Cursus SLZ snoei hoogstam- fruitbomen op Walcheren
Opleiding tuindersvrouwen
Telers plantuien voor dilemma
Met de sla de winter door
Friese teler vervroegt tulpen
Reclame "Milieubewust
Geteeld" toegestaan
Veel buitenlandse
bezoekers NTV
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1993
11
Enige maanden geleden heb ik u be
richt over de opleiding van de tuin
dersvrouwen in de BARONIE. Deze
opleiding is in het kader van het
leerlingwezen. Naast 1 schooldag
zijn er 4 praktijkdagen per week. Tij
dens deze schooldagen zijn ook 2
dagen op de praktijkschool in Ede
gepland.
Wanneer dit stukje wordt geplaatst,
hebben we de eindtoets voor de
tweede module achter de rug. De
eerste toets over de module "ver
zorgen oogst" is door vrijwel ieder
een goed afgesloten. Dat nemen ze
ons niet meer af. Zo'n module "ver
zorgen oogst" bestaat uit de onder
werpen als: economie, plant- en
bodemkunde en techniek. Alles met
betrekking tot de verzorging van de
oogst van tuinbouwpfrodukten komt
dan aan bod. Nu hebben we de mo
dule "verzorgen gewas" gehad. In
deze module weer dezelfde onder
werpen als bovenstaande, maar dan
gericht op de verzorging van het
gewas.
Naast de schooldag moet er thuis
nogal wat huiswerk worden ge
maakt. Veel huiswerkopdrachten
hebben betrekking op het leerbe
drijf. De boekhouding en de bedrijfs-
registratiegegevens komen nogal
eens op tafel. Als je zo bezig bent
en je moet alles zelf opzoeken, kom
je er pas achter hoeveel je nog niet
weet. Al werk je al veel jaren mee
op het bedrijf, toch begin je nu pas
te letten op een aantal zaken. Veel
dingen heb je altijd als vanzelfspre
kend aangenomen.
Na elke schooldag is er ook nog een
praktijkexcursie aan het eind van de
dag. We zijn praktisch op alle bedrij
ven van de cursisten geweest. Daar
naast zijn er excursies geweest naar
onder andere een fabriek waar diep
vriesgroenten werden klaarge
maakt, een laboratorium voor
plantenvermeerdering, een planten-
kweker etc. Ook hebben we al enke
le gastdocenten gehad: een SEV-er,
een hoofdkeurmeester van de RBT,
en een dag over arbeid.
Dan was er een dag op de praktijk
school in Ede. De groep werd
gesplitst in vollegronds- en glaste
lers. De glastelers hebben 's mor
gens informatie gehad over
sorteermachines. Met name het in
stellen via de computers, 's Mid
dags kregen ze informatie over
klimaatbeheersing. De vollegronders
kregen eerst theorie over hetgeen
onder de motorkap van een trekker
zit. Daarna de loods in, en we kre
gen per twee een trekker toegewe
zen en dan maar kijken of we alles
terug konden vinden. En jawel hoor!
Hierna naar buiten om met de trek
kers te leren omgaan. Ook moesten
we met heftrucks leren omgaan. La
den - lossen, voor- en achteruit rij
den, met aanhangertje voor- en
achteruit rijden. Volgens de leraar
viel het reuze mee. 's Middags
kwam het opstellen van plantma-
chines aan de beurt. Daar was niet
veel werk aan.
In maart komt er nog een praktijk
dag. Opvallend bij de opleiding is
dat er tot nu toe niemand is afge
haakt. Ik vind dit een compliment
aan de cursisten waard. Er zitten
toch verschillende vrouwen bij met
kleine kinderen. Dus er moet toch
iedere week één en ander worden
geregeld. Maar als manlief erachter
blijft staan, moet het lukken.
