T
Ui!k/i f M UI Mi l wïihmf..
i\o. 2664.
26sUJaai'g.
Donderdag 2 September 1869.
DE LOOZE WAALE.
N ieu wstijdingen.
Entert
40uitd«hliinto.
JFr&tttiïijt!.
1
Men abonneert zich
In Nederland bij de Uitgevers
Iloek van de Schuithaven11No. 94,
en bij alle Boekhandelaren en Postdirecteuren.
Iu Noord-Aiuerika bij J. QUINTUS, te Grand Rapids, Stuat Michigan.
Brieven en ïngczondene Stukken franco.
Abon nemeiits-Prijs:
Voor 3 maanden1,30.
F rap co per post, in Nedeilaud- 1,60.
Voor Noord-Amerikafranco New-York - 3,90.
Verseli ij i» t:
Dings dag, Donderdag en Zatnrdag.
A <1 v e r t ii t i c »i
10 emit por gewone regel.
GROOTE LETTERS worden naar plaatsruimte berekend.
Adverteutiën voor den werkenden stand a 30 Cents.
Bekendmakingen van ondertrouw of huwelijk a 40 Cents;
dito van 25- of 50jarige Echtvercenigiug k. 50 Cents u contant
en franco aan liet Bureau.
De inzending der Adverteutiën kan geschieden tot
Maandag, Woensdag en Vrijdag, des vooriniddags 10 ure.
l)e Beineentcbegrootius voor
i? ïsto, ligt tot den 14 September a. s. ter
lezing op de Secretarie, en is tegen betaling der kosten
verkrijgbaar gesteld,
De tegenwoordigheid van geest van een spoorweg-
condnetenr heeft op den Camden spoorweg een pleizier-
trein met ruim 2000 personen van een wissen ondergang
gered. Op het punt waar de Camden-lijn de Atlanticlijn
kruist, werden de signalen verkeerd gegeven zoodat
men op den pleiziertrein toen het te laat was om
te stoppen, zag, dat een op de Atlantic-ljjn aanko
mende goederen-trein onvermijdelijk dwars door den
pleiziertrein heen zon r jden. Ophouden was voor beide
treinen even nmogelijk. Er was slechts ééne mogeljk-
heid van redding, en die werd opgemerkt en uitgevoerd
door een conducteur, die den middelsteu wagen van
den pleiziertrein wist los te haken en op de losge
maakte wagens den remtoestel aanschroefde. Niet meer
voortgetrokken door den locomotief, kwamen de achter
ste wagens juist voor de kruising der Ijnen tot staan;
terwijl het eerste gedeelte van den trein, met dubbele
vaart voortgespoed, juist het kruispunt over was, toen
de goederentrein met donderend geweld tusschen de
beide helften van den pleiziertrein doorstoomde.
Memel, 11 Aug. Een schrikkelijke hongersnood
keerscht onder de joodsche bevolking van Oost-Pruissen
op de grenzen van Rusland.
Wij ontvangen hier droevige nieuwstijdingen over.
Honderden verhongerden liggen in de straten en wachten
den vreeselijken dood af.
In de scholen sterven de onderwijzers met de kinderen.
In het gehucht Pluwine brachten verscheidene kleine
kinderen een mes aan hunne moeder, welke up haar
ziekbed lag en smeekten haar 0111 brood; de wanhopende
moeder, vatte het mes en sneed zich den hals af.
De honger verwekt vlagen van zinneloosheid. Alzoo
schrijft men ons, dat in het stadje Teltellen eene vrouw
zich zelve den buik heeft opgesneden, om te laten zien
dat zij sedert verscheidene clagen niet meer gegeten had.
Volgens officiële mededeelingen is het aantal der
verongelukten bij de raijnontploffingin de nabijheid
van Dresden, niet minder dan 276, waarvan de lijken
allen, op 2 na zijn te voorschijn gebragt. Het getal der
achtergebleven betrekkingen bedraagt 847 waaronder
2 bruiden, 206 weduwen en 639 kinderen.
