De Wisseling
Laatste loodjes wegen het zwaarst
HERFSTDRADEN
Groene hoofdstructuur laten
prevaleren boven verstedelijking
Een jaar met
allemaal lichtpuntjes
Brochure "Meest
gestelde vragen
over asbest"
VRIJDAG 17 DECEMBER 1993
De donkere dagen aan het einde
van het jaar nopen velen tot bezin
ning. Daarbij al genietend van de
gezelligheid rondom de feestdagen
en de jaarwisseling. Uiterlijk vertoon
voert daarbij veelal de boventoon,
want het innerlijke wordt slechts
getoond aan de intimi. Zo ook bij
uw praktijkschrijver uit het WEST
ZUID-BEVELANDSE, welke voor de
laatste maal zijn bijdrage levert aan
de column "Uit de Praktijk".
De reden is daartoe genoegzaam
bekend, door de vorming van de
ZMO welke door positieve stemmin
gen van de respectievelijke ledenra
den der fusiepartners vanaf begin
1994 zijn beslag gaat krijgen. Oude
structuren en culturen zullen nieu
we vorm moeten krijgen, één en an
der gestoeld op het oude met het
vizier op de toekomst. Echter af
scheid nemen van de ZLM doet pijn,
maar nuchter genoeg dient men te
constateren dat het moet. De duide
lijke, eerlijke en soms ferme taal van
de algemeen voorzitter der ZLM
deed ons goed. Zeker zijn jaarrede
op de laatste algemene ledenverga
dering kan worden bijgezet als
historisch verslag van de bijzonder
moeilijke omstandigheden waaron
der alle agrarische geledingen mo
menteel vertoeven.
Nu het landschap er dor en verlaten
bij ligt, blijft voor uw praktijkschrij
ver de vraag hoe lang de donkere
dagen voor de agrariërs nog zullen
blijven voortduren. Immers het
bestaansrecht van boer en tuinder
ligt momenteel tussen moed en
wanhoop. Kansen en bedreigingen
worden geëvalueerd door iedere on
dernemer. Feitelijk zijn het vanuit de
landelijke en mondiale ontwikkelin
gen alleen maar bedreigingen. Ech
ter, moed verloren is al verloren. Het
werk voor de nieuwe bestuurders
en medewerkers van de ZMO zal
een zware taakstelling worden.
"Werken aan morgen" moet daarbij
vanaf de drempel van het oude naar
het nieuwe jaar letterlijk en figuurlijk
inhoud krijgen.
Over de nieuwe ZMO-voorzitter
wordt gesproken dat hij een tomelo
ze energie en een grote inzet bezit.
De basis is bereid hem daarbij, zoals
voorheen bij anderen te steunen. Er
wordt veel van hem verwacht. Ho
pelijk zal hij de kracht daartoe krij
gen en weet hij zich waar te maken,
ook voor het voormalige werkge
bied van de ZLM.
De vermaatschappelijking van agra
rische belangen en het handelen
daarbij van bestuurskracht uit de
geledingen van de landbouworgani
saties vraagt daartoe nu vandaag al
om antwoord. Kalendrisch gezien
zullen de donkere dagen, gevolgd
door de jaarwisseling zeker weer
voorbij gaan.
Dat de overgang over de drempel
van het oude naar het nieuwe bin
nen de samengaande standorgani
saties ook moge leiden tot het voorbij
gaan van de donkere dagen voor boer
en tuinder, is de wens voor het nieuwe
begin uitgesproken door uw terugtre
dende praktijkschrijver uit het West
Zuid-Bevelandse werkgebied der ZLM.
Ook in SCHOUWEN-DUIVELAND is
het rond half december geworden.
Na een vorstperiode zijn we weer in
de nattigheid terecht gekomen. De
vorstschade aan de gewassen die
nog op het land stonden, valt over
het algemeen mee. Diegenen die in
de vorst gerooid hebben, zitten met
de meeste problemen. Door het
natte weer valt het echter niet mee
om de laatste gewassen van het
land te krijgen, vooral de oogst van
cichorei (er staan nogal wat hecta-
Mag asbest nog steeds worden toe
gepast? Hoe kom ik er achter of een
bepaald produkt asbest bevat? Wat
kan ik gebruiken in plaats van as
best? Wat moet ik weten als werk
gever/werknemer? Dat zijn enkele
van de ruim dertig vragen die in de
nieuwe brochure "De meest gestel
de vragen over asbest" worden
beantwoord. De brochure is een ge
zamenlijke uitgave van drie mi
nisteries.
