Akkerbouwer krijgt varkensmest
gratis geleverd en ondergewerkt
Bij Rilland de weg af
Wijziging meststoffenwet om
advies naar Raad van State
Landbouw lijdt ook zelf
schade door ammoniak
Delta Mest Distributie nieuw bedrijf in mest
Voorstel: 30% kroting mestrechten
VRIJDAG 13 AUGUSTUS 1993
1 I 8 i
"Er is niet één akkerbouwer in Zee
land die precies weet hoeveel
stikstof, kali en fosfaat er in de mest
zit die hij op zijn land laat uitrijden.
De samenstelling van de mest is
domweg niet geanalyseerd. Als een
akkerbouwer een contract afsluit
met Delta Mest Distributie (DMD)
krijgt hij alleen nog maar mest met
analyse". Vertegenwoordiger van
het in Nieuwdorp gevestigde bedrijf
Ard van de Kreeke klinkt zeer gede
cideerd. Hij is ervan overtuigd dat
DMD voor zowel akkerbouwer als
varkenshouder de beste garanties
biedt voor de toekomst.
Ard van de Kreeke
Delta Mest Distributie is op 1 juli j.l.
opgericht door vier bedrijven: drie
loonwerkers/mesttransporteurs en
het bemiddelingsbedrijf DMB (Delta
Mest Bemiddeling). Deze laatste is
een onlangs opgerichte bv van
Frans van de Kreeke, de vader van
Ard, die daarnaast ook nog direc
teur is van de bv's Dalvar en MKB.
"Vanwege die eerste twee bv's
kwamen we al dagelijks in contact
met varkenshouders. We kenden
dus de mestproblematiek van bin
nenuit, en zo is het idee ontstaan
wat uiteindelijk tot de oprichting
van DMB heeft geleid. Op zijn beurt
heeft DMB samen met Transport
Eersel, Kunst Oostburg en Kasteel
Meeuwen Delta Mest Distributie
(DMD) opgericht. We treden als
DMD naar buiten".
Volgens Van de Kreeke jr. is het in
het belang van varkenshouders en
akkerbouwers dat een betrouwbare
en zekerheid biedende instantie het
bemiddelen in, en transporteren en
uitrijden van mest voor haar reke
ning neemt. Varkenshouders moe
ten immers na 1995 kunnen
aantonen dat ze hun mest op een
milieuhygiënische wijze afzetten,
anders worden ze geconfronteerd
met een heffing van f 30,— per kg
fosfaat. DMD voldoet volgens Van
de Kreeke aan alle voorwaarden
voor een milieuhygiënische afzet.
Het beschikt over een werkplan,
een bedrijfsplan, en ook een goed
gekeurde verklaring van een onaf
hankelijk accountant, voorwaarden
om erkend te worden als "interme
diair in de mestafzetketen". Var
kenshouders die een contract
ondertekenen hebben bovendien ze
kerheid over langere termijn over af
name van hun mest.
In de visie van Van de Kreeke heeft
ook de akkerbouwer een mestpro
bleem. Dat heeft betrekking op de
prijs, maar zeker ook op de kwali
teit. "De akkerbouwer weet niet
wat hij op zijn land krijgt. Hij weet
wel welke soort mest hij krijgt, maar
niet hoeveel N, P en K er in zit. Iede
re auto is verschillend, en er wordt
geen analyse van de mest gemaakt.
Als dat wel gebeurt kun je drijfmest
in principe net zo zuiver doseren als
kunstmest. Alleen voor stikstof
moet je een slag om de arm hou
den, omdat je van tevoren niet weet
hoeveel er vrijkomt".
Mesttekort
Ard van de Kreeke heeft al met ca.
