Donderdag II November 1809.
DE LOOZE WAALE.
NIEUWSBODE.
Men abonneert zich:
In Nederland bij de Uitgevers
llock van de ScliuithavenB, No. 94,
en bij alle Boekhandelaren cn Postdirecteuren.
In Noord-Aincrika bij J. QU1NTUS, te Grand Rapids, Staat Michigan.
Brieven en Ingcxoudenc Stukken franco.
Aboniieinents-Pi* y s:
Voor 3 maanden1,30.
Franco per post, in Nederland- 1,60.
Voor Noord-Amcrika, franco New-York - 3,90.
Verschijnt:
Dingsdag, Donderdag cn Zaturdag.
A. <1 verten tiö ii
10 cent per gewone regel.
GROOTE 1,ETTERS worden naar plaatsruimte berekend.
Adverteutiën voor den werkenden stand a 30 Cents.
Bekendmakingen van ondertrouw of huwelijk a 40 Cents;
dito van 25- of óOjarige Eehtvereeniging u 50 Cents a contant
en franco aan het Bureau.
De inzending der Adverteutiën kan geschieden tot
Maandag, Woensdag en Vrijdag, des voormiddags 10 ure.
No. 2094.
20*"' .1
aarg.
Het briefje van den lieer F. W. LOEWER,
jyfy Boekhouder van het Burgerlijk Armbestuur,
i<iu Te Nieuwsbode van 8 dezer als advertentie geplaatst
door eene vergissing van de Uitgevers.
ingen.
Nieuwj
De dagbladen van St. Petersburg verbalen dat er een
'brand te Jem'sseïin Siberiëis uitgebarsten en dat
gansch de stad in asch is gelegd geworden. Meer dan
1300 huizen al de magazijnen die eene ontelbare
hoeveelheid koopwaren en granen bevatten de archieven
van het gouvernementde bank en al liet geld dat
er zich bevond zijn de prooi der vlammen geworden.
Meer dan duizend personen verloren het leven bij deze
ramp. Het getal dezer slagtoffere moet nog hooger
beloopen want ontelbare personen verloren het leven
in de waters van den Jenisseï waar verscheidene booten
onder het gewigt hunner vracht zonken.
Te Londen stond dezer dagen iemand teregt wegens
inbraak in een »Hollandscbe boterfabriek." Uit bet ge
tuigenverhoor bleek, dat er in die fabriek vet gesmolten
werd, dat gewreven en bewerkt naar Holland verzonden,
daar met boter vermengd, en dan weder naar Engeland
uitgevoerd werd waar dat afschuwelijk mengsel als
zuivere boter verkocht wordt. De getuige verklaarde op
eene nadere vraag des regters, dat iemand, die wezenlijke
onvervalschte boter begeerde die onmiddelijk van een
vertrouwden boer moest laten komen.
De gezondheidstoestand te Londen is zeer bedenke
lijk. Het aantal sterfgevallen bedraagt wekelijks 1536
dat is 164 meer dan volgens de statistieke tabellen de
gemiddelde sterfte in deze weken bedragen moest, en
60 meer dan in de vorige week. De groote toeneming
moet bijna uitsluitend worden geweten aan de scharlaken
koorts waaraan in de vorige week niet minder dan
229 personen bezweken. De opgaven van de laatste
drie weken geven een getal van 2347 personenwelke
aan die ziekte gestorven zijn.
Uit Great-Yarmouth wordt gemeld, dat dc visschers-
srnnkken, tot die plaats behoorende, vergaan zijn inet zestig
menschel» zoo jongens als mannen. Er blijven ruim dertig
weduwen en zestig vaderlooze kinderen in de behoeftigstc omstan
digheden achter.