Een aantal produkten brengt mo
menteel in WEST BRABANT een
mooie cent op voor de tuinder. Spi
nazie b.v. schommelt rond de f 4,—
per kilogram. Ook sla en radijs bren
gen aanmerkelijk meer op dan de
kostprijs. Opvallend is dat deze
"kleine" teelten voornamelijk
plaatsvinden bij de tuinders met zo
genaamde ouderwetse kassen. Zij
verdienen de kost in warenhuizen
die allang zijn afgeschreven maar
die nog in perfecte staat zijn. Zij
hebben een lage kostprijs per vier
kante meter en kunnen min of meer
"spelen" met hun assortiment en
areaal.
Spinazie geeft maar 1 Zï tot 2 kilo
gram per vierkante meter maar als
de prijs hoog is schiet er al snel wat
over. Vaak kan op deze manier met
meer handwerk een aardig daggeld
verdiend worden. Nieuwe, hypermo
derne kassen moeten het tegen
woordig hebben van de massa.
Alleen de stookkosten komen bij
oude kassen hoger uit dan nieuwe.
Vaak wordt nog gewerkt met losse
oliekachels. Sla doet op de veiling
rond de 60 cent per krop. Op zich
een hoge prijs. De stookkosten be
dragen voor wintersla echter 15
cent per krop zodat het op het oog
niet alles goud is wat er blinkt.
Telers van plantuien voelen zich voor
een dilemma geplaatst. Wat moeten
zij doen, wel of geen plantuien in de
grond stoppen? Wel of geen con
tract afsluiten? Zowel op contract
als vrij is de afgelopen jaren weinig
succes behaald. Hier en daar zijn er
nog percelen te zien waar de uien
vorig jaar op het land zijn gebleven.
Interesse vanuit de verwerkende in
dustrie om plantuien vast te leggen
is er wel. Alleen de prijs vormt voor
de teler een struikelblok. Algemeen
kan gesteld worden dat van de plant
uien op contract tussen de twee en
vijf cent af is. Waar de prijs hetzelf
de is gebleven zijn de voorwaarden
veranderd. Alleen bij een uitzonder
lijk groeiseizoen is met de huidige
prijzen een acceptabel saldo te be
halen. Enkel al de post uitgangsma
teriaal loopt hoog op, tussen de
f 2.400,— en f 3.200,— per hecta
re, al naar gelang het ras. Daar bo
venop zijn de totale kosten aan
loonwerk niet te verwaarlozen, on
geveer f 2.000,—.
Een belangrijke negatieve factor
gaat bij het totale aanbod van uien
een rol meespelen. Onlangs is uit
onderzoeken gebleken dat de con
sument steeds vaker uien laat lig
gen. In 1985 kocht een gemiddeld
huisgezin per jaar acht kilo uien.
Binnen 7 jaar is deze hoeveelheid
gedaald naar 6,5 kilo per gezin. On
danks het imago van uiterst gezond
gaat het bergafwaarts met de ui.
Wellicht speelt het luchtje voor onze
verwende maatschappij een ról
mee.
De Stichting Landschapsverzorging
Zeeland (SLZ) organiseert sinds
1985 cursussen voor snoei en on
derhoud van hoogstamfruitbomen.
Binnenkort wordt voor het eerst
sinds 1987 zo'n cursus gehouden
op Walcheren.
Het project "Milieubewust Ge
teeld" van de Nederlandse tuin
bouwveilingen kan doorgaan. De
klacht van de Stichting Natuur en
Milieu is door de Reclame Code
Commissie afgewezen. Ook het ge
bruik van de vlinder als logo is toe
gestaan. De Commissie vindt dat de
term "milieu bewust geteeld" niet
in strijd is met de reclamecode-
regels.
Vrijdagavond 19 februari is er een
theoriegedeelte, waarin aan de hand
van dia's wordt uitgelegd wat de
betekenis is van de hoogstam en
hoe het (vaak verwaarloosde) on
derhoud kan worden aangepakt.
Deze avond vindt plaats in de
Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg,
aanvang 20 uur. De zaterdag daar
op, 20 februari, gaan de cursisten
"de boer op" om onder leiding van
een deskundig team een oude
boomgaard op te knappen om zo
het geleerde in de praktijk te bren
gen. De te snoeien boomgaard ligt
in de omgeving van Nieuwland.
