ZIEBIkZEESCIIE NIEUWSBODE
No. 2450.
24s,e Jaarg.
Xaturdag 14 September 1867.
(lag;
31 eii aboniieert zicli:
In Nederland bij den Uitgever.
Bij alle Boekhandelaren en Postdirecteuren.
In Noord-Amerika bij J. QUINTUS, te Grand Rapids, Staat Michigai
Abonnements-Prys:
voor beide uitgaven.
Voor 3 maanden1,30.
Franco per post, in Nederland- 1,60.
Voor Noord-Amerika, franco New-York - 3,90.
V erschynt:
Op Woensdag en Zaturdag.
AdvertentiÖn:
10 cent voor eiken regel.
Zcgclrcgt voor iedere plaatsing, 35 cent.
De inzending der Advcrtentiën kan geschieden tot
Dingsdag en Vrijdag, des voormiddags 10 ure.
Bureau:
Zicrikzee, Hoek van de Schuithaven, B, No. 94.
Brieven en Ingezondcne Stukken, franco.
De BURGEMEESTER van Zierikzee:
Lettende op het Raadsbesluit van 9 September jl.
houdende opheffing der verschillende Politie-Verorde
ningen, door den Rï*ad vastgesteld naar aanleiding der
Veetyphus, die elders geheerscht heeft;
vestigt de aandacht der ingezetenen op het groote
belang, om gedurende de eerstvolgende maanden nog
bijzondere zorg te dragen voor het hooi en stroodat
zal gebezigd worden voor verpakking der goederen, die
hun zullen worden toegezondenen noodigt hen mits
dien uit om zoo veel mogelijk te willen medewerken,
dat bedoeld hooi en stroo niet roekeloos worde geworpen
op mestputten of op zoodanige andere wijze verwijderd
waardoor smetstof., wanneer die daarin mogt aanwezig
zijn, op het vee zou kunnen worden overgebragt.
Zierikzee, De Burgemeester voornd.
10 September 1867. B. C. CAU.
Men leest het volgende onder de Varia van het
Tijdschrift voor Nederlandsch Indie:
De heer J. J. Hasselman is een vijand van personaliteiten.
In 1862 verdedigde de oud-resident J. J. Hasselman
met vuur de cultuurpercenten in een vlugschrift, waar
van de voorrede deze zinsnede bevat:
„Ik herzeg nogmaals, het is mij uitsluitend te doen
om juiste begrippen en opvattingen te bevorderen, zoo
ver de ervaring mij daartoe in de gelegenheid stelt. Ik
bestrijd dus geene personen maar slechts dwaalbegrippen.
Ware het mogelijkdan had ik liefst in het geheel geene
personen genoemd doch de aard van mijn betoog maakte
zulks hier en daar onvermijdelijk."
Wij hebben dus het recht, in den heer J. J. Hassel
man een vijand van personaliteiten te zien.
Van (jfin Bosch en Duijmaer van Tivist worden dan
ook altijd in eere gehouden.
Van den Bosch wordt zelfs vergood. De heer Hassel
man kent slechts één van den Boschdie, welke de meest
philantropische begrippen koesterde. Hij begon zijn loop
baan met en door hem als schriftgeleerde, de heer H.
was namelijk de eenige mandie het schrift van den
heer van den Bosch kon lezen en diens nota's copiëerde.
Dankbaarheid wegens eigene en familiezaken mogen
echter niet zoo ver gaan, dat zij het verstand benevelen.
De heer Duijmaer van Tivist bevorderde den assistent-
resident, tot resident tot ieders verwondering, maar uit
een politiek oogpunt en in verband met den toenmaligen
toestand in de vorstenlanden, waarmede de Heer H. als
voormalig assistent-resident aan het hof van Solo be
kend was geraakt.
Aan Baud wordt daarentegen een raadselachtige po
litiek toegedicht. Een cultuurstelseldat den Javaan
gelukkig maakt, is van van den Bosch; een, dat uit
puttend exploiteert, is van Baud. Als Baud van den
finantiëelen nood van het moederland spreekt, noemt de
heer H. die personaliteiten haat, dit //knollen voor ci
troenen."
