ktiik n Waterhuishoudingsplan maakt de boer niet vrolijk 'Superkwaliteit' onhaalbaar door natte nazomer VELDBUEENKOMST CICHOREITELERS "De politiek solt, de boer dolt" Wetenschapper op bedrijfsbezoek (2) VRUDAG 24 SEPTEMBER 1993 Water houdt de gemoederen nogal eens bezig. Soms hebben we te weinig, soms genoeg, en meestal te veel zoals nu weer eens het geval is. Maar ondanks de overvloedige re gen en vooral dankzij een goede en diepe ontwatering hopen we hier in het WEST ZEEUWS VLAAMSE weer snel aan de slag te kunnen. Generaties lang al staat of valt een goede oogst met het goed functio neren van het waterafvoer systeem, de hoeksteen van onze bedrijven. Nu wordt er de laatste tijd nogal gewrikt aan deze hoeksteen. Na tuurbeschermingsorganisaties heb ben er zo hun kijk op, de overheid heeft bepaalde doelstellingen om schreven in het NMP-plus, de derde nota waterhuishouding en de vierde nota over de ruimtelijke ordening. En zo meteen krijgt de doorsneeburger middels zitting in het waterschaps bestuur ook de kans om invloed uit te oefenen. Al met al wordt het er voor de boer, die zijn mager belegde boterham moet proberen te verdie nen op de al dan niet droge akkers, niet eenvoudiger op om zijn belan gen naar voren te brengen. Onze provincie doet daar nog een schepje bovenop met het water huishoudingsplan, weer een pak pa pier op ons bureau waarop inspraak gepleegd kan worden. Uw praktijk schrijver en diverse collega's heb ben de moeite genomen schriftelijk middels de inspraakprocedure hun belangen te verdedigen, hetgeen re sulteerde in het thuisgestuurd krij gen van een volgend pak papier, te weten de memorie van antwoord. Na het doorworstelen van dit stuk was ik niet vrolijker geworden, het plan is naar aanleiding van de in spraak vrijwel niet gewijzigd en aan gevoerde problemen worden op andermans bord geschoven. Zo schuift men het probleem van slecht toegankelijke sloten die niet meer chemisch mogen worden on derhouden, doodleuk op het bord van het waterschap, hoeft geen ver goeding betaald te worden aan de boer die wegens peilverhoging zijn drainage slechter ziet functioneren (tot 15 jaar oude drainage wordt wel vergoed, dus adviseert men de be trokken instanties te wachten met peilverhoging tot de drainage van de boer 15 jaar oud is en dus vanuit de ambtelijke optiek "afgeschreven"), en vindt men ondieper draineren heel goed mogelijk. Door de onder linge drainafstand te verkleinen wordt eenzelfde ontwateringsdiepte bereikt, weet men ons te melden, reken maar dat de verdubbeling van aanlegkosten op de boer z'n bord wordt geschoven. Nu zal het laatste woord over dit waterhuishoudingsplan nog wel niet gezegd zijn, en zullen we maar ho pen dat onze belangenorganisaties nog recht kunnen breien wat krom is. Intussen schijnt de zon en wor den er alweer volop bieten gerooid, begint een enkeling in de aardappels en in de bruine bonen. Maar we zul len ons moeten realiseren dat er naast het gebruikelijke werk steeds meer werk zal gemaakt moeten worden van het verdedigen van on ze belangen, hoe frustrerend het soms ook is, want zwijgen is toestemmen hier in Nederland en als we deze taak volledig overlaten aan onze belangenbehartigers denk ik dat we te weinig zullen bereiken. Het is behoorlijk nat in onze contrei en. Doch wat dat betreft zal het in het LAND VAN AXEL niet anders zijn dan elders. Hoewel het erop lijkt, dat we nog niet eens zoveel re gen gehad hebben als in andere de len van Zeeuws-Vlaanderen. Het volksgezegde "Regent het op Sint Pieter enz.enz." lijkt dit jaar geen loos verhaal te zijn. De zes weken die hier in het geding zijn, zijn ruim schoots voorbij. Overigens hebben we tijdens de graanoogst