Uien telen op contract
is kiezen voor zekerheid
DLY
Rassenproef: goede kansen
voor hybride cichoreirassen
Akkerbouw
Schriftelijke overeenkomst is nog geen contract
CJ
DONDERDAG 24 DECEMBER 1992
gesloten waarop de AVZ van toe
passing is.
De oorzaak hiervan moet in het vol
gende feit worden gezocht. In de
AVZ wordt de mogelijkheid gebo
den gebruik te maken van een uit
betalingssysteem gebaseerd op
toeslag of korting op de overeenge
komen prijs, afhankelijk van de kwa
liteit van het produkt en de hoogte
van het tarra-percentage. Kwaliteit
en tarra-percentage worden daarbij,
aan de hand van een keuringsregle
ment, door een onafhankelijke in
stelling bepaald
(SNUiF-kwaliteitsbeoordeling). In de
AVZ werd ter verduidelijking een
tweetal tabellen opgenomen hoe
het systeem van toeslag en korting
kon worden gehanteerd en de finan
ciële consequenties er konden
uitzien.
Wellicht het feit dat genoemd voor
beeld in de AVZ meer als voorschrift
dan als voorbeeld is gezien, heeft er
toe bijgedragen dat momenteel te
weinig wordt uitgegaan van de AVZ.
Naast dit zogenaamde misverstand
biedt de AVZ zoveel zekerheden dat
alleen contracten op basis van de
AVZ verantwoord zijn. Als men
daarbij geen gebruik wenst te ma
ken van het systeem van toeslag en
korting moet dit duidelijk worden
omschreven in het contract. Alle an
dere bepalingen inclusief de moge
lijkheden van arbitrage blijven
daarna van kracht.
Advies: Contractteelt zaaiuien al
leen op basis van de AVZ, met een
duidelijke omschrijving van zaken
waar van de AVZ wordt afgeweken.
king wordt gesteld. De laatste jaren
konden de plantuien vroeg worden
geplant en over de gehele linie
vroeg worden geoogst. Deze erva
ring mag er echter niet toe leiden
contracten aan te gaan waarin de
prijs is gekoppeld aan een te vroeg
oogst- of afleveringstijdstip. Ook
moet erop gelet worden dat de prijs
vermindering, verbandhoudend met
oogstverlating, binnen redelijke
grenzen blijft.
Oogst en aflevering
Het tijdstip hiervan moet in onder
ling overleg worden bepaald. Daar
echter oogst- en weerrisico's voor
de teler zijn, moet deze ook een gro
te beslissingsbevoegdheid voor zich
opeisen. Het afleveringstijdstip
moet als de weersomstandigheden
het toelaten zo kort mogelijk na het
rooitijdstip vallen.
Het afnemen moet ook zonder on
derbreking voor de gehele partij gel
den. Immers een velddroogperiode,
maar zeker de onnodige verlenging
daarvan, vergroot voor de teler het
risico ten aanzien van kwaliteitsver
mindering. In bepaalde gevallen
wordt overeengekomen dat de teler
de zorg zal dragen voor de droging
van het geoogste produkt. Maak
daarbij duidelijke afspraken over de
manier waarop wordt gedroogd en
wie de risico's draagt die hieruit
kunnen ontstaan. Ook dient te wor
den vastgelegd dat de partij moet
worden afgenomen zodra deze
droog is.
Kwaliteitsomschrijving
Omschrijving van kwaliteitseisen is
divers en veelal onduideljk. Vanaf
deze plaats wordt in overweging ge
geven de kwaliteitseis als volgt te
omschrijven. Het produkt dient na
de gebruikelijke verwerking als klas
se II waardig te kunnen worden
afgezet.
Tarra en tarrering
Rond tarra en tarrering kunnen ge
makkelijk misverstanden ontstaan.
In veel contracten wordt overeenge
komen dat, wanneer de tarra boven
een bepaald percentage ligt, de par
tij niet wordtafgenomen. Als dan
alles wat niet voor uitbetaling in
aanmerking komt, tot tarra wordt
gerekend, zal het gestelde maxi
mum al gauw worden overschre
den. Het is dan ook van belang te
bepalen dat vochtverlies, grond en
uien kleiner dan 35 mm doorsnee,
hoewel ze uiteraard niet worden uit
betaald, niet meetellen bij het vast
stellen van het maximaal
toelaatbare percentage tarra.
Sommige afnemers geven bij afre
kening te kennen 1% van het bruto
produkt niet uit te betalen als zijnde
een compensatie voor de onnauw
keurigheid van de weegbrug. Met
een dergelijk absurd voorstel moet u
nooit akkoord gaan! Ook moet de
procedure met betrekking tot
monstername, droging plaats en
tijdstip van tarreren worden vastge
legd. Tevens moét de teler/leveran
cier het recht hebben bij de tarrering
aanwezig te zijn en moet hiervoor
door de afnemer worden uitge
nodigd.
