i\<). 2625. 25slc Jaarg. Woensdag 12 1869. Heeren Geabonneerden N ieu wstij d i ngen ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE. Allen die genegen zijn om den 13eer of de Soci'eetmest in deze gemeente te ruimen zijn door HH. BURGEMEESTER en WET HOUDERS van Zierikzee, 'opgeroepen om zich ton spoedigste daartoe bij hen aan te melden, met opgaaf van de Yoorwaarden. die hun verschenen abonnomentsgekl van 1 April of vroeger nog niet hebben betaald worden verzocht dit zoo spoedig mogelijk te doen ten einde geene vertraging in de toezending van den Nieuwsbode te ondervinden. Aan Goudswaard op de Lammermarkt wordt de Nieuwsbode niet meer gezondende reden waarom zijn hem bekend. 31 «Wrlaitfr. Middelburgs, 5 Mei. Men verneemt dat de provinciale staten van Zeeland tegen den 12den dezer buitengewoon zijn bijeengeroepen tot behandeling van het verslag der commissie in zake de calamiteuse polders. Bij arrest van het provinciaal gerechtshof in Zeeland van heden is Willem Snoepoud 21 jaren boerenknecht, wonende te Sint-Annalandthans te Mid delburg gedetineerd, schuldig verklaard aan het afleggen van valsche getuigenis in eene burgerlijke zaak, en ter dier zake, onder aanneming van verzachtende omstan digheden, veroordeeld tot eene correctioneelc gevange nisstraf van 3 maandenalsmede in de kosten der procedure. Wij vernemen dat gisteren weder een arbeider aan de spoorweg- en kanaalwerken te Arnemuiden in hechtenis is genomen. De heer J. J. Rochussen heeft den kiezers van het kiesdistrict Amsterdam verzochtbij de aanstaande periodieke verkiezing op 8 Junij aanstaandebuiten aanmerking te blijven, hoofdzakelijk omdat de min gunstige staat zijner gezondheid hem verbiedt de taak aan het kamer-lidschap verbondenop nieuw op zich te nemen. De persoon die beschuldigd werd van het wegvoeren van een kind van den heer d. R.notaris te Teteringen, te Breda in het huis van arrest gebragt, is voorloopig op vrije voeten gesteld. Uit Duurvvoude (Friesland) wordt van 5 Mei geschreven Een ingezeten van de Compagnie (Jubbega aan de vaart) werd ongesteld cn de doctor van G. verklaarde, dat hij gallig was. De geneesheer bezorgde hem een drankjewaaraan hij voor vier dagen genoeg had. Des anderen daags echter, toen de docter hem onverwacht bezocht vernam deze tot zijne ver wondering, dat het drankfleschje al leeg was. Toen hij den patient vroeg naar de reden hiervanantwoordde deze in Friesehe landtaal: Ki ja docter! uws sciep wier eak gallig, do hah ik dij er eak mar hwat feu joun." (Ei ja docter! ons schaap was ook gallig; toen heb ik dat er ook maar wat van gegeven.) Uit Maassluis wordt gemeld dat aldaar gisteren een zeldzaam feest werd gevierd aan het huis van mejufvrouw Haaxman. De dienstbode aldaar, Klaasje de Jong, namelijk, inogt. heden herdenken dat zij gedurende vijftig achtereen volgende jaren, in hetzelfde gezin was werkzaam geweest. De oude, doch nog steeds ijverige dienstbode ondervond van vele zijden belangstelling en ingenomenheid, en kreeg vele geschenken. Genioiiifflo IxTig-ton. Het begint te Middelburg weder rustig te worden de poldergasten werken dapperen de Perdamsche meisjes beginnen uit te vliegen. Men verwacht dan ook met de Pinksteren te Perdamme groote vergadering in de gehuurde kamer van officieren heeren en twee-en- twintig meisjes, die zingen zullen: Komt binnen dappre helden Wat men van ons vertelden 't Is stil nog al gebleven Uw zonden zijn vergeven. „Spreekt nooit van kale heeren,'1 zegt men te H. Dit jong mensch meteen oud hoofd die zoo laag spreekt van kale heeren uit zijne buurt zullen wij nu een graad hooger laten vliegen. Ja: Maar vliegen dat is klaar te A. Want alle meisjes zien hem na, En wie maar raast met zot geklep, Die wordt op 't laatst nog zeker gek. Begint maar uit uw pot te smeren En houdt u maar bij het studeren Maar niet te veel toch in den Snoek Bij dappre zonen van den Iloek. Te Sint-Maartensdijk is eene klompen-madam zoo verheugd geweest met iemand van Poortvliet, dat zij zamen een reisje hebben wezen doen naar Zierikzee maar hij zegt Meisje! 