fctlSTNOMiV^
IIRIIKZEESCIEN NIEUWSBODE
®a®aH*»a«
der vestiging van Neêrlands Onafhankelijkheid.
MAANDAG 1 APRIL 1872.
min
VAN DEN
TEE GELEGENHEID VAN DEN
Het is heden feestdag in Nederland. Jong en oud,
rijk en arm, stedeling en plattelandsbewoner vieren
een der roemrijkste dagen van ons glorierijk verleden,
de eerste grondvesting van Nederlands zelfstandigheid,
den dageraad van zijn herboren vrijheid. Een feestdag,
dubbel beteekenisvol in een tijd, dat de onafhankelijk
heid van kleine mogendheden ernstiger dan ooit werd
bedreigd, en dat van verschillende zijde de leer is ge
predikt, dat de kleine natiën bestemd zijn om bij de
groote te worden ingelijfd.
Grootsche historische herinneringen rijzen op uit dat
verleden, de herinnering aan een kamp, waarvan de
heldenfeiten éénig zijn in de wereldgeschiedeniseen
kampdie besloten werd door het schoonste einde.
Van de jeugd af worden den Nederlander die verba
zende heldendaden ingeprent (wie, die ze op lateren
leeftijd vergeet!) welke geleid hebben tot de grootheid,
den rijkdomhet duurzaam bestaan van dat kleine stipje
op de aarde, dat, hoe klein ook, eenmaal den hoogsten
toon voerde in de Europesche politiek, schrik verspreidde
onder de grootste mogendheden, zijn handel uitstrekte
tot de verste streken der aarde. Grootsche herinnerin
gen wanneer wij gedenken aan de uitstekende krijgs- en
zeeliedendie de tachtigjarige oorlog opriep en kweekte
aan de verhevene dichters en schrijvers, wier genie den
vrijheids-krijg beschreef, aan de stoutmoedige en onder
nemende handelarendie door den loop der gebeurtenissen
werden gevormd en wier onvermoeide togten ons de
onwaardeerbare bezittingen deden verwervenwelke nog
eene hoofdbron van 's lands welvaren uitmaken
Grootsche herinneringen voorzeker maar ook welke
treurige! Wanneer -wij denken aan de deerniswaardige
schouwtooneelen van vernieling van steden, van ver
woesting van velden van brandstapel en geeselroêvan
foltering, door staal en vuur! En dat niet eene enkele
reismaar voortdurend en onafgebrokennu in deze
dan in gene stad, die het wagen dorst eène poging te
beproeven om de ketenen los te rukken, waarin de
overheerscliing haar hield geklonken. Een strijddie niet
alleen gestreden werd voor de staatkundige vrijheid
maar wel degelijk ook voor de individuele vrijheid, de
hoogste van alle vrijhedendie om Gode te dienen naai
de inspraak van liet gemoedeen strijddie lang binnen
de enge grenzen van Nederland bleef beperkt, maar
weldra zijn woede al verder en verder uitstrekte, tot
naburige staten oversloeg en zijn donders deed klateren
tot in de verste deelen der wereld. Een hardnekkige,
een hartverscheurendeeen bloedige strijd van het kleine
Nederland, nederig van oorsprong, bestaande van luttel
visscherij en landbouw, zich beginnende te ontwikkelen
door den handelinwendig niet vereenddoch onder
ling verdeeld en verscheurd steeds aarzelende omtrent
den besten regeringsvorm, zonder legers noch schepen,
omringd van verradersweifelende tusschen zijne bond-
genootenmaar sterk door zijne liggingdoor zijn vrij
heidszin, door zijn goed regt, tegenover het toen
magtige Spanjewelks deelen waren saamgeklonken
onder den ijzeren scepter van een despoot, welks staat
kunde er naar streefde, Portugal, Engeland, Duitsch-
landneen de gansche wereld te veroveren en dat in
den aanvang de pogingen van het zwakke Nederland om
zich aan zijn vuist te ontweldigenmet een minachtenden
glimlach aanstaarde. Tegen dat reusachtige Spanje dorst
het nietige Nederland op te staan, dorst het een strijd
aan te vangen op leven en dood, waarbij tien, neen
honderdduizenden te land of ter zee. het leven lieten
voor het vaderland, een strijd, die eindelijk met den
besten uitslag werd bekroond en uitliep op de erkenning
van Neêrlands zelfstandigheid door het bewonderend
Europa
Dien strijd heeft de beroemde Amerikaansche schrij
ver Motleydie zich, dank zij de edele gastvrijheid
van H. M. onze beminde Koningin, gedurende eenigen
tijd reeds in Nederland bevindt, in zijne bijzonderheden
geschetst en hij heeft zich daardoor in de harten van
alle Nederlanders een eerzuil gesticht, want hij heeft,
door meerdere verspreiding van de roemvolle geschie
denis van Nederland, de handhaving onzer onafhanke
lijkheid helpen waarborgen. Maar reeds lang vóór hem
heeft Duitschlands grootste dichter en uitnemende proza
schrijver Schiller op boeiende wijze en met opsporing
der meest vertrouwbare bronnen, de geschiedenis van
de Afzwering van Spanje door de Nederlanden aan de
beschaafde wereld verkondigd. En wat was het oordêel
van dien onpartijdigen geschiedschrijver?