Een van de vele redenen welke bijdragen tot de
groote armoedewelke in hot Oosten van Londen
heerschtis het stilstaan van die mënigte scheeps
timmerwerven waar hij, die een tiental jaren geleden
langs den Theems zeildesteeds een groot aantal schepen
op stapel zag staan. De twee hoofdoorzaken van den
achteruitgang van dezen eens zoo bloeijonden tak van
nijverheid, zijn de hooge prijs van de arbeidsloonen in
Londen in vergelijking met die in het Noorden en
het groote gebruik dat men thans van ijzer maakt in
den bouw der schepen daar in Glasgow de ijzeren
platen 12 sh. 6 pence en de geklonken bouten 7 sb.
6 pence per ton goedkooper te verkrijgen zijn dan in
Londen.
In geheel Engeland is het in de laatste weck ruw
weder geweest. Op de oostkust heeft het geruimen tijd
gesneeuwd, en wisselen onweders en stormen elkander
af. Eene menigte schepen zijn vergaan. Zes visschers-
schuiten met 36 man zijn in zee gezonkenen van de
pinken welke in veiligheid te Yarmouth zijn aangeko
men, was er niet een, welke niet een paar der bemanning
verloren hadden door de geweldige stortzeeën welke
de mannen over boord sloegen.
Bij Lomestoft is de stoomboot Rochet, van Shields
naar Shanghai, vergaan, waarbij de kapitein, de stuur
man twee machinisten en een passagier omkwamen.
Uit Plymout telegrafeert men aan de Daily News
het berigt, dat bij Bos-castle, in Cornwallis, eene flesch
is.aangespoeld, in welke een briefje was, waarop in het
Dnilsóh geschreven, dat het emigrantenschip de Wezer
op 1 Julij jl. met 346 passagiers aan boord, met man
en muis vergaan is.
De heer Peabodyde bekende millionairis over
leden naar men zegt ƒ48,000,000 nalatende. In 1806
werd hij bediende bij een kruidenier in Massachusettse
dien hij verliet om in een maniifactnur-magazijn zijne
verdpre opleiding te ontvangen en weldra zijne fortuin
te maken.
Gedurende den oorl.og met Engeland diende hij eenigen
tijd als vrijwilliger tegen het land, waar hij zich in 1843
als agent van Amerikaansche huizen vestigde.
Hij was geen bijzonder knap man, zeg de Spectator,
maar hij had die onbeschrijfelijke hoedanigheid welke
sommige menschen in staat stelt fortuin te maken
eene soort van voorgevoel en voorwetenschap in den
handelgelijk aan die van een beeldhouwer die in
het blok marmer de lijnen ziet van het toekomstig
beeld. Hij wist als bet ware bij instinkt on ingeving
welk artikel geld zou opbrengen en welk niet. Gedu
rende zijn leven heeft hij meer dan ƒ6,000,000 aan
giften in Amerika en Engeland besteed. In Londen gaf
hij aan de armen huizen om in te wonen in Amerika
gaf hij aan Massachusetts en Maryland groote inrigtingen
van onderwijs. Hij was een der weinige menschendie
geld weten te verdienen als koopman en het weten uit
te geven als een prins.
JFirawtltijfl.
Een rijke weduwe te Marseille had eene jonge bonne
in dienst genomen. Op zekeren nacht werd zij wakker
cn hoorde op den trap een geraas alsof er nachtelijke
boosdoeners in huis waren. De dame stond op en ging
naar de kamer van de bonne, maar deze was leeg. De
bonne moest dus wel in het complot betrokken zijn.
Uit vrees voor de dieven durfde de dame geen slap
verder doen, maar bleef in de kamer over haar lot
klagen on jammeren. De uren streken echter voorbij
en steeds bleef het geraas voortduren. Eindelijk kreeg
de nieuwsgierigheid de overhand en zy ging kijken.
Wie beschrijft echter hare verwondering, toen zij in de
keuken gekomen, hare bonne huiselijk werk zag ver-
rigten. Het bleek nu dat zij in plaats van inet dieven
met eene slaapwandelaarster te doen had.
SüDttitsrklaufr.