'k heb geen zin in u, Dat zeide 1k vroeger en ook nu, Dus laat mij toch gerust en stil Gij weet dat 'ku niet hebben wil. Iemand te G in de wijngaard-straat wordt ver zocht zoo naauw niet te zien als hij verpast wil raken, want hij heeft er wel een dozijn gevraagd en nog loopt hij alleen Maar al wie zoekt te zijn getrouwd En zich niet in zijn land en houdt Maar hier en elders loopt en vliegt Die wordt bedrogen of bedriegt. Te Zuid-Kraaijert wordt iemand aangeraden zijne brieven beter in handen te houden, anders worden die door een ander gevonden, en die wordt zoo met zijne schandalen bekend; dus: Man wat gaat gij toch beginnen Gij gelijkt wel van uw zinnen Durft gij nog van andren spreken Daar gij vol zijt van gebreken Een werkman te G. wordt verzocht nu zich des avonds niet op onbezochte plaatsen te wagen met eene dame van den dijk. Te Wolphaartsdijk gaat het nl wonderlijk toe. Nu zijn zij reeds zoover gekomen dat er zijn die doodkisten voor zich zeiven laten maken, en die man zal er voor zijne vrouw ook een in de maak doen. Te Goes worden ambachtslieden, die slechte jaren en bankroeten te duchten hebben, gelijk aangeslagen in den Hoofdelijken Omslag met een leeraar aan de IJoogere Burgerschool, die, behalve andere inkomsten, eene vaste stads-jaarwedde geniet van 1G00 gulden, welke leeraar bovendien een kostbaar geheim bezit, ten minste in de Volksvoorlezingen aan de burgers heeft gezegd, maar niet bewezen, dat men van een inkomen van 6 gulden per week nog iets kan oversparen. De Volksmannen (sic) waren opgetogen van bewon dering over den geleerden Doctor, maar het douiine publiek haalde medelijdend de schouders op. KerliHiiouws. De heer J. H. Graveustein predikant bij de hervormde gemeente te Serooskerke (Walcheren), is als zoodanig tc Scheveningen beroepen. Ia ono S UmlkltOBi. De toekomst der Conservatieve partij Vervolg vim No. De heer Groen (en hij staat te dezen opzichte voor zeker niet alleen) heeft tot nu toe te vergeefs gezocht naar dat zuiver Conservatief programma. Vier jaren geleden meende hij reeds op de vraag „of er eene Conservatieve partij is V ten antwoord te moeten geven dat 't geen men gewoonlijk onder dien naam verstaat niets anders is dan eene inconsequente fractie van het liberalisme. Maar in deze duisternis komt licht. Inden winter van 't vorige jaar vereenigden zich een groot aantal mannen van naam Conservatieven en leiders van de Conservatieve partijom eene Algemeene Kiesvereeniging voor Nederland opterichten. Deze kiesvèreening moest volgens den wensch van hare bestuurders worden de band, die „alle wezenlijk Conservatieve elementen verbindt. Deze vereeniging heeft en zij geeft een programma. Kan de Conservatieve partij er iets tegen hebben, wanneer wij het programma der Kiesvereeniging, die alle Con servatieve elementen verbindthouden voor het pro gramma der Conservatieve partij zelve Welnu, hoe luidt dat programma? »Zij (de vereeniging zoowel als de Conservatieve partij) staat de monarchaal constitutioneele regeeriug voor, zooals die in de herziene Grondwet van 1848 is om schreven. Zij wil de rechten der Kroon en die der Vertegen woordiging gelijkelijk zien gehandhaafd. Zij wil den toestand der Koloniën verbeteren niet door plotselinge omkeeringen noch door ondoordachte overplanting van westersche begrippen maar langs den weg van welberaden ontwikkeling en beschaving der inlanders, met