Boerderijtuinen een "bijna"
vergeten erfenis
Rekening-courant systeem voor suikerquotum
Ploeg wedstrijd AJK
West Zeeuws-Vlaanderen
Jongeren agenda
onder redaktie van de Perskommissie Adres:
Bond van Plattelandsvrouwen C.J. de Jonge-Stols
voor Zeeland en Noord-Brabant. Brouwerijweg 2, 4424 CH Wemeldinge
AGRARISCH
ALGEMEEN
Vele tuinliefhebbers trokken er op 4
november op uit. Niet om op deze
zonovergoten novembermiddag in
de tuin te werken, maar om gehoor
te geven aan de uitnodiging van de
tuincommissie en de agrarische
commissie van de Nederlandse
Bond van Plattelandsvrouwen. De
heer G. Smallegange, ons allen
reeds bekend als schrijver-journalist
en met ingang van 1 januari 1994
secretaris van de ZMO Zeeland, ver
zorgde een inleiding over Boeren-
tuinen.
Boerentuinen een bijna vergeten er
fenis. Gelukkig bijna, want de diase
rie van de heer Smallegange liet ons
nog vele schitterende tuinen in Ne
derland zien. In tegenstelling tot de
oude boerderijen en monumentale
gebouwen, is er weinig bewaard ge
bleven van de boerentuin. Ze komen
"helaas" niet voor op de monumen
tenlijsten, wat in de ons omringende
landen wel het geval is. Vooral
Duitsland beschermt zijn tuinen. Be
kend zijn de tuinen in Beieren en het
Zwarte Woud, de Eifel toont ons
vooral mooie heggen in het land
schap. Ook Zwitserland en Enge
land zijn zuinig op hun historische
boerentuinen.
De Nederlandse boerentuinen
In ons land veranderde de laatste 40
jaar meer op het platteland dan in
de 400 jaar daarvoor. Modernise
ring en intensivering van de land
bouw veroorzaakten grote
veranderingen. De boerderijen ver
anderden mee. Vroeger vonden we
alles binnen één bedrijf: groot vee,
klein vee, boomgaard, akkerbouw
en tuinbouw. Zeker voor eigen ge
bruik was alles aanwezig. Tegen
woordig zien we alles afzonderlijk
ondergebracht. We hebben zelfs
min of meer afzonderlijke akker- en
tuinbouw- en veeteeltgebieden.
Op de boerenerven veranderde ook
nogal het een en ander. Grote mo
derne stallen of werktuigloodsen
werden gebouwd. Er werd ruimte
gemaakt voor machines en de be
reikbaarheid van de gebouwen werd
aangepast - gras maakte plaats voor
beton. Paarden werden vervangen
door traktoren. De zaterdag werd
niet langer benut voor het opharken
van erf en tuin. De moestuin werd
vaak kleiner en de siertuin gemoder
niseerd. De boerentuin maakte
plaats voor gazon en borders. Stad
en platteland groeien naar elkaar
toe. Ook de stads- en de boerderij-
tuinen gaan steeds meer op elkaar
lijken.
Onze boerentuinen nader bekeken
Boerentuinen zijn afgeleid van de
Middeleeuwse kloosterhoven. Daar
kweekte men naast groente en
bloemen ook geneeskrachtige krui
den. Deze kloosterhoven werden
eerst nagemaakt door de adel, denk
aan de restanten van de prachtige
kasteeltuinen. De welgestelde boe
ren volgden op hun beurt weer het
voorbeeld van de adel; resultaat: de
boerentuinen.
Kenmerkend zijn de prachtige vor
men, de heggen, de paden en de
traditionele planten. Een boerentuin
is een combinatie van nut en sier:
immers alles moest op een bedrijf
aanwezig zijn, zowel de groentes als
het fruit en de bloemen. Soms wer
den de bloemen geplant met het
doel de insecten te weren met hun
geur b.v. afrikaantjes. Soms plantte
men juist bloemen om ervan te
plukken. Vooral in Rooms-katholieke
streken hield men van bloemen, de
ze werden gebruikt voor de kerk
feesten en de processies. Zo waren
de boerentuinen niet alleen verschil
lend per regio, maar ook per geloof.
