Dingsdug 24 Augustus 1809.
tl
L\TO. 2660.
26sle Jaarg.
Heeren Geabonneerden,
Nieuwstijdingen.
ZIERIKZEESCI1E NIEUWSBODE.
leert zich:
In Nederland bij de Uitgevers
DE LOOZE WAALE.
Hoek van de SchuithaveuB, No. 94,
en bij alle Boekhandelaren en Postdirecteuren.
In Noord-Amerika bij J. QUINTÜS, te Grand Rapids, Staat Michigan
Brieven en Tngczondeue Stukken franco.
.VI»
Voor 3 inaandeu
Franco per post., in Nederland
Voor Noord-Amerika, franco New-Y
i ts-Prijs:
Vcrsch ij it t:
Dingsdag, Donderdag en Zaturdag.
A<1 vertentiön:
10 cent, per gewone regel.
GROOTE LETTERS worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentie» voor den werkenden stand a 30 Cents.
Bekendmakingen van ondertrouw of huwelijk u. 40 Cents;
dito van 25- of 50jarige Echtverceniging a 50 Cents a contaut
en franco aan het Bureau.
De inzending der Advcrteutiën kan geschieden tot
Maandag, Woensdag en Vrijdag, des voormiddags 10 ure.
Door BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van Zierikzee worden Sollicitanten opgeroepen
voor de betrekking van BEDIENDE mm <le
Hoogere Burgerschool en Bnr»cr-
ayoudschool, waaraan eene jaarwedde verbonden
is van ƒ350, liggende de Instructie voor die be
trekking ter inzage ter Secretarie; terwijl Sollicitanten
zich ook persoonlijk bij den Burgemeester dienen aan
te melden.
die de Zierikzeesehe Nieuwsbode ont
vangen door tusschenkomst van het Postkantoor te Goes,
gelieven hunne verschenen abonnements
gelden ten spoedigste aan dat kantoor op te zenden,
ten einde geene vertraging iti de toezending dezer
Courant te ondervinden.
Regeling van de suikercultuur op Java.
II. (Slot.)
Het ontwerp van wet, door den Minister van koloniën
ingediend, luidt:
Art. 1. Ten aanzien van de op hoog gezag ingevoerde
suikercultuur wordt art. 56 van het Reglement op het
beleid der Regeering van Nederlandsch-Indiemet
uitzondering van de laatste alinea, vervangen door de
volgende bepalingen.
1°. Nieuwe invoering van deze verplichte cultuur
heeft niet plaats.
2°. Waar zij bestaateindigt de verplichting der
inlandsche bevolking tot afgifte van den voor eigen
gebruik ontgonnen grond, met den aanplant van het
jaar 1890. Na den aanplant van het jaar 1878 wordt,
behoudens reeds verkregen rechten de krachtens deze
verplichting af te geven oppervlakte voor elke onder
neming jaarlijks trapsgewijze verminderd.
3°. Bij de regeling van den verplichten aanplant en
by de overeenkomsten voor de verwerking van het riet,
neemt de Gouverneur-Generaal in acht:
a. dat geen onderneming met verplichte cultuur worde
voortgezet, waar de druk voor de bevolking, in verband
met de voorschriften van deze wet beschouwd over
schrijdt hetgeen het linantieel belang van den Staat in
billijkheid vorderen mag
b. dat gelijktijdig over niet meer dan één vijfde dei-
delven van elke betrokken dessa worde beschikttenzy
de bevolking zelve afwijking van dit voorschrift verlange;
c. dat de bevolking voor de afgifte van den grond
behoorlek worde schadeloos gesteld en voor haren arbeid
behooriyk betaald;
d. dat de middelen tot verwerking van liet riet ge-
even redigd zijn aan de uitgestrektheid van den aanplant;
e. dat voor het dry ven der molens of andere toestellen
niet beschikt worde over water benoodigd voor den
eigen landbouw der bevolking
dat tot het verkrygen van arbeiders en verdere
hulpmiddelen zoo voor liet snijden en vervoeren van
het riet, voor werkzaamheden in en by de fabriek, voor
den afvoer van de suiker, als anderzius, de tusschen
komst des bestuurs aan de ondernemers niet verleend
worde buiten volstrektetelkens te bewijzen onmis
baarheid
g. dat aan den lande een billijke cijns verzekerd worde
zoowel over het product van den vrijen als over dat
van verplichten aanplant;
h. dat elke overeenkomst in elke wijzigingbeide
terstond na de sluiting worde openbaar gemaakt in het
officieele nieuwsblad.