Omtrent de aardbevingen, die dezer dagen langs den
Rijn en den Main zijn gevoeld, zijn uitvoerige berigten
ontvangen. Nog den 4den November werden schokken
gevoeld in het centrum van de beweging, Groot-Gerau.
Daar had men al acht dagen lang aardtrillingen waar
genomen. Uit Bonn schrijft men, dat de trillingen, die in
den avond van 31 October en in den vroegen morgen
van 1 November werden waargenomen in Hessen en
Nassau, zich gelijktijdig ook daar deden gevoelen en wel
in die mate, dat de bewoners, vooral van hoogere ver
diepingen, uit den slaap werden wakker geschud.
In den avond van den 2den werd een nieuwe en
tamelijk heftige schok gevoeld. Te Wetzlar en elders
heeft in en insgelijks den Sisten October den lsten en
den 2den November schokken bespeurd. De beweging
was van het zuiden naar het noorden.
Te Groot-Gerau heeft men, gelijk van daar geschreven
wordt, den 3den een verschrikkelijken nacht doorgebragt,
du ar de schokken voortdurend sterker werden. Terwijl
bij de aarbeving van 1 November er altijd nog tus-
schenpoozen van eenige uren waren, was don 3den cle
langste tusschenpoos een half a een heel uur. De schokken
volgden elkander zoo snel op, dat er soms in één uur
meer dan twintig gevoeld werden. Met angst ging men
den avond te gemoet, en met het invallen van de duisternis
werd men dan ook door een heftige schok getroffen.
Eén schok, die ten 6 ure 12 minuten plaats had, bestond
uit eene bijna onafgebroken reeds van vier schokken
en was zeer sterk. Ten 9 ure 26 minuten was het vrees-
selijkste oogenblik. Toen was de schok zoo hevig, dat
de bodem onder de voeten golfdeschilderijen vielen
op den grondspiegels verwijderden zich van onder
eene handbreedte van den muur; hanglampen slingerden
met groote slingeringen heen en weder en alle pannen
en leijeu op de daken schudden. Tevens stortten een
groot aantal schoorsteenen van de dakenscheurden
vele muren en vielen groote steenen naar beneden. In
weinige minuten was de geheele bevolking op straat,
en maakte, nadat de eerste schrik voorbij was, aanstalten
oui den nacht onder den blooten heinel door te brengen.
Overal zag men groepen personen in de open lucht,
die een kring vormden om de kinderen tegen den kouden
nachtwind te beschermen. Op de pleinen rigtte men
houten schuttingen op om daarachter aan moeders met
hare zuigelingen en kranken eene schuilplaats te geven.
Dit duurde tot ongeveer drie ure; toen keerden velen
naar hunne woning terug en luisterden angstvallig naar
elk gedruisch. Ten 3 ure 48 minuten werd nog een
zware schok gevoeld, die echter in verhouding tot de
vroegere niet veel had te beteekenen. Het stooten
rommelen en schudden duurde den 3den nog onop
houdelijk voort.
Een flink jong mcnsch, niet name Johannes Flnbacher,
wagenmaker te Bucklenin het Zwitser9ch kanton Bazel,
kwam dezer dagen tegen 7 uren des avonds beschonken aan
zijne Werkplaats. Hij merkte echter in zijnen rocs en in de
duisternis niet. op, dat het driejarig zoontje zijner stiefzuster,
hetwelk dikwijls bij hern was, in de krullen lag te slapen.
Toen dit kind, waarschijnlijk wakker wordende in de krullen
eeuig gerucht maakte, greep Flnbacher naar een bijl, zoo
als hij zelf later mededeelde, in de meening zijnde dat het
geraas gemaakt werd door een rat, die hem reeds meermalen
brood had onlstolenMet het doel deze voor altijd onscha
delijk lc maken, bragt hij echter het kind drie houwen op
het hoofd toe, welke den plotselingen dood ten gevolge
hadden. Eerst bij zijne inhechtenisneming kwam hij tot
bezinning dat hij in zijnen roes een onschuldig kind had
vennoord.