Andermaal is Saint-Etienne door een vreeselijke
ramp getroffen; door eene ontploffing van mijngas in de
groeven van Firminy, op een diepte van '250 meters
beneden den beganen grond, zijn vijftien mijnwerkers
gedood en zeven zeer ernstig gewond. Des morgens ten
vijf uur, toen de werklieden in den put van Monterrad
waren afgedaald, had de gouverneur, die zijn nacht-
post verliet, gemeld, dat er mijngas was waargenomen
in eene galerij die niet voldoende van versche lucht
was voorzien. De gouverneur, die dagdienst deed, zette
hierop onmiddelijk het ventilatie-sysleem in beweging en
bragt versche lucht aan. Terwijl men hiermede bezig was
echter, is er op de eene of andere wijze, hoe weet nie
mand tot nu toe, vuur bijgekomen. Men gist, dat een
onvoorzigtig arbeider zijn pijp heeft willen aansteken
of een lamp heeft geopend. Misschien echter is eene
aanraking van eenig gereedschap met de rotswand
oorzaak geweest, dat een vonk te voorschijn sprong,
die de vreeselijke ramp veroorzaakte. Onmiddelijk
werden alle aanwezigen ter aarde geworpen15 hunner
om niet weer op to staan, zeven met de vreesselijkste
wonden overdekt. De Eclaireur van Saint-Etienne deelt
de beschrijving dier wonden mede, die wij onze lezers
zullen besparen, drie der gekwesten overleden den zelfden
avond aan de gevolgen, de overigen zijn nog in leven,
op sommige punten bijkans verkoold. Hun geneesheer,
de heer Duchene, vreest voor eene vergiftiging, want
ookjfie vreeselijke uitwerking heeft het gas (feu grisou).
Onder de ongelukkige huisgezinnen heerscht diepe
verslagenheid.
Den 21sten Mei had in denzelfden put een zelfde on
geluk plaats, dat aan 14 menschen het leven kostte.
Van regeringswege wordt een onderzoek ingesteld naai
de oorzaken dezer vreeselijke gebeurtenis.
Ter Heyde, 28 ATls waarschuwend voor
beeld verdient vermelding dat een landbouwer alhier
aanzienlijke schade leed die hij naar men zegtzich
zelf heeft te wijten. Zestig voer hooidat gedurende
het natte weder werd opgezetgeraakte door broeijen
in brand na lang genoeg een reuk te hebben afge
geven die de ramp aankondigde waardoor de eigenaar
gepaste maatregelen had kunnen nemen maar hij schatte
het gevaar te gering. De schade wordt op meer dan
1000 gulden begrootals men de verwoestingen mede-
rekent (aan meubelen, enz.), die een brand doorgaans
na zich sleept. Het hooi was niet geassureerd. Als het
weder niet zoo bijzonder stil was geweestdan zou
zijne geheele have eene prooi der vlammen zijn ge
worden want er was bijna geen water in den omtrek.
31 Aug. De onderwijzers van het
5e schooldistrict van Zeeland hielden den 26 Aug. j 1.
alhier hunne jaarlijksche algemeene vergadering. Zij
werd geleid door den WelEdelGestrengen Heer H. Q.
Janssenschoolopziener in dit district.
Na het verrigten der gewone huishoudelijken werk
zaamheden werd de uitslag medegedeeld van de beoor
deeling der schoonschriften ingekomen naar aanleiding
van den ten vorigen jare uitgeschreven wedstrijd in
het schoonschrijven tusschen de leerlingen der ver
schillende scholen in dit district.
Voorts werd er bepaalddat er het volgende jaar
een wedstrijd zal gehouden worden tusschen de hulp
onderwijzers in dit district.
Door het algemeen bestuur was voorgesteld voor dien
wedstrijd een keuze te doen uit de volgende onderwer
pen a Improviseeren, b lezen en voor kinderen ver
klaren van een eenvoudig dichtstukje bij den aanvang
der vergadering op te geven en c het schetsen eener
kaart van een der landen van Europa, bij den aanvang
der vergadering op te geven. Het eerste der genoemde
onderwerpen //Improviseeren" werd gekozen.
