N.° 2104.
20ste Jaarg.
li
li
Zaturdag 21 Mei 1864.
I
cht
Nieuwstijdingen.
SyhutarWattfo»
Redevoering,
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
Men abonneert zich:
In Nederland, bij (Ten Uitgever.
Bij alle Boekhandelaren en Postdirecteuren,
lu Noord-Amerika, bij J. QUINTUS, te Grand Rapids, Staat Michigan.
I
L
it; adres
Und aan
ast werk
I
ierikzee.
Zierikzee,
1
Abonnements-Prljs:
Voor beide uitgaven.
Voor 3 maandenf 1,30.
Franco per post, in Nederland- 1,60.
Voor Noord-Amerika, Franco New-York. - 3,90.
V e r s c h ij n t.t
Op Woensdag en Zaturdag.
Advertentiëni
10 cent voor eiken regel.
Zegelregt voor iedere plaatsing, 35 cent.
De inzending der Advertenliën kan geschieden lot
Dingsdag en Vrijdag, des voormiddags 10 ure.
Bureau:
Zlerikzee, Hoek van de Schuithaven, B, No. 94.
Brieven en Ingezondene Stukken Franco.
Weenen, 14 Mei. Te Raab is uitgegeven en
aan de paslory van den geestelijke a 5 kreuzer
verkrijgbaar gesteld een geschrift, gerigt legen het
bekende werk van den heer Renan.- Hel heeft den
volgenden titel: «Helsche landdag of de installatie
van den Antichrist Renan, door de duivels aan het
hof van koning Lucifer."
Be bekende ingenieur Wilhelm Bauer heeft
dezer dagen uit Munchen een beroep gedaan »op
de Ouitsche regeringen en.de vaderlandschliefde vau
Duitschlands zonen," ten einde hem in staat te stellen
oin zes duikerschepen te vervaardigen, waarmede bij
1.' Kopenhagen en de Deensche vloot aldaar zal
vernielen en 2°. ccne latere blokkade der Duitscbe
havens onmogelijk zal maken. Hij behoeft tot ver
wezenlijking daarvan 500,000 thai., en deze kunnen
voor het verstrijken der wapenschorsing gemakkelijk
worden bijeengebragt en spoedig is hij dau in staat
om zijn woord te houden.
In dc badplaats Ems heeft zich weder een
speler van het leven beroofd. Hij heeft zich bij het
naderen van den spoortrein op dc rails geworpen,
zoodat zijn iigchaam in verscheiden stukken is ge
sneden. Men vond nog geld en zijn borologie
bij hem.
Vóór de wapenschorsing hebben de Denen nog
een laatslen coup willen wagen. Den llden des
avonds ten 8 ure hebben zij getracht eene landing
bij Katló te doen, maar toen dc geallieerden zich
op hune ontvangst voor bereiden, deinsden zij af.
Die laatste half ondernomen poging is de sluilings-
voorstclling geweest vóór de rclóche niogt, in
stede daarvan, weldra de clóture definitive et sans
remise worden aangekondigd.
Dal Denemarken evenwel nog geenszins zoo bereid
is den strijd op Ie geven, blijkt uit de toebereid
selen tot verdediging, die het voordldurend maakt.
Zoo zijn te Aker in Noorwegen, veertien zestig
ponders, dertig twaalfponders en zestien dertigpon
ders gegoten, die allen reeds verzonden zijn.
De bcrigtcn uil Fredericia melden dc slechting
van alle vestingwerken en verdere defensie-middelen.
Hel ministerie van oorlog heeft bekend gemaakt,
dal de vijand den lOden de slooping der duppcler
stelling beeft aangevangen en dc deensche posten bij
Arnkielsöre beschoten.
Het Kopenhaagschc Dagblad meldt dal de Pruis
sen, niettegenstaande de wapenschorsing, niet alleen
inel hunne afpersingen in Jutland voortgaan maar
zich ook den 12,15 en 14 dezer te Randers en Aar-
huus aan plunderingen hebben schuldig gemaakt.
