Demotivatie belemmert opbouw economie in GOS-landen
Wel anders, maar niet beter
In materieel opzicht zijn de Russen er na de politieke
omwenteling nog niet op vooruit gegaan. De bewo
ners van de onafhankelijke GOS-landen hebben nu
meer goederen maar geen geld. Door meer vrijheid
op het gebied van meningsuiting en godsdienst is in
doctrinatie weggevallen. Frustratie is er echter ge
noeg. Tot heden toe ontbreekt het aan inzet en
motivatie om het land economisch in de lift te hel
pen. Akkerbouwer Jan Sonneve/d uit Oudemolen
vertoefde twee weken in het GOS-land Bashkiriaten
westen van de Oeral. Dit op uitnodiging van de
onder-directeur van een voormalige kolchoze te Ou-
fa. De farm is nu nog staatseigendom, privatisering
zit er aan te komen.
Rondreis door Amerika en Canada
Onlangs maakte Johan van de S/ikke uit Willemstad
een rondreis door Canada en de Verenigde Staten
van Amerika. De Westbrabantse akkerbouwer heeft
veel gezien wat alleszins de moeite van het bekijken
waard is, maar kwam natuurlijk tijd tekort om alles
te zien. Een oud gezegde luidt dat in Amerika alles
bigger en better' gebeurt. Dat eerste kan Van de
S/ikke volmondig beamen, maar of ze het daan ook
beter doen dan hier? Lees daarvoor zijn reisverslag.
VRIJDAG 30 JULI 1993
13
hoofdzaak in het eigen dorp wonen.
Een vol loon ligt op 7 dollar per
maand. Niet veel, maar alle voorzie
ningen zijn gratis. Eten gebeurt in
het restaurant op de farm. leder ge
zin heeft een stukje grond met vee.
Veevoer en machines worden door
de farm belangeloos ter beschikking
gesteld.
De bevolking maakt naar omstan
digheden een tevreden indruk. Eten
en drinken is er in overvloed. Luxe
kunnen zij zich niet permitteren.
Auto's zijn schaars. Fietsen kennen
de inwoners amper. Alle verplaatsin
gen gebeuren te voet of per open
baar vervoer. Ontspanning als sport
zien de werknemers van de farm
niet zitten. Alcohol is hun hobby.
Doorlopend grijpt men naar de fles.
Wodka kost f 1,- per fles. Bier f 2,-
per 10 liter. Door de sterke inflatie
zijn veel goederen alleen maar met
dollars verkrijgbaar. Cafés zijn er
niet. Drank is buiten aan loketten te
koop. Soms bestellen de liefhebbers
van alcohol, bij gebrek aan een glas,
een plastic zak met bier. Het puntje
knippen zij eraf en laten zo de in
houd in hun keel verdwijnen.
Moderne machines
Aan nieuwe machines ontbreekt het
niet op het mammoetbedrijf. Met
Amerikaanse steun staat er een mo
dern werktuigenpark. Ermee om
gaan kunnen zij niet. Sonneveld
noemt een paar voorbeelden.
"Gaan zij spuiten dan vertrekken zij
meteen nadat er het middel inzit.
Mengen is er niet bij. Het gevolg is
verstopte doppen, plekken waar te
veel ligt zodat het gewas kapot gaat
en plaatsen waar niets komt. Niet
verwonderlijk dat het onkruid er we
lig tiert. Door het onkruid zie je vaak
amper wat voor gewas er op het
land staat. Een baas die 's morgens
een werknemer aan het werk zet,
nadat hij een machine heeft af
gesteld, ziet de volgende dag amper
resultaat. Zodra de baas weg is
voert de werknemer zijn taak uit
naar wat hem het best uitkomt. Bij
aardappelen is dat mooi te zien. Op-
frezen gebeurt met te hoge snelheid
en te ondiep. Soms zie je stukken
waar helemaal niets gedaan is.
Technische deskundigheid is ver
zoek. leder advies lappen zij aan
hun laars en ze storen zich nergens
aan.
Aardappelen worden opgeslagen
schot alle kans krijgt.
Nederlanders zijn op het bedrijf een
loods aan het bouwen. Beton levert
de farm uit de eigen "centrale". Niet
zelden komt er maar één wagentje
per dag. De beton wisselt altijd van
samenstelling".
Ondeskundigheid groot
"Voor de Nederlandse pootgoedte-
lers zit er een gat in de markt in
Bashkiria. Door jaren achtereen uit
gangsmateriaal van het eigen bedrijf
te gebruiken zijn alle pércelen zwaar
ziek. Virusziekten, zwartbenigheid,
fusarium en rhizoctonia bepalen het
beeld. De coloradokever doet mo
menteel zijn best. Acht jaar geleden
is Nederlands pootgoed gekocht
maar in de ogen van de leiding is dit
niet goed geweest omdat nu alles
ziek is. Ook hier ontbreekt deskun
digheid. Bewaring van de aardappe
len gebeurt in kisten die naast
elkaar in de schuur staan. Bij tempe
raturen van 25 graden onder nul is
bevriezing veelal het gevolg. De
aardappelen krijgen tijdens de be
waarperiode geen kiemremming.