eerbiediging hunner rechten, gewoonten, godsdienstige en maatschappelijke instellingenen naai den eisch hunner werkelijke behoeften. Zij begeert voor het lager onderwijs werkelijke vrijheid voor allen, met handhaving der neutrale openbare school enz. enz.11 Geven we voor een oogenblik nog het woord aan den heer Groen, Zonder omwegen verklaart hij: »Hoe meer ik dit artikel lees en herlees des te minder weet ik wat de vereeniging wil. Niet op het gebruik van woorden waarvan iedereen zich bedient, komt het aan. Wil men misverstand vermijden dan moet er eene keus worden gedaan tusschen de velerlei beteekenissen die aan hetzelfde woord in het Nederlandsche Babel worden gehecht? Geschiedt dit niet, dan „is uw pro gramma door de onduidelijkheid zelve des te bruik baarder bij de stembus als lokaasmaar het vermeerdert de spraakverwarringhet demoraliseert de natie.11 En elders heet het »Uit deze circulaireuit dit Reglement leert men eigenlijk niets.11 Met andere woorden uw programma zegt niets. Inderdaad de lieer Groen heeft volkomen gelijk. De Conservatieve partij staat de monarchaal-consti- tutioneele regeering voor. Is het dat, wat haar onder scheidt van de liberale partij Maar deze laatste werpt als één man deze beschuldiging dat zij niet zou zijn voor monarchaal-constitutioneele regeering van zich af. Zij beweert alleen dat het in een1 monarchaal-constituti- oneeleu staat niet aangaat, dat een Minister zijne begrooting laat aannemen door de belofte te doen van hangende kwestien te zullen regelen terwijl hij zijn ontslag reeds in den zak heeftdat het niet aangaat dat een constitutioneel ministerie zulk eene handelwijze tracht te verdedigen door zich te beroepen op don koningdie alle benoemingen doetdat het niet aan gaat eindelijk aan eene Kamer, die een lid van het Ministerie verwijt, dat hij door inconstitutioneele mid delen zijne begrooting heeft gered die afkeurt in een1 Ministerdat hij heengaat voor hij zijn werk heeft gedaan de beschuldiging voor de voeten te werpen gij tast de rechten der Kroon aan. De Conservatieve partij wil in N. Indie geene plot selinge omkeeringen. Wie wil dat? Geene ondoordachte overplanting van westersche begrippen. Ondoordacht? Maar is de koloniale kwestie dan eerst nu aan de orde gesteld? Is de regeling der cultuurkwestie, zooals de liberale partij die verlangt, misschien op een1 goeden avond onder een glas wijn in elkander gezet? De Conservatieve partij wil regeling langs den weg van welberaden ontwikkeling en beschaving der inlanders. Nog eenswil de liberale partij iets anders Moet misschien het toekennen aan den inlander van het recht, om te hebben erfelijk grondbezit, dienen om zijne ont wikkeling tegen te houden? Of heeft misschien de ondervinding geleerd, dat grondbezit eene voorwaarde, eene eerste voorwaarde is voor ontwikkeling. Zou er misschien ook te dezen opzichte iets te leeren zijn uit eene vergelijking tusschen die gedeelten van ons vader land waar eigengeërfden hunnen grond behouwen die welke telkens op nieuw verpacht worden {Is misschien liet uitgeven van woeste gronden in erfpacht, waardoor dc inlander in aanraking zal komen niet den meer ontwikkelden Europeaan, een middel om zijne beschaving tegen te houden? Hebben we geen recht om niet den heer Groen (pag. 7) te vragen »Is er iemand, die ondoordachte overplanting van westerscho begrippen begeert Die den weg van wel beraden ontwikkeling versmaadt?11 Neen voorwaar, dit programma zegt niets, 't is geen programmamisschien zoa iemand kunnen zeggen 'tis het programma der gansche Kamer van liberalen, conservatieven en anti-revolutionairen. Niet beter is het niet dit programma gesteld waar het spreekt over de onderwijskwestie. Werkelijke vrij