In 1860 voegde hij de regeering destijds was de
heer Rochussen minister van koloniën toe//Het na-
deeligste van alles voor het nog altijd te weinig ge
kende Indië, zijn ijdele courtiseerende staatslieden, die
zich door allerlei kunsten en vertooningen het air trach
ten te geven van mannen van vooruitgang en onder
nemingsgeest, en bij wien, au fond, grondige kennis en
rechtschapenheid te zeer ontbreken, om iets degelijks
tot stand te brengen. Voor de zoodanigen wachte men
zich vooral, want ongeschikter personen kunnen voor
Indië niet worden uitgedacht."
In 1864 sprak de heer Hasselman op zoo niet hooger,
dan toch ongepaster toon. Hij liet drukken:
„Het is bij de debatten der Tweede Kamer gebleken,
dat de minister van koloniën Fransen van de Putte
gansch niet min denkt over zijne kennis van de Indische
huishouding. Hij weet er, naar zijne eigene verklaring,
wat meer van dan de heeren van den Bosch en Baud
welke staatslieden hij de impudentie heeft bovendien een
binnen- en buitenkant toe te dichten."
De toenmalige minister beriep zich namelijk op het
stelsel van commissarissen-generaal, waaromtrent de
oud-resident Hasselman in 1862 aldus redeneert: Baud
heeft met evenveel ijver dat stelsel en de begrippen
van van den Bosch gediend. „De heer Baud was in
Nederland de eenige onder de staatsdienaren, clie zich
met het door den generaal van den Bosch ontworpen
cultuurstelsel vereenigde, en aangezien hij tot dien tijd
de richting van den heer Elout volgde, vorderde na
tuurlijk zijne toetreding tot het cultuurstelsel eenige
verklaring. Te zeggen, de begrippen van den minister
Elout deugden niet, zou onheusch en inconseguent zijn
geweest."
Nog meer; de publicist, die zoo wars is van perso
naliteiten liet drukken„Te raidden van woeling en
gisting van partijen, treedt een minister van koloniën
op, die, hij moge voor zich zelf een gelukkig speculant
zijn geweest, als staatsman alle ervaring mist en geneigd
is om alles, het onmogelijke niet uitgezonderd, uitvoer
baar te wanen, wat slechts in zijn zelfvertrouwend brein
opkomt.
Tegen den schrijver der brochure over het landrente
stelsel den heer Kleijn van de Poll, alias een oud
resident, zeide de heer Hasselman in 1864„Het be
wonderenswaardige van alles is nog de in de gegeven
omstandigheden anders wel wat onnatuurlijke modestie,
die doorstraalt in de hier boven geciteerde slotwoorden
van den oud-resident, en dus aan den deskundige bij
uitnemendheid en den geestverwant van den weêrga-
loozen minister Fransen van de Putte.
Hij sprak verdervan de „begeerige blikken van eigen
belangzoekenden" en „van woelingen eener partijdie
niets ontziet." Men moest zich liever eenvoudig houden
aan de feiten, zoo als ze door de ervaring in aanschijn
zijn .geroepen."
De heer van Prees komt er niet beter af. "Van hem
zeide de oud-resident Hasselman„Geen wonder? want,
om bij feiten als de vermelde, des ondanks tot eene
gunstige conclusie te komen, worden uit den aard der
zaak zelfbedrog en kunstig geordende redeneeringen ver-
eischt. De heer van Rees „verheerlijkte indirect" zich
zeiven bij zijn rapport over de tabakscultuur in Rem
bang en dan volgt de insinvatie: „Eene bevordering tot
Raad van Indië zal op dit laatste (zelfverheerlijking)
zeer aanmoedigend werken even als op het vrij
arbeiders-stelsel." De toenmalige gouverneur-generaal
werd afgeschilderd in dezelfde terminologie als in het
Dagblad. Hij kon een uitmuntend griffier van de Staten
van Gelderland zijn, hij miste de „eerste vereischten"
voor een Landvoogd.
