No. 2335.
22sle Jaai'g'.
fVoensdag 8 Augustus i860.
GESCHIEDKUNDIGE HERINNERINGEN.
Nieuwslij dingen.
Sw
ZllltlK/JiSUII NIEUWSBODE
Men abonneert zieli:
In Nederland bij den Uitgever.
Bij alle Boekhandelaren en Postdireeteureu.
In Noord-Amerika bij J. QUINTUS, te Grand Rapids, Staat Michigan.
Ab o li n einen ts-Prij s:
VOOR REIDE UITGAVEN.
Voor 3 maandenf 1,30.
Franco per post, in Nederland- 1,60.
Voor Noprd-Amerika, franco New-York- 3,90.
V e i* s o li \j ii t
Op Woensdag en Zaturdag.
Adv ertentiën:
10 cent voor eiken regel.
Zegelrcgt voor iedere plaatsing, 35 cent.
De inzending der Advertentiën kan geschieden tot
Dingsdag en Vrijdag, des voormiddags 10 ure.
Bureau:
Zierikzee, Hoek van de Sehuithaven, B, No. 94.
Brieven en Ingezondene Stukkenfranco.
by C. I?
5 Augustus 1781.
ZEESLAG OP DOGGERSBANK, TUSSCHEN DE EN
GELSCHEN EN DE NEDERLANDERS.
Is een oorlog te land schadelijk voor een volk, een
zee-oorlog is het nog meer; hij is kostbaarder en han
del en zeevaart staan op een oogenblik stil, terwijl er
voor millioenen aan koopwaren in weinig tijds worden
weggeroofd. Men berekende dat de Nederlanders ten
tijde van de vredebreuk meer dan 100 millioen op zee
hadden.
Hiervan waren de Engelschen. zoo goed bekend dan
de Hollanders, en zeker zal dit de redenen wel geweest
zijn welke hen bewogen hebben om Nederland den oor
log aan te doen, om zich schadeloos te stellen voor het
verlies van hunne Amerikaansche koloniën.
Van den 19 December 1780 tot 5 Januarij 1781 wa
ren er reeds meer d an 200 schepen door de Engelschen
genomen, terwijl er een embargo gelegd werd op alle
Hollandsche schepen welke zich in Engelsche liayens
bevonden, en die bepaald ook voor goeden buit werden
verklaard, want men dacht in Engeland aan niets anders
dan aan den rijken oogst die zoo maar straffeloos konde
geroofd worden.
Nu lagen er in Holland ook wel Engelsche schepen
waarop mede een embargo gelegd moest worden
doch de prins stadhouder vond daarin zooveel bezwaar,
en er werd zoo lang overgepraat, dat toen er toe be
sloten werd, de Engelsche schepen zich lang en breed
in Engeland bevondenzoodat dit mostaard na den
maaltijd was.
Gelukkig waren vele rijkgeladene schepen die uit
Oost-Indie kwamen in tijds onderrigt van de vredebreuk
tusschen Engeland en de Vereenigde Staten, en voeren
de Noordkust van Engeland om naar Noorwegen en de
Oostzee, waar zij behouden aankwamen en eene veilige
legplaats vonden.
Ook de geheele Oostzee-vlootdie meest met graan
geladen was, bleef waar zij was, en durfde het niet wa
gen om de Noordzee over te steken, waardoor de granen
eene zeldzame duurte bereikten, zelfs zoo dat dè tarwe
te Rotterdam verkocht werd tegen f 22 de zak, dat zoo
I wat f 27 per mud is.
Ook met de visscherij was het treurig gesteld; geen
haringbuis zoo min als een hoeker ter kabeljaauwvangst
werd er te Vlaardingen en Maassluis, zoo min als elders,
uitgerustwaardoor groote schade en ongerief werd
veroorzaakt, dat ook buitenslands werd gevoeld. Zoo
schreef men uit Bremen:
„Hoedanig de oorlog tusschen Engeland en Holland
j een ieder treft, blijkt onder andere ook uit het artikel
van den haring, daar wij geen goede haring kunnen
bekomen. Wij hebben enkele lasten Deensche haring
gehad, doch veel te hoog in prijs. De Engelsche haring
die wij bekwamen was zeker eenige jaren oud, en is
uit dien hoofde teruggezonden, of voor een daalder per
i ton verkocht. Van Liverpool hebben wij ook haring
bekomen, ruim 600 ton, doch onbruikbaar, zonder pekel,
j geheel geel en inwendig rooddus, moeten wij dit aan
genaam voortbrengsel der zee geheel missen."