10 Zeeuwse akkerbouwers contrac
ten afgesloten. Volgens eigen zeg
gen heeft hij een hele waslijst met
namen van akkerbouwers die zo
mee willen doen. De aanvankelijke
bedoeling was eerst Zeeuwse ak
kerbouwers zoeken en dan Brabant
se varkenshouders erbij, maar
vanwege het huidige mesttekort is
de omgekeerde weg bewandeld. "Ik
ga gewoon een week rijden in Oost-
Brabant en sluit daar contracten af
met varkenshouders. Vervolgens
kijk ik voor hoeveel akkerbouwers ik
mest heb. Het was de bedoeling om
dit jaar al aan een omzet van
100.000 ton mest te komen, maar
het is de vraag of we dat halen".
Het mesttekort is vooral ontstaan
doordat de omstandigheden dit
voorjaar zeer gunstig waren om uit
te rijden, en deze kans is ruim
schoots benut. Volgens Van de
Kreeke hebben veel Brabantse var
kenshouders hun mestput nu prak
tisch leeg: "Het zal voor veel
akkerbouwers dit jaar een probleem
worden om aan mest te komen".
Als straks de gebruiksnormen vol
gens verwachting aangescherpt
worden kan er geen mesttekort zo
als nu ontstaan, bij gelijkblijvende
veestapel althans.
Vijfjarige contracten
De vertegenwoordiger van DMB
sluit alleen vijfjarige contracten af.
Gedurende die termijn is de var
kenshouder verzekerd van afname
van mest, en de akkerbouwer krijgt
de garantie dat op het aantal hecta
res waarvoor hij een contract heeft
afgesloten, jaarlijks 70 kg fosfaat
wordt toegediend, de gebruiksnorm
zoals de overheid die in de toekomst
voor ogen staat. Mocht die norm
onverhoopt nog scherper gesteld
worden dan worden de contracten
hierop aangepast. Uitgangspunt zijn
de wettelijke normen. De akkerbou
wer kan alleen maar contracten
voor 70 kg fosfaat per ha afsluiten,
maar hij hoeft natuurlijk niet voor al
zijn ha's een contract af te sluiten.
De mestvarkensmest is homogeen
en heeft een droge-stofgehalte van
minimaal acht procent. De analyse
resultaten krijgt hij bijgeleverd. Var
kenshouders betalen f 25,— per
kuub, akkerbouwers krijgen de mest
gratis geleverd en ondergewerkt.
Als een akkerbouwer meer dan 70
kg fosfaat per ha wil betaalt hij de
normale marktprijs.
De prijs van f 25,— is afgeleid van
de prijs die de Mestbank rekent, in-
cl. de overige kosten. Varkenshou
ders betalen nu per kuub f 19,50
aan de Mestbank. Het loonwerk be
draagt ca. f 3,50 per kuub plus
f 50,— per ha. Bij de gemiddelde
toediening van 50 kuub per ha komt
dit neer op in totaal f 4,50 per ha.
Via het systeem van DMD betaalt
de varkenshouder dus alle kosten,
incl. de bemiddelingskosten. Van de
Kreeke geeft toe dat de varkenshou
der via zijn bedrijf nu meer betaalt
dan via de Mestbank, maar deze
krijgt tevens de zekerheid dat de
mest vijf jaar lang voor dat bedrag
wordt opgehaald. "Het zou mij niet
verbazen dat varkenshouders zon
der afzetcontract over twee jaar nog
veel meer moeten betalen".
De Zeeuwse akkerbouwer betaalt
voor mestbankmest f 1,— per kuub
op kopakker geleverd. In Zeeuws-
Vlaanderen krijgen de akkerbou
wers de mest voor niks in verband
met concurrentie van de Belgen -
die komen de mest gratis brengen,
alleen over kwaliteit moet je het dan
niet hebben, zegt Van de Kreeke.
Ook in West-Brabant is de mest gra
tis. In de rest van Nederland is de
prijs van mestbankmest f 2,50 en
in verband met het huidige tekort in
Noord-Nederland nu zelfs f 3,50.
Economische balans
Vorig jaar betaalde een Zeeuwse ak
kerbouwer nog f 3,75 voor mest
van de Mestbank, nu dus f 1,—.
Sommigen menen dat het volgend
jaar wel gratis zal zijn en dat ze nog
een jaar later geld toe zullen krijgen.