Eindelijk werd de Tweede Kamer in drie cathegoriën
verdeeld. De eerste bestaat uit: mannen die „zonder
omzien" handelen, het staats- of algemeen belang on
wrikbaar op den voorgrond stellendeeene tweede reeks
„zij bestaat uit hen, die min of meer weifelen en die
meenen vooralsnog eene afwachtende houding te moeten
aannemen, en in tijd en wijle vóór stemmen." Die partij
wordt zeer duidelijk aldus gecaractiriseerd„Deze ca-
thegorie kan niet (1) geheel slechts verzwakken." (Bladz.
72 der brochure 1864.) De derde cathegorie is „geneigd
om elke verandering, zoowel hier te lande als op Java,
als eene verbetering te beschouwen, als bestond er geen
heil dan in verandering en omkeering der bestaande
toestanden."
In 1860 noemde de oud-resident Hasselman het re-
geerende stelsel een „uitputtend exploitatie-stelsel."
Schering en inslag van zijne vertoogen was, dat er
willekeur heerschte bij het belastingstelsel, het landelijk
stelsel en de heerediensten. Maar in 1864 schrijft hij
„hoe onzinnig men over willekeur en dwang mag uitvaren."
Wie zoo schrijft, alleen de vormen in acht nemende
tegenover hen aan wie hij verpligtingen heeft, heeft wel
het recht te verklaren, dat hij personaliteiten schuwt!
Wij vertrouwen, dat de heer Hasselman, die zoo zeer
uit de hoogte nederzag op de heeren Fransen van de
Putte, Sloet, van ReesKleijn van de Poll en anderen,
al deze mannen in administratieve bekwaamheden, ta
lenten als wetgever, en tact in het parlementair strijd
perk ver zal overtreffen. Wij wenschen dit in het belang
van den staat en van de koloniën.
Maar beantwoordt hij niet aan die verwachting, zou
dan niet de qualificatie, door hem den minister Fransen
van de Putte naar het hoofd geslingerd, volkomen passen
op het stout bestaan van hem die, onder de tegenwoor
dige omstandigheden, de portefeuille van koloniën heeft
durven aanvaarden?
Verder leest men, onder den titel van: „Een middel
om de kosten van drukken v.oor eigen rekening te be
sparen."
Als men geen uitgever voor verward ineengezette
opstellen kan vinden, is het een goedkoop middel, dat
drukken voor eigene rekening bespaart, wanneer men
toch door le désir de se voir imprimer bezield is, een
lid der Tweede Kamer brieven toe te zenden, mits deze
gezind zij die voor te lezen.
Zou de heer Saaijmans Vader den staat de drukkos
ten niet kunnen besparen van de brieven van den heer
de Sturler? Het Bijblad is reeds volumineus genoeg, om
het niet met verwarde epistels en lange uittreksels uit
oude boeken, iedereen bekend, op te vullen.
(1) Moet zeker zijn: »het."
Nieuwstijdingen.
©wgjeltMtfo.
De commissie tot onderzoek naar de handelingen
van de besturen der Trades Unions houdt zich thans
te Manchester onledig met de enquête in de zaak der
vereeniging van steen-vormers en steenbakkers. Uit de
verklaringen der patroons en de bekentenissen derwerk
lieden is reeds gebleken, dat deze assosiatie in weder-
regtelijke en zelfs misdadige handelingen niets toegaf
aan die der zaagslijpers te Sheffield. Het onderzoek
wordt thans voortgezet.
