No. 2455.
24sle Jaarg.
TVoensdag 25 September 1867.
DE EERSTE KAMER EU HET MINISTERIE.
Nieuwstijdingen.
ZIERIKZEESCHE
Men abonneert zich:
In Nederland bij den Uitgever.
Bij alle Boekhandelaren en Postdirecteuren.
Iu Noord-Amcrika bij J. QUINTUS, te Grand Rapids, Staat Michigan.
A. l> o ii 11 e ïi e 111 s -1? i* ij s
VOOR BEIDE UITGAVEN.
Voor 3 maanden1,30.
Franco per post, in Nederland- 1,60.
Voor Noord-Amerika, franco New-York - 3,90.
NIEUWSBODE.
V crscli\j ut:
Op Woensdag en Zaturdag.
Adyerteiitiën:
10 cent voor eiken regel.
Zegelregt voor iedere plaatsing, 35 cent.
De inzending der Advertcntiën kan geschieden tot
Dingsdag en Vrijdag, des voormiddags 10 ure.
Bui-eau:
Zierikzec, Hoek van de Schuithaven, B, No. 94.
Brieven en Iugezondcnc Stukken, franco.
De Troonrede is in de Eerste Kamer Donderdag
beantwoord met een adres, dat in het algemeen een
weerslag was op hetgeen de koning had medegedeeld.
Waar men zich refereert aan gedane mededeelingen
zich verblijdt of verheugt, zeide de heer Duijmaer van
Twistheb ik niets te zeggen; maar aan den minister
van koloniën verklaarde hij, dat zijne geschriften duister
en onbegrijpelijk warendat de Troonrede over koloniale
zaken evenmin duidelijk was en dat men daarom diende
te weten, wat deze regeering wilde en of zij vasthield
aan haar programma, door mr. P. Mijer in diezelfde
Kamer medegedeeld en waaraan graaf Schimmelpenninck
nog onlangs in de Tweede Kamer had erkend vast te
houden.
Wat heeft het jongste debat opgeleverd Wij weten
reeds van vroeger, dat de heer Hasselman het cultuur
stelsel noemt //een zegen voor den Javaan" en eene
instelling, die geperfectionneerd moet worden. Hij heeft
nu verklaard dwangarbeid, heerediensten, onverdeeld
gemeentebezit der gronden, in één woord den geheelen
middeneeuwschen toestand, vol misbruiken en gebreken,
te willen handhaven, totdat de Javanen zelve komen
zeggen: wij hebben van uwe lessen geprofiteerd; wij
zijn bekend met de waarde van den grond en van zijné
producten en willen voor u geheel vrijwillig doen 'tgeen
gij vroeger moest vorderen. Dwazer redenering hebben
wij zelden gehoord en is een bewijs te meer, dat de
heer Haspelman geen begrip heeft van zijne taak en
van den toestand van Indie. Als de Javanen die taal
immer komen voeren, vreezen wij, dat zij er iets meer
zouden bijvoegen. Maar de eisch is even ongerijmd als
men iemand met de beenen aan een muur vastklinkt
en hem zegt: zoodra gij vrijwillig daar wilt blijven staan,
laat ik de banden los. De heer van Twist verklaarde
dan ook wel te weten, dat er menschen waren die zoo
dachten, maar niet dat een den moed zou hebben
de portefeuille te aanvaarden.
De heer Haspelman is een oudgast, in den kwaden
zin des woords. Zijn thema is: in Indie moet krachtig
en autocratisch worden geregeerd; de koffiecultuur is
gemakkelijk uit té breiden en wij hebben millioenen
noodig; particuliere industrie moet niet tusschen de
gouvernements-cultuur geduld worden; op woeste gron
den kan ik geen erfpachter toelaten, want de heer
Mijer laat onderzoeken welke rechten de bevolking
overal op geheel Java op zulke gronden heeft; wetten
zijn misschien voor Indie noodig, ik zal daarover eens
denken; maar ik geloof dat niet; ik zeg niet ja of neen,
of ik eenige wet zal indienen.