Als leden van het algemeen bestuur werden herkozen
de HH. de Ridder en Schoo.
Een gemeenschappelijke» maaltijdwaaraan de beste
geest heerschte besloot deze vergadering, dien als elk
jaar den aangenaamsten indruk bij de leden achterliet.
LI. Woensdag werd te Hulst een bruidloftsfeest
onverwacht gestoord. Zekere jongeling, F. K. genaamd,
wilde terwijl hij met andere jeugdige feestgenooten een
rondedans maakte, een pistool afschieten, dat hij bene
denwaarts gericht achter zich in de hand hield. In deze
beweging ging het schot af, zoodat de losse lading zijn
broeder tusschen de beenen doorvloog. Een ijzeren band
echter, die het oude wapentuig omvatte, en waarschijnlijk
bij toeval tot aan het einde van den loop afgeschoven was
drong den ongelukkige bijna een palm diep in het been.
Naar men verneemt verkeert de lijder voortdurend nog
in vrij bedenkelijken toestand. Inderdaad eene harde
les voor dusdanige onvoorzichtige». Reeds lang was
een onheil te voorzienbij de roekeloosheid waarmede
men te dier plaatse gewoon is, bij feestelijke gelegen
heden met schietgeweer om te gaan.
30 Aug. Gisteren (Zondag) avond
vertrok van hier het schip Acliille de Albertschipper
L. Maas. Ouder Walzoorden gekomen schijnt de zee
over en in het schip geslagen te zijn, althans het is
plotseling gezonken. Nog even hadden de opvarenden
de schipper en twee knechts den tijd zich iu de boot
te redden. Het schip moet des schippers eigendom zijn
geweest en was niet verzekert.
Coljjasplaat, 30 Aug. Ter verbetering van ons
vorig berigt diene het volgende
In de algeloopen week deed zich in deze Gemeente
een geval van longziekte voor.
Eene koe van den koemelker A. Wondergemis aan-
aangetast geworden en na behoorlijk onderzoek dadelijk
afgemaakt.
Nog twee gezonde koeijen van dezen en twee vau
den koemelker L. Douw, die te zamon in dezelfde weide
graasden zijn onteigend en het vleeseh tot een goeden
prijs verkocht.
Ten gevolge van bovenstaande is het grootste gedeelte
van deze Geipeente als besmet verklaarden den uit-in-
en vervoer verboden; terwijl het overig gedeelte van
Noord-Beveland als verdacht beschouwd alleen de uit
voer verboden is.
Ziorikzeo, 31 Augustus. Heden morgen zijn
van hier met de stoomboot Zuid-Beveland naar Rot
terdam vertrokken om de internationale tentoonstelling
in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam te bezoe
ken de hands werklieden uit deze gemeente, voor wie
de provinciale commissie voor gemelde tentoonstelling
eene toelage tot dat doel had verleend; zij werden be
geleid door een lid der plaatselijke commissie.
Aan hen hadden zich nog enkele handwerkslieden
aangesloten, die voor eigen rekening, of door hulp
van ingezetenenof van bijzondere vereenigingen de
tentoonstelling gingen bezoeken. Het geheele getal
bedraagt 19.
Zïerilizee31 Aug. Door den gemeenteraad
alhier is tot boekhouder van het burgerl. armbestuur
benoemd de heer F. IV. Loeiver.
Prinses Mariatweede dochter van Z. K. H. Prins
Frederik der Nederlanden is verloofd met Prins Willem
Adolf Maxitniliaan Karei van Wied, luitenant bij het
4de reg. gerenadiers der Pruissische garde. De Prinses
is 28 en de Prins 24 jaren oud.