De Economist tracht aan te toonen, dat het tegen
woordig gebrek aan crediet op de geldmarkt niet enkel
een gevolg is van financieele omstandigheden, maar voor
een groot deel ook moet worden toegeschreven aan
het bestaande malaise, voortvloeiende uit de algemeene
rigting tot het vormen en onderhouden van kostbare
legers in vredestijd. Geene enkele natie heeft thans,
gelijk de Economist doet opmerken, vertrouwen op jle
vriendschap, zelfs niet op de berekende vriendschap,
van eene andere. Geen staat in Europa is door zijne
positie, door het karakter zijner militaire géographie
en door de sterkte zijner natuurlijke en kunstmatige
verdedigingspunten zoo veilig als Frankrijk, en toch
verlangt Frankrpk nog meer soldaten, nog meer wape
ning, nog meer versterking, terwijl dit in andere landen
niet alleen twpfel en vrees te weeg brengt, maar weder-
keerig aanleiding geeft om ook déAr op wapening be
dacht te zijn. Het kan op dit oogenblik vijf legers,
elk van 100,000 man, in het veld brengen, maar het
stelt zich niet tevreden met eene defensieve houding
en daarom vraagt het gouvernement thans de middelen
om 700,000 man ten oorlog te kunnen voeren. Pr'uissen,
zijne nieuw verkregen provinciën willende behouden en
een wezenlijk Duitsch rijk tot stand willende brengen,
legt de hand op alle manschappen die het binnen zijn
bereik heeft; het doet dit gedeeltelik onder den invloed
zijner gewoonte, gedeeltelijk uit vrees voor eene coalitie.
Rusland brengt, bij de insurrectioneele bewegingen in
het oosten, zijne enorme legers tot eene sterkte, zoover
als het die brengen kan. Zelfs Italië onderhoudt, niet
tegenstaande het steeds geld te kort komt, eene sterke
legermagt. Belgie, hoewel in de taal der diplomatie
bestempeld met den naam van neutraal, houdt duizende
manschappen meer op de been, dan het noodig zou
hebben wanneer het zeker wist dat zijne neutraliteit
geëerbiedigd zou worden, terwijl Oostenrijk magtige
alliantiën zoekt te sluiten en voor militaire doeleinden
meer uitgeeft dan zijne finantieele krachten eigenlijk
veroorlooven. Op dit oogenblik rekent men de gezamen
lijke legers van Europa op 2,800,000 en in oorlogstijd
op 5 millioen militairen. De kosten op voet van vrede
bedragen gezamenlijk 80 millioen p. s. 'sjaars. Oosten
rijk houdt voortdurend 278,127 man onder de wapens,
die 8,876,300 p. s. aan de schatkist kosten. Spanje heeft
234,326 man voor 4,200,000 p. s., Frankrijk 404,000
man voor 14,000,000 p. s., Italië 222.321 man voor
6,603,444 p. 8. De sterkte der armee vau den Noord-
Duitschen bond zal niet veel minder dan 300,000 man
en de kosten daarover ongeveer 8,000,000 p. s. beloopen.
De 800,000 man in Rusland kosten aldaar aan de schat
kist 14,569,271 p. s. en de geregelde armee van Engeland
met de militie en de vrijwilligers 14,589,279 p. s., terwijl
de overige staten in gelijke rigting werkzaam zijn.
Hierbij komen dan nog de kosten voor de oorlogsvloten,
waartoe alleen Oostenrijk, Spanje, Frankrijk, Engeland
en Italië te zamen 2i3,887 man in dienst hebben,
waarvoor men de kosten op 17 millioen p. s. berekent,
zoodat met inbegrip van Rusland en de kleinere staten,
de geheele uitgaaf voor oorlog en marine aan Europa
te staan komt op 100 millioen p. s. per jaar. Hierbij
komt het verlies van ruim 2 '/2 millioen personen voor
landbouw, industrie, fabriekwezen en alle andere werk
zaamheden. Wanneer men de tractementen voor de
actieve dienst kan berekenen op 39 millioen p. s. per
jaar, en men neemt daarbij in aanmerking het verschil
tusschen die bezoldiging en de gemiddelde waarde der
daarbij verloren productie, zal men het geheele verlies,
hetwelk Europa door die gedwongen onthouding van
den arbeid door zoo vele manschappen ondergaat, veilig
op 200 millioen p. s. 'sjaars kunnen stellen, hetwelk
zeker niet vermindert, wanneer men hierbij in aanmer
king neemt, welk een ongunstigen invloed deze toestand
feiten op vele ondernemingen uitoefent.