wel gelegenheid gehad om tussen de buien door het gewas te oogsten. Dat geldt ook voor de pootaardappelen. Doch nu zit het fout. Er is zelfs sprake van geweest dat de suikerfabrieken zonder aan voer zouden komen te zitten. En wanneer het weer niet vlug om slaat, is dat ook zo met de fabriek die cichorei verwerkt. Stagnatie be tekent opschuiven verder hét najaar of de winter in. En dat komt de te lers niet van pas, maar het heeft ook een negatieve invloed op het rendement van de fabrieken en Op de foto: een veldbijeenkomst op een cichoreiperceel in Zeeuws- Vlaanderen Cebeco-Zuidwest verzorgt in op dracht van Benuline Nederland B.V. de teelttechnische begeleiding van cichoreitelers in het Zuidwesten. De afgelopen weken werd in de diverse regio's de derde veldbijeenkomst gehouden. Belangstellende telers bezochten het in de regio aangeleg de rassen proefveld. Naast de mo menteel gebruikte rassen waren daar een aantal veelbelovende nieu we rassen te zien. Van elk ras waren monsters genomen om de verschil len in wortelvorm en vertakking te il lustreren. Naast de rassenontwikkeling werden aktuali- teiten in de cichoreiteelt toegelicht, zoals de gewasbescherming en de planning voor de campagne Met de overvloedige hoeveelheid neerslag van de laatste weken lijkt 1993 geen jaar te worden dat te rangschikken is onder de droge ja ren. Er zouden zeker al veel aardap pelpercelen gerooid zijn in ALTENA-BIESBOSCH als het weer geen spaak in het wiel gestoken had. Laten we hopen als de echte herfst aanbreekt, dat er nog goed boerenweer in het vat zit. Het prijzenklimaat is al treurig ge noeg, daar hebben we "het opkik- kertje" van Lubbers niet voor nodig. Hij beweerde dat de boeren wat al te gemakkelijk het kopje er bij laten hangen. "Zij hebben het altijd gered in het verleden en de aanpakkers zullen het wel weer redden", is zijn filosofie. Het is ondenkbaar dat er nog akkerbouwers zijn, die de uitla tingen van deze voorstander van de afbraak der graanprijzen niet kwalijk zullen nemen. Voorlopig zullen we het moeten doen met de moeilijk voorspelbare wet van vraag en aanbod, waarbij de handel in veel gevallen een kwa lijke rol speelt in de neergaande lijn der prijzen. Ook de coöperatieve af zetkanalen zorgen voor ontgooche ling en ook mismanagement in commerciële aanpak, waarbij het belang der leden in een aantal geval len ver te zoeken is. Het drama "Van Engelen Zaden", nu Cebeco, is bij veel boeren in onze regio in het verkeerde keelgat geschoten. Dit muisje zal zeker een lange staart krijgen wat de naam Cebeco geen goed zal doen. De Franse boerenakties hebben meer kans op gehoor bij hun rege ring aldaar in vergelijking met de Nederlandse regering, toen er hier akties waren. Dit vanwege het feit dat de Franse regering meer boeraf- hankelijk is dan - naar de politiek hier aanneemt - onze regering is. Dat wij sympatiseren met de onte vreden Franse boeren is overduide lijk, omdat ook wij vinden dat het huidige beleid de totale agrarische sector onderuit haalt. Een verliesge vende exploitatie van de bedrijven, uitgezonderd nog de melkveehou derij, is hiervan het gevolg. De adder onder het gras voor onze landbouw zou wel eens gelegen kunnen zijn in het feit dat de Franse boeren extra toeslagen van de Franse regering toegeschoven krijgen en hiermee de concurrentievervalsing volop toeslaat ten nadele van de onderne mers in de andere lidstaten. De goe de bedoelingen ten spijt van de Akkerbouw vakbond en de andere organisaties, zullen hier weinig in vloed op kunnen uitoefenen om dit kwaad te doen keren. Een terugblik op de graan-, graszpad- en andere oogsten be vestigt dat de opbrengsten boven het gemiddelde der