Parijs, 15 Mei. Gisteren is na eene ziekte van
60 uren aan eene hartziekte overleden, de Heer
Salomon von Rothschild, zoon van den baron James
von Rothschild. De Heer Salomon von Rothschild
was 29 jaren oud en sedert twee jaren gehuwd met
eene zijner nichten, eene dochter van den Heer von
Rothschild uit Frankfort.
Ten aanzien van het proces la Pommerais zijn
in de zitting van het hof van lieden weder eenige
feilen bekend geworden, die den beschuldigde ver
zwaren. In de eerste plaats is de Heer d'flauterive
als getuige gehoord, waaruit is gebleken, dat la
Pominerais toch niet liet regt heeft om den graventitel
te dragen. In de tweede plaats is gebleken, dat
It'j drie malen sedert zijne inhechtenisneming getracht
heeft zich van het leven te berooven, de eerste
maal door zich kunstmatig eene hevige neusbloeding
te veroorzaken, de tweede maal door koperen munt
in azijn op te lossen, de derde maal door eene
poging om zich de slagaderen door te snijden. Dc
Heer Lachaud, de verdediger des beschuldigden,
hield evenwel dadelijk staande, dal die herhaalde
pogingen tot zelfmoord geen bewijs van schuld daar-
slellen. Hoogst opmerkelijk was dc houding van den
beschuldigde tegenover dc getuigenis der deskundigen.
Hij verschanste zich aanvankelijk achter een des
kundig advies, dat in zijrt voordeel zal worden
uilgebragt, maar ging daarna toch op technisch gebied
een strijd aan met den president van het hof en
den expert, dr. Tardieu, waarbij bij, gelijk gewoon
lijk, blijken gaf van buitengewoon veel tegenwoor
digheid van geest.
De jury heeft dr. la Pominerais schuldig ver
klaard aan vergiftiging van de wed. de Pauw. Hel
verdict bewaart liet stilzwijgen over verzachtende
omstandigheden.
La Pommerais is diensvolgens ter dood veroordeeld.
Zwolle, 17 Mei. Op het requisitoir van het
openb. min. bij hel prov. gereglshof in Overijssel,
iu zake ca. 1°. mevr. de wed. Pruimers en 2°. den
heer J. G. van Rijn, strekkende: 1°. dat hel hof
zou verklaren, dat er gecne termen lot teregtslelliug
van de beklaagde aanwezig zijn, ter zake van het
wegvoeren van de minderjarige Margarelha Daniella
Pruimers; 2°. dal het hof zich zou onbevoegd ver
klaren om kennis te nemen van de zaak, betrekkelijk
hel verduisteren van den te Hycres in Frankrijk
geboren Hendrik van Denem; 3°. dat hel hof den
heer van Rijn, ter zake van de poging tol omkooping
van den gevangenbewaarder Lengton, zou verwijzen
naar de correctionele lereglzilling der arr.reglbank
te Zwolle; eindelijk dat het hof de invrijheidstelling
van den lieer van Rijn zou bevelen, ten ware hij
om andere redenen in hechtenis behoort'te blijven
heeft het hof, bij arrest van 14 Mei jlde teregt
slelliug bevolen van de beklaagden, ter zake van
hel eerste feil, met last tot gevangenhouding van
den tweeden beklaagde. Het hof heeft zich voorts
onbevoegd verklaard om kennis te nemen van het
tweede feit, en eindelijk de gelijktijdige behandeling
bevolen van dc zaak tegen den tweeden beklaagde,
betrekkelijk de poging tot omkooping.
Assen, 14 Mei. Het hof van Drenthe heeft
heden bij een uitvoerig arrest Hendrikje Kolk schuldig
verklaard haar man door arsenicum te hebben vergif
tigd en haar veroordeeld tot de straffe des doods
uit te voeren binnen deze stad. Hare zuster Margje,
beschuldigd van mcdcpligligheid, is wegens onvol
doende bewijzen weder in vrijheid gesteld. Hel
geregtelijk geneeskundig onderzoek in deze zaak
is geschied door de HH. Dr. J. M. van Bemmcleu
en II. T. Kuijper, te Groningen.