Zaaiulain, 9 Sept. De collecte gehouden voor
behoeftige cholera-lijders en nagelaten betrekkingen
alhier heeft opgebragt ƒ2915. In het vorige jaar was
die voor hetzelfde doel gehouden ƒ2500.
Rotterdam, 10 Sept. Een akelig voorval had
heden ochtend in het geregtsgebouw alhier plaats. Ter
openbare teregtzitting stond te regt zekere van Tilburg,
die zich op de kermis te Gouda aan verschillende zakke-
rollerijen had schuldig gemaakt. Na het hooren van
de getuigen eischte de officier van justitie eene gevan
genisstraf van twee jaren. De beklaagde werd daarna
naar het gevangenhok in het geregtsgebouw geleid;
doch na eenigen tijd hoorde men eensklaps een rumoer,
hetwelk uit dat hok scheen te komen. Alsnu bleek,
dat genoemde van Tilburg zich door middel van een
klein, oud mes den hals had trachten af te snijden.
De overige zich in het hok bevindende gevangenen
hadden daarop het rumoer gemaakt. Zij werden onmid
dellijk naar eene andere cel vervoerd, terwijl van Til
burg op den grond lag uitgestrekt, geheel bebloed en
het mes nevens hem. Het laat zich gemakkelijk be
grijpen, dat er eene groote ontsteltenis heerschte, doch
onmiddellijk werden alle pogingen in het werk gesteld
om geneeskundige hulp te erlangen, en kwamen dan
ook na slechts weinige oogenblikken de heeren chiru- j
gijns Polano en Schuijt, die terstond hunne hulp ver- i
leenden. Van Tilburg is daarop per rijtuig naar het 1
ziekenhuis aan de Coolsingel vervoerd. Men hoopt op
het behoud van zijn leven. Het is nog niet bekend op I
welke wijze hij in het bezit van het mes is gekomen.
Dingsdag-avond had aan de spoorbrug nabjj het I
station te Schiedam het volgende ongeval plaats. Een
spoorweg-arbeider kwam met een wagen, waarop zijne
vrouw, in zwangeren toestand, tusschen eenige zakken
boonen en aardappelen gezeten was, van den kant van
het stationgeen acht gevende op het roode licht
het teeken dat de brug niet gesloten is gaf hij den
wagen een fikschen duw om dien over de rails te laten
gaan, die over het water liggendoch nu halverwege
van elkander los waren, zoodat de wagen daar tusschen
geraakte en eene .hellende positie bekwam, waardoor
de vrouw ruggelings van den wagen en in het water
viel. Zij had echter genoegzaam tegenwoordigheid van
geest behouden, om haar arm door een der openingen
van de ijzeren stukken waarop de rails liggen te
steken en het hoofd op die wijze zoo lang boven water
te houdentot dat men haar met een bootje uit die
gevaarlijke en moeijelijke positie bevrijden kon. Zij is
schijnbaar ongedeerd naar hare woning vertrokken.
Een jongen van omstreeks zes jaren viel te Helle-
voetsluis in de haven en ware gewis verdronken, zoo
niet de 80jarige grijsaard de Ruyter zich gekleed te
water had begeven, wien het gelukte hem te grppen
en aan wal te brengen. Eene dubbele voldoening onder
vond de grijsaardtoen hp in den drenkeling zpn
kleinzoon herkende.
Brakel, 10 Sept. De werkzaamheden tot herstel
van den Nieuwendijk alhier, die in 't voorjaar op vele
plaatsen ter halver breedte is weggeslagen, worden met
kracht voortgezet en naderen haar einde. De kosten
daarvan bedragen ruim ƒ7000, zoodat de polderlasten
dit jaar aanmerkelijk zullen moeten verhoogd worden.