laatste jaren lig gen. Echter de top van 10 en 11 ton graan was zeker niet voor iedereen weggelegd. De gemiddelde op brengsten, zowel regionaal als lan delijk, geven veel lagere opbrengsten te zien, wat betekent dat de opbrengsten die beneden het gemiddelde lagen enkele tonnen per ha lager zijn dan 10 ton. De boeren die dit als resultaat hadden, hoor je daar maar zelden over spreken. De laatste weken is er weer volop dierlijke mest aangevoerd en uitge reden op de akkers. De kosten hier van zijn in vergelijking met andere kosten laag te noemen. Je kan je overigens afvragen of de opbrengst- verbeterende invloed niet averechts werkt op het marktmechanisme in de wet van vraag en aanbod. Nieu we rassen hebben hetzelfde effect als er sprake is van overproduktie. De vicieuze cirkel blijft ronddraaien bij het beheersen van kosten en op brengsten. De boer als individu heeft niet veel andere keuze dan in deze maalmolen mee te draaien en mogelijk nog wat krenten uit de pap te vissen. Het devies is: als de boer boer wil blijven zal hij moeten blijven werken aan morgen! komt uiteindelijk onze portemon nees niet ten goeda Met zo'n nazomer is het ook moei lijk om aan de zo aangeprezen top kwaliteit te voldoen. Bukman ziet dat als de overlevingskans voor de akkerbouw en andere sektoren, al thans dat zegt hij. Als we dan nu eens om ons kijken en we zien de bruine bonen als mest zo zwart in het zwad liggen, dan blijkt er van kwaliteit geen sprake meer te zijn. Hetzelfde verhaal gaat ook op voor de uien, ook hier is de kleur eraf. Be ter weer hebben we hard nodig, want er is nog enorm veel werk te doen. Er staan nog veel bruine bo nen in de grond. Er zijn veel teunis bloemen gemaaid, maar er zijn er nog geen gedorsen en er liggen nog enorm veel uien op de grond. De tijd om consumptie-aardappelen te rooi en begint ook aan te breken. De vroege rassen, zoals Turbo, Impala, Ukama aa. zijn grotendeels al gerooid. Intussen wordt de malaise in de to tale agrarische sector steeds duide lijker voelbaar. Links en rechts stoppen er collega's en gaan ergens anders werken. Of de vrouw neemt een baantje, indien mogelijk. En waarschijnlijk zouden er veel oudere collega's mee stoppen als ze de grond of het bedrijf maar kwijt kon den tegen een redelijke prijs. In onze regio heeft nu ook een tweede, reeds jaren bestaande, aardappel- handel bekend gemaakt haar aktivi- teiten te beëindigen. Twee gerenommeerde zaken die in een tijdsbestek van twee jaar gaan stop pen zijn een teken aan de wand dat het met de "patatten" goed fout zit. Maar ook veehandelaren zien hun omzet teruglopen. Ook zij merken dat steeds meer boeren gedwongen door de aangescherpte milieu-eisen hun vee op ruimen. De varkenshan delaren kunnen als gevolg van de slechte biggenprijzen en de milieu- en gezondheidsmaatregelen de klei nere bedrijven uit hun adressenlijst schrappen. Wellicht kunnen we on der de klagers ook de landbouwme- chanisatiebedrijven rekenen. Want wie koopt er nog nieuw materiaal? Doch daar staat wel tegenover dat er voor deze bedrijven steeds meer werk aan (achterstallig) onderhoud komt. Maar ook bij de landelijk bekende coöperaties heeft de landbouwcrisis zijn weerklank. Reorganisaties zijn aan de orde van de dag. Onlangs nog bij Coveco, Cehave, Cebeco- Zaden en bij de ZPC om er enkele te noemen. Maar ook in eigen streek: de samenvoeging van de mechani- satiebedrijven van Cebeco en CHV tot Samec. En ook in eigen streek mogelijk volgend jaar geen Cebeco Zuidwest meer, maar dan CZAV. Of wordt het misschien mogelijk in de toekomst CHAV? Twee weken later, wederom op een zonnige maandagochtend (en dat terwijl het de voorgaande week continu heeft