De vorm van de tuin werd ook door
het geloof beïnvloed. We kennen de
kruisvorm met de cirkel in het mid
den, waarin we vaak een zonne
wijzer terugvinden. Deze kruisvorm
wordt beslist niet gevonden in
streng protestantse streken. Daar
werd voor de symmetrische vorm
gekozen met een ovaal of cirkel als
middelpunt.
De perken werden omzoomd met
haagjes, soms van geurende bloe
men b.v. Dahlia's, vaker zien we de
buxushaag. Het doel van de haagjes
is het buitenhouden van klein vee
als kippen en eenden, die vroeger
uiteraard los op het erf liepen. De
paden tussen de perken werden
met grint bedekt. Als men dichter
bij de kust woonde werden deze
met schelpen bestrooid.
In de perkjes teelde men zowel bloe
men als groenten: dicht bij huis de
bloemen, zodat ze vanuit het huis
zichtbaar waren, en wat verderaf de
groenten. Op de meest vochtige
plaats werd vaak een rabarberplant
geplaatst.
Soms werden bloemen en groenten
bewust gecombineerd, niet alleen
voor de sier, maar in de eerste
plaats voor de gunstige werking, die
ze op elkaar kunnen hebben. De
planten worden in een patroon in
het perk geplant, hetgeen een fraai
beeld oplevert. Men past kleurrijke
bloemen toe, naast de oude planten
als digitalis en stokrozen zien we
irissen en duizendschonen. De apo
thekersroos, de leverancier van de
bekende rozenolie, zien we vaak te
rug op een oude schutting. De mo
derne rozen kunnen het qua geur
niet winnen van deze oude plant.
Voor de boerderij plaatste men één
of twee bomen, die in een vorm
werden gesnoeid. Als u eens let op
bomen op een boerenerf valt het op
dat één boom bepalend kan zijn
voor een hele boerderij. Het zijn her
kenningstekens, die al vanaf een
grote afstand te zien zijn.
Op oude boerderijen trof men
meestal ook een boomgaardje aan.
Vinden we in een oude tuin nog
fruitbomen terug, dan is het verras
send de rassen te identificeren.
Vaak zijn de oude rassen streekge
bonden. Tegenwoordig worden hun
specifieke eigenschappen benut bij
de verbetering van de huidige
rassen.
Historische waarde
Bij een bezoek aan zo'n tuin komt
men soms lang vergeten planten te
gen. De verzorgers van de tuinen,
veelal oude mensen die nog dage
lijks genieten van het tuinieren en
de rust die van hun tuin uitgaat, zijn
zich meestal niet bewust van de
historische waarde van hun arbeid.
Het is jammer dat in Zeeland weinig
van de boerentuinen is terug te vin
den. De laatste jaren probeert een
werkgroep, samengesteld uit vrijwil
ligers, de nog resterende boerentui
nen in Nederland te inventariseren.
Ook worden tekeningen gemaakt
naar aanleiding van herinneringen
en verhalen. Zo trachten zij een stuk
cultuurwaarde in stand te houden of
in eer te herstellen. We beschermen
in Nederland allerlei uiteenlopende
zaken: we moeten daar de nog
resterende boerentuinen zeker aan
toevoegen.
Laten we trots en zuinig zijn op "on
ze erfenis" de Boerentuin. Indien u
informatie heeft over een boeren
tuin, neem dan contact op met de
werkgroep Boerentuinen. De werk
groep is bereikbaar via de heer G.
Smallegange, p/a Landbouwhuis te
Goes.