Intusschen had mr. P. Mijer op 7 Juni 1866 plechtig
aan de Eerste Kamer verklaard: deze regeering zal bij
de wet een einde maken aan de verwarring in Indie;
een ministerie, dat bij de vertegenwoordiging eenmaal
aanhangig gemaakte onderwerpen niet wil regelen, kan
geen 24 uren leven; gij zult eene wet op de cultures,
op de uitgifte in erfpacht van woeste grondenlater
op den grondeigendom op Java ontvangen. Nadat de
heer Hasselman zijne weigering om iets te doen, heeft
uitgesproken, komt graaf van Zuijlen nog zeggen: wij
houden vast aan one programma!
Sedert jaren erkent iedereen en ook de Troonrede
zegt dat dat op Java een onhoudbare toestand be
staat; handel en nijverheid kwijnen en alleen de hooge
koffieprijzen geven ons een batig slot; de staats-uitgaven
vermeerderen en de inkomsten daarentegen met geen
cent; alles is stationair in een land, dat God met den
weelderigsten rijkdom en eene talrijke bevolking heeft
gezegend. Nadat drie regeeringen plannen hadden ont
worpen of beloofd om verbetering en hervorming tot
stand te brengen, komt deze minister uit Tiel aanzetten
cn zegtik doe niets of ik zal alles wel alleen weten
te regelen; ik zal over alles nadenken.
De commissie uit de Eerste Kamer had in het adres
van antwoord gezegd, dat Indie naar „vaste grondslagen11
moest worden bestuurd. Die Kamer scheen iets tegen
den minister van koloniën te willen zeggenmaar onze
geldaristocratie is niet zeer moedig; zij zeide dan ook
iets dat niet veel beteekende. Daarom verlangde de
heer van Twistdat gesproken werd van vaste „wette
lijke" grondslagen. Dan zou alles omtrent Indie bij de
wet moeten worden geregeldwas de tegenwerping.
Wat de heer van Twist bedoelde, was echter, duidelijk;
de beloften, door de regeering gedaan, had hij op het
oog. Zijn voorstel werd evenwel verworpen en het adres
goedgekeurd.
Thans is de beurt aan de Tweede Kamer. Haar
ontwerp-adres is kleurloos. Een debat met een man
als de heer Hasselman over algemeenheden beteekent
dan ook waarlijk niets; daarom is het beter bij de
behandeling van de Indische en van de staatsbegro
tingen tot eene beslissing te komen en met woordenstrijd
geen tijd te verspillen.
Indien in Nederland nog eenig gevoel van eigenwaarde
bestaat, dan kau de vertegenwoordiging niet dulden, dat
men een spel met haar drijft en dat eene kleine coterie
regeert, die in strijd handelt met hetgeen de groote
meerderheid voor Nederland en Indie dringend noodig
acht, terwijl zij aan de vrienden gunsten uitdeelt. De
tegenwoordige minister van koloniën is een volbloed
reactionair; hij wil niets doen dan het dwangstelsel
verzwaren en weder herstellen hetgeen hij zelf in 1860,
in een zijner verward geschreven boekjes „een uitput
tend exploitatie-stelsel11 noemde; hij mist bij dat alles
de talenten om zijn eigen systeem door te voeren. Zulk
een man kan men niet lang het bestuur over onze
kostbare overzeesche bezittingen toevertrouwen. Het
geen de conservatieven tegen den braven Uhlenbech
ronduit in de Eerste Kamer verlangden: la mort saus
phrases, worde tegen den heer Hasselman uitgesproken,
want als men zich in nietszeggend en zinledig woor-
spel gaat verdiepen, dan zal hij lang en breed mededoen.
Wat wil dit ministerie en wat heeft het voor, nu het
zulk een element in zich opnam? Weet het niet vooraf,
dat eene botsing moet ontstaan? Drijft men weder naar
eene ontbinding der Tweede Kamer en tot nieuwe agi
tatie, door middel eener gekleurde proclamatie? Wij
stellen de vraag; het antwoord zal de denkende lezer
geven. Maar de uitkomst zou de twee graven-ministers
ditmaal althans wel eens bitter kunnen teleurstellen.