Art. 2. Art. 60 van liet voormelde Reglement wordt
voortaan gelezen als volgt
„De Gouverneur-Generaal zorgt dat aan nuttige be
drijven geene noodelooze belemmeringen in den weg
gelegd worden of blyven.
„Behoudens verkregen rechten worden op de markten
(passars) geene belastingen geheven."
Deze bepalingen zyn even als de memorie van toe
lichting, schijnbaar mild. Beschouwt men liet voorstel
echter op de keper, dan valt uiterst veel af te dingen
en getuigt deze regeling niet dat de Minister een man
van beginselen is.
Al dadelijk zien wij 33 contracten voor 7 jaren 13
voor 615 voor 5de overigen voor enkele jaren
verlengen. Vervolgens zal men 12 jaren besteden om
den gedwongen aanplant te verminderen. Er zullen 20
jaren verloopen vóór dat men tot de eindpaal komt.
Wat schrijft de Minister daaromtrent in de memorie
van toelichting? Wij lezen:
„In 1857 legde het eerste lid der commissie voor het
suiker-onderzoek iemand wien men zeker geene plaats
onder de „sloopers" toekennen zalde merkwaardige
verklaring af, dat hij zich niet gerechtigd achtte aan
te raden de „dwangcultuur zonder noodzakelijkheid voor
langer" dan 10 jaren na afloop der toenmalige contracten
„te behouden of wellicht beter gezegd zich voor langer
dan bepaald noodig is by contract tot het opleggen
van dwangcultuur aan de bevolking te verbindenen
zulks mede vermits „politieke omstandigheden het voor
•de Regeering wel eens wenschelijk zouden kunnen maken
zoo spoedig mogelijk van alle contracten met dwang
cultuur ontslagen te zyn. Meermalen in de laatste jaren
waarschuwde de Raad van Indie in gelijken geest. Zoo
betuigde hij in een advies van Mei 1867 (dat geen teeken
draagt van verschil tusschen de leden) om staatkundige
redenen het als zeer gewaagd te beschouwen „in de
beschikking over den grond en over de werkkrachten
der bevolking en in de regeling der inkomsten van den
Staat, do toekomst voor een tijd van twintig jaren aan
het belang van bijzondere personen te verbinden."
Gaat men nadat de heer Mijer een concept had
ontworpen, waarbij 15 jaren als termijn van overgang
werden voorgesteld en men in het 7de jaar zou beginnen
den gedwongen aanplant te verminderen dat de be
langhebbenden op Java in 1866 10 jaren voldoende
hebben geacht; dat de Minister by de »agrarische wet"
de gelegenheid tot verhuring van gronden aan Europe
anen geregeld wil zien en eigendomsbewijzen uitreiken
dan is een oveigang van 20 jaren eene onnoodige ver
lenging van onrecht en dwang. Zulk een «bedaarde"
stap is even goed alsof een smokkelaar het onrecht
matige van zijn bedrijf erkennende beloofde over zeker
getal jaren een braaf man te zullen worden, in plaats
van maatregelen tot verbetering te nemen.