Te Lokeren in Belgie is de veepest uitgebroken,
zeventien runderen zijn afgemaakt. Dank zij dien krach-
tigen maatregelheeft de ziekte zich niet verder
uitgebreid.
tMen schrijft uit Luik van 4 dezer: De hoeveelheid sneeuw
ojv de hooge vlakten der Ardennen gevallen, is reeds zeer
aanzienlijk. De vogels, door de koude verrast en voedsel ont- j
brekende, naderden de bezaaide velden en de steden. Onze
strik/etters vangen ze bij menigte. Men stipt in verscheidene i
bosschcu de verschijning aan van wilde varkens. Deze vernic- I
lende gasten zullen welhaast hun schuld aan St. Hubrecht
betalen. Sedert den 26slen October houdt het niet op met 1
sneeuwen in Condroz. De grond, de booracn en woningen,
alles is bedekt niet, sneeuw.
De hoeveelheid sneeuw is buitengewoon grooten men over
drijft niet. wanneer men zegt dat de Jaag een dikte van 40
centimeters bereikt heeft. Bij menschengeheugeuis heeft men
zooveel sneeuw op dat tijdstip niet zien vallen. Ten aanzien
van de zaaijing wordt deze sneeuw, bij het gebrek aan water,
als eene weldaad beschouwd. Echter boezemt deze plotselinge 1
weersverandering den landbouwers vrees in, omdat de iuoog-
stiug der wortels rapen in beten nog ver van geëindigd is,
eu dat. de vorst, zich hierbij voegende, haar in gevaaar zou
kunnen brengen. Iu het oppergedeelte der provincie ligt een
groote hoeveelheid sneeuw, vooral boven SpaFrancórchainps
eu iu de omstreken van Starelot. In zekere streken ligt er
reeds zooveel dat de circulatie zelfs op dc wegen onmogelijk
is. Op de hoogten van Starelot is de sneeuw den 17den
October beginnen te vallen en is sedert niet meer gesmolten.
De bosschen zullen veel te lijden hebben. Vele boomer, zijn
gebroken of van hunne takken beroofd. De postkoetsen cn de
spoortreinen hebben groote vertragingen ondervonden.
5 Nov. Eenigen tijd geleden werd hier
een advocaat in gijzeling gesteld omdat hij weigerde
een stuk af te geven dat hem als advocaat was toe
vertrouwd door zijn cliënt. Een dergelijk feit heeft
nu weder met denzelfden advocaat, mr. M. Oldenhuis
Gratatnaalhier plaats gehad.
Door den rechter-commissaris gedagvaard om ge
tuigenis af te leggen in de zaak van het Openbaar
Ministerie tegen zekeren Roelof Kiers te Wapse, gem.
Diever, die beschuldigd was van het wederrechtelijk
opbreken van een voetpad aldaar, werd hem door den
rechter gevraagdof hij in die zaak aan Kiers een
advies had gegeven. Op het toestemmend antwoord
vap den advocaatvroeg de rechter-commissaris hoe
danig dat advies geweest was, en daaromtrent meen
de de heer Gratama zich te kunnen verschoonen van
het geven van getuigenisomdat hij dat advies in
zijne qualiteit van advocaat had gegeven.
Andermaal is mr. Gratama voor den rechter-commis
saris geroepen doch ook toen weigerde hij het door
hem gegeven advies mee te deelen.
Heden morgen is hij na plaats gehad hebbende
dagvaardingvoor de Rechtbank in raadkamer verga
derd verschenen ten einde over zijne weigering ge
hoord te worden; daar hij bij zijne weigering is gebleven,
heeft het Openbaar Ministerie zijne ingijzelingstelling
gerequireerd.
