radau geschat op 6,000,000 kilo. In de Vaucluse
zijn 50 fabriekendoor water gedrevendie gedurende
8 maanden van het jaar dag en nacht werken en
40,000,000 kilo racine vermalen.
Correspondentie.
Het ingezondene over de zamenstelling der Commissie
voor het afnemen der najaars-examens voor onderwijzers
in de provincie Zeeland zal in het volgend No. worden
opgenomen.