heid voor allen met handhaving der neutrale openbare 8ahool.'1 Maar waar is de-partij in ons vaderland,- die in haar vaandel geschreven hoeft onderdrukking van die anders willen dan wij handhaving der neutrale school En wat mag nu de oorzaak zijn dat deze Conser vatieve partij zich moet behelpen met zulke onbestemde woorden zulke zwevende uitdrukkingen? Waarom wijst ze niet duidelijk aan, welk doel haar voor oogen zweeft, en langs welken weg zij dat doel wil bereiken? Waarom noodzaakt zij zelfs den man, wiens hulp zij zelve ver klaart niet te kunnen missen bij de aanstaande verkie zingen, om te spreken van »nevelachtige verklaringen? Wij zijn geneigd om te antwoorden 'tis haar noodlot. Laten we liever zeggen, de oorzaak van dit alles is hierin gelegen dat de Conservatieve partij eigenlijk geen bepaald doel heeftzich geene rekenschap heeft gegeven van den wegdien zij bewandelen wil. llaar doel is in nevelen gehuld voor haar zelve dus ook voor anderen. 't Is naar ons inzien de conclusie, waartoe ieder moet komen die onbevooroordeeld nadenkt over de geschie denis van de jaren 1866 en 1867, toen de C. partij aan de regeering was. Deze geschiedenis is niet zeer ver kwikkelijk. Volgen we den index in de circulaire der Kiesver eeniging gegeven dan luidt deze geschiedenis aldus 1. De Conservatieve partij handhaaft de rechten van kroon en vertegenwoordiging. Als de vertegenwoordiging in het bewustzijn van haar goed recht afkeurt de daden der Ministers, (niet der kroon) dan klinkt het binnen de grenzen of ontbinding. En alsof 1t geen gebeurd was niet genoeg licht, had verspreid over de wijze, waarop door deze partij de rechten dei- vertegenwoordiging worden gehandhaafdZiethier wat er gebeurde in de maand April in de residentie. De leiders der C. partij de Kempenaar en Vreede, de mannen, die bij uitnemendheid handhaven de rechten der vertegenwoordiging en deze hunne goede gezindheid wel allereerst zullen willen toonen door te eerbiedigen de overtuiging van anderen, ook waar die met de hunne in strijd is, reiken aan de oud-Ministers Heemskerk en van Zuijlen een eeremetaal over. In hunne toespraken hebben ze voor de meerderheid der volksvertegenwoor digers, die volgens hunne consciëntie den strijd voerden tegen het Conservatief ministeriegeen anderen naam dan dien van antinationale factie, deloyale oppositie, heerschzüchtige factie. Handhaving enz. luidt de theorie ziethier de praktijk. 2. Koloniale kwestie. We behoeven slechts de namen te noemen van de Hll. Mijer wiens naam bijna niet kan worden uitgesproken zonder dat een Mephislofeles over onzen schouder fluistert: mystificatie Trakra nen die verlaten door zijne eigene partij, omdat de liberale begrippen omtrent N. Indie ook reeds eeniger- mate tot hem schenen te zijn doorgedrongen, zijne plaats moest ruimen voor Hasselmandie zoekende bleef tot den einde toe, om te doen zien, dat het ongelukkig onsnlinde niet te veel kan rekenen op de liefde, welke de C. partij beweert te koesteren voor welberaden ont wikkeling en beschaving der inlanders. .3. De onderwijskwestie. We herinneren ons nog het boekje van den heer van Zuijlenvan Njevelt, Agitatie en Plichtsbetrachting. De voormalige vriend van den heer Groendie meende, dat agitatie te verwekken tegen de neutrale school plichtsbetrachting was, hij is lid van het ministerie dat in overeenstemming met de Conser vatieve partij predikt: handhaving der neutrale openbare school. Wij memoreeren nog een enkel feit om duidelijk te makenhoe de Conservatieve partij in ons vaderland geene gelegenheid laat voorbijgaan om te toonen, dat zij geene rekening weruscht te houden met hare ante cedenten. dat ze zich niet laat leiden door een bepaald be-ginsel. Bij de