Jl. Donderdag morgen omstreeks vijf uren wilde de
vrouw van den landbouwer Berend Mussche te Staphorst
hare dochter wekkendoch kreeg geen gehoor. Ver
moedende dat het meisje achter het huis in den hof
zoude zijn, ging zij haar aldaar zoeken en haar niet
vindende, opende zij de schuur en met schrik en ont
steltenis z;ig zij hare dochter op den grond liggen met
liet hoofd in een strik hangende. By nader onderzoek
bleek dat het lijk met de knieën op den grond lag,
rustende met de ellebogen op een op den grond staande
voerkist en met het hoofd tegen het achterhek van een
boerenwagen; om den hals zat een strop of touw, waarvan
het uiteinde bevestigd was aan een tegen het hooi recht
opstaande egge. Het voorhoofd was gekneusd eu op de
eggehet voerkistje en het wagenhek waren bloed
vlekken zichtbaar. Het meisje was den vorigen avond
om negen uur te bed gegaan en was den geheelen dag
opgeruimd geweest; deze omstandigheden gevoegd bij
die, dat geen der huisgenooten haar had hooren opstaan
en ook geen hunner het touw kent waarmede zij ver-
worgd is, spreiden over de zaak een geheimzinnig waas.
Zioi-ïliseee, 1 Sept. Volgens telegrafisch berigt,
bevond het schip Grondwetkapt. T. C. Kamming a
komende van Java, zich gisteren avond op de hoogte
van Dnngeness, met een Vlissingschcn loods aan boord,
zijnde alles wel.
Het schoonergaljootschip Cadzandriagroot 175
tonnen of 92 lastenis gisteren in publieke veiling
alhier ingekocht door de Heeren M. C. de Crane Zoon
voor ƒ7300.
Bijzondere vermelding verdient dat op den 30 Aug.
met harden Noord- Oostenwindde 2 Barkschepen Egidik
kapt. 11. J. Basberg, diepgaande 60 palm en Simon kapt.
Bendratmet een diepgang van 57 palm, uit zee den
Roompot in één getij hebben opgekruist, de eerste tot
op en de laatste to.t nabij de reede. Zonder van een
sleepboot gebruik getnaakt te hebben.
Woensdag jl. heeft er een droevig voorval plaats
gehad. Schipper H.varende van 's Bosch op Leiden,
had zijn oudste dochtertjecirca 10 jaren oud een
reisje mede laten maken. Op de terugreis te Gorinchem
gekomenwilde de knecht op last van zijn schipper
het kind wekken dat, zoo zij meenden, van af omtrent
Dordrecht in de voorkajuit lag te slapen doch hij vond
het niet. Men vooronderstelt dus met grond dat het
overboord gevallen iste meer daar een voorbijvarende
schipper beneden Dordrecht zou gezien hebben dat er
iets van de schroefboot viel hij zoude dit ook nog
geroepen hebben doch door de werking der machine
heeft de kapitein dit niet gehoord.
Jl. Zaturdag-morgen is van 7 tot 9 uren weder een ge
deelte van den kanaaldijk onder Middelburg, achter de bui
tenplaats „De parel" aan den Vlissingschen weg, afgeschoven,
ten bedrage van 3000 kub. meters grond. Ook van den op
hoogte gebragten spoorweg aldaar hebben aanmerkelijke af
schuivingen plaats gehad. Zaturdag-avond is men begonnen
het op diepte gegraveu kanaalvak te laten onderloopeu.
Nopens het allertreurigst ongeval op den spoorweg
tusschen Heilo en Alkmaar vernemen wij nog het
volgende Tengevolge van het niet afsluiten van den
boom van een bijweg, die over het spoor looptkwam
een boerenwagen waarin drie personen zaten die zich
naar de Alkmaarsche kermis begaven in botsing met
den trein. De locomotief wierp den wagen om en sleepte
dien met zich mede de boerin werd medegeslöept en
verpletterdde boer schijnt echter uit den wagen ge
worpen te zijn en onder de wagons op eene even
verschrikkelijke wijze te zijn omgekomen. De derde
persoon is er zonder letsel afgekomen waarom men
vermoedt dat deze welligt den onbewaakten afsluitings
boom heeft geopend. Het paard is van den wagen
afgerukt en ongedeerd in de sloot geraakt. Verschrik
kelijk was de confusie van het groot aantal passagiers,
die zich in den trein bevonden. Niemand wilde in de
wagon blijven. Het verminkte lijk der boerin is mede
gevoerd naar Alkmaar. Naar men verneemt is de wachter
in hechtenis genomen.