De heer C. van Dalen Yervoorn is herbenoemd
tot wethouder dezer gemeente.
Den 25 dezer zal alhier de beroemde jaarlpksche
paardenmarkt worden gehouden.
Zierikzee, 13 Sept. Ter vervulling der vacature
van raadsheer in het prov. geregtshof in Zeeland, ont
staan door het overlijden van den heer Mr. A. J van
Deinse is de volgende aanbevelingslijst opgemaakt
de heeren Mrs. C. J. Pické, officier van justitie bij de
arrond.-regtbank te Middelburg; P. Pauliis, officier van
justitie bij de arrond.-regtbank alhier; jhr. A. van
Reigersberg Yersluijs, regter in de arrond--regtbank te
MiddelburgJ. Moolenburghregter-plaatsvervanger
en procureur alhier; W. G. de Knokke van der Meulen,
officier van justitie bij de arrond.-regtbank te Goes, en
J. de Clercq van Weel, kantonregter alhier.
Men verneemt, dat onze oudste leeraar, de Wei-
Eerwaarde Heer J. B. Barenbrugheerstdaags zijn
emeritaat, in te gaan 1 January a. s.zal aanvragen.
Door den kerkeraad der Hervormde gemeente
van Oo8tzaan is tot predikant beroepen de WelEerw.
heer Ds. M. Corstius Lz.pred. te Ouwerkerk in
Duiveland.
Op. Dingsdag zpn 10op Woensdag 4 en op
Donderdag 6 peteonen te Rotterdam aan de cholera
overleden.
In de week van 1 tot 7 September heeft zich
geen geval van veetyphus in het rpk voorgedaan.
Gedurende de muand Aug. jl. zijn op het kjinnaal door
Zuid-Bevelend op- en afgevaren: Aan de sluis le Uansweert 9
zeeschepen, metende 3494 ton: 73 Rhijnschepen, metende 9493
ton 1499 ligters, vletters en andere binncnl. vaartuigen, meten
de 67,933 ton, en 128 stoomschepen, metende 20,595 ton en
aan de sluis te Wemeld'inge 9 zeeschepen, metende 3494 ton
73 Rhijnschepen, metende 9493 ton; 1725 ligters, vletters en
andere binneul. vaartuigen, metende 82,021 ton, en 128 stoom
schepen, metende 20,595 ton.
De Weener General-Correspondenz deelt mede, dat
op één na de hoogste prps (die van fl. 40,000) in de
Oostenrijksche loterij-leening voor 1864, bp de dezer
dagen gehouden driemaandelijksche trekking, is gewon
nen door tien personen, te Weenen voor schulden ge
vangen zittende, en die op het gelukkig denkbeeld
gekomen waren voor gemeenschappelijke rekening tien
loten in deze loterp-leening aan te koopen.
In Rusland is men nog altijd zeer gebelgd op
Frankrijk over het te zachte vonnis over Berezowski,
die den moordaanslag op den keizer deed, uitgesproken.
Het Russische gouvernement wreekt zich daarover door
in Polen alle Franschen die er eene betrekking be-
kleeden te ontslaan en op de scholen het onderwps
in het Fransch te verbieden.
Dr. Basch, de voormalige lijfarts van den keizer
van Mexico, is naar Europa vertrokken, zonder het lijk
van dien vorst.
I 4-
Gemengde bei*igten.
Victor Hugo, Garibaldi, Louis Blanc en Jules Favre
hebben op het vredes-congres te Genève tegenwoordig
geweest, of zijn er mogelijk nog. Of echter hunne goede
bedoelingen uitgevoerd zullen worden, moet de tijd
leeren. Dit zal van de volken zelf afhangen. Men
zal nu zoo wat beginnen om de gemeente-besturen
onder curateel te stellen in zake van het kermis houden;
wil de minister nu dat er geen kermis is te Kerkwervet
maar wel te Scheveningen, waar het altpd kermis isf