beraadslaging over de wijziging van de kiestabel bracht de heer Heemskerk eensklaps een amen dement ter tafel, waarbij de census in sommige gedeelten van ons vaderland verlaagd werd. Wij spreken er thans niet over, hoe dit amendement blijkbaar eene poging was om de niet gewenschte wijziging in do kiestabel te doen uitstellen tot het volgend jaar; (onwillekeurig kwam ons eene vroegere uitdrukking van den heer van Zuijlen voor den geest, die verklaarde van den Engcl- schen politicus Bentham geleerd te hebben, dat het beste middel om eene zaak niet tot stand te laten komen is haar op de lange baan te schuiven,) maar we vragen alleenIs dat verlagen van den census, in overeenstem ming of in flagranten strijd met alle traditiën der Con servatieve party? Is elke verlaging^van den census, tot nu toe de eenigste maatstaf voor de toekenning van het kiesrecht, al of niet een stap nader tot de democratie? De lieer Buys in een artikel getiteld „de Kieswet11 ge plaatst in de Gids oordeelt er aldus over, wanneer hij schrijft: „Dezelfde Conservatieven, die iu 1848 het stelsel van rechtstreeksche verkiezingen als de grootste ramp be schouwden welke de grondwetsherziening met zich bracht die in 1850 levendig strijd voerden tegen het ontwerp-kieswet, omdat daarbij door den minister Thor- beck.e een veel te lagen census was aangenomen, en die nog onlangs in hun programma als hoofddoel stelden het strijden tegen de democratie en tegen d_e meening dergenen, die onzen regeeringsvörra zouden willen aan- Aan de C. partij pag. 7. merken als een mijlpaal op den weg naar de republiek, diezelfde Conservatieven zijn thans de eersten, die op verdere verlaging aandringen. Wij znllen naar geen motieven vragen maar moeten toyh opmerken dat zoolang geen argumenten voor de uitbreiding van liet kiesrecht worden aangevoerdde verdenking voor de hand ligt, dat de eigenlijk gezegde drijfkracht in zuiver partijbelang en in politieke kansberekening gezocht moet worden.11 't Is zeker een zeer zonderling verschijnsel, dat we aan de hand der geschiedenis en met het oog op hare jongste le vensopen baringen van eene geheele party meenen te moeten verklaren zij heeft geen beginsel, geene leidende gedachte, geen programma, lloe is dit verschijnsel te verklaren? Zullen we spreken van partij belang en daarvan alleen? Zullen we ,tontstaan en 't voortdurend bestaan van deze party toeschrijven aan teleurgestelde verwachtingen, aan eene zekere hartstoch telijkheid t-egen den vroegoren leiden der liberale partij? Als we eenmaal dezen weg hebben ingeslagen kunnen we bijna zeker zijn nooit tot eene voldoende oplossing van het raadsel te zullen komen. De reden, waarom deze of gene zich bij eene partij aansluit, mag niet zijn het middel om de zaak in questie te verlagen tot het plaat sen van eenige personaliteiten. Ons dunkt, dat de heer Groen de ware oorzaak van do stelselloosheid der conservatieve partij heeft ontdekt toen hij schreef: 2) „Toen (vroeger) zag ik in de conservatieve partij slechts eene inconsequente fractie van het liberalisme. Thans ontwaar ik daarin, ten gevolge van den over moed der modernen ook oen beter element, een even inconsequenteen nog niet. tot bewustzijn gekomen smal deel van de anti-revolutionaire party." En verder: 3) „Neem de onderwyskwestie. Ook zoogenaamde conservatieven zijn er, die dweepen met een voorrang en uitbreiding van een openbaar ouderwijs, dat van lie verlede aan de ongeloofspropagauda ten voertuig strekt. Doch tevens zijn er conservatieven, leden en bestuurders der Algemeene kiesvereeniging, die, even als wij, daarin het bederf der volksopvoeding en een nationaal wanbedrijf zien." 4) Inderdaad, dit is het geheim van hare beginselloos heid, de oorzaak, waarom