De Fenians schijnen thans ook in Engeland zelf stout
moediger te worden. Donderdag middag althans hebben
zij te Manchester getoond wat zij vermogten. Ten 4
ure werden de kolonel Kelly, de vertrouweling van
Stephens, en de kapitein Deasey, na voor het geregt
geweest te zijn als aangeklaagd van deelneming aan
Feniaansche woelingen, door de politie in eenen wagen
naar de gevangenis teruggebragt. Fenians, gewapend
met revolvers, deden onderweg eenen aanval op het
rijtuig. De paarden werden neergeschoten, de wagen
opengebroken, en de daarbinnen gezeten politie-agent
doodgeschoten. Twee andere politie-dienaren werden
door kogels getroffen, een gevaarlijk; andere werden
met steenen geworpen. Kelley en Deacey benevens vier
vrouwelijke gevangenen ontsnapten onder het gevecht
uit den wagen en zijn nog niet weder in de handen
der justitie. Vijftien verdachte personen zijn sedert
gevat, waaronder degene die den politie-agent in den
wagen gedood schijnt te hebben. De regering heeft 300
pond sterling uitgeloofd aan hen die haar op het spoor
brengt van de ontsnapte Fenians.
IPaiüjs, 20 Sept. De hooge broodprijzen hebben
aanleiding gegeven tot onrustige tooneelen in sommige
voorsteden. De regering tracht de opgewondenheid en
eene verdere rijzing der prijzen te verhinderen, door
eenen bekenden graanspeculant en administrateur van
het Crédit-Mobilier te verzoeken de graan- en meel-
pf ij zen te drukken hetgeen ook is geschied. De
binnenl. politiek voerde derhalve daarheen, dat de
regering in granen a la baisse en in rente a la hausse
speculeert. En met zulke armzalige middelen denkt men
de „onverbiddelijke logica der dingen11 te kunnen te
gemoet gaan?
De Heer Emile Ollivier heeft Prins Napoleon op diens
landgoed te Prangins een bezoek gebragt, bij welke
gelegenheid hij heeft uitgeweid over de onhoudbaarheid
van den tegenwoordigen toestand en de dringende nood
zakelijkheid der invoering van liberale hervormingen,
natuurlijk onder een ministerie Ollivier.
Uit Antwerpen meldt men van den 19dcn: Heden ochtend
begaven zich eenige leden van de familie van den heer Jan van
Rijswijk benevens de personen die ingeschrcvcu hadden, om de
som bijeen te brengen die door den heer De Laat werd gevorderd,
naar de cellulaire gevangenis begeven, alwaar zij in handen
van den griffier 5000 francs hebben gestort, benevens de gc-
regtskostcn ten bedrage van 979 francs 90 cent, waarop de
heer van Rijswijk onmiddelijk in vrijheid werd gesteld.
Kampen, 21 Sept. Gepasseerden Maandag werd
door den Heer commissaris van policie, eene weging der
hier ter markt aangevoerd wordende pondenboter inge
steld, waarbij die van zes boerinnen werd gewogen en
te ligt bevonden. Tegen deze dames, die met den hoogen
prijs der boter niet tevreden waren, is behalve de inbe
slagneming der boter nog eene aanklagt ingesteld.
Rotterdam, 20 Sept. Heden namiddag is een
nieuw pand, staande in de Pellekaanstraat alhier, in
gestort. De eigenaar is de heer van der Maden. Het
gebouw bevatte o. a. tabak, suiker, enz., behoorende
aan de firma van Hoboken. Het is thans in een puinhoop
veranderd. Geen enkel persoonlijk ongeluk heeft men
te betreuren.