Wat de Minister zegt, dat lange contracten in het
belang «der bevolking" zyn weerspreekt hijzelf ge
noegzaam. Ja, men zal iets beter kunnen betalen als
men veel tijd voor zich heeftmaar zal men het doen
zoolang men de bevolking kan dwingen En worden
de nadeelen van dwang door den Minister niet breed
uitgemeten zoodat men er hoe eer des te beter een
einde aan moet maken
Neen, het ware motief lezen wy op blz. 11 van de
memorie van toelichting. De schatkist kan de 3 a 4
milioen vooreerst niet missen die du Minister nog
gedurende eenige jaren uit de cultuur wil halen. Maar
iedereen is het eens dat men 2 a 3 milioen als be
lasting uit de vrije cultuur zal kunnen trekken. De
Minister betoogt echter dat men de gedwongen cultuur
van 10,000 bouws hoogstens zal kunnen uitbreiden en
zegt: «zoo benard zijn onze finantien niet, om voor 1
milioen wisselvallige ontvangst" nieuwe contracten in
dvvang uit te geven. Maar hy wil wel om een paar
milioenin ons ooguiterst wisselvallige baten te
behouden nog gedurende 20 jarenzeker 10 jaren
meer dan noodig is, dwang in standhouden. Nieuwe
middelen zyn hem niet bekend om het verlies te dekken.
Maar zal de vrye cultuur die verrijzen zalzoo men
den Europeaan gelegenheid geeft om grond te koopen
en te huren niets opbrengen En waarom zou men
dan over 20 jaren een grooter deel der onrechtmatig
verkregen gelden beter kunnen missen dan nu? Zulk een
argument pleit voor het behoud van dwang en monopolie
niet voor een liberaal stelsel. Neen de verlenging van de
dwangcultuur langer dan een lOtal jarenzal den
weerzin van de bevolking vermeerderenden vrijen
aanplant dus in den weg staan en is een don gratuit
aan de contractantende staat zal er niet veel meer
door verkrygen.
Gaat men de overige bepalingen van het ontwerp
na, dan ziet men niets dan onbestemdheid of illibera-
lisme. Overal staat het fiscaal belang voorop en zal
het bon plaisir ruim spel krijgen.
Onder sub. wordt gezegdgeene onderneming waar
»de druk der bevolking" overschrijdt hetgeen «het
finantieel belang van den staat in billijkheid vorderen
mag." Hoevele aanschrijvingen en bevelen van even
rekbaren aard gaf van den Bosch niet De eene resident
zal als „billijke" druk beschouwen hetgeen een ander
een schreeuwend onrecht zal noemen, terwyl men zich
verdienstelijk zal willen maken en voor het finantieel
belang zorgen.
Onder sub b. zegt de Ministernergens neemt ge
meer dan één vijfde der velden van een dorp, „tenzij
de bevolking zelve afwijking van dit voorschrift ver-
lange." Eilieveals de bevolking zoo gaarne in dwang
suikerriet plantdan zal zij dat te eer vrijwillig doen.
Maar zy zal nergens verlangendat men haar meer dan
noodig van de beste rijstvelden ontneme. Deze bepaling
zet de deur open voor al wat de machthebbenden
willen vorderen.
Alle vroegere regelingen verzekerdeu de bevolkiug
een minimum van plantloon en snijloon. Onder c. spreekt
de Minister van een „behoorlijk" loon en laat de regeling
aan het Indisch bestuur over. Wij willen wel door de
plaatselijke autoriteit laten regelen maar wat men op
Java somtijds als eene „behoorlijke" belooning van den
inlander beschouwdewas bloedgeld. Een resident of
ander ambtenaar, die een suikercontractant wil bevoor-
deelenzal zeggen: 10 cents per dag is „behoorlijk,"
als het 50 moest wezen. Deze bepaling is zoo rekbaar,
in een land waar dwang en willekeur tot dusver tegen
over den kleinen man regel warendat wij ze ongerijmd
achten. Een minimum plant- en snijloon moet in de
wet verzekerd zyn.