De hoogstamfruitboom heeft reeds
lang zijn betekenis als rendabele
fruitleverancier verloren. Toch vin
den we her en der in de provincie
Zeeland nog flink wat van deze bo
men, die een ouderdom hebben van
70 tot soms wel 100 jaar. In tegen
stelling tot het huidige fruitaanbod,
wat met betrekking tot appels en
peren betrekkelijk éénzijdig is, verto
nen deze oude hoogstammen een
groot assortiment aan bijna verge
ten, ouderwetse fruitrassen. Een
gieser wildeman of sterappel klinkt
nog bekend in de oren, maar wie
kent nog de glorie van holland of de
zwijndrechtse wijnpeer?
SLZ zet zich in voor het behoud van
deze bomen. Naast het bewaren
van de oude rassen zijn het vooral
de landschappelijke waarden en de
natuurwaarden van deze bomen,
die aan de inzet van SLZ ten grond
slag liggen. Met behulp van vrijwilli
gers heeft SLZ sinds 1985 al zo'n
4000 hoogstammen opgeknapt, en
zijn er zo'n 2500 jonge hoogstam
men aangeplant.
Inschrijving op de cursus staat open
voor iedereen! Kosten: f 25,—.
Informatie en aanmelding bij SLZ:
Postbus 286, 4460 AR te Goes. tel.
01100-30936.
Wat de winter betreft zijn we eigen
lijk door het kwaadste gedeelte
heen. Tenminste zo wordt het erva
ren, ook door de glastuinders hier
op THOLEN. Er kan zich zeker nog
wel een korte vorstperiode aandie
nen, maar die wordt dan meestal
om deze tijd eerder als gunstig erva
ren, daar dan het klimaat in de kas
sen beter is dan momenteel het
geval is.
Met het donkere mistige weer van
de afgelopen dagen ziet men de
groei afnemen van de nog resteren
de sla, maar ook de lichtgevoelige
radijs heeft het niet naar zijn zin.
Met de dikwijls sterke weersover-
gangen na zo'n periode van donker
weer is het met sla weer uitkijken
geblazen. Enkele weken terug trad
er in de bijna oogstrijpe sla massaal
rand op tijdens zo'n plotselinge dag
stralend weer. De gevolgen dat de
sla de verdamping niet bij kan hou
den, zijn enkele dagen later zicht
baar met ingedroogde bladpuntjes.
Een ergernis en teleurstelling voor
elke slateier die er mee te maken
heeft, omdat het oogsten meer tijd
kost. Zeker wanneer dit nog afkeu
ring en lagere klassering op de vei
ling tot gevolg heeft. Het
tegenovergestelde is glazigheid, zo
dat men zeker bij bepaalde rassen
ook voorzichtig moet zijn met water
geven in de winter.
De afzet van de exportsla verliep de
ze winter ook dikwijls bijzonder
stroef, daar de teelt toch weer be
hoorlijk ingekrompen is. Dit seizoen
wordt het misschien toch tijd om
met alle slatelers de bakens te ver
zetten. Er wordt al jaren gepropa
geerd om evenals België zware sla
te telen om hiermee de positie op de
buitenlandse markten te behouden.
Het vreemde is echter dat de voor
ons zware sla van tegen de 30 kilo
gram uit onze regio nog steeds op
de binnenlandse markt afgezet
wordt. Is het aanbod te klein of zijn
ze nog niet zwaar genoeg?
Allemaal vragen waar geen duidelijk
antwoord op gegeven wordt. Het
telen van deze zware sla is dit sei
zoen overigens wel weer stukken
beter betaald dan die alleen maar in
dozen gesneden hebben. Hoe dit
het volgend seizoen zal gaan als er
naar alle waarschijnlijkheid met de
juiste rassen dunner geplant gaat
worden en het aanbod zware sla ze
ker groter zal worden, is nog maar
afwachten. De handel zal door de
veiling (CBT) goed afgetast moeten
worden. Aan welke fust geven zij de
voorkeur, want de verhoogde sla-
doos is tot nog toe geen succes en
de meermalige kist leent zich mo
menteel nog niet voor export. Dit is
met de toekomstige nieuwe bak wel
de bedoeling, maar ook dit is voor
de teler weer maar afwachten.