De Pall Mall Gazette z^gt omtrent den moord,
op freule Tinne gepleegd, dat die euveldaad is geschied
op den weg van Murzuk naar Ghat, en wel ten gevolge
van verraaddoor eenige kameeldrijvers gepleegd.
Eenige Europeesche matrozen, zijn er tevens het slagt
offer van geworden. Een paar leden der familie van
freule Tinne hebben zich naar Afrika begeven.
Gemengde berig'ten.
Hoe het zoo al in Spanje toegaatTe Barcelona
trachtte een zakkenroller een horlogie van een persoon
te rollen dat hij niet behendig genoeg deed en de
persoon verzette zich tegen dien diefstalwaarop de
zakkenroller hem koelbloedig een messteek toebragt
welke hem doodelijk gewond deed neêrvallen. De
menigte werd toen regter, en sleepte den zakkenroller
door de straten der stad, hij werd tallooze wonden
toegebragt, waarna het lijk als een vormelooze vleeseh-
klomp aan de regterlijke magt werd overgegeven.
Er is weder sprake om Spanje en Portugal tot één
koningryk te verheffen maar er is nog geen koning
voor gevonden. In Engeland wordt liet als onnuttig
beschouwd om langer de koningin in de kerken in den
gebede te gedenken. Een aantal Spaansche mon
niken die het zwaard hebben aangegord om onder Don
Carlos een opstand in Spanje te verwekken, beginnen
hun zwaard weder weg te gooijen en hun kap op te
zetten, dat toch altijd gemakkelijker is. Te Parijs
is weder eene nieuwe kaart verschenen, voorstellende
//Europa onder Napoleon III." Polen en Hongarije zyn
als afzonderlijke koningrijken hersteld, en België met
een groot gedeelte van Nederland zouden bij Frankrijk
worden ingelijfd. Maar het staat nog maar op papier.
Wordt in de eerste helft van September te Mid
delburg ten tooneele verwachtDe geheimen van Mid
delburg of geschiedenissen uit het leven van een heer
schap; gevolgd door de vroedvrouw in duizend angsten,
of het schoenmakers-rumoer op Seisaam. Onder X.
heeft een boer eene vrouw aangeraden om van haren
man af te ziendan zoude zij ruimer in de schijven
zitten, en dat zal aangaan. Dit vrouwtje zegt dan ook
rondweg: //Ik kan by hem geen kwaad, want hy is
geweldig op mij gesteld, en van oude zotten kan men
veel gedaan krijgenals men met verstand te werk
gaat." Te Vlaai-dingen zal ten tooneele worden ge
voerdDe broodbakkers-vergadering nooit compleet,
of de wandelende bakker in zijn bloot hoofdna het
zelve: Bakkersgeest, of smokkelaar. Tot slot: Het
brood niet opslaanmaar een ons te ligt. Indien
iemand te Moerdijk naar de kerk wil gaan met eene
vrouw zoude het dan niet beter zijn dit te doen met
zijne eigene vrouw? Bij het uitgaan der kerk staat hy
aan het hek te wachten om haar weder huiswaarts te
geleiden ten spot van het publiek.
Ing^eKondciic Stukken.
Docter A. Knijperpredikant te Utrecht, heeft onlangs
eene belangrijke brochure geschreven ,/De Nuts be
weging" getiteld. Hij begint met de circulaire van het
Hoofdbestuurder Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
van 5 Nov. 1868 af te schrijven en te onderzoeken.