Eindelijk zal men, volgens/., alleen voor het riet-
snijden, het vervoer van riet en suiker, alsmede de
werkzaamheden aan de fabriek gedwongen werkvolk
leveren, als de „onmisbaarheid" bewezen wordt. Reeds
werken vele fabrieken, ja, de meesten, met vrijwillig
werkvolk. De regeling van 1863 maakte dit voor fabriek-
arbeid verplichtend. De „onmisbaarheid" zal echter wel
bewezeu worden waar de gezaghebbenden den fabrie-
kant willen begunstigen. Deze bepaling is eene reactie.
Zien wij voortshoe de Minister de contracten wil
verlengen dan treft het ons dat hij ze niet meer
uitbesteedt en ook niet eenvoudig met de eigenaren
continueert. Eene commissie zal schatten wat een
fabriekant aan belasting kan opbrengen naar keuze in
geld of levering van suiker. Zal dat geheim blyven
Wy gelooven het niet, Dan zal men met den fabriekant
leven en bieden; wordt men het niet eens dan besteedt
men uit. Wij stellen ons voor dat de Staat geen cent
hooger krijgt als de schatting laag is en dat bij hooge
schatting uitbesteding regel zal worden. Deze handel
wijze verzekert niet de belangen van de schatkist.
Hoe men dit voorstel beschouwe in elke bepaling
ligt de kiem tot willekeur en halfheid. Het geeft ons
geene voldoende oplossing van de dwangcultuur en stelt
de toekomst in gevaar, ter wille van een fiscaal belang,
dat niet verzekerd is. Wie de vrijheid wilmoet ze
vertrouwen en niet met de eerlijkheid transigeeren.
Sm ttjssfklijinfc.
Op den weg naar Zulhbach (bij Mainz) lieeft men
op den 3 11. een man vinden hangen bij wien een brief
je gevonden werd, de volgende woorden behelzende:
„Den 20sten Julij heb ik te Wiesbaden mijn geheel
vermogen verspeeld; ik laat te Berlijn eene vrouw en
vier kinderen in de grootste ellende achter."
In den omtrek van Bern heeft in eene onderaard-
sclie steengroeve een ontzettend ongeluk plaats gegrepen.
Op het oogenblik van de hervatting der werkzaamhe
den kwam er eene plotselinge verzakking in een der
steenwanden en vijftien werklieden waarvan velen huis
vaders, werden onder de enorme steenmassa's verpletterd.
Vreeselijk verminkt werden de lijken van onder de
zware massa's gehaaldde een zonder hoofd, de ander
zonder beenen of armendie letterlijk afgesneden wa
ren terwijl een vierde geheel midden door gekloofd
was. Behalve de dooden zijn er nog een aantal mijn
werkers min of meer zwaar gekwetst.
Het district Mendrisio (Zwitserscli kanton Tessino)
wordt thans door een lastige plaag geteisterd. Tallooze
zwermen zwarte rupsen dringen in de bewoonde huizen;
zij kruipen tegen de muren en komen door de vensters
in de kamer, alwaar zij zich overal verspreiden, zelfs
in de bedden en door hunne aanraking pijnlijke zwel
lingen veroorzaken. De schrijver van dit berigt aan
een der dagbladen gelooft, dat hij, genoodzaakt zich
tegen die insecten te verdedigen, niet overdrijft als hij
het aantal der door hem op één dag (4 Augustus) ge-
doode rupsen op duizend schat. Eenige personen hebben
als voorbehoedmiddel, voor hunne huizen barrikaden
opgeworpen en deze met een laag zwavel bedekt, doch
te vergeefs. In verscheidene plaatsen zijn gebeden voor
geschreven, deze gebeden worden uitgesproken
doch baten niets. Te Chiasso luidt eiken morgen de
klok, om de bevolking tot de rupsenjagt op te wek
ken. Vanwaar die diertjes komen is onbekend. Zy zijn
zijdeachtig; iemand, die eenige in een doos heeft gedaan
om ze tot popjes te doen worden en hare gedaantever
wisseling gade te slaanzal van deze zoölogische proef
neming later verslag doen.