C.J.A. van Nieuwenhuijzen-van
I waarden
Het Zeeuws Agrarisch Jongeren
Kontakt heeft op de vergadering
van het hoofdbestuur nogmaals de
nadruk gelegd op de wenselijkheid
van de komst van een rekening
courant systeem voor de suikerquo
ta. Het hoofdbestuur had al in een
eerder stadium reeds uitgesproken
dat een rekening-courant systeem
voordelen biedt ten opzichte van de
huidige regeling. Door de verschil
lende bijeenkomsten die door de
suikerindustrie in de komende tijd
gehouden worden heeft het bestuur
gemeend nogmaals extra nadruk te
moeten leggen op dit standpunt.
Het huidige systeem bestaat uit een
mengprijsregeling voor A- en B-
quotum en voor de C-suiker geldt
de wereldmarktprijs. Binnen het
door het ZAJK voorgestelde
rekening-courant systeem blijft deze
constructie gelijk. Het grote voor
deel van het rekening-courant
systeem is dat er veel minder C-
suiker, van een te lage prijs, gepro
duceerd zal gaan worden. Het
rekening-courant systeem houdt in
dat als een teler in een bepaald jaar
meer suiker levert dan zijn suiker
quotum groot is, dat dan de teveel
geleverde suiker doorgeschreven
wordt naar het volgende jaar. In het
volgende jaar kan de teler dan hier
mee rekening houden door minder
oppervlakte in te zaaien of te zorgen
dat de produktie per hectare lager
ligt. Andersom moet de regeling
dan ook gelden, namelijk, als de te
ler in een jaar minder produceert
dan dat zijn quotum groot is dan
kan dit tekort opgeteld worden bij
de hoeveelheid te leveren suiker in
het volgende jaar. Wel zou er, om te
veel schommelingen in de aanvoer
van bieten c.q. suiker voor de in
dustrie te voorkomen, een maxi
mum grens van onder- en
overschrijding van bijvoorbeeld 10
procent vastgesteld moeten
worden.
Deze regeling houdt in dat er minder
C-suiker geproduceerd zal worden,
zodat er ook een lager suiker
Redaktie Luc Mangnus
overschot komt en de prijsdruk op
de wereldmarkt kan hierdoor theo
retisch wat afnemen. Deze afname
van de prijsdruk heeft meerdere
voordelen. De praktijk is op dit mo
ment dat de telers meestal meer
hectare's suikerbieten inzaaien dan
noodzakelijk is. Dit om ook bij een
lage produktie door extreme weers
invloeden of bijvoorbeeld ziekte-
druk het quotum toch "vol" te
kunnen leveren. Als een teler bij het
huidige systeem te weinig produ
ceert loopt deze de hogere uitbeta-
lingsprijs voor A- en B-suiker mis.
Industrie
Het bestuur van het ZAJK heeft ge
constateerd dat de suikerindustrie
niet enthousiast is over deze rege
ling. De suikerindustrie is bang dat
in de eerste jaren na het invoeren
van een rekening-courant systeem
er grote schommelingen in de jaar
lijkse aanvoer van bieten komen. De
mening van het ZAJK is dat dit wel
mee zal vallen omdat er een onder
en overschrijdingsgrens van circa 10
procent ingesteld zal moeten wor
den. Deze grens zou in de eerste ja
ren van invoering van zo'n systeem
ook nog kleiner gemaakt kunnen
worden, alhoewel het ZAJK dit niet
noodzakelijk acht.
Een ander argument van de suiker
industrie om tegen een rekening
courant systeem te zijn, kan zijn dat
ze verwachten dat er een verminde
ring van de jaarlijks te verwerken
hoeveelheid bieten zal komen. Dit is
een terechte veronderstelling, invoe
ren van een rekening-courant
systeem heeft immers als gevolg
dat er minder C-suiker geprodu
ceerd zal worden. Een afname van
de jaarlijks te verwerken hoeveel
heid bieten kan nadelig zijn voor de
verwerkende industrie. Immers, als
er minder tonnen verwerkt kunnen
worden wordt de verwerkingsprijs
voor de resterende tonnen hoger.
Maar daartegenover staan dan ook
weer de voordelen van het rekening
courant systeem, een kleinere hoe
veelheid suiker voor wereldmarkt
prijs en een lager suikeroverschot
binnen Nederland.
