ij
Vanaf de dijk gezien
■'fL.
LEI: heffing op stikstof
dringt gebruik sterk terug
GATT-akkoord gesprekstof nr. 1
Komen er nog "duiten uit de kluiten"?
Ook in 1993 gedragsregels
uitrijden dierlijke mest
Bijna 10% pootgoed
is afgekeurd
Ook in OOST- en MIDDEN-BRA
BANT is onder de agrariërs het
GATT-akkoord natuurlijk gespreks
stof nummer één. Aan dit Geven
Anders Terug Trekken akkoord, zou
ik mijn hele verhaal kunnen wijden.
Helaas heb ik tot nu toe nergens
kunnen lezen wat er nu werkelijk
besloten is, zodat je een mogelijk
heid hebt om te kijken wat voor ge
volgen het zal hebben voor het
agrarisch bedrijf.
Wel is het zo, dat mede dankzij de
Franse akties men zich nu wel af
vraagt wat de gevolgen zullen zijn.
Maar zij die meegeweest zijn ruim
een jaar geleden naar Brussel om
vreedzaam te demonstreren voor
een goed GATT-akkoord, weten wat
de gevolgen zijn van gebruik maken
van geweld.
Met nog een maand te gaan is dit
alweer bijna om. Voor de meesten
onder u zal 1992 wel veel te snel
zijn gegaan, maar terugkijkend moe
ten we toch constateren dat er
weer veel gebeurd is. De meeste
sectoren hebben toch wel een rede
lijk goed jaar achter de rug, met als
uitschieter de melkveehouderij, die
heeft opnieuw goed gedraaid. Wat
zal het nieuwe jaar in petto hebben
voor ons allen. Feit is wel, dat de
economie in een dal geraakt is, wat
zijn uitwerking heeft gehad en zal
hebben op het bestedingspatroon
van de consument. Men bezuinigt
dan toch het eerst op de luxere
etenswaren. Daar moet je het als
producent toch van hebben omdat
er op deze produkten de meeste
meerwaarde zit, wat zorgt voor de
winst in de bedrijven.
Verder merk je dat de subsidie
kranen bijna overal bij de overheden
dichter komen te zitten. Vandaar dat
het zinvol is om op tijd je broodwin
ning, dus het bedrijf te laten door
lichten op efficiency. Het
SEV-journaal biedt daar een goede
gelegenheid toe. Want bedenk als
ondernemer altijd goed dat niet
iedere bezuiniging geld oplevert. Zo
moet een ieder zijn eigen GATT-
akkoordje zien te verkrijgen om ver
der te gaan.
In het kader van het uitrijden van
mest heeft de Gewestelijke Raad
Zeeland ook dit jaar gedragsregel
'uitrijden van dierlijke mest' op
gesteld, om in het zomerseizoen zo
veel mogelijk de stankoverlast als
gevolg van het uitrijden van mest te
voorkomen.
De Raad concludeerde tijdens de
evaluatie van de gedragsregel voor
het jaar 1992 dat veel bedrijfsgeno-
ten aandacht schenken aan de be
perking van de stankoverlast van
het uitrijden van mest in het week-
Wat zal de goedheilig man op z'n
tocht over de dijken en wegen
allemaal zien en horen? leder jaar
opnieuw komt hij toch ook langs
de stille hoeve, die weggescho
len tussen de nu kale bomen on
der aan de dijk ligt. Op de
eenzame boerderij midden in de
polder geeft hij z'n zwarte mede
werker opdracht het dak op te
gaan om voor de kinderen wat
door de schoorsteen in de
schoen te stoppen.
Terug bij z'n baas vertelde piet
wat hij gehoord en gezien had.
'Het is helemaal niet leuk hoor,
sint. De baas en de vrouw zitten
met zorgelijke gezichten te reke
nen en te tellen. Handleidingen
voor andere teelten liggen erbij.
Uitkomsten van nieuwe gewas
sen worden doorgenomen. De
opgedane kennis van de studie
club ernaast. Maar sint, de men
sen weten nog niet hoe ze
verder moeten. Het allerergste is
nu wel de aardappelprijs. Wat
moet je als boer daar nu mee
aan. Dat kost alleen maar heel
veel geld. De vooruitzichten zijn
ook al nul komma nul. Moeder
de vrouw die naast de huishou
ding en zorg voor de kinderen
ook nog een paar dagen voor de
klas staat knikt instemmend met
het zorgelijk verhaal van de jon
ge boer, en zegt: 'ik zal maar kof
fie gaan maken'.