Eergisteren is de dierentemmer Lucas iu het Hip
podrome te Parijs bijna het slagtoffer geworden van
zijne gevaarvolle betrekking. Een der leeuwen wierp
zich op hemterwyl ook nu een tweede leeuw toe
schoot en hem met zijne klaauwen ernstig verwondde.
Een deel van het publiek liep vol angst en ontzetting
weg en een aantal vrouwen verloren haar bewustzijn.
Plotseling grijpt de medehelper van Lucas, Jozef Me-
nnndieen geweer en treedt de kooi der leeuwen bin
nen, slaat met de kolf rechts en links en dwingt de
leeuwen om hun prooi los te laten. Terwyl hij hen
aldus op een afstand houdt wordt Lucas uit de kooi
gedragen. Door den dienstdoenden geneesheer van het
Hippodrome, bijgestaan door twee andere dokters, werd
hij vervolgens verbonden. Zijne wonden zijn diep en
talrijk, en vooral de rechter arm is zwaar beleedigd.
Lucas schijnt echter buiten levensgevaar te zijn.
21 Aug. Hedeu stond voor het
prov. gerechtshof alhier teregt C. F. de Bruine, pol
derwerker te Arnemuidenbeklaagd dat hij tijdens de
ongeregeldheden in April 11. aldaar een der Belgische
arbeiders aldaar heeft geslagen en verwond met een
puthaak. De beklaagde ontkende dit gedaan te hebben,
doch het Hof achtte het feit genoegzaam bewezen en
veroordeelde hem tot eene correctioneele govangenistraf
van drie jaren.
Zierïlcacec, 21 Augustus. Gisteren had alhier
het aangekondigde volksfeest der Sociëteit „tot Nut en
Genoegenplaats. Bestond er in de laatste dagen vrees
voor mislukking ten gevolge van het min gunstige we
der, die vrees werd niet verwezenlijkt, daar heerlijk
weder het feest begunstigde. De muziek van de veld
artillerie, onder directie van den heer Rudersdorff, bragt
ook ruimschoots bij tot verhooging van het feestgenot.
Dit corps handhaafde hier niet alleen zijnen ouden
roemmaar verworf nieuwe lauweren. Zoowel de ma-
tinée als het concert waren druk bezocht. Het feest
werd opgeluisterd en besloten ftiet prachtige vuurwer
ken van den heer Hendrikx te Antwerpen welke ten
volle aan de verwachting beantwoordden. Dit feest heeft
ten volle den naam van FoZ&sfeest verworvendaar
niet alleen de leden der Sociëteit, maar te meer het
volk het genot der vuurwerken en der muziek hadden.
Door den arbeider Pieter van Splunderente Renesse,
werd de vorige week een aardappelplant gerooid, waaraan niet
minder dan 64 groote aardnppelen waren, behalve 8 alO kleine.
Het Staatsblad no. 144 bevat het besluit van den
6den Augustus 1869betrekkelijk het toekennen van vrijdom
van accijns voor het ruwe zout, benoodigd voor het zouten van
darmen; bevat no. 145 het besluit van den 9den Augustus 1869,
houdende regeling der concessiën van kunstmatige mosselbanken
op de Schelde eu Zcenwsche stroomeu.
Bij koninklijk besluit van 3 dezer is beslist dat alleen
dan aan eenige zoons vrijstelling van den militairen dienst
kan worden verleend, wanneer zij de eenige zoons zijn zoowel
van vaders- als moeders-zijde en geen halve broeders hebben.
Veel wordt er gesproken over 't gemak en de weelde
der Amerikaansche spoorwegen maar dan ook tot heden
toe heeft stellig nog geen enkele maatschappij de be
leefdheid zoo ver gedreven als in de overzeesche be
zittingen van Engeland het geval is.