Hierin vindt hij aanleiding om te verklaren dat het
Nut van art. 3 der wet (hetwelk spreekt van onaan
doenlijkheid bij partij-strijd) en van art. 1 (hetgeen de
neutraliteit in. zake van godsdienstige overtuiging uit
spreekt) is afgeweken.
In het 2de gedeelte zijner brochure vangt hij aan
«Wie de Maatschappij tot Nut van 'talgemeen uiteen
^Christelijk standpunt wil beschouwen geraakt zijns
«ondanks in verlegenheid." Om dit woord te ver
klaren beschiijft hij het Nut van af zijne stichting
in 1784 een tijdperk van uitwendigen bloeivereenigd
met de kwijning der zedelijkheid. «De reactie kon van
«tweeërlei aard zijn al naarmate men meende dat de
oorzaak der ziekte in ontaarding aan het verleden
«of in nawerking van het verleden school." De eerste
reactie kwam van de zijde des geloofsde andere ging
van hen uit, die op den zandgrond der hedendaagsche
wijsbegeerte wilden bouwen.
De kracht der laatste vond een orgaan in het Nut.
»Deze kozen tegen Voltaire en vóór de schrift partij
«om godsvrucht en zedelijken ernst te handhaven, maar
«dan weer tegen de schrift en vóór Rousseau om de
«bedorvenheid onzer natuur te loochenen en zich te
«verlustigen in een karakterlooze algemeenheid in een
«deugd die naast geloof stondin eene vrijheid zonder
vrij makenden Geest."
Nieuwenliuijzen komt de eer van deze gedachte toe
»ora door het stichten eener Maatschappij kennis en
«beschaving te verspreiden onder de mindere volks-
klassen." Dewijl het Nut zich op velerlei wijze met
het onderwijs bemoeide en de volkslitteratuur bevor
derdeheeft zij nog altijd regt op onze dankbaarheid.
Bovendien behoort tot haar lof, dat ze op menige plaats
de stoot gaf tot het oprigten van spaarbanken en van
kassen tot onderlinge verzekering bij ziekte en overlijden.
Om haren opgang echter volledig te verklarenmoeten
wij haar echt-hollandsche, nationale vorm in aanmerking
nemen terwijl het zijne leden tot eigene werkzaamheid
aanspoort en de bijeenkomsten gelegenheid tot gezellig
vermaak schenken. Hare kracht ontleende zich echter
juist aan de ontaarding der Ned. Herv. kerk.
Het Nut verkondigt een algemeen Christendom of
liever eene algemeene godsdienst. Bij hare verdraag
zaamheid door opheffing van belijdenisverschil acht K.
het streven van haar verderfelijk op godsdienstig gebied.
Op zedelijk gebied miskent zij de zondezoodat
alle schuldbesef vervalt. Tegenover de wedergeboorte
stelt zij ontwikkeling. Hiermede staat de «eerbelooning
voor zedelijke daden" in het naauwste verband.
Niet gunstiger luidt K's. oordeel over het Nut uit
een aesthetisch en sociaal oogpunt, met het eerste wijst
hij op de bijdragen op het einde der bijeenkomsten;
met het tweede op het doel der zamenkomsten niet zoo
zeer tot Nut van 't Algemeenmaar om eenen pret-
tigen avond te hebben.
In het derde gedeelte vestigt K. de aandacht op de
metamorphose der maatschappij. Eerste periode 1784
tot ongeveer 1830 de Christelijk gekleurde de tweede
periode 1830 tot 1867 de kleurloozede derde periode
van af 1867 de ontkerstende Maatschappij.
Eerste periode niet Christelijk genoemdomdat hei;
geloofs beginsel bij haar godsdienstighet zondebegrip
bij haar zedelijk streven te zeer miskend werd.
Tweede periode. De scène der godsdienstige werken
en de Christelijke kleur verdwijnen spoorloos. In 1848
heeft het Nut uitgediend en zal wegteren of de vlag
moet geheschen worden op eenen anderen bodem.
Sints een drietal jaren 19 «de Nuts-Maatschappij door