De brochure is verkrijgbaar bij: het
Distributiecentrum VROM, tel. 079
- 449 449, Min. van SZW, Afdeling
Informatie, tel. 070 - 33 4455, Min.
van WVC, Afdeling Publieksvoor
lichting, tel. 070 - 340 6015.
Herfstdraden op een perceel pas
opgekomen wintertarwe,
weerspiegelend in het aangena
me middagzonnetje van afgelo
pen dinsdag.
res in de grond), witlof en winter
peen brengt de nodige problemen
met zich mee, terwijl de structuur
van de grond veel geweld wordt
aangedaan.
De ploegwerkzaamheden vlotten
slecht, het vergt zeer veel trek
kracht en menigeen krijgt het idee
dat z'n trekker een 20 pk te licht is.
Twee trekkers voor elkaar is dit jaar
zeker geen uitzondering. De winter
tarwe komt nog maar sporadisch de
grond uit, door de slechte structuur
ziet men door verslemping veel
piasvorming. Ook is er veel te wei
nig wintertarwe gezaaid. Velen zul
len overgaan op zomertarwe of
gerst, wat met deze graanprijzen
toch weinig verschillen in saldo's
laat zien. Al met al een moeilijke zo
mer en nat najaar, wat de nodige
problemen met zich meebrengt.
Met de prijzen is het weer slecht
gestemd. Uien en aardappelen gaan
in snel tempo achteruit en de volle-
grondsgroenten doen het ook
slecht. Terwijl ook de kwaliteit van
de meeste gewassen te wensen
overlaat: aardappels met veel rooi-
beschadiging, nog steeds zijn er
verschillende partijen niet droog te
krijgen; uien zitten gemiddeld
(20%) met zeer hoge tarrapercenta-
ge en de meeste vollegrondsgroen-
ten hebben van de vorst geleden.
In de veehouderij gaat alles z'n gan
getje, al levert het mest uitrijden ze
ker in een nat najaar de nodige
problemen op, vooral op de wat
zwaardere gronden wordt door het
inwerken de structuur volledig ver
pest. Verschillende veehouders zit
ten nog met veel te veel mest in de
kelders. Op vorst behoeft men niet
te wachten want dan mag men ook
niet uitrijden. Bij slecht uitrijden kan
men over het algemeen stellen dat
door structuurbederf de winst van
de mest ruimschoots verloren gaat.
De nieuwe ZMO-organisatie is deze
week min of meer een feit gewor
den. Het schijnt dat de hedendaag
se tijd steeds grotere eenheden
noodzaakt, wat zeker voor de belan
genbehartiging naar de politiek en
naar buiten toe noodzakelijk is. Toch
zie ik het voor de boer op zijn bedrijf
als een verschraling, zeker omdat
we het als ZLM-leden zo goed ge
wend zijn geweest. We hopen dat
het niet zo gaat als bij vele grote be
drijven in Nederland, bedrijven zoals
DAF, Philips, Cebeco Handelsraad
en Suiker Unia Deze zijn in de jaren
1975-1985 explosief gegroeid, alles
wat te koop was, werd opgekocht.
Het tegenovergestelde ziet men nu
gebeuren, in snel tempo worden
BV's afgestoten of gaan failliet en
de moedermaatschappij mag dik
wijls het gelag betalen. Hieruit blijkt
maar weer eens dat groot ook wel
eens te groot kan worden. Hetzelfde
beeld heeft men ook in de akker
bouw gezien, in de jaren 1970-1980
was de algemene tendens: "Hoe
groter, hoe beter", want per eenheid
produkt kon men goedkoper produ
ceren. Wat nu blijkt, is dat hoe gro
ter het bedrijf is hoe groter het
verlies. En men ziet dat bedrijven die
in 1975 grond kochten voor
f 50.000,— per ha diezelfde grond
nu voor 25 tot 30.000 gulden te
koop aanbieden. "Het kan verke
ren", zei Brederode al.
Eén ding is een feit, het is te hopen
dat de nieuwe bestuurders in de
ZMO-organisatie de zaken goed op
een rijtje zetten, want bij het totale
kostenplaatje zet ik als leek en prak
tijkschrijver toch wat vraagtekens.
Maar ja, de tijd leert alles!
In MIDDEN- en OOST-BRABANT
loopt het ook tegen Kerstmis aan.
Nu zitten we in de donkere dagen
ervoor. Afgelopen week heeft de
politiek zich hopelijk duidelijk uit
gesproken over het mestakkoord.