Een der gedenkwaardigste gebeurtenissen" schreef
hij welke de zestiende eeuw tot het schitterendst tijd
perk der wereldgeschiedenis hebben gemaakt is, mijns
inziensde grondlegging van de vrijheid der Nederlan
den. Indien de glansrijke dadenwelke door den dorst
naar roem en door een verderfelijken trek naar heer
schappij worden ingegeven, ons verblinden, hoeveel te
meer aanspraak' op onze bewondering heeft die groote
gebeurtenis, waarin de verdrukte Menschheid strijdt
voor hare edelste regten, waarin zich aan de goede
zaak, buitengewone krachten parenen waarin de vast
besloten vertwijfeling met hare uiterste hulpmiddelen
over de vreesselijke inspanning en den overmoed dei-
dwingelandij in den ongelijken kampstrijd de zege mag
wegdragen.
Grootsche en vertroostende gedachtedat er in liet
eind tegen het dwangjuk van verwaten vorsten nog
eene magt bestaat, die hunne sluw gesmede aanslagen
tegen der mensclien vrijheid verijdelt; dat de fiere
moed van den tegenstand ook den uitgestrekten arm
van den geweldenaar kan doen zwichtendat de held
haftige volharding ten langen laatste zijne meest ont
zettende, schrikbarende hulpbronnen uitputten kan.
Neen, nooit was ik meer van die waarheid doordron
gen dan door de geschiedenis van dien gedenk waar digen
worstelstrijd, die voor immer de Vereenigde Nederlanden
aan Spanje's kroon ontrukte."
Drie 'eeuwen zijn sedert verstreken. Spanje en Neder
land hebben beide eene reeks van lotswisselingen onder
gaan. Waar is de grootheid van Spanjewaar is de
grootheid van Nederland gebleven? Ook volkeren even
als de individu's hebben hun tijd van rijzen en dalen
van opkomst en verval. Spanje's magt kromp ineen;
Spanje verviel door dweepzucht en godsdienst-vervol-
ging, door het volgen van de meest bekrompen politiek;
het wierp de bouwstoffen weg, welke het tot zijn weder
opbouw dringend behoefde; het kleine, vroeger gemin
achte gemeenebest moest later dikwijls als bondgenoot
en beschermer van het Iberisch schiereiland optreden,
en deed dit met zeldzame trouw en standvastigheid.
En Nederland? Ondanks zijn deelneming aan iederen
grooten strijd in de zeventiende eeuwondanks zijn vol
hardenden kamp voor Europa's evenwigtondanks de
uitbreiding van zijnen handel en zijne zeemagt, is het
ook dieper en dieper gezonken. Was het niet ooi: door
bekrompenheid en godsdienst-vervolging? Zijn het niet
ook de godsdiensttwisten geweest, die dit volk zijne
veerkracht ontnamen? Inderdaad, de partijzucht was eene
der oorzaken van Neêrlands achteruitgang. Maar toch
niet de óénige. Partijgeest in de goede beteekenis des
woordsis ééne der uitingen van het volksleven. Een
volk waar geene partijen bestaan, sluimert in en neigt
ten val. Maar zoo die partijgeest tot burgerkrijg over
slaat, dan wordt de toestand hagchelijkerdan wordt
het krachtigste volk ondermijnd en rijp voor vreemde
overheersching
Laten wijbij het dankbaar en blijmoedig vieren van
den onvergetelijken eersten April-dag, vooral hieraan
gedachtig zijn. Niet alleen, omdat wij eene geschiedenis
hebben, waarop wij trotsch zijn, is ons eene toekomst
verzekerd. Ook Rome en Griekenland zijn te gronde ge-
rigtin weêrwil der meest luisterrijke geschiedenis. Maar
onze toekomst is ons alléén gewaarborgd wanneer wij
met de lessen der geschiedenisook van onze geschie
denis ons voordeel trachten te doen. Onze geschiedenis
roept ons toe, eendragtig te zijn, vooral verdraagzaam
te zijn, ook te midden der rijkste verscheidenheid van
inzigten in 't staatkundige en in 't godsdienstige. Onze
geschiedenis roept ons toewakker te blijven en niet
in te sluimeren op de lauweren van het voorgeslacht I
Onze geschiedenis roept ons toefier te blijvenwant
een volkdat ophoudt fier te zijndat onverschillig
wordt jegens zijn staatsvorm jegens zijne staatsinstel
lingen onderwerpt zich aan vernedering
En wanneer wij ons niets te verwijten zullen hebben,
wanneer wij een eendragtignijver en verdraagzaam volk
zijn geblevendan kunnen wij ons voor het overige
verlaten op Hemdie het lot der volkeren en dat der
menschheid regelten dan kunnen wij met onzen dich
ter ten Kate uitroepen
Wonderlijke
Zegerijke
Gij altijd in zwakken sterk
Waart beginner;
Alverwinner
Wees' voltooier van Uw werk!
Maak de plannen
Der tyrannen
Tot een stofwolk die verwaait
Jaag de vreemden
Uit de beemden
Met ons lijkgebeent bezaaid
't Zal gebeuren
's Hemels deuren
Blinken van herboren glans
Neevlen wijken wolken scheuren
En in reine Oranje-kleuren
Rijst de morgenzon ten trans