Apeldoorn, 15 Mei. Z. M de Koning woonde
heden dc voormiddag godsdienstoefening bij, onder
het gehoor van Ds. Roelotfs, die naar aanleiding
van Hand. 2 vs. 1 en verv. sprak.
fVlsnwedlcp, 16 Mei. Heden namiddag hebben
onder het wisselen van saluutschoten met het
wachtschip, hier ter recde het anker laten vallen
vijf Oosteurijksche oorlogstooinschepen, als: hel
linieschip met stoomverinogen Kaiser, comm. baron
Pöck; hel sloomraderfregat Elisabeth, comm. Zaclta-
riade sloomcorvct Friedrich, comin. Ridder v.
Wipdingen; de kannonneerhool met sloomvcrmogen
Wall, comm. v. Wansveld en het gepantserde stoom
fregat Don Juan, comm. Pakorng; allen van
Cherburg. De nadere bestemming is nog onbekend.
Utrecht, 15 Mei. De Heer Bouman, emerilus-
hooglceraar in dc faculteit der godgeleerdheid,
overleed lieden nacht na eene ongesteldheid van
eenige weken.
's Gravenliagc, 17 Mei. Men rekent het getal
personen die gisteren deze residentie bezochten,
alléén door iniddel van den spoorwegop 8500
personen. Voegt men daarbij lien, die in andere
rijtuigen en volksschuiten herwaarts kwamen, dan
zal het getal bezoekers wel op ten minste tien
duizend mogen gesteld worden. Hel fraaije weder,
dal op den middag scheen te kecren, herstelde zich
spoedig en dit vermeerderde niet weinig hel genot
van den dag. Ook des avonds wemelde liet. bij
het uitlokkend weder en dc kermisdrukte, van wan
delaren; de aanlegplaatsen, restauraliën en loge
menten waren vol bezet, even als des avonds de
kermis spellen en theaters.
Nopens de bedrijvigheid te Scheveningen ver
neemt men van daar, dal gisteren, van den vroegen
morgen tot den laten avond, die plaats weder door
aller lei standen druk bezocht is geweest. HH KK.
HH. de prins van Oranje en prins Hendrik met zijne
gemalin, alsmede de prinsessen Frederik en Maria
hebben ook in den namiddag Scheveningen met hunne
hooge tegenwoordigheid vereerd.
Als eene bijzonderheid kan worden medege
deeld, dal op dc beide Pinksterdagen over den
Hollandschen spoorweg zijn vervoerd, ongeveer 40,000
reizigers, waarvan alleen op den tweeden dag 29,000.
Aan liet station 's Hage zijn op den tweeden dag
aangekomen en vertrokken p. m. 16,500 reizigers
Zlerikzee19 Mei. De Heer van Diggelen
heeft den kiezers in hel kiesdistrict Goes te kennen
gegeven, dat hij niet weder voor het lidmaatschap
der Tweede Kamer verlangt in aanmerking te komen.
De Belgische Onderwijzersbond wil te Brussel
een algemeen onderwijzers-congres bijeenroepen, tot
deelneming waaraan, inzonderheid Nederlanders,
cullcu uitgenoodigd worden.
De afdecling Arnhem der maatschappij tot
bevordering der bouwkunst heeft onlangs hare
aandacht bepaald bij de vraag, op welke wijze smeden
en metselaars eene betere theoretische en praktische
opleiding kunnen genieten; de ondervinding toch
doel zien, hoe luttel die kennis bij meest alle smids
en metselaarsknechts is. Zij heeft zich dezer dagen
bij adres gerigt tot het gemeentebestuur met ver
zoek om in een beter onderwijs ten deze te voorzien,
waartoe bij de aanstaande organisatie van hel mid
delbaar onderwijs wel gelegenheid zal bestaan. De
afdecling is o. a. van oordeel, dat een smid en
een metselaar b. v. even goed zaken, tol hun vak
behoorende, in leekening moeten kunnen brengen
als timmerlieden.