21 Sept. Het gisteren ingestorte pakhuis in de
Pellekaanstraat levert thans het schouwspel eener groote
verwoesting op. Het pakhuis was beladen met ca. 3000
kanassers suiker en 2600 pakken tabak en een uur voor
het instorten was er een aantal personen iu werkzaam,
vooral tabakmakelaars, daar de tabak in het pakhuis
liggende voor de aanstaande veiling bestemd was. Het
schoone dubbele pand 5 verdiepingen hoog is totaal
vernietigd en de belendenden hebben mede nog al ge
leden. Daar het weder schoon is, en de ruiming derhalve
behoorlijk kan geschieden, wordt veel schade voorkomen;
hoewel enkele kanassers suiker in het water zijn geraakt.
Welligt is dit gebouw ook volgens de moderne bouw
kunde gebouwd geweest; die moderne bouworde brengt
veel ongelukken te weeg!
Gisteren namiddag is door de policie alhier aan
gehouden de effectenhandelaar W. v. E., tegen wien,
als beschuldigd van medepligtigheid in het maken van
valsche geconfedereerde effecten, bevel van gevangen
neming was verleend. De aangehoudene is, na opgemaakt
j proces-verbaal van het centraal bureau van policie,
overgebragt naar het huis van bewaring alhier.
31i<lclell>iii*g:, 20 Sept. In een heden gehouden
vergadering van aandeelhouders in de Zeeuwsche maat
schappij van stoomvaart is besloten, om gedurende de
wintermaanden de stoomboot van Ylissingen op Rotterdam
niet meer te doen varen langs de Wester-Schelde en
door het kanaal door Zuid-Bevelandmaar even als
vroeger door het Sloe en de Zandkreek.
21 Sept. Heden namiddag had bij de Bellingbrug
alhier het volgende voorval plaat». Een geblinddoekte
stier, die door een boer en diens knecht werd geleid
en bestemd was om met de stoomboot de Arend naar
elders vervoerd te worden, schrikte toen hij genoemde
brug gepasseerd was, ontsnapte aan de handen zijner
bewakers, liep tegen een kelder van een daartegenover
gelegen huis op, en sprong door een gesloten raam in
een der vertrekken van die woning. Het gevolg daarvan
was dat niet alleen raam en glasruiten, maar tafel en
stoelen, een étagère met de zich daarop bevindende
voorwerpen enz. verbrijzeld of beschadigd en in bonte
mengeling dooreen geworpen werden. Het beest schijnt
zich nog al ernstig bezeerd te hebben, te oordeelen
althans naar de hoeveelheid bloed welke hier en daar
in het vertrek verspreid lag. Gelukkig waren de be
woners van het huis niet in bedoelde kamer aanwezig,
zoodat in dit opzigt geen ongelukkeu zijn voorgevallen
en men met de schrik is vrijgekomen. De bewakers van
den stier waren dezen op de hielen gevolgd, grepen
hem en leidden hem uit het vertrek door den gang en
de voordeur naar buiten. Hij is voorloopig in de nabij
heid op stal gebragt. Naar wij vernemen heeft de boer
zich reeds tot het vergoeden der schade bereid verklaard.
De commissie, die zich belast had met de poging,
om alhier eene broodfabriek opterigten, heeft haar
mandaat nedergelegd, nadat gebleken was, dat van het
beuoodigde kapitaal van ƒ30,000, slechts ƒ17,000 was
ingeschreven.
Zierikzec23 Sept. Het ontwerp-adres van
antwoord op de troonredeis in de zitting van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal van hedeu, na vele
discussiën over de koloniale kwestie, onveranderd aan
genomen met algemeene stemmen.
Het orgel-concert door de Heeren D. H. Ezerman
alhier en W. Ezerman van Alkmaar ten voordeele der
vereeniging tot wering van armoede op jl. Vrijdag
gegeven heeft zuiver opgebragt circa 20. De belang
stelling was gering, en zoowel het nuttige doel, als het
heerlijk orgelspel, hadden een talrijker bezoek verdiend.