eene partij, die bogen kan op meer dan eene specialiteit, zoo weinig succes heeft, hare beste pogingen zoo zelden met een1 gunstigen uitslag bekroond ziet. Zij bestaat uit heterogene bestanddeelen, die onophoudelyk en juist in de moeielykste oogenblik- ken het meest met elkander in botsing komen. Zij moet trachten nu eens de anti-revolutionaire, dan weder de liberale partij genoegen te geven, niet zoo zeer om deze beide partijen gunstig voor haar te stemmen, als wel om de elementen tot bedaren te brengen, die in haren eigen boezem aan T gisten dreigen te raken. Zij moet eiken stap, dien zij doet, zoo nauwkeurig berekenen, dat zij er nooit bijna toekomt om vooruit te gaan. Doet zij eindelyk eene schrede voorwaarts, dan slingeren juist hare vrienden haar de hevigste verwijtingen naar Thoofd, omdat zij to veel links of te veel rechts is gegaan. (Cf. het oordeel over Trakranenover den gouverneur- generaal Mijer enz.) En welke is nu de toekomst van deze Conservatieve party Na al wat we boven gezegd hebben is maar één antwoord mogelijk. Zij heeft geene toekomst. Dat wil niet zeggen dat wij morgen haar ter aarde zullen kunnen bestellen; niemand weet, hoelang de verhouding tusschen de verschillende partijen nog zal kunnen blijvenzooals zij nu is. Maar binnen korteren of langeren tijd moet in dezen toestand eene radicale verandering komen. En ze kan dunkt ons iu niets anders bestaan dan alleen hierin, dat de conservatieve parly zich ontbinde dat een gedeelte harer voorstanders zich aansluite bij de anti-revolutionaire, oen ander gedeelte byja waarbij Bij de liberale partij Misschien. Fin zulk eeue vereeniging zou voorzeker dit voordeel hebben, dat er een wel aaneengesloten geheel zoo zijn, krachtig genoeg oui eiken vyand af te slaan. Maar en dit mag niet uit het oog worden verloren is de liberale partij bestemd om vele conservatieven in hare rijen optenemen dan is het te vreezen dat de vereeniging nog vele, zeer vele jaren zal moeten worden uitgesteld. De gebeurtenissen der laatste jaren zullen niet zoo spoedig vergeten worden. Kan de conciliante partij misschien het middel worden, liberalen en conservatie ven te vereenigen? Geheel onwaarschijnlijk schynt ons deze oplossing van de questie niet. Veel zal natuurlyk afhangen van de houding, welke de concilianten zullen aannemen by de behandeling der agrarische wet van den heer de Waal enz. Niemand kan ontkennen, dat voor de leer der conciliantengeene wetgeene be grooting verwerpen om redenen buiten die wet, buiten die begrooting gelegen, veel te zoggen is, vooral in een land als het onze, waar de helft der kamer om de twee jaar vernieuwd wordt.. Maar deze vraag is voor 't oogen blik van minder belang. Wy wijzen er thans alleen op, dat de conservatieve party zooals zy op dit oogenblik is geconstitueerd, niet kan blyven bestaan. Zij moet zich vroeger of later ontbinden. Hare tweeslachtigheid is de oorzaak van haren dood. De halfheid kan zich door allerlei kunstmiddelen eenigen tyd staande houdeii als deze kunstmiddelen zijn uitgeput valt zy. Eerst na den dood van die conservatieve partij zal de stryd tusschen anti-revolutionairen en liberalen tot eene beslissing kunnen komen. Beide partijen zullen dan hare krachten hebben versterkt, 't Is dan een strijd van beginsel tegen beginsel. Une transformation des parties, zei de heer Calwijck 20 April. Deze transformatie ze zal zyn ontbinding der Conservatieve party. „Voor het vaderlandeen weldaad." 5) X. Gids p. 354. 2) Aan de C. partij p. 13. 3) P. 14. 4) Is 't geen ile heer Groen, hier zegt niet volkomen van toepassing op de IIU. Heemskerk en van Zuijlen 5) Aan dc Con?, partij p. 14.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1869 | | pagina 1