Kunstmest en kalk komen het land
niet op. De mest van de veestapel
moet voldoende zijn. Een gelijkna
mige verspreiding van de mest laat
te wensen over zodat de stand van
de gewassen onregelmatig is. Een
kar met mest wordt op het land ge
kipt en daarna met de traktor uit el
in kisten. Koeling ontbreekt, zodat
kaar getrokken. Vaak zit er nog ijzer
en beton in omdat alle afval op de
mestvaalt gaat. Dit heeft weer als
resultaat dat oogstmachines stuk
gaan".
Afbraak verleden
Sonneveld heeft verschillende
gesprekken gehad met het midden
kader van Oufa, de hoofdstad van
Bashkiria, een land van 144.000
vierkante kilometer met 4 miljoen
inwoners. Een citaat van een ambte
naar. "Wij schamen ons voor het
verleden. Alles waf aan het vroege
re regime herinner wordt dan ook
afgebroken. De vorige regering hield
ons voor dat alles goes was, een
uitstekende landbouw en industrie,
veel export en een toonaangevende
ruimtevaart. Nu komt veel in de
openbaarheid. Nu zien wij op de tv
ook relletjes in Moskou. Wij zijn al
tijd geïndoctrineerd, voor Amerika
bang gemaakt. De frustratie is
groot. Verbetering op economisch
gebied duurt tientallen jaren".
Buitenlanders zijn bezig het land te
helpen opbouwen. Ondanks goede
leiding en voorlichting gaat het nog
verkeerd. Overigens gebeurt het
niet zelden dat hulpverleners, uit ei
genbelang, meer leveren dan dat
een bedrijf in werkelijkheid nodig
heeft.
J.v.T.
Vrijwel ieder gezin op het platteland heeft een stukje land met enkele
stuks vee. Hier een aantal stalletjes voor varkens, rundvee en ganzen.
"Van de landbouw in de GOS-
landen heeft Nederland voorlopig
niets te vrezen", vertelt Sonneveld.
"Personeel van de grote bedrijven
mist ieere motivatie en drang.
Hun bazen zijn vaak zoek. Wat ze
doen, doen ze vaak nog verkeerd
ook".
De farm te Oufa is 9.000 ha. groot.
Het areaal bestaat uit 120 ha peen,
50 ha kroten, 50 ha komkommers,
120 ha kool, 50 ha suikerbieten,
100 ha aardappelen, 1000 ha snij-
mais en 2000 ha graan. Verdere
teelten zijn een mengsel van gerst,
erwten en luzerne, rogge en gras.
De voedergewassen dienen voor de
15.000 stieren die als kalf worden
aangeschaft, en de 2.500 melkkoei
en. Het totale personeelsbestand
telt 900 mannen en vrouwen die in
Wat ons het eerste trof zijn de enor
me afstanden, die je als je Neder
land gewend bent niet voor mogelijk
houdt. Ook houdt men er heel ande
re gewoontes en manieren hoe men
zaken benadert op na. We hebben
natuurlijk vooral gekeken naar wat
er zoal op landbouwgebied gaande
is. ledereen die denkt dat daar alles
koek en ei is, ervaart dat de werke
lijkheid heel anders is. Daar heeft
men ook met enorme moeilijkheden
te maken net als wij hier in Europa.
De prijzen zijn er van dien aard dat
wanneer het op deze wijze doorgaat
de ondergang van vele bedrijven on
afwendbaar is. Men schat voorzich
tig in dat binnen zeer korte tijd de
helft van de bedrijfsgenoten niet
meer in de sektor werkzaam zal zijn,
en ook vervangend werk is er niet
meer. De andere economische acti
viteiten gaan achteruit zoals ook el
ders in de wereld. Zo is ook de
klimatologische toestand voor het
tweede achtereenvolgende jaar
slecht. De temperatuur laat het al
maanden zitten, die is 10 graden la
ger dan men om deze tijd gewend is
(juni/juli) en dan is er ook nog water
overlast in zeer grote gebieden. Ve
le duizenden hectares brengen
totaal niets op of zijn zelfs geheel
niet ingezaaid, vooral in het Midden
westen van Amerika. U heeft er
wellicht de beelden van gezien op
de televisie.