Wat de uitslag ook wezen mag, het
zal geld en werkgelegenheid kosten.
Vooral de rundveehouderij zal er de
komende jaren aan moeten geloven.
Zo is de afgelopen week het defini
tieve bedrag bekend gemaakt, wat
betaald zal moeten worden voor de
overschotheffing. Voor de meesten
onder ons zal dit het begin zijn van
een lange reeks te betalen posten
milieukosten. Meerdere mensen be
ginnen nu dan ook te denken aan
verplaatsing naar elders. Maar dat
valt niet meer mee, afrekenen met
de fiscus, overdrachtsbelasting,
mestreferentie, etc. Gelukkig dat de
overheid daar ook achterkomt, dat
men door hun eigen ingewikkelde
wetgeving elkaar tegenwerkt.
Het is voor een ieder vanuit elke
sector te hopen dat door de per ja
nuari ontstane ZMO de belangen
duidelijker en sterker boven de tafel
komen. Ook door de grootte sta je
sterker. Al zal men het eerste jaar
hard nodig hebben om op elkaar in
te spelen en eikaars gedachten aan
te voelen. Voor ons als lid vervalt
hopelijk het op-grote-afstand gevoel
door er tijdig aan de bel te trekken
en je eigen plaatsje te vinden, leder
een veel succes en sterkte.
Zo het zich nu laat aanzien, is er
voor de intensieve veehouderij en
dan met name voor de varkenshou
ders een lichtpuntje te zien. De prij
zen van de biggen stijgen licht, door
een verwachte prijsverhoging. Hier
hebben velen naar uitgekeken. Al
zou het alleen maar een kerstge
dachte zijn om volgend jaar te over
leven in deze harde wereld vol
onzekerheden. Veel grote leveran
ciers of toeleverende bedrijven uit
de agrarische sector hebben het
ook moeilijk. In de meeste van deze
bedrijven is er veel reserve opge
bouwd, maar die raakt ook een keer
op. Maar laten we hopen dat de al
gehele recessie echt op z'n eind is
en we vol goede moed volgend jaar
er weer tegen aan kunnen met de
nieuwe organisatie ZMO, nieuw
GATT-akkoord, nieuw mestbeleid,
nieuw kabinet, etc. 1994 wordt
echt een nieuw jaar met allemaal
lichtpuntjes.
Je kunt goed merken dat we naar
de kortste dag van het jaar gaan in
de LANGSTRAAT, 's Morgens lang
donker en 's avonds valt rond vijf
uur de duisternis weer in. Er moet
nog behoorlijk wat geploegd wor
den. Na de vorst heeft men hier en
daar nog een poging gewaagd om
wat te ploegen en graan in te zaai
en, doch veelal bleek de vorst nog
niet uit de grond of het was te nat
op het land.
Aan het eind van het jaar is het altijd
een goed moment om eens terug te
kijken. 1993 was een jaar met nogal
wat verschillen: een goed voorjaar,
waar we op tijd onze landerijen kon
den bewerken en bemesten; de
maïs werd onder goede omstandig
heden gezaaid en groeide dat het
een lust was; er werd kuilgras ge
wonnen van prima kwaliteit, zowel
de eerste als de tweede snede. Kort
om, alles ging van een leien dakja
Tot medio juli, toen het weer is om
geslagen en het is blijven door
kwakkelen tot het einde van het
jaar. Er is wel behoorlijk veel blijven
groeien, maar onder zulke omstan
digheden ging er ook nogal wat ver
loren. De oogst van alle gewassen
ging gemiddeld onder vrij moeilijke
omstandigheden, hetgeen ook ge
paard ging met nogal wat verliezen.
Soms was het een gemokkel van je
welste, om over structuurbederf maar
niet te praten.
Als rundveehouders, denk ik dat we
over 1993 redelijk tot goed tevreden
moeten zijn. De vleesprijzen hielden
zich afgelopen jaar redelijk staande,
melkkoeien en kalfvaarzen zijn goed
aan de prijs en nuchtere kalveren
bleven ook vrij goed aan de prijs.