Zijn de verdiensten van onzen organist genoeg bekend,
zijn nog jeugdige broeder de heer W. Ezermanheeft
op gemeld concert schoone proeven geleverd van zijn
kunsttalent. Waar men reeds op zulk een jeugdigen
leeftijd zoover gevorderd isdaar mag men van zijne
toekomst groote verwachting koesteren.
Sedert het ontstaan der cholera te Rotterdam op
9 Augustus 1867, zijn aan die ziekte overleden:
tot en met 20 Sept. jl. te Rotterdam 303, te Dordrecht
88, te Delft 102 en te 'sGravenhage 39 personen;
tot en met 19 Sept. jl. te Zaandam 94 personen;
tot en met 14 Sept. jl. te Bleisw?jk 22, te Delfshaven
20, te Pernis 15, te Schiedam 12, te Vianen 17, te
IJsselmonde 14 personen.
Op Vrijdag zijn 2, op Zaturdag 1, en op Zondag
en Maandag 4 personen te Rotterdam aan de cholera
overleden.
Uit Sas-van-Gent schrijft men
Onze raad heeft in zijne op Dingsdag 3 dezer met
gesloten deuren gehouden vergadering besloten, dat de
herbergen mogen geopend zijn en blijven en de speel
lieden voor de danslustigen mogen spelen van 7 tot 16
September daaraanvolgende, maar dat alle vreemde
kramen, spellen, carroussels en liedjeszangers moeten
worden geweerd. Wat hebben nu die kramers dood
eenvoudig gedaan Het woordje vreemd hebben zij te
niet gedaan, door hier hun verhuisbiljet in te leveren,
I en toen, dat spreekt van zelf, zijn ze afgekomen en
hebben, even als in andere jaren, hunne kramen opge-
I zet en hunne waren verkocht, zoodat de door den raad
dit jaar afgeschafte kermis even goed, even prettig, even
luisterrijk was als die van vorige jaren.
Het ontwerp van wet betreffende de maten ge-
wigten en weegtuigen, bij de Tweede Kamer der Staten-
Generaal ingekomen, telt 46 artikelen, verdeeld in zes
hoofdstukken. Art. 18 betreft de gasmeters en luidt als
volgt: „De bepaling in art. 17 (de eerste ijk der maten
gewigten en weegwerktuigen geschiedt kosteloos) is niet
van toepassing op de gasmeters. Het ijkloon van een
gasmeter, waarvan de inhoud hoogstens 5 kub. decimeters
bedraagt, is vijftig cents, en wordt voor eiken kubieken
decimeter meer inhoud met vijf cents verhoogd. Onder-
deelen van een kub. decimeter gelden voor een geheelen
kub. decimeter. Het ijkloon van een gasmeter mag niet
meer dan 20 gulden bedragen. Door inhoud van een
gasmeter wordt verstaan het volumen gas, gedurende
eene volle werking van den toestel, onder de drukking
van eene één centimeter hooge zuil water, doorgedreven.
Voor het geval, dat tengevolge van gewijzigde zaraen-
8telling der gasmeters de bepaling omtrent den inhoud
voorkomende in het vierde lid, daarop niet meer van
toepassing zijn kanwordt het ijkloon door ons bij
algemeenen maatregel van inwendig bestuur geregeld
behoudens de grenzen voor het tarief in het tweede
en derde lid vermeld. Het ijkloon blijft onveranderd
bij den herijk van een gasmeter.11
Men verzekert, dat op de begrooting voor het departe
ment van oorlog gelden worden aangevraagd voor het honden van
een oefeningskamp in het volgend jaar- te Milligcn.
Tevens zou eene verhooging der tractemeuten van de onder
officieren worden voorgesteld.
Uit Sittard schrijft men aan het Utr. Dagblad
van 18 dezer, dat dien nacht ten 1 ure de brand is
uitgebroken in een schuur op den Steenweg, vol geladen
met nieuw graan. Daar de meeste huizen iu het begin
der gemeente van leem zijn gebouwd en met riet gedekt,
deelde de vlam zich spoedig aan de omliggende ge
bouwen mede (allen boerderijen en arbeidswoningen),
waardoor een geheel blok huizen en schuren is afgebrand.