Manlief pakt de ZLM-krant. Daar
wordt hij niet vrolijker van, want
het lijkt wel of z'n faillissement
werd aangekondigd. Hij kijkt
rond in z'n gezellige ruime
huiskamer, ziet de schoenen
voor z'n slapende kroost gevuld
voor de open haard. Kijkt naar
z'n flinke vrouw die ondanks al
les weer opgewekt uit de keuken
komt met geurige koffie en
denkt, dit kan ik niet opgeven,
hier wil ik voor vechten en wer
ken, dit mogen ze niet van me
afnemen'.
Sint luistert heel ernstig naar het
verhaal van piet, maar ziet geen
uitweg. Toch zal die landbouw
en deze polders blijven zolang er
mensen in blijven geloven en net
als die jonge boer zich er ten vol
le voor inzetten, dat is de over
tuiging van de sint.
Ook deze week, ik schrijf eind no
vember, is het ook op NOORD-
BEVELAND, wat het weer betreft,
ronduit pet. De laatste bieten wor
den gerooid onder omstandigheden,
die het volggewas zeker niet ten
goede zal komen. Hopelijk dat de
komende winter ons welgezind zal
zijn en ons wat droge vorst zal bren
gen. Met de inzaai van de wintertar
we wil het maar niet lukken. Het
kost geen moeite hier bedrijven aan
te wijzen, die nog niet aan uitzaai
zijn toegekomen. Zouden aanvanke
lijk rassen als b.v. Ritmo en Here-
ward veel uitgezaaid gaan worden,
bij eventuele decemberzaai zou de
keus wel «ens anders uit kunnen i
vallen, gezien de trage afrijping van
genoemde rassen.
Het vergaderseizoen vangt ook
weer aan. Eén van de aktueelste on
derwerpen is natuurlijk de fusie van
de ZLM met het ULG en de Gelder-
sche Mij. van Landbouw. Geboren
vanuit de gedachte om goedkoper
en rationeler te kunnen werken, ze
ker ten aanzien van dienstenverle
ning, sociaal-economische
voorlichting is opschaling in deze
tijd schijnbaar een must.
Tot nu toe mis ik in deze discussie
de hele financiële onderbouwing.
Want, let wel ZLM, fusie of geen fu
sie, een eventuele contributieverho
ging in de nabije toekomst zal
onherroepelijk tot ledenverlies lei
den. Zeker als bij contributie
vaststelling op basis van sbe's zou
blijken dat bedrijven met een inten
sief karakter een forse verhoging
van contributie kunnen verwachten.
Mocht het tot in de jaren '80 nog
zijn opgegaan, dat investering in
landbouwgrond op lange termijn
geen slechte zaak was, nu staat de
vlag er toch anders bij. Het wegval
len van de spilfunctie van de tarwe
binnen het Europees marktgebeuren
komt dit jaar wel erg duidelijk tot
uitdrukking. Een overvoerde
aardappelen- en uienmarkt. Voorts
een prijsontwikkeling van kleine ak
kerbouwgewassen, vollegronds-
groenten enz., die onherroepelijk zal
leiden tot het faillissement van de
Nederlandse landbouw. En dit alles
wordt nog overschaduwd door het
onlangs afgesloten handelsakkoord
tussen de E.G. en de Verenigde Sta
ten, waarbij ook de zuivel en de sui
ker tot het kind van de rekening
gaan behoren.
Mocht Jacob Cats ooit gezegd heb
ben "Stop je duiten in de kluiten",
meer van toepassing zou in 1992
zijn: Komen er nog duiten uit de
kluiten?
end, op feestdagen en tijdens war
me weersomstandigheden.
Besloten is om ook in 1993 de ge
dragsregel te handhaven.
De Raad constateert evenwel dat de
steeds verdergaande beperkingen in
de uitrijperiodes voor mest tot ge
volg zullen hebben, dat het voor
steeds meer landbouwers moeilijker
wordt met het stankprobleem reke
ning te houden. Echter via het emis-
siearm aanwenden van dierlijke
mest kunnen in toenemende mate
veel van de stankproblemen verme
den worden.
Een heffing van f2,— per kg. stikstofoverschot met een heffingvrije
voet is volgens het LEI het meest effectief. Op de foto: vullen van de
kunstmeststrooier.
Een heffing op stikstof zal de milieu
belasting van stikstof in de melk
veehouderij en akkerbouw sterk
terugdringen, vooral als gevolg van
minder nitraatuitspoeling. De effec
ten in de intensieve veehouderij zul
len daarentegen beperkt blijven. Dit
staat in een reeks studies van het
Landbouw Economisch Instituut
(LEI-DLO) over de effecten van een
heffing op stikstof voor landbouw
bedrijven.
Binnen het onderzoek zijn drie
stikstofheffingssystemen onder
zocht, namelijk een heffing van
f 1,— per kg N-aanvoer (via kunst
mest en krachtvoer), een heffing
van f 2— per kg N-overschot en
een heffing van f 2,— per kg N-
overschot met een heffingsvrije
voet van 200 kg per ha grasland en
90 kg per ha bouwland. Een voor
waarde bij een heffing op N-
overschot is dat alle bedrijven een
mineralenboekhouding bijhouden.