Echter het land is zo groot dat wan
neer je een paar duizend km een an
dere richting uitgaat het soms weer
heel anders is. De staten die door
ons doorkruist zijn, zijn die waar het
meeste graan, mais en soja ver
bouwd wordt. Als dat wegvalt, zou
de beurs in Chicago daar op reage
ren? Verleden jaar niet, maar nu is
de omvang veel groter. Opmerkelijk
is dat op de hoger gelegen gebieden
suikerbieten verbouwd worden. Met
percelen van 1 mijl in het vierkant
(1600 x 1600 meter). En dan zie je
op meerdere plaatsen een ploeg
met mensen met een schrepel wie
den, wat je daar niet zou ver
wachten.
Canada
Na deze eigenlijk veel te korte tijd
om alles te bekijken, zijn we één van
Canada's grootste graanprovincies
binnengereden. Met het klimaat
is het daar beter gesteld dan
in de VS. We waren daar te gast bij
een familie die zo'n veertig jaar gele
den uit Nederland was geëmigreerd.
Hebben met hard werken het goed
gedaan, maar zien het nu vanwege
de situatie in de landbouw heel
somber in. Het is op de prairie een
eenzaam leven. Ver overal vandaan,
op jezelf aangewezen, ook voor een
vrouw is het een hard leven. Het
schrikt velen, vooral de jongeren af.
Zij wonen liever elders in de wat
meer bewoonde streken. Winters
die lang zijn en waarin men soms
weken niet weg kan vanwege
sneeuw en vorst (30 40° on
der 0). Een korte groeiperiode en op
tijd de oogst weer zien weg te krij
gen. Het gaat met tarwe leveren net
als bij ons de bieten, in termijnen
met bewaarloon. Er is land genoeg
en het is niet duur, maar de animo
is er niet meer. Ontvolking is dan
ook het gevolg.
Beter doen de mensen het waar de
olievelden, die daar aanwezig zijn in
exploitatie zijn genomen. Sommigen
hebben wel 10 of meer ja-knikkers
staan. Anders dan hier waar we met
de mijnwet te maken hebben, is van
de opbrengsten die de oliepompen
geven 18 voor de eigenaar en in
evenredigheid voor de gebruiker,
plus dat daar naartoe een verharde
weg wordt aangelegd.
Grote garage
Machines zijn er altijd aangekocht,
van groot tot enorm groot. Meestal
staat alles in de grote garage (bui
ten). Het gekke is dat het daar niet
roest, de luchtvochtigheid is daar
heel anders. Koeien met zuigkalve-
ren zijn ook op de meeste bedrijven
wel aanwezig, al denkt men dat de
ze over een paar jaar wel verdwenen
zijn vanwege het tekort aan man
kracht. Een bedrijf van zo gemiddeld
1400 tot 5000 hectare en groter
runnen is toch al haast onmogelijk.
Men pakt dan ook naar het meeste.
Met zwadmaaien 15 meter breed
probeert men het dorsen wat te ver
vroegen. Groene delen sterven dan
wat af. Nieuwe getrokken combines
komen daar het meeste voor. Het
spuiten met goede spuiten zoals wij
die kennen moeten ze nog uitvin
den, al beginnen enkele er zachtjes
aan mee. Emballage inleveren mis
schien over 25 jaar. De opbrengsten
per hectare zijn natuurlijk vele malen
minder dan bij ons, maar er valt een
redelijke 'boterham mee te verdie
nen. Nu is het absoluut gebeurd
zeggen za
We vervolgen onze reis naar de
meer bewoonde gebieden. Zo rond
om Winnipeg, prachtig mooi verka
velde bedrijven met veel graan, mais
en beeffarms (vleesvee). Je staat er
van te kijken dat op zulke grote niet
te overziene lange percelen het toch
mogelijk is prima recht te rijden met
het zaaien. Het zouden Hollanders
kunnen zijn want die hebben het
toch niet slecht gedaan. Natuurlijk
komen er ook andere perceelsvor-
men voor.
Op een rijtje
Als we dan onze rondreis erop heb
ben zitten dan ga je zo eens alles op
een rijtje zetten. Men heeft in
Noord-Amerika ook een soort EEG-
overeenkomst, maar ook daar ha
pert er nog zeer veel aan. Van ons
niets geleerd uit Europa? Of niets
willen leren?
Prijzen: Canada 1 liter bezine voor
55 dollar-cent, Amerika 1,23 dollar
per gallon (4 liter); tabak, drank, le
vensmiddelen zijn in de VS veel
goedkoper; ziektekosten zijn in Ca
nada geheel gratis, in Amerika niet
en 40 is niet verzekerd; Canada
melk en kippen (mestkuikens) quo
ta, in Amerika is alles vrij. (koers:
Amerikaanse dollar f 1,90 - Cana
dese dollar f 1,47).
Er zal nog heel wat water door de
Mississippi stromen (nu buiten zijn
oevers) eer alles ook daar geregeld
is. Zo zien we dat alles daar wel an
ders is, maar nu niet direkt beter.