Van de Kreeke verwacht dat niet.
"Bij een prijs van f 25,— per kuub
is er een soort economisch even
wicht. Als de akkerbouwer een
tientje toe zou krijgen zou dit bete
kenen dat de varkenshouder
f 35,— moet ophoesten, en dat kan
hij niet. Dan gaat hij failliet. Ik kom
nu akkerbouwers tegen die zeggen
dat ik over twee jaar maar terug
moet komen. Ze denken dat ze dan
mest kunnen krijgen en geld toe,
maar ik denk eerder dat in de toe
komst de akkerbouwer weer moet
gaan betalen voor de mest".
Het verwerken van mest is nu nog
niet lonend, maar bij een stijgende
mestprijs kan dit veranderen. "Voor
twee tientjes kun je geen mest ver
werken, maar wellicht voor vier
tientjes wel. Bij een stijgende mest
prijs kan dit dus ook een concurren
tie vormen voor de akkerbouwer".
Vervoer in schepen
De yia DMD gecontracteerde mest
wordt in duwbakken over de Maas
van Brabant naar Zeeland ge
transporteerd. In de duwbakken is
een leidingensysteem aangebracht
waarop een mobiele pomp aan
gesloten kan worden om de mest te
mixen. Dit gebeurt op de losplaats,
voordat de mest in de auto's wordt
gepompt. Er zijn in totaal zes duw
bakken van elk 2.000 kuub, en het
Varkenshouders voelen de hete adem in de nek van de straf-
heffing van f 30,— die ze na 1995 moeten betalen voor elke
kg fosfaat die ze niet op een milieuhygiënisch verantwoorde
manier kunnen afzetten. Ze proberen daarom tijdig hun zaakjes
te regelen, zegt vertegenwoordiger Ard van de Kreeke van Del
ta Mest Distributie te Nieuwdorp. "Ze proberen lange-termijn-
contracten af te sluiten waarin de afname van de mest gega
randeerd is. Ze zoeken hiervoor een bemiddelaar in mest, maar
benaderen soms ook rechtstreeks een of meer akkerbouwers.
Het is niet ongebruikelijk dat een varkenshouder uit Oost-
Brabant op zondag zijn auto pakt en naar Zeeland rijdt, bij Ril
land de weg af gaat en bij de eerste de beste grote akkerbou
wer het erf op rijdt om te vragen of er zaken te doen zijn. Het
is zelfs al voorgekomen dat er op deze manier Zeeuwse var
kenshouders, die gewend waren de mest "om niet" bij een ak
kerbouwer af te zetten, door hun Brabantse collega's zijn
weggeconcurreerd. Het voorkómen van dit soort voor de
Zeeuwse varkenshouders ongewenste praktijken, is mede een
van de redenen dat we dit initiatief zijn begonnen".
Kunst Oostburg gaat alle mest voor Delta Merst Distributie uitrijden.
Het bedrijf beschikt daartoe over twee driewieler bouwlandinjecteurs.
is de bedoeling dat er steeds twee
in Brabant liggen te laden, twee in
Zeeland te lossen, en twee onder
weg. De duwboot, die twee bakken
tegelijk kan meenemen, heeft dan
maximaal rendement. Voor het la
den en lossen is minimaal twee da
gen beschikbaar, want de boot
heeft een dag nodig om de reis te
maken, dus heen en terug twee da
gen. Volgens Van de Kreeke is dat
meer dan genoeg.
Het transport van en naar de laad-
en losplaatsen nemen transport Eer
sel en Kasteel Meeuwen voor hun
rekening, Kunst Oostburg verzorgt
het uitrijden. Dit bedrijf heeft hier
voor twee driewieler bouwlandin
jecteurs, en zonodig volgt er in de
toekomst nog een derde.