De schade is nog niet te begrooten. Daar de brand-
bluschmiddelen in een onverantwoordelijk slechten toe
stand zijn en er geen water was, was er ook aan geen
blusschen te denken, en kon er alleen aan gedacht worden
om de aan de overzijde der straat staande huizen, welke
allen ook van leem en stroo zijn, te bewaren, hetgeen,
daar er geen wind was, is gelukt. Er liggen nog bergen
graan te branden en de vuurmassa is nog verschrikkelijk.
In het geheel zijn 16 woningen en schuren af- en uit
gebrand. Eenige R. C. geestelijken hebben zich bij het
blusschen zeer onderscheiden. Men vermoedtdat de
brand aan moedwilligheid is toe te schrijven.
Dezer dagen kwam te Harlingen binnen het met
hout geladen schoener-kofschip Johannakapitein E. H.
Oldenburger. Aan boord van dezen bodem hadtoen
men aan de Vliereede ten anker ging, de volgende ont
zettende gebeurtenis plaats:
De stuurman, zoon van den kapitein, was sedert eenige
dagen niet wèl, dat door den vader bemerkt werd en
door onnaauwkeurige aanteekening der waarnemingen
en door zijne hem gedane verklaringendat hem het
vloeken van eenigen der ekwipaadje zeer hinderde en
dat hij den dood aan zijn vader had verdiend. Een
dientengevolge plaats gehad hebbend onderhoud
waarin de vader, zich onbewust van zulk eene misdaad
van zijn zoon, betuigde, dat, wanneer die evenwel door
hem mogt zijn begaan, hij hem die van ganscher harte
vergaf had eene hartelijke verzoening tusschen vader
en zoon tengevolge. De laatste verklaarde op den dag,
dat hij in het boek (de bijbel) gelezen had en daardoor
troost had gevonden, zonder welken hij dien dag vóór
klokke acht reeds over boord zou zjjn gegaan. Na zich
den geheelen dag rustig te hebben gedragen, verzocht
de kapitein hem den volgenden morgen, toen men op
de Vliereede de loodsvlag zou hijschen, om in plaats
van eene gescheurde, eene nieuwe, in de kooi van den
vader liggende, te halen. Zyn lang afwezig blijven deed
den kapitein naar de kajuit gaan, waar zijn ongelukkige
zoon, badende in het zweet, alles door elkander haalde,
terwijl de bewuste vlag nevens hem lag. Fluks ontrukte
de vader hem van dezen arbeid en plaatste hem in de
kajuit op een stoel. Toen bemerkte lip aan den op
gewonden gejaagden jongeling, dat hij zich weder gelijk
den vorigen dag bevond. De ongelukkige, zich toen den
weg naar boven afgesneden ziende, neemt onverwacht
een sprong op de bank, trapt het glas in de poort stuk,
met zulk eene kracht dat het geheele raam wijkt, waar
door hem de gelegenheid wordt geopend om zich door
de opening te wenden, en dit met zulk een spoed, dat
de te vergeefs om .hulp schreeuwende vader hem slechts
bij den voet kan grijpen, door welken hij in het aan-
gezigt en op de handen gewond wordt, en helaas!
slechts de laars in de hand houdt. De ongelukkige
waanzinnige, buiten boord zich nog aan een ijzer vast
houdende, ziet door de poort, reikt zijne hand naar den
vader en zegt, terwijl deze hem bidt weer binnen te
komen: „Ik ga heen11 cn laat zich in zee vallen.
De radelooze vader, die zich naar boven spoedt, werpt
een roeispaan over boord, vlak voor zijn zoon, die hem
grijpt. Reeds verheugt de vader zich, dat zijn zoon zal
kunnen gered worden door de loodsboot, die zich in de
nabijheid bevindt, doch daar had men wel de houten
poort, maar niét een mensch opgemerkt. In plaats van