Betaling en betalingszekerheid
Bepalingen omtrent deze facetten
moeten in het contract worden op
genomen. Bij het formuleren van be
doelde bepaling kan datgene wat
hierover in de Algemene Voorwaar
den Zaaiuien is opgenomen als
richtlijn dienen.
Geschillen
U hoeft er niet bij voorbaat vanuit te
gaan dat er op een bepaald moment
een geschil zal ontstaan. Toch lijkt
het verstandig dat partijen bij het
aangaan van een overeenkomst be
palen dat bij een eventueel geschil
partijen akkoord gaan met het oor
deel van een reeds in het contract
genoemde deskundige instantie of
persoon.
D. Hoek
De rassenproef cichorie op het bedrijf van mts. Laurijsse in De Heen leverde interessante resultaten op.
(foto Bert Hopman).
Zoals bij diverse andere teelten,
kennen we ook bij het gewas ui de
teelt op contract. Niet bij elke teelt-
vorm van uien speelt het teeltcon
tract een even grote rol. Zo wordt
bij zaaiuien slechts een klein gedeel
te van het totale areaal geteeld op
contractbasis. Bij tweedejaars plant
uien wordt, ten opzichte van de
zaaiuien, een relatief groter deel van
de totale oppervlakte op contract
geteeld. Eerstejaars plantuien wor
den, voor zover niet door de han
delshuizen zelf geteeld, vrijwel
uitsluitend op contractbasis
geteeld.
Wat is het motief van de onderne
mer om te telen op contract? Het
antwoord kan min of meer uiteen lo
pen, maar het belangrijkste argu
ment is dat hij zekerheid zoekt. Met
name zekerheid omtrent de afzet
van het geteelde produkt en de fi
nanciële opbrengst daarvan. Helaas
moet elk jaar weer, dus ook en mis
schien wel met name het afgelopen
seizoen, in verschillende gevallen
worden geconcludeerd dat de via
een teeltcontract gezochte zeker
heid maar zeer betrekkelijk zoniet
teleurstellend is.
Het gaat te ver om alle problemen
die zich kunnen voordoen hier
breedvoerig te omschrijven. Als er
conflicten ontstaan, is dat meestal
op of rondom het tijdstip van afleve
ring en spitsen deze zich meestal
toe op het afleverings c.q. afname-
tijdstip, de kwaliteit van het pro
dukt, de hoogte van het
tarrapercentage en de manier waar
op dit wordt vastgesteld. De praktijk
leert dat wanneer zich problemen
voordoen en de teler van zijn gelijk
overtuigd is kosten en moeite moet
aanwenden het gelijk aan zijn kant
te krijgen.
In plaats van ons te verdiepen in de
diversiteit van de problemen is het
nuttig ons te bezinnen op de oor
zaak van de ontstane conflicten. In
zijn algemeenheid kunnen we hier
over kort zijn. In veel gevallen is
sprake van een onvolledig contract.
Erger nog, veel schriftelijke teeltover
eenkomsten mogen niet of nauwe
lijks de naam contract dragen.
In dit artikel, dat uiteraard niet als
een waterdicht juridisch advies is
bedoeld, willen we een aantal pun
ten van contractteelt voor het voet
licht halen. De aandacht wordt
bepaald bij zaaiuien en tweedejaars
plantuien. Alvorens hierop verder in
te gaan, nog één opmerking. Ook
wanneer u uien voor eigen rekening
en risico teelt, krijgt u met contrac
ten te maken. Immers de verkoop
van de door u geteelde produkten
wordt gerealiseerd via een zoge
naamd koop/verkoop-contract. Van
zelfsprekend is het ook van belang,
voor het ondertekenen van een
koopcontract, zich te overtuigen van
de waarde van een dergelijke over
eenkomst.
Zaaiuien
Bij contractteelt van zaaiuien kun
nen problemen als ze zich voordoen
tot een minimum worden beperkt,
dankzij het feit dat voor de contract
teelt van zaaiuien algemene voor
waarden zijn opgesteld en aanvaard.
Deze algemene voorwaarden zijn na
een periode van onderzoek en over
leg tussen Landbouwschap en de
Nederlandse Bond van Verzendhan-
delaren tot stand gekomen en in
1988 in werking getreden.
In genoemde voorwaarden worden
rechten en plichten van partijen om
schreven en is tevens de procedure
met betrekking tot bijvoorbeeld tar
rering, kwaliteitsvaststelling, beta
ling en betalingszekerheid en
overmacht vastgesteld. Als teelt
en/of koopcontracten zijn gesloten
op basis van de Algemene Voor
waarden voor de contractteelt en de
in- en verkoop van Zaaiuien (AVZ),
kan bij eventuele geschillen
arbitrage worden gevraagd.