De hitte is zoo sterk in Indië, zoo schrijven de Engelsche
nieuwsbladen, dat honderden personen er plotseling ster
ven aan eene, door de waruite veroorzaakte, beroerte.
De spoorwegmaatschappijen hebben dientengevolge be
sloten in elk station een zeker getal doodkisten te plaatsen
voor de personen, die, van 'teene station naar 'tandere,
gestorven zouden zijn.
Bij Kon. besluit van 15 dezer zijn verplaatst de
volgende controleurs der directe belastingen in- en
uitgaande regten en accijnsenvan Goes naar Heeren
veen E. Ij. Bogaert; van Axel naar Hans weertC. J. C.
van der Venvan Hansweert naar Axel, E. A. Tissot
van Palotvan Amsterdam (5e Afd.) naar Middelburg
H. J. Moll.
Men verneemt, dat door Mr. Jac. van Gigch een
request aan Z. M. den Koning is gezondenten einde
voor de negen eerste veroordeelden in de Rotterdamsche
regtsgedingen vermindering of wijziging van straf te
verkrijgen.
Door de advocaten der overige veroordeelden en van
den vrijgesproken Buys, Mrs. van Hogendorp van Rand
wijk, Belinfante en Torbecke is voor al de veroordeeldeu
een request van adhaesie aan dat van Mr. van Gigch
ingediend.
Een telegram uit Tripoli van 18 Augustus meldt, dat de
Nederlandsche reizigster jonkvrouw Alexandrine Tinne door
den stam der Toearcgs is gedood geworden.
Aan het Handelsblad wordt het volgende geschreven
uit Rome, dd. 15 Aug.:
Ik behoef u niet te zeggendat de zaak van Barbara
Ubryk, welke in den laatsten tijd alle dagbladen van Europa
heeft bezig gehoudenhier een buitengewoon diepen indruk
heeft gemaakt. De H. Stoel heeft zich deze zaak ten ern
stigste aangetrokken, en ofschoon de bisschop van Krakau
Mgr. Galecki, zijn officiëel rapport nog niet herwaarts heeft
opgezondenis onze regering toch reeds genoeg door hare
agenten onderrigtom het gedrag van Mgr. Galecki af te
keuren. Zij is van meening, dat hij zich te veel heeft laten medesle
pen door de wereldlijke overheid en in elk geval maatregelen had
behooren te nemen, om het schandaal, door deze gebeurtenis
te weeg gebragt, zoo veel mogelijk te verminderen. Inmid
dels tracht zij aan de zaak een zachteren glimp te geven, ten einde
zoo veel mogelijk den indruk weg te nemenhij het publick
te weeg gebragt.
Gemengde berig-ten.
Welke lichten er zoo al schitteren in sommige ge
meenteraden is weder bewezen te X. Er werd namelijk
geld aangevraagd tot aankoop van eene Aard-globe
voor schoolgebruikmaar o wee! met schier algemeene
stemmen werd de aangevraagde som geweigerd op grond,
dat zulk een ding maar eene valsche voorstelling is
van de wereld want de wereld is geen groote biljart
bal. De wereld is een platte schijf, die, volgens
de schrift, op pilaren is gegrondvest. Dat echter
de wereld een groote bol is, wordt elke minuut wel
duizend maal bewezen door alle zeevarende volken
der wereld. Dit wordt ook bewezen door de Eclipsen
die wel 1000 jaar vooruit kunnen berekend worden.
Ook wordt het bewezen door dat een uur gaans 5555
ellen 5 palm 5 duim en 5 streep is. Dat dit zoo is
weten de schooljongens. Zie hier waarom De groote
biljart-bal heefteen omtrek om zijn dikst van 40,000,000
ellen. Diezelfde cirkel heeft ook een omtrek van 360
graden, en onder de linie, heeft een graad 15 Duitsche
mylen of 20 uren. Dus20 X 360 7200 uren.
Deelt men nu die 40 millioen ellen door 7200 uren