Ondanks dat de "handel" een lage
re prijs wilde betalen, doch door het
geringere aanbod en de staande
vraag lukte dat vrijwel niet. De ef
fecten van het feit dat er minder
koeien afkalven, werd dit jaar mijns
inziens duidelijk. Eén en ander is ze
ker niet het geval in de varkenssek-
tor, waar de produktie van biggen
onverminderd doorgaat, hetgeen
een oververzadigde biggenmarkt en
lage prijzen tot gevolg heeft. Alleen
het verbieden van omwisselen van
mestvarkens naar zeugen kan een
oplossing betekenen voor de var
kenscrisis en mogelijk het mestpro
bleem verminderen. Laten we in elk
geval hopen - doch ik vrees dat het
wel gebeurt of gebeurd is - dat het
overschotprobleem van varkens en
dientengevolge de varkensmest niet
wordt uitgewerkt over de hoofden
van de rundveehouders. Aan het
eind van het jaar kan je terugkijken,
maar het is zeker zo belangrijk voor
uit te kijken. Wat verwacht je van
het volgende jaar.
Bedrijfsmatig denk ik dat elke rund
veehouder er voor wil tekenen als
het financieel zo zou blijven gaan als
het afgelopen jaar. Maar de kosten
zullen in 1994 zeker verder stijgen,
denk maar aan het milieuvriendelijk
verwerken van drijfmest op alle
gronden. Kunnen we op dezelfde
melkprijs rekenen of daalt die ver
der, blijft de rente dalen of komt ook
daar een kentering in. Blijven er zo
veel boeren die hun melk verkopen,
stoppen met boeren of wordt er nog
meer melk geleasd dan nu al. Kort
om, willen we nog risico's nemen
als ondernemer of kiezen we voor
een "vast" inkomen! Vragen te
over, maar wat je ervan mag ver
wachten zal het nieuwe jaar ons
leren.
Laten we in elk geval hopen dat
Sprang-Capelle in de toekomst niet
verder bestuurd zal worden onder
het "juk" van Waalwijk. Volgens de
politiek moet er een groene hoofd
structuur komen in vele gebieden
van het land. Dat moet ook en agra
riërs kunnen daar een goede bijdra
ge aan geven, doch niet meer als
men alles maar vol wil bouwen met
huizen en fabrieken. Dan praat men
niet meer over groene hoofdstruc
tuur, maar dan gaat het er alleen om
hoe een m2 grond het meest op kan
brengen. Sprang-Capelle is van
oudsher een prachtige op zichzelf
levende gemeenschap geweest, de
ze gemeenschap mag niet verstede
lijken doordat we bij Waalwijk
gevoegd worden. Eerst werd er van
uit de provincie gesuggereerd dat 's
Gravenmoer en Waspik en Sprang-
Capelle een groene gemeente zou
den gaan worden. Het arme Waal
wijk moest zonodig aan de bel
trekken bij de provincie om verwar
ring te stichten en niet tevreden te
zijn met alleen een bouwlokatie.
Doch provinciale bestuurders,
luister naar de praktijk dan kunnen
wij erop vertrouwen dat u het u
voorgelegde karwei op een verant
woorde manier kunt afmaken. Vier
jaar geleden was "Laat Lubbers zijn
karwei afmaken" de verkiezingsslo
gan. Nou, zeker als agrariër hebben
we geweten dat we hem het karwei
lieten afmaken. Maar politiek in Bra
bant, zorg ervoor dat u het karwei
Sprang-Capelle op een verantwoor
de manier afmaakt en de groene
hoofdstructuur letterlijk gaat preva
leren boven verstedelijking.
Dit is het laatste stukje "Uit de
praktijk" vanuit de kring Langstraat.
In de toekomst komt de praktijkbij-
drage uit de kring Brabant, dit be
hoeft waarschijnlijk een nieuwe
invulling, afwachten maar. Dit is dus
ons laatste stukje voor de ZLM, een
organisatie waar we als Brabantse
veehouders veel vertrouwen in heb
ben gehad. In 1994 gaan we verder
als ZMO en ook daar zullen we ver
trouwen in moeten hebben, maar
de start in Brabant is niet gladjes
verlopen. Het zal toch niet waar zijn
dat van de 6 te leveren hoofd
bestuursleden vanuit de ZLM deze
allemaal akkerbouw als achtergrond
hebben. Dit geeft geenszins de ver
houding weer, want veehouderij is
toch geen ondergeschoven belang
vanuit de ZLM. Zo hebben we ons
nooit gevoeld, laat dat nu en in de
toekomst meewegen, maar laat
men met het hoofd kiezen en
besturen.
ZLM adieu! ZMO zorg dat je een be
langenorganisatie bent voor al uw
leden! De kring/regio de Langstraat
wenst al haar leden prettige kerst
dagen en een voorspoedig 1994.