De samenstelling en het funktioneren
van de arbitrage-commissie is vast
gesteld in een in de AVZ opgenomen
Arbitrage-reglement. Nu, enkele ja
ren na de inwerking treding van de
AVZ moet worden vastgesteld dat
bijna geen contracten worden af
Tweedejaars plantuien
Helaas kennen we voor de contract
teelt van tweedejaars plantuien
geen algemeen aanvaarde en vast
gelegde voorwaarden. Bij het opma
ken van een teelt en/of
koopcontract voor tweedejaars
plantuien kan het zeer nuttig zijn
kennis te hebben van de Algemene
Voorwaarden Zaaiuien. Deze kennis
spitst uw aandacht op diverse be
langrijke facetten en de beschrijvin
gen daarvan. Onderstaand een
aantal punten die de nodige aan
dacht verdienen bij het aangaan van
een teelt- of verkoopovereenkomst
voor tweedejaars plantuien.
Het ras
Tussen de rassen bestaan verschil
len in produktiviteit, vroegrijpheid
en gevoeligheid voor bloemstengel
vorming. Bij contractteelt is het ge
bruikelijk de prijs per kg te koppen
aan een bepaalde datum van oogst
en/of aflevering. Inzicht in produkti
viteit en vroegrijpheid van de rassen
is daarbij onontbeerlijk. Een grotere
gevoeligheid voor bloemstengelvor
ming houdt in dat niet extreem
vroeg kan worden geplant, waar
door het gewas soms later oogstrijp
is.
Het plantgoed
Het plantgoed dat doorgaans door
de contractgever wordt aangeleverd
moet door de NAK-G goedgekeurd
plantgoed zijn en ook als zodanig
herkenbaar zijn, middels een door
genoemde keuringsinstantie afge
geven verklaring. Neem nooit ge
noegen met niet gekeurd
zogenaamd 'boerenschoon' plant
goed. Bij gebruik van niet gekeurd
plantgoed kunt u tijdens de teelt
voor onaangename verrassingen ko
men te staan. Tevens is insleep van
bodemziekten op uw bedrijf hier
door mogelijk.
Contractprijs
De hoogte van de prijs per kg gepro
duceerd produkt is afhankelijk van
de rooi- of afleveringsdatum en
wordt mede bepaald of het plant
goed al dan niet gratis ter beschik-
Bij het gewas cichorei zijn meerdere
goede, nieuwe rassen op komst.
Dat blijkt uit de resultaten van een
rassenproef van de firma Barenbrug
op het bedrijf van mts Laurijsse in
het Westbrabantse De Heen. Vooral
met de hybride-rassen zijn zeer goe
de resultaten gehaald.
In de proef zijn 12 rassen met elkaar
vergeleken, waaronder twee
hybride-rassen. De proef is gerooid
met een speciaal afgestelde suiker-
bietenproefveldrooier. Volgens Piet
van Keulen van Barenbrug moet bij
hybride-rassen gedacht worden aan
een opbrengstverhoging van vijf tot
tien procent. Over het inulinegehal-
te van de hybride-rassen uit de ras
senproef is nog niets bekend, omdat
dit nog niet onderzocht is. De
hybride-rassen komen binnen enke
le jaren op de markt, maar zeer
waarschijnlijk nog niet het komend
seizoen.
Ook een niet hybride-ras is er qua
opbrengst bovenuit gesprongen, al
dus Van Keulen. Het betreft een ras
dat nog onder nummer in het
kweekcircuit circuleert, afkomstig
van dezelfde Franse kweker als
waarvan Barenbrug het ras Orchies
betrekt. Dit ras wordt zoals bekend
het meest geteeld in Nederland.
Wortelvorm
Een ander voordeel van de hybride
rassen is hun driehoekige wortel
vorm, net zo als bij suikerbieten. De
driekhoeksvorm vergroot de rooi-
baarheid en verkleint de kans op
puntbreuk. De traditionele cichorei
rassen zijn langwerpig van vorm.
Het ras Orchies daarentegen gaat
ook al in de richting van de drie-
hoeksvorm, maar niet zo ver als de
hybride-rassen.
Hoe vroeger de cichorei gezaaid
wordt, hoe hoger de opbrengst. De
ze samenhang bleek ook overduide
lijk uit de rassenproef. Vroeg zaaien
vergroot echter het risiko van door
schieten. Door nu een ras te kiezen
met een hoge mate van resistentie
tegen doorschieten kan men toch
vroeg zaaien. Op het proefveld heeft
men noch in Orchies noch in de
hybride-rassen een doorschieter
aangetroffen. In sommige andere
rassen was dat wel het geval.
Barenbrug verwacht van de hybride
rassen een sterke verhoging van het
inulinegehalte. Mede door de andere
gunstige eigenschappen, waaron
der ook een snelle beginontwikke-
ling, denkt het bedrijf dat de
hybride-rassen zo gauw deze be
schikbaar zijn een groot marktaan
deel zullen krijgen.