Een systeem met een heffing van
f 2,— per kg stikstofoverschot en
een heffingsvrije voet scoort ten
aanzien van milieu en economie be
ter dan systemen met een heffing
op de stikstofaankoop in kunstmest en
krachtvoer of op het totale stikstof
overschot zonder heffingsvrije voet. In
dit systeem is het de vervuiler die be
taalt, blijven de totale heffingsop
brengsten relatief laag en is het gevaar
van ongewenste substitutie gering. De
voordelen van dit systeem zijn:
a. de heffingsvrije voet toont dui
delijk de hoogte van de onvermij
delijke verliezen of waar
ongewenste vervuiling begint;
b. alleen de bedrijven die (te veel)
vervuilen dat wil zeggen een N-
overschot hebben boven de hef
fingsvrije voet, betalen een
heffing;
c. bedrijven kunnen zelf kiezen op
welke wijze ze het N-overschot
willen verlagen, terwijl het ge
vaar van ongewenste substitutie
gering is;
d. bedrijven met een beter stikstof-
management worden beloond
met een lagere heffing;
e. het systeem gaat nationaal ge
zien gepaard met relatief lage
heffingsopbrengsten (circa 170
miljoen gulden per jaar), die ove
rigens weer teruggesluisd wor
den naar de bedrijven.
Door een heffing van f 2 per kg
N-overschot in te stellen met een
heffingsvrije voet per ha grasland
van 200 kg N en per ha bouwland
van 90 kg N zal het stikstofover
schot per ha in zowel de melkvee
houderij als de akkerbouw met 40
tot 50% dalen ten opzichte van
1990. Een deel van deze daling is
een gevolg van het inwerking treden
van de huidige regelgeving voor
dierlijke mest en van andere ontwik
kelingen. Een heffing op stikstof sti
muleert deze autonome daling en
maakt het voor bedrijven aantrekke
lijk om de bemesting verder te verla
gen en om efficiënt met stikstof om
te gaan binnen het bedrijf. Dit gaat
gepaard met slechts kleine dalingen
in opbrengsten.
Binnen de intensieve veehouderij zal
het effect van een heffing beperkt
zijn, indien de hoogte van de heffing
f 2— per kg N-overschot be
draagt. Dit wordt vooral veroorzaakt
door de stijgende voerkosten als het
N-gehalte van het voer verlaagd
wordt en de beperkte mogelijkhe
den om de efficiëntie van stikstof-
gebruik te verbeteren.
Nationaal gezien leidt een heffing
op N-overschot tot kleine verande
ringen van de ammoniakemissie en
van de grond behoefte. Wel zal een
aanzienlijke daling van de nitraat
uitspoeling optreden.
Bijeenkomst NMI
Een overschotheffing is veel effec
tiever in het terugdringen van het
mineralenoverschot dan een heffing
op kunstmest. Dat betoogde dr. ir.
W. Prins van het Nederlands
Meststoffen Instituut tijdens de ein-
dejaarsbijeenkomst van het NMI.
Prins baseerde zijn uitspraak op het
resultaat van een studie naar het ef
fect van een kunstmestheffing en
een overschotheffing op mineralen
en de arbeidsopbrengst in de vee
houderij. Een overschotheffing is
niet alleen het meest effectief, het
heeft ook veel minder economische
consequenties voor de melkveehou
der dan een kunstmestheffing.
Uit een tweede NMI-studie bleek
dat het energieverbruik bij de pro-
duktie van kunstmeststikstof in Ne
derland circa 35 procent lager is
dan de officieel gebruikte cijfers
aangeven.
Over heel Nederland zijn dit jaar van
de aangemelde 40.963 ha (voorlo
pig) 3.848 ha pootaardappelen af
gekeurd. Dit blijkt uit een overzicht
van de NAK.
Goedgekeurd zijn 37.114 ha. Vorig
jaar werden 37.300 ha goedge
keurd. Overigens kunnen er nog ver
anderingen komen in de cijfers,
omdat de nacontrole (onder meer
de herkeuring) op 27 november nog
niet geheel was afgewerkt.
Van het Bintje zijn (voorl) 5.684 ha
goedgekeurd, als volgt verdeeld
over de verschillende klassen S 73
ha; SE 43 ha; E 762 ha; A 3669
ha B 918 ha; C 206 ha; eigen ge
bruik 10 ha. Afgekeurd werden
1.242 ha Bintjes. Vorig jaar bedroeg
het aantal ha goedgekeurde Bintjes
7.497 ha.