In de teregtzilling der rcglbank te Roermond van
jongstleden Dingsdag is een vonnis gewezen, dat, als
zijnde misschien eene waarschuwing voor anderen, eene
bijzondere vermelding verdient. Hel gold namelijk een
beklaagde, dienstknecht van beroep, die op verschillende
tijdstippen van het vorig jaar, zich bij meerdere land
bouwers als dienstknecht verhuurd had, om met den
toen aanstaanden Paschen in dienst te treden. Bij
ieder dier landbouwers had hij, volgens gewoonte, een
vijffrankstuk voor huurpenning gebeurd, doch was ten
gcstelden tijde bij geen hunner in dienst gekomen. Deze
handelwijze ter kennis van de justitie gekomen zijnde,
liet zij den dienstknecht in verzekerde bewaring stellen,
en nu heeft de regtbank bij vonnis uitgemaakt, dat
deze handelingen van den beklaagde bedriegelijke opligling
daarstellen, en hem deswege veroordeeld tot eene gevan
genisstraf van eene maand, in eenzame opsluiting te
ondergaan.
Te Oude Pekcla barstte den 12den dezer des
avonds ruim 40 ure een verschrikkelijke brand uil,
waarbij niet minder dan veertien huizen een prooi der
vlammen zijn geworden. Vele huismeubelen zijn mede
in de vlammen verteerd. Naar men zegt, moet de
hrand eerst ontstaan zijn in hel huis van den ijzersmid
Grol. Het vuur deelde zich zoo spoedig aan de belendende
huizen mede, dat er aan geen blusschen te denken was.
Door spoedige en krachtdadige hulp der brandweer met
drie spuiten mogl bet gelukken het huis van den koopman
J. D. de Jonge, dat reeds op verschillende plaatsen brand
had gevat, te behouden. Het is treurig het verschrikkelijk
schouwspel te zien. De nieesten van de ongelukkig ge
troffenen hadden hunne huizen en meubelen niet ver-
waarborgd. Gelukkig heeft men biji dezen hevigen brand
geen mcnschcnlcvens te betreuren.
lit de zitting van den Imogen raad, kamer
van strafzaken, van 17 dezer is verworpen het beroep
van P. Landcgenl legen ccn arrest van liet hof in
Zeeland; ook is behandeld het beroep van K. P
Mooy, legen een arrest van het hof in Noordholland,
waarbij hij schuldig verklaard is aan brandstichting,
waardoor wel te voorzien was dal mcnschcnlcvens
in gevaar konden worden gebragt en tc dier zake
is veroordeeld tol de straf des doods, uil te voeren
binnen dc stad Alkmaar. Gepleit inr. van Geuns,
die, daar hij de eerste was, die in dc kamer van
strafzaken optrad, den raad geluk wenschte met het
betrekken van hel nieuwe gebouw en de hoop uitte,
dat de werkkring van den Hoogcn Raad in dit nieuwe
gebouw steeds bevorderlijk moge zijn aan eene goede
regtspraak in ons dierbaar vaderland. Na de ont
wikkeling van dc gronden van cassatie, is het nemen
van de conclussie door het O. M bepaald op 24
dezer. Na afloop van die zaak, heeft de voorzitter,
jhr. mr. B. van den Velden, den pleiter dank ge
zegd voor den geuilten wenscli en de verzekering
gegeven, dal de Raad, voor zoo veel in hem is,
steeds zal medewerken lol bevordering eeuer goede
regtspraak.
Dezer dagen zal op eene plegtige wijze aan
den grenadier H. Bertcls van het depót van hel
reg. grenadiersenjagers Ic'sHage de gouden medaille
worden uitgereikt, die hem, ter zake van SOjarige
onafgebrokene eerlijke en trouwe tnilitarire dienst,
met de daaraan verbonden gratificatie van/50 is
toegekend.
Zlerikzee, 20 Mei.
uitgesproken door den heer van Kerkwijkbij de
algemeene beraadslaging over liet wclsonlwerp
tot regeling van bet onderwijs van Rijkswege
in Indische (aal-larid- en volkenkunde.
Vervolg en slot van ons vorig No.)