Hoe dringend noodzakelijk het dus was om eene goed
I bemande vloot in zee te zenden, om zoowel de Neder-
landsche visscherij als koopvaardijvloot tegen de Engel
sche zeerooverij te beschermen, bleef de vloot in zulk
een slechten staat, dat er in het buitenland den spot
I mede gedreven werd. Zelfs las men in eene Duitsche
I Courant, dat het tijd werd om pillen naar Nederland
I te zenden, om het volk uit hunne slaapdronkenheid op
I te wekken, en wat ouden moed in te boezemen.
Door al die dommeligheid werden de Engelschen met
8 den dag stoutmoediger en voeren zelfs de Schelde op
tot bij Neuzen toe, en kwamen zelfs in Schouwen aan
wal. Zoo kwam op 26 February 1781 een Engelsche
kotter aan de Westkust van den Nol en zette eenig
volk aan land, dat zich in de duinen begaf. Daarvan
werd kennis gegeven aan den majoor der schutterij te
1 Zierikzee, die er met eenige schutters zich heen begaf,
I en de Engelschen aanvielen. Twee werden er gedood
en een gekwetsten werd gevangen genomen, en de ove-
I rigen hadden met moeite hun vaartuig bereikt.
Uit het verhaal van den gekwetste bleek het, dat het
hoofddoel van hunne komst alleen geweest was, om eenige
l voorname ingezetenen als gijzelaars op te ligten, die voor
een groot losgeld zouden teruggekocht kunnen worden;
I dus, het ware bedrijf van land- en zeerooverij werd hier
I onder de Engelsche vlag uitgeoefend.
Geen wonder derhalve dat er aanhoudend bij de Sta-
I ten en bij den prins van Oranje werd aangedrongen, tot
t het wapenen en bemannen der vloot, om de koopvaar
dijschepen onder convooi van eenige oorlogschepen uit
verschillende havens in Nederland binnen te brengen,
ten einde niet allen te vallen in handen der Engelschen.
Daartoe bestond de schoonste gelegenheid, want al het
I scheepsvolk was zonder vaart en zonder brood. Daartoe
I werd dan eindelijk besloten, zooals blijkt uit de vol-
I gende publicatie:
I „De Staten-Generaal enz. doen te weten dat alle
I degenen die in 's lands dienst ten oorlog te water dienst
zullen nemen zullen krijgen f 75 handgeld, terwijl de
genen die verminkt mogten komen te worden, zullen
genieten bij uitkoop de navolgende sommen
Voor het verlies van beide oogen ƒ1500.
Voor het verlies van één oog- 350.
Voor het verlies van beide armen -1500.
Voor het verlies van den regter arm - 450.
Voor het verlies van den linker arm - 350.
Voor het verlies van beide handen - 1200.
Voor het verlies van de regterliand - 350.
Voor het verlies van de linkerhand - 300.
Voor het verlies van de beide beenen - 700.
Voor het verlies van één been- 350.
Voor het verlies der beide voeten - 450.
Voor het verlies van één voet- 200.
Die bij uitkoop die som niet begeerde en ongeschikt
tot werken was geworden, werd een zilveren ducaton
per week zijn leven lang toegelegd.
Ook de regering der stad Zierikzee moedigde het
dienstnemen aan, en legde eiken matroos die van Zie
rikzee dienst nam, een daalder per week toe, zoo hij dooi
de Engelschen mogt krijgsgevangen gemaakt worden.
Dit alles moedigde velen aan om dienst te nemen,
terwijl weer anderen daartoe door nood werden gedwon
gen, en zoo werd eindelijk dè Nederlandsclie vloot in
gereedheid gebragt om zee te kunnen kiezen.
Die vloot, onder bevel van den schout bij nacht
Zoutmanbestond uit zeven zware schepen van 74 tot
54 stukken geschut, en acht fregatten van 36 tot 24
stukken, waarbij nog waren vijf vaartuigen van minderé
grootte, dus in het geheel 20 schepen.
Dit eskader werd verdeeld in twee smaldeelen, het
eene onder bevel van Zoutman en het andere onder
bevel van den kapitein van Kinsbergenen was voor
namelijk bestemd om de Oost-Indie-vaarders die in
Noorwegen en in de Oostzee binnen waren geloopen,
te gaan afhalen.
Met mooi weêr stak de vloot den eersten Augustus
1781 in zee, doch kreeg toen tegenwind, en was gekomen
tot op Doggersbank. Op Zondag den vijfden Augustus
ontdekte men met het aanbreken van den dag eene
vloot schepen op een afstand van ongeveer drie mijlen.