Vanuit de landbouwers gezien is het
rekening-courant systeem onom-
stootbaar een voordelige zaak. En
doordat Suiker Unie, één van de
twee suikerindustrieën, een coöpe
ratie is, heeft het bestuur van het
Zeeuws Agrarisch Jongeren Kon-
takt de reële verwachting dat het
rekening-courant systeem op korte
termijn in de praktijk toegepast kan
gaan worden.
Peter Hanse
secretaris ZAJK
Kerkwerve
Bieten lossen bij de fabriek
De ploeg wedstrijd op zaterdag 13
november j.l. hebben we wegens de
natte toestand van het perceel af
moeten lasten. Op zaterdag 4 de
cember a.s. gaan we proberen of
het wel door kan gaan.
Er wordt geploegd met meerschari-
ge wentelploegen op een perceel
groenbemesting (gras) van de fami
lie De Hulster aan de Polderstraat te
Biervliet. De wedstrijd begint om
12.00 uur. Vooraf zal er een uitleg
plaatsvinden over het wedstrijdre
glement. 's Ochtends kan er op he
betreffende perceel geoefend
worden.
Tevens vindt er deze dag door me-
chanisatiebedrijf J.J. Riemens en
Zn. uit IJzendijke een ploeg- en
grondbewerkingsdemonstratie
plaats.
Deelnemers moeten minimaal 16
jaar zijn om te mogen meedoen. Er
is geen maximumleeftijd, iedereen
vanaf 16 jaar kan dus meedoen.
Nieuwe deelnemers zijn van harte
welkom, zij kunnen zich nog opge
ven vóór woensdag 1 december
a.s.: 01152-2056 of 01170-52436.
Na opgave ontvangen de deelne
mers een wedstrijdreglement, zodat
er alvast geoefend kan worden.
Deelname is gratis.
AJK-West Zeeuws Vlaanderen
Afgelaste ploeg wedstrijd van 13 no
vember, wordt nu gehouden op 4
december a.s. Nieuwe deelnemers
kunnen zich nog opgeven vóór 1
december: 01152-2056 of
01170-52436.
PJZ-Tholen/St. Philipsland
10 december: Dropping. Heb je zin
om een avond in een onbekend ge
bied te wandelen? Geef je dan op
voor de jaarlijkse dropping bij Herbe-
rien, 01660-4626 of bij Daan,
01662-2303. Vertrek om 19.30 uur
bij de Chinees in Scherpenisse.
PJZ-West Zeeuws Vlaanderen
26 november: Naar Brugge voor het
jaarlijkse schaatsfestijn in het Bou-
dewijnpark. Vertrek om 19.30 uur
vanaf het Ledelplein in Oostburg.
Vervoer wordt ter plekke geregeld.
Kosten f6—.
PJZ-Schouwen Duiveland
27 november: Dropping. Vertrek:
20.00 uur vanaf Kees Hanse, Platte-
weg 6 te Zierikzee. Kosten: leden
f 7,50; niet-leden f 12,50. Opgave
tot 23 november bij Rita van de Vel
de, 01113-1389 of Petra Kwaak,
01114-1732.
Zondag 5 december: Sinterklaas
surprisemiddag. Opgeven bij Petra
Kwaak, 01114-1732, dan hoor je
voor wie jij een surprise van
f 10,— gedicht moet maken.
Plaats: 14.30 uur bij Arno Geluk,
Dirksweg 3 te Brouwershaven.
KPJ-Graauw
26 december: Groot sportevene
ment tussen de afdelingen van de
Delta-Jongeren. Het toernooi
bestaat uit: bankvoetbal, volleybal,
slagbal. Plaats: in "Den Dullaert",
Sportlaan 24 in Hulst. Tijd: 12.45
tot 17.00 uur. Opgave vóór 5 de
cember bij je eigen afdeling. Meer
informatie bij Anneke Mangnus,
01143-5377.