De advocaat beroept zich op art. 65 van het wetb.
van strafvordering, volgens hetwelk ieder, die, uit
hoofde van zijne betrekking tot geheimhouding ver-
pligt is zich van het geven van getuigenis kan
verschoonen, nopens hetgeen hem als zoodanig is toe
vertrouwd Nu werd wel dc heer Gratama niet direct
gevraagd naar hetgeen zijn cliënt geantwoord had
doch men kan meende hij zeer moeilijk een antwoord
mededeelen, wanneer men niet zegt, wat er gevraagd
is, en zegt men dat al niet, dan kan uit het antwoord
de vraag genoegzaam opgemaakt worden.
Intusschen heeft de rechtbank gemeenddat hij
zich wel kon verschoonen om getuigenis af te leggen
omtrent hetgeen ziju cliënt hem had toevertrouwd
Maar niet omtrent het antwoord of adviesdaarop
gegeven. De rechtbank heeft mitsdien bevolen dat
bedoelde advocaat in gijzeling zal worden gebracht en
gehouden totdat hij aan zijne verplichting zal hebben
voldaan.
De heer Gratama heeft zich van de ten uitvoerleg
ging van het vonnis onttrokken, door zich buitenslands
te begeven.
Hij is voornemens naar wij vernemen om van dit
vonnis in appel te komen of heeft dit reeds gedaan,
en mag dus spoedig de uitspraak van het Hof in deze
zaak te gemoet zien.
Naar men verder mededeelt, zal de heer Gratama,
ten dage dat de zaak voor het Hof zal behandeld wor
den terugkomen en dan daarvoor verschijnen.
WerUondam, 7 Nov. Verleden Maandag traden
als hulponderwijzers in functie de HH. Pols en van
Wijk. De eerste aan de school van den Hoofdonder
wijzer Blok te Werkendam de andere aan die van
den Hoofdonderwijzer van Bochovete De Werken.
Hierdoor werd aan beide scholen in eene ernstig ge
voelde behoefte voorzien.
Sommclüidyk, 5 Nov. Sedert 40 jaren had in
deze gemeente het geheel kosteloos schoolonderwijs
bestaan 'oij het vaststellen van de begrootingen der
gemeente over 1869 is bij meerderheid van stemmen
door den Raad aangenomen schoolgelden te heffen
hetwelk echter zoo weinig bijval heeft gevonden dat de
Raad besloten heeft het heffen van schoolgelden ander
maal af te schaffen.
Zierikaceo, 7 Nov. Wij vernemen dat de directie
der Koninklijke Nederlandsche stoombootmaatschappij
naar aanleiding van door enkele inschrijvers in de onlangs
door haar uitgeschreven leening geopperde bezwaren met
betrekking tot de storting van het ingeschreven bedrag,
heeft te kennen gegevendat geen inschrijvers zich
kunnen terugtrekken maar dat de directie niettemin
bereid is om die inschrijvers welke dit mogten verlangen
als niet verbonden te beschouwen indien het de maat
schappij niet mogt gelukken binnen zekeren tijd, b. v.
binnen een jaar, de vaart op Amerika als zeker le kunnen
aankondigen.
9 Nov. Gisteren namiddag had alhier het volgende
ongeluk plaats. De persoon van Dirk Dekker, behulp
zaam zijnde aan het aan den wal brengen van een anker
van de verbrande brik Dunnoitar- Castlehad het
ongeluk door het uitslippen der ketting met zijn hoofd
op de kantzerken der haven te vallen en daarin te
stortten. Hoewel zeer spoedig daaruit gehaald was hij
bijna onmiddelijk een lijk. De overledene was een zc-er
oppassend mensch cn laat eene weduwe met één onver
zorgd kind achter.
Zïoi*ïlc»5oo10 Nov. Naar men uit eene goede
bron verneemt zal den WelEerw. Heer P. Huet, vroeger
werkzaam aan de Zuidkust van Afrika a. s. Zondag
in de Concertzaal Gods woord verkondigen.
Dc Staats-courant van 5 dezer bevat het Kon. besluit
van 26 October jl. no. 24, waarbij zijn aangewezen dc per-
ccelcnbenoodigd voor den aanleg van den spoorweg van
Neuzen naar dc Belgische grenzen iu de rigtiug van St.