Spoedig bleek het dat het Engelschen waren, die met
15 of 16 schepen op de Nederlandsclie vloot afkwamen,
en een gevecht dus onvermijdelijk werd.
Alles werd dan ook in gereedheid gebragt om de
Engelschen slag te leveren, en om aan de wereld te toonèn
dat Neêrlands zeehelden nog niet uitgestorven waren.
Een gedeelte van dit eskader zeilde onder bevel van
van Kinsbergen om de Noordwest even te loefwaarts
van het smaldeel van den schout bij nacht Zoutman.
Omstreeks zes ure in den morgen deed Zoutman het
sein om zich in linie van bataille te scharenover
bakboord met stuurboordshalzen toe; terwijl een weinig
later de linie van bataille over de andere boeg werd
gevormd, over stuurboord met bakboOrdshalzen toe. Hij
deed ook sein aan de koopvaardijschepen om te lijwaarts
af te wijken, en gaf hen eenige fregatten onder bevel
van den kapitein Reyneveldt om hen te dekken.
Aldus geschaard en de Hollandsche vlaggen ophei-
schende, wachtte men den vijand moedig af, die dan
ook niet draalde om met verbittering op de Nederlandsclie
vloot af te komen. Wordt vervolgd
Te New-York is dezer dagen een Morgue, (doodenhuis)
op denzelfde leest als de bekende Parijzer inrigting ge
schoeid, geopend. Deze Morgue bestaat uit een bureau
een wachtkamer, een kamer ter lijkenschouw, een ver
hoorkamer voor de getuigen, en de eigentlijke Morgue
die van de overige deelen van het gebouw door glazen
vensters gescheiden is. Er staan in dien vleugel vier
marmeren tafels, waarop de lijken liggen, en die voort
durend met koud water begoten worden om de ontbin
ding tegen te gaan.
Londen, 3 Aug. Met welke snelheid de Atlan
tische telegraafkabel werkt, daaromtrent heeft men thans
eene bepaalde aanduiding, door het antwoord van den
president der Unie op den gelukwensch der Koningin
van Engeland. Het bestond uit 405 letters of 81 woorden
en werd van Newfoundland naar Yalentia getelegrapheerd
met de snelheid van 7,86 woorden per minuut.
De cholera-epidemie neemt te Londen en in geheel
Engeland op onrustbarende wijze toe. In de afgeloopen
week bedroeg het aantal slagtoffers in de hoofdstad niet
minder dan 1213 personen. In de aan de rivier gelegen
wijken zetelt de ziekte voornamelijk. De ziekte is zoo
snel toegenomen dat het respectieve aantal overledenen
aan de cholera gedurende de jongste vijf weken achter
volgens was 6, 14, 32, 346, 1213. De autoriteiten
schijnen ten einde raad om hulp te verschaffen. De ge
heime raad heeft intusschen eene instructie uitgevaar
digd, waarin de bekende maatregelen worden aangegeven
tot wering van de epidemie.
Uit Shields wordt gemeld, dat Maandag-avond langs
de Noord-kust een geduchte storm heeft geheerscht,
waardoor vrij wat schade is'veroorzaakt, en onder anderen
het schip Ostrich van zijne ankers werd geslagen en ver
brijzeld, waarbij '9 personen het leven verloren.
Blijkens berigten uit Indie, heerscht daar in som
mige streken hongersnood, waardoor de behoeftige be
volking zelfs genoodzaakt is hare kinderen voor een paar
annas te verkoopen aan hen, die ze op het land kunnen
gebruiken of ze als slaven naar elders zenden. Allerlei
weggeworpen voorwerpén worden door de hongerigen
verslonden, en diefstal en moord behooren niet tot de
zeldzaamheden. De gegoeden houden wel uitdeeling van
levensmiddelen en doen ladingen rijst komen, doch de
nood is zoo algemeen, dat dit weinig baat, en ziekten
kunnen dus niet uitblijven.
Koning Victor Emanuel heeft zich uit het hoofdkwar
tier te Ferrara naar het Venetiaansche begeven, om het
grondgebied, waarmede zijn koningrijk vergroot zal wor
den, te bezoeken en hulde vaii zijne nieuwe onderdanen
te ontvangen. Volgens de Italiaansche dagbladen wordt
de koning er door de bevolking met groote geestdrift
ontvangenen komt de blijdschap over de verbreking
der Oostenrijksche heerschappij nu eerst, terwijl alle
vrees voor terugkeer der Oostenrijksche troepen ver
dwijnt, met volle kracht aan den dag. Den 30sten Julij
was de koning te Rovigo.