Naast de nitraatproblematiek waar
bij het verlagen van de winternorm
in '95 nog steeds als een zwaard
van Damocles boven de hoofden
van de slatelers hangt, is de teelt en
afzet omgeven met zoveel onzeker
heden, dat het dan te onzeker wordt
of een kas sla nog wel te leveren is.
We zijn in deze overgeleverd aan de
willekeurige regelgeving hier in Ne
derland, die meestal nergens op
slaat. Dit doet in sterke mate af
breuk aan het vrije ondernemer
schap, wat toch altijd een van de
mooie kanten van het vak geweest
is.
In verband met de harde wind schept Co Koenman uit Zwaag-
dijk (Fr) wat extra grond op het plastic aan de einden van een
tulpenperceel (foto Peter Mastenbroek)
Deze teler van bloembollen/bol-
bloemen uit het Friese Zwaag-
dijk teelt al tien jaar tulpen onder
plastic. De voordelen zijn dat de
tulpen veertien dagen vroeger
zijn, en bovendien zijn er veel
minder bespuitingen tegen lui
zen nodig. De teler denkt op de
ze manier 30 procent aan
gewasbeschermingsmiddelen te
kunnen besparen.
De tulpen gaan in oktober de
grond in en worden in november
van plastic voorzien. Eind
maart/begin april bloeien ze al.
Dan gaat het plastic eraf, wor
den ze gekopt en in juni begint
het rooien. Daarna begint de pre
paratie voor het in bloei trekken.
"Met deze werkwijze kunnen
we al halverwege november in
plaats van begin december tul
pen aanvoeren op veiling Rijns
burg, en dan profiteer je van de
eerste hoge prijzen, althans als
niet iedereen op deze manier
gaat werken", aldus de teler. Hij
schat dat inmiddels 40 tot 50 te
lers zijn voorbeeld hebben
gevolgd.
De teler trekt 90 procent van de
bollen zelf in bloei, een klein ge
deelte gaat als bol weg voor ex
port. Hij teelt 16 ha tulpen,
waarvan acht ha onder plastic.
Er werken vier vaste arbeids
krachten op het bedrijf, plus 's
zomers 15 tot 20 scholieren en
's winters vijf man van de be-
drijfsverzorging.
De eerste NTV in de Amsterdamse
RAI is een groot succes geworden.
De internationale tuinbouw vak
beurs werd voor de eerste maal in
het RAI Tentoonstellingscentrum
georganiseerd.
De voornaamste doelstelling achter
deze verhuizing, het versterken van
de internationale positie van de
beurs, werd ruimschoots waarge
maakt. Ten opzichte van de laatste
NTV in Bleiswijk werd zowel het
aantal buitenlandse exposanten als
het aantal buitenlandse exposanten
als het aantal buitenlandse bezoe
kers verdubbeld.
Daarmee is de NTV wereldwijd het
belangrijkste tuinbouw-evenement
geworden. Van de totaal 43.716 be
zoekers kwam ruim 20% uit het
buitenland, ten opzichte van ruim
10% in voorgaande jaren. Opvallend
is dat de buitenlanders niet alleen
uit alle Europese landen kwamen,
maar ook uit landen in Noord-
Amerika, Afrika en het Midden- en
Verre Oosten. Onder de ruim 500
standhouders waren 86 buitenland
se bedrijven. Naar verwachting zal
dit aantal volgend jaar verder stijgen
als door het beschikbaar komen van
de nieuwe tentoonstellingshal van
de RAI, meer expositieruimte be
schikbaar is.
De verhuizing van de NTV van Bleis
wijk naar de RAI is zowel door de
bezoekers als door de exposanten
uiterst positief beoordeeld. Het In
stituut voor Beurs- en Tentoonstel-
lingsonderzoek (IBT) heeft een
onderzoek onder de bezoekers uit
gevoerd. Daaruit blijkt dat 75% de
NTV in de Amsterdamse RAI beter
vindt dan voorgaande edities.