Akkerbouwer centraal
Van de Kreeke benadrukt dat via zijn
aanpak de belangen van de akker
bouwer centraal staan. "We gaan er
niet van uit dat de mest kost wat
kost vanuit de overschotgebieden
naar de tekortgebieden moet, nee,
we redeneren vanuit de positie van
de akkerbouwer. Die wil homogene
mest met analyse, dus die krijgt hij,
en hij weet ook zeker dat hij de
mest krijgt".
DMD probeert ook toekomstige ont
wikkelingen voor de akkerbouwer
zo goed mogelijk te volgen, zoals
voorjaarstoediening, en zonodig is
men behulpzaam bij het bijhouden
van een mineralenboekhouding.
Ook voor initiatieven als "graan
voor mest" kan men in Nieuwdorp
terecht.
Minister Bukman heeft een voorstel
tot wijziging van de Meststoffenwet
om advies naar de Raad van State
gestuurd. In de wijziging wordt de
30%-korting op de mestproduktie-
rechten voor varkens- en kippen
mest per 1 januari 1995 geregeld.
Deze maatregel is aangekondigd in
de Notitie Mest- en Ammoniakbe
leid Derde Fase, die in juni jl. naar de
Tweede Kamer werd gezonden. In
de notitie wordt het mestbeleid
voor de jarn 1995-2000 uit
gestippeld.
De 30%-korting heeft, samen met
de 25%-korting bij verplaatsing van
mestproduktierechten, tot doel de
fosfaatproduktie te verminderen om
zo het gat tussen mestproduktie
rechten en afzetmogelijkheden te
dichten. Dat is nodig voor de invoe
ring van de andere maatregelen die
in de Notitie Derde Fase worden
aangekondigd, zoals de verdere
aanscherping van de normen voor
het gebruik van mest op het land.
De korting heeft betrekking op de
mestproduktierechten die in 1986
zijn vastgelegd. Tegelijkertijd zal het
wettelijk mogelijk worden gemaakt
om door gebruik van ander veevoer
lagere normen te hanteren bij de
vaststelling van de fosfaatproduktie
en zo de vereiste korting geheel of
gedeeltelijk te realiseren zonder die
ren af te stoten. Zo stimuleert de
korting het gebruik van milieuvrien
delijk voer, overeenkomstig de
systematiek van het plan "Mineraal
Centraal", dat door het landbouw
bedrijfsleven is gepubliceerd. Wan
neer de Raad van State geadviseerd
heeft, zal het wetsvoorstel naar de
Tweede Kamer worden gezonden.
Ammoniak in de lucht brengt niet
alleen schade toe aan de natuur,
maar ook aan de landbouw zelf.
Met name tuinbouwbedrijven, fruit-
tuinen en coniferenkwekerijen in de
directe nabijheid van varkens- en
kippenstallen lijden schade. Het
Centrum voor Landbouw en Milieu
heeft de effecten van het ammoni-
akprobleem voor de landbouw geïn
ventariseerd en vastgelegd in het
rapport "Schadelijke stoffen voor
land- en tuinbouw - Ammoniak".
Voor de landbouw zijn niet zo zeer
de indirecte, verzurende effecten
van belang, maar vooral de directe
gevolgen van ammoniak in de lucht.
Deze stof kan schade toebrengen
aan gewassen. In lage concentra
ties werkt ammoniak groeistimule
rend, maar in hoge concentraties
tredeh negatieve effecten op: rem
ming van de groei, geelverkleuring,
afsterven van blad en een verhoging
van de vorst- en plaaggevoeligheid.
De schadelijke werking treft met na
me coniferen en in mindere mate
bepaalde rassen van bloemkool, to
maat en komkommer.
Door vervluchtiging van ammoniak
uit de mest kunnen in de stallucht
te hoge concentraties van dit gas
ontstaan. Runderen en varkens zijn
hiervoor gevoeliger dan pluimvee. Bij
onvoldoende ventilatie ontstaat
schade aan ogen, slijmvliezen en
longen. Er kunnen zich chronische
vergiftigingsverschijnselen voor
doen, zoals groeivertraging en lichte
oog- en neusirritaties. Ook acute
vergiftigingen komen voor.