Wecnen, 31 Julij. De regering heeft de chefs van
eenige der vóórnaamste bankiershuizen alhier uitgenoo-
digd tot eene conferentie, ten einde te beraadslagen over
het verstrekken van een crediet van 30 millioen gulden
in zilver tot betaling der schadeloosstelling aan Pruissen.
Naar men verzekert zijn de onderhandelingen van dien
aard, dat aan het tot stand komen dezer zaak niet meer
wordt getwijfeld. Men maakt hieruit tevens op, dat de
regering zoo spoedig mogelijk vrede wenscht te sluiten
en alle reden tot verder verblijf der Pruissische troepen
onmiddelijk wil wegnemen.
Weeiien, 3 Aug. De Pruissen hebben een begin ge
maakt met de ontruiming van Neder-Oostenrijk, om post te
vatten achter de demarcatielijn. De overeenkomst voorde betaling
van 20 millioen thaler is reeds ooderteekend.
l=$ei*liïii, 3 Aug. Maints is begrepen onder het wapen
stilstandverdrag, hetwelk tusschen Prins Karl en den generaal
von Manteuffel is gesloten. Het verkeer tusschen Frankfort,
Mannheim en Heidelberg is vrijgesteld. De generaal Roder
onderhandelt met de betrokken regering over de ontruiming van
eenige positien bij Maints. Morgen zal het hoofdkwartier van
den generaal von Manteuffel naar Frankfort worden verlegd.
Leipzig:, 3 Aug. Tot heden is nog niets met
zekerheid bekend betreffende den toestand, waarin Sak
sen zal komen, nadat aan de eischen van Ptuissen zal
zijn voldaan. Men beweert dat eene oorlogscontributie zal
worden gevorderd ten bedrage van 40 millioen thaler.
Deze ontzaggelijke last op ons land drukkende, zou
ondragelijk zijn en men hoopt algemeen dat de Koning
van Pruissen die steeds zeer gunstig gestemd blijft jegens
den Koning van Saksen, magtiger zal zijn in zijn eigen
staat dan de minister-president en dat het land daardoor
zal bewaard blijven voor die ramp. Tot heden heeft de
Pruissische Staats-Anzeiger nog mèt geen woord melding
gemaakt van Saksen oi' van het lot, dat ons land boven
het hoofd hangt.
Blijkens officiële opgaven heeft het Saksische leger
in den veldslag bij Königgratz ruim 5000 man verloren.
Delfzijl, 2 Aug. Heden namiddag stoomden voorbij
onze haven 2 Pruissische oorlogschepen, koers zettende naar
Emdcnhet eene was een driemasfschip met stoomvermogen,
het andere eene kanonneerboot. Dit is nu al verscheiden keeren,
dat men dergelijke vaartuigen hier voorbij ziet gaan.
"Vegflxel, 2 Aug. Sedert geruimen tijd is men te
dezer plaatse druk bezig met het graven van ijzererts,
dat hier in de bouw- en weilanden veel gevonden word.
Men vervoert hetzelve naar de ijzergieterijen in België
en Duitschland, waar het voornamelijk gebruikt word
tot het gieten van spoorweg-rails.
De werkzaamheden dier gravingen verschaffen aan
vele arbeiders brood.
Ook worden de hooge zandgronden daardoor lager
en derhalve vruchtbaarder.
Men verneemt, dat hier eerlang een telegraaf
kantoor zal worden gevestigd.
Dordrecht, 2 Aug. Gisteren ochtend had alhier
het volgende treurige voorval plaats. Een vader en zoon
bevonden zich in een vaartuigje, gebruikt wordende tot
overvaart bij de in aanbouw zijnde spoorwegbrug over
de rivier. De zoon, het vaartuig van den oever stootende,
had het ongeluk over boord te vallen en dadelijk in de
diepte te verdwijnen, zonder dat de vader iets tot red
ding kon bijbrengen. Eerst eenige uren later werd het
lijk gevonden.
"Wisseiilïei-Ute3 Aug. Het. koolzaad is over
het algemeen droog gedorschen. De opbrengst heeft
echter niet aan de verwachting beantwoorddooreen
gerekend zal de opbrengt niet meer dan dertig mud
per bunder bedragen, dat in poldergronden niet veel
te noemen is; in oude polders is de opbrengst minder.
De tarwe, die reeds druk gesneden wordt, is vrij goed,
ze is niet zwaar van stroodoch het beschot per 100
belooft goed te zijn; indien het weder de goede inza
meling niet in den weg staat.