geregend), probeert dr.ir. K.O.P. in 't Zand het opnieuw. Het bedrijfsbezoek bij boer Smalle- gange is hem niet goed bevallen. "Die man snapte het echt niet", denkt de wetenschapper op weg naar boer Kodde, "zo sterk van de boekjes afwijken, dat kan toch niet in deze tijd. Ik hoop dat boer Kodde iets meer van deze tijd is". Een half uur later arriveert hij op het erf van boer Kodde. Hij aan schouwt de bedrijfsgebouwen. Het huis en de schuur dateren uit het begin van deze eeuw. Naast de schuur staat een vrij moderne aard appelbewaarplaats. Boer Kodde treedt dr.ir. K.O.P. in 't Zand tege moet. Na het gebruikelijke handen schudden, steekt de wetenschapper van wal door te informeren naar het bouwplan van boer Kodde "Ik heb eigenlijk een vrij traditioneel bouwplan" zegt Kodde, "wintertarwe, zomergerst, suikerbieten, consumptie aardappelen, graszaad en een beetje pootgoed. Pootgoed teel ik al leen voor eigen vermeerdering, om kosten te besparen". "En u sorteert het pootgoed zelf" vraagt de wetenschapper. Boer Kodde knikt bevestigend. "Maar dat is dan toch zeer onrendabel om die sorteermachine alleen voor een paar ha pootgoed te gebruiken. Het zou toch veel zinvoller zijn om dan ook pootgoed voor de markt te gaan telen" stelt dr.ir. K.O.P. in 't Zand. "Ik heb niet zoveel vertrou wen in de pootgoedmarkt, die lijkt overvol te raken. Maar ik gebruik de sorteerinsta/latie ook voor een deel van de consumptie aardappelen. In de wintermaanden ben ik veel tijd kwijt aan het sor teren van de consumptie-aardappelen. Die lever ik in een paar maten af aan een aantal grossiers. Op die manier voeg ik een beetje waarde toe aan de aardappelen". De wetenschapper wil weten of het zelf sorteren van consumptie aardappelen een lonende activiteit is. "Als ik de hogere prijs die ik voor de gesorteerde aardappels ontvang, omreken in een uurloon, dan heb ik een uurloon van een kleine 10 gulden". "Dus het is een activiteit die niet lonend is", stelt dr.ir. K.O.P. in 't Zand vast. 'Zuiver bedrijfseconomisch gezien is het inderdaad geen lonende activiteit", antwoordt Kodde, "maar zo moet je niet redeneren. Kijk, ik heb niet de mogelijkheid om in diezelfde tijd ergens anders voor een normaal uurloon te gaan werken. En ik kan dan wel thuis gaan zitten, maar dat levert helemaal niets op. Door zelf te sorteren verdien ik tenminste iets". Dr.ir. K.O.P. in 't Zand kan een dergelijke rekenwijze niet vatten: "Wie werkt er nou voor minder dan een tientje per uur. Enfin, laat ik maar van onderwerp veranderen". Ze lopen de schuur in, waar boer Kodde zijn machinepark toont. Vol verbazing aanschouwt de wetenschapper de oude 1-rijïge bietenrooi er. Voordat hij er iets over kan opmerken, zegt Kodde: "Tja, het is een oud beestje, maar het werkt nog. De kwaliteit van de bieten is door deze manier van rooien wel iets minder dan met die moderne rooiers, maar dat weegt ruim op tegen de kosten die ik op de loonwerker bespaar. Bovendien kan ik dan rooien op het moment dat het mij het beste uitkomt. Zo ben ik van niemand afhankelijk". Ze praten nog wat verder over de andere machines van boer Kodda Machines, die net als de bietenrooier, niet echt modern genoemd kunnen worden. Boer Kodde probeert keer op keer duidelijk te maken dat het kostenbespa rende aspect voor hem zeer zwaar weegt. Dr.ir. K.O.P. in 't Zand kan de rekenwijze van Kodde echter keer op keer niet volgen. In de volle overtuiging dat de logica van Kodde bedrijfseconomisch gezien kant nog wal raakt, neemt hij afscheid. Twee ervaringen rijker, maar even zovele illusies armer vertrekt hij op weg naar zijn kantoor. Han Wiskerke

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1993 | | pagina 7