Nicolaas.
Men verzekert dat het nieuwe wetsontwerp tot rcneling
van de schutterijen door den Kami van State L onderzocht,
en dus weldra, aan de Tweede Kamer zal worden aangeboden.
Ten aanzien der rustende schutterijen moet daarin o. a. be
paald zijn, dat de manschap niet volkomen uitgerust en gekleed
wordt, maar eenvoudig ecu onderscheidend teelten ontvangen
zal. Dc oefeningen zouden zich hoofdzakelijk tot de kennis
en de behandeling ta-i het geweeer en het schijfschieten bepalen.
Het schip Emden kapt. Cubitt, van New-castle
naar Zierikzee, is den 4 dezer in de Noordzee masteloos
zijnde, door het volk verlaten; de kapitein en drie man
zijn gered en te Dover aangebragt.
Zondag ochtend is in de N. Z. kapel te Amsterdam
na het eindigen der godsdienstoefening in de garni
zoenskerk door den ouderling R.onmiddellijk na
het uitspreken van den zegen met luide stem uitge
schreeuwd „ik, ouderling der Amsterdamsche gemeente,
verklaar openlijk, dat de gehoorde predikatie in geener
lei opzigt Gods woord is maar wel dat des duivels."
Het stormweder heeft reeds verschillende onge
lukken doen bekend worden terwijl de gedurige
annonces van strandvonderij wel meerderen doet ver
onderstellen. Belgische visschers, die bezig waren eenige
drijvende goederen op te visschen, verklaren verschillende
lijken ter hoogte van Vlissingen te hebben zien drijven
men denkt dat het opvarenden geweest zijn van het ge
strande Noorweegsche schip geladen met hout naar En
geland. Te Neuzen zijn een Engelsche bark en Noordsche
brik met averij binnengeloopen. Bij Bórssèle zit een
Spaansche bark op de Caloot. De dienstdoende boot
tusschen Neuzen en Hansweert ligt ter laatst genoemde
plaats met gebroken roer, zoodat die dienst gestremd
is. Bij Rammekens liggen ontelbare schepen van alle
natiën, welke daar een veilige wijkplaats gezocht heb
ben het moet een treffend gezigt zijn die vloot, wach
tende op goed weder en wind, reikhalzend te zien uitzien
naar de eerste gelegenheid om het anker te ligten en
de reis te vervolgen.
Geinenjjdc bcrlgteh.
Men heeft Scliarr al vierdubbel. Er zijn er reeds 4
in hechtenis genomenmaar dadelijk weer vrijgelaten.
De predikant te Assen .poodigde den 24 October
11. de gemeente uit te zinö a Gezang 242. De men
schen hadden er nog maar 192 in hun boek! Vol
gens zeker blad vreest men te Poortvliet algemeen voor
een Europeeschen oorlog!!! Op den hoek van een
op de boulevards uitloopeude straathad op den 27
October een man postgevatdoor een troep nieuws
gierigen omringd. „Myne heeren roept hjj uit, „voor
slechts 10 centimes, voor 2 sous, leer ik u de kunst
om er in een oproer heelhuids af te komen 10 cen
times! 2 sous maar!" Het regende geld in de muts
van den man. Mijne heeren zeide hij het beste mid
del is stil te huis te blijven! De goede Parijzenaars
lachten en waren ontwapend. Te Antwerpen
heeft het verleden week zoo geweldig gestormd dat
een nachtwaker door den wind werd opgenomen en in
de Schelde gewovpen, waar hij den dood in de woedende
golven vond zonder dat het mogelijk was hem te hulp
te komen. Ook werd er een opperman van eene
stelling geslingerd en viel door een dak zwaar ge
wond doch niet doodelijk. Twee andere werklieden
waren in tijds beneden gekomen terwijl de stelling
aan stukkep en brokken weg woei. Menige schoorsteen