Erwten, gerst en haver beloven een voordeeligen oogst,
vooral de erwten, die over het algemeen uitmuntend te
noemen zijn.
Rogge wordt hier te weinig geteeld om er melding
van te maken.
Vlas kan men even als verleden jaar als mislukt be
schouwen.
Aardappelen staan vrij goed en ofschoon de bekende
ziekte in het loof aanwezig is, zoo is tot nog toe de
knol weinig aangetast.
De heerschende veeziekte is in dit eiland nog niet
voorgekomen; ook de varkens zijn tot nog toe van de
gewone ziekte verschoond gebleven.
Zierik/ee, 6 Aug. Gisteren morgen ten 9 ure
arriveerde alhier met de Spoorboot van Middelburg
de typografische vereeniging Harmonie en Vriendschap
waarbij de Goessche vereeniging zich had aangesloten,
vergezeld van het muziekcorps der stedelijke schutterij,
tot het doen van een pleiziertogt naar deze stad. Aan
de haven werden zij opgewacht en verwelkomd door de
drukkers en binders ter dezer plaats, en begeleid naar
het Hotel van Veenhetwelk tot vereenigingsplaats
bestemd was. Na het gebruiken van eenige ververschin-
gen, begaf men zich en corps naar de Sociëteit Sint-
Sebastiaanwaarna men zich wederom vereenigde in het
Hotel van Veen aan een gemeenschappelijk diner. Van
half een tot 2 ure deed het muziekcorps zich hooren
in Sint-Sebastiaanen ten 4 ure in Parklust dat uit
muntend beviel. Ten 6 ure werden zij door het muziek
corps der schutterij alhier naar de stoomboot bege
leid, die onder het spelen van voortreffelijke stukken,
de haven uitvoer, dat een schoon effect maakte, na
een hartelijk Vaarujeldoor honderden te zijn toe
geroepen.
Dank zij der directiën van bovengenoemde sociëteiten
toegebragt voor de welwillende toelating in hunne localen.
Dit eerbewijs is dan ook niet overdreven te noemen
want de drukkunst is bij alle volken in hoog aanzien
zelfs bij de eerste uitvinding mogten de drukkers in
Nederland degens dragenzoowel als de magistraats
personen, en geen wonder, want Helmers zegt
Al wat gij waart en zijt,
Al wat ge eenmaal zult worden
O, Volkeren! uw stand,
Beschaving, wet en orden,
Dit alles züt ge alleen
Aan Nederland verpligt;
'tWas nacht, de drukkunst kwam,
Zij sprak, en de Aard was licht.
Zierikzee7 Aug. Door de Staats-Courant
worden de volgende berigten betreffende de cholera
medegedeeld
Den 1 Aug. zijn Den 2 Aug. zijn
aanget. overl. aanget. overl.
Amsterdam 24 20 Amsterdam 11 19
Leiden 1 0 's Gravenhage 15 6
's Gravenhage 21 8 Delft2 1
Delft1 1 Rotterdam 8 10
Schiedam 0 1 Dordrecht 1 2
Rotterdam 20 10 Gouda 3 1
Dordrecht 0 1 Utrecht16 12
Gouda 0 2 Arnhem 12 5
Utrecht. 10 10
Den 1 Aug.
2 Haarlem 8 4
6 Kampen. 16 5
0 Meppel 4 4
10 Groningen 10 4
Sedert het begin der epidemie
12 Amsterdam 699 591
6 's Gravenhage 1399 787
1 Schiedam 349 228
8 Rotterdam 1610 1012
5 Utrecht2174 1481
8 Arnhem 232 146
Den 31 Julij.
Haarlem 6
Kampen 10
Meppel2
Groningen 13
Den 3 Aug.
Amsterdam 12
's Gravenhage 13
Schiedam 2
Rotterdam 7
Utrecht. 10
Arnhem 6
Den 2 Aug.
Haarlem. 1 3 Haarlem. onbek. 186
Kampen. 8 6 Kampen. 420 237
Meppel 1 0 Meppel 324 197
Groningen 11 10 Groningen 1548 877
In N°. XXX der Parlementaire Studiën en Schetsen
zegt de Heer Groen van Prinsterer:
De onderstelling dat ik met September in de Kamer
terugkeer, is onjuist. Op dit oogenblik vooral is het
voegzaam, mij te onthouden van een onherroepelijk be
sluit. Ik wil mij niet aldus ongezind verklaren, om licht
te scheppen uit het aanstaande debat. Maar tot dusver is
mijn stellig voornemen niet in deze Kamer terug te keeren.
Voor debetrekking van klerk ter secretarie in de