Herhaatdelijk wordt in de verschillende stukken er op
gewezen, dat aan dc hoogcre burgerscholen, die voor re
kening der gemeenten worden opgerigt, welligl een cursus
zal worden geopend in de Indische taal-, land- en vol
kenkunde. Het zou mij aangenaam zijn wanneer de
Regering wilde verklaren, of zij al dan niet bereid is 0111,
wanneer hij eene hoogere burgerschool zulk een cursus
wordt geopend, van rijkswege subsidie tc geven.
Door de opheffing der Delftsche akademie moeten twee
zaken geregeld worden: in de eerste plaats dc gelegenheid
om kennis van Iodie te verkrijgen; in de'tweede plaats
de opleiding van Indische ambtenaren. In het eerste
voorziet dit wets-ontwerpde Regering heeft verklaard
dat het tweede punt bij Koninklijk besluit zal worden
geregeld.
Het deed mij genoegen, dat in de Memorie van antwoord
inlichtingen zijn gegeven omtrent de quaestie van het
radicaal. Maar het zou mij nog aangenamer zijn, zoo de
Minister van Koloniën er toe kon besluiten om nog meer
licht over deze zaak te verspreiden. Ik hoop, dat bij de
maatregelen, die genomen zullen worden lot de regeiing
van het radicaal, de Minister geen gevolg zal geven aan
den aandrang die wel eens uit Indie is gekomen, na
melijk dat de ambtenaren voor Indie alléén en uilsluitend
in Indie zelf zullen worden gevormd. Zoo men voor
Indische ambtenaren uilsluitend en alleen mannen neemt
in Indie gevormd dan zal men in den regel niet ver
krijgen wat de Regering wil en wat ik zeer goedkeur,
namelijk r,Onze ambtenaren in Indie moeien in volle
mate vertegenwoordigers der Europesche beschaving zijn
en inzonderheid ook als zoodanig ons overwigt bij de in-
landsche bevolking verzekerend
Onder een tropisch klimaat, onder eene brandende zon
kan de wetenschap niet hlocijen men moge er al in
slagen om in Indie jongelingen voor ccn examen af le
rigt.cn en in ieder vak van wetenschap zekere dosis kennis
toe tc dienen, men zal er naar ik vrees nooit in
slagen om dc ambtenaren te doen zijn wat de Regering
wil: in volle mate vertegenwoordigers der Europesche be
schaving, die inzonderheid ook als zoodanig ons overwigt
bij de inlandschc bevolking moeien verzekeren. Welli^t
dat men het instituut Herwijnen en het gymnasium
Willem III als bewijzen kan aanvoeren dat dc weten
schappen in een tropisch klimaat en onder eene bran
dende zon niet zoodanig bloeijen als in meer gematigde
luchtstreken.
Men bedenke wel dat de grondslag voor de beoefening
der wetenschappen, de liefde voor dc wetenschappen, bij
den jongeling ingeprent wordt van zijn veertiende tot zijn
twintigste jaar. In Indie vindt men dc jongelingen op
dien leeftijd naar den geest niet meer dan hier ontwik
keld, maar wel naar hel Iigchaam. Zij zijn veelal daar
gewoon aan eene weelderige levenswijze, vol gemakken,
terwijl de gebreken en driften van den meer mannclijkcn
leeftijd zich daar op jeugdiger leeftijd dan hier ontwikkelen.
Die leeftijd, welke hier zoo uitnemend geschikt is om lust
voor de wetenschappen in le prenten, is daartoe in Indie
veel minder geschikt. Zoo men er al in slaagt om hun
in enkele vakken i enige kennis mede te dcclcn, en 7.00
zij daarna in de binnenlanden onder de eene inlandschc
bevolking warden .geplaatst, waar zij geen omgang meer
hebben mei Europeanen, dan zullen, vrees ik, die zaden
van wetenschap wrèr spoedig verdwijnen. Wil men amb
tenaren, ,,dic in volle male vertegenwoordigers zijn der
Europesche beschaving, en inzonderheid ook als zoodanig
ons overwint bij d? inlandscbe bevolking verzekeren", dan
