Nieuws
Nauwelijks vraag naar losse kavels,
wel animo voor agrarische bedrijven
yJU KNLC
v* kommentaar
GATT
Gropatax: kopers staan niet meer in de rij
Tjeerd Schrale specialist
in koop en verkoop melkquotum
VRIJDAG 27 NOVEMBER 1992
"Als er enkele jaren geleden een
stuk grond te koop kwam, dan zei
den we tegen elkaar: aan wie zullen
we het perceel eerst aanbieden. De
kopers stonden als het ware in de
rij. Je was het zo kwijt. Nu is het
precies andersom. Een losse kavel
is heel moeilijk te verkopen. We
moeten er veel meer moeite voor
doen dan een paar jaar terug".
Aan het woord is de heer J. Zuid-
weg van Gropatax, het grond-,
pacht- en taxatiebedrijf van de ZLM
(60%) en de CBTB (40%), werk
zaam in Zeeland en Brabant. Gropa
tax ziet veel boeren en fruittelers
een pas op de plaats maken nu veel
bedrijven het jaar met een negatief
saldo zullen moeten afsluiten. Voor
al de verkoop van losse percelen is
in moeilijk vaarwater terecht geko
men. Er zijn maar weinig akkerbou
wers en fruitkwekers, die het risico
van grondaankoop nog aandurven.
Zelfs de grond van de buurman, die
volgens het gezegde toch maar een
maal te koop is, laat men in veel ge
vallen zitten, omdat het financieel
niet haalbaar is. Een trieste situatie
voor ondernemers, die graag hun
bedrijf willen ontwikkelen.
Gropatax merkt heel duidelijk dat
het niet goed gaat in de landbouw.
Zuidweg: "Vooral in Zeeland is de
vraag naar grond bijzonder klein. In
West-Brabant is de situatie iets
gunstiger. Er is op dit moment nogal
wat aanbod van grond. Met de
MacSharry-maatregelen in het voor
uitzicht hebben boeren de neiging
met vreemd geld gefinancierde
J Zuidweg
grond af te stoten. Ze kunnen daar
door de bedrijfskosten wat omlaag
brengen en dat maakt bijvoorbeeld
overdracht aan de opvolger gemak
kelijker. Tot voor kort was er belang
stelling uit de hoek van de
fruittelers, maar ook dat is voorbij.
Ook die sector heeft immers te ma
ken met overproduktie".
Prijzen gedaald
Door het grote aanbod en de be
perkte vraag is de prijs voor losse
kavels sterk gedaald, ook al zijn er
regionaal verschillen. Volgens Gro
patax is de gemiddelde prijs het af
gelopen jaar met ruim f 5.000,—
gezakt. Het niveau ligt - afhankelijk
van de plaatselijke omstandigheden
- nu tussen de f 25.000,— en
f 32.000,— per ha, in Walcheren
nog iets hoger. Vier tot zes jaar gele
den werd er gemiddeld nog
f 40.000,— per ha betaald. On
danks de betrekkelijk lage prijs trekt
de vraag niet aan. Bedrijfsvergroting
is in de akkerbouw bijna niet meer
aan de orde en nieuwe bedrijven
worden al helemaal niet meer
gesticht.
De boeren, die vanwege stadsuit
breiding of natuurontwikkeling
grond verkopen, zijn relatief nog het
beste af. Deze percelen brengen in
het algemeen een redelijk bedrag
op, ook al richten de overheid en het
Bureau Beheer Landbouwgronden
zich naar de markt.
Bedrijven
Minder slecht, maar ook niet floris
sant is de markt voor agrarische be
drijven, die als geheel in de verkoop
komen. Mits ze goed verkaveld zijn
en voldoende omvang hebben (35
tot 50 ha), gaan deze bedrijven in
het algemeen redelijk vlot van de
hand. Zuidweg: "De vraag komt
vooral van veehouders, die ontei
gend worden of vanwege milieu-
eisen hun heil ergens anders zoe
ken. Ze rijden heel Nederland af om
te kijken waar ze tegen de meest
gunstige condities opnieuw kunnen
beginnen. Zo zijn er de laatste jaren
een aantal Brabantse veehouders in
Zeeland terecht gekomen. Ze blijven
het liefst zo dicht mogelijk bij Bra
bant en daarom hebben Zeeuws-
Vlaanderen en Zuid-Beveland de
voorkeur. Deze boeren kopen alleen
complete, goed verkavelde bedrijven
met tenminste een huiskavel van 25
ha. Ze nemen hun melkquotum mee
en investeren vaak in nieuwe stal
len. Ze kiezen uiteraard een plek
waar dat nog kan".
Zuidweg signaleert dat kopers van
onroerend goed uitsluitend op de
rentabiliteitswaarde letten. Tot voor
enkele jaren speelde de gevoels
waarde een belangrijke rol. De
grond was schaars en er was vraag.
Een vooruitstrevende boer wilde al
tijd wel goede grond bij kopen. In
zo'n situatie wordt nogal eens een
hogere prijs overeengekomen dan
economisch verantwoord is. Nu is
de rentabiliteit de doorslaggevende
factor geworden en dat heeft een
drukkend effect op de prijs.
Het MacSharrybeleid en het recente
GATT-akkoord maken de vooruit
zichten voor de boeren die willen
verkopen, alleen maar somberder.
Op dit moment is er nog geen spra
ke van sterk stijgend aanbod van
agrarische bedrijven als gevolg van
faillissementen. Wel komen er regel
matig bedrijven te koop waarvoor
geen opvolger is. "Verder signaleren
we" aldus Zuidweg, "dat boeren
gemiddeld genomen iets eerder
stoppen dan vroeger. Als men ach
ter in de vijftig is en er is geen op
volger, dan vindt men het in het
algemeen welletjes. Men ziet de op
brengsten teruglopen en het bedrijf
minder waard worden. Tot voor en
kele jaren gingen de boeren in het
algemeen door tot hun 65ste of
zelfs nog langer".
Voor Gropatax is er aanleiding om
zich meer inspanningen te ge
troosten bij de bemiddeling in de
koop en verkoop van agrarisch on
roerend goed. Het gaat niet meer
vanzelf. Daarom worden er regelma
tig advertenties geplaatst in landelij
ke vakbladen als Boerderij en Oogst,
waarin grond en bedrijven worden
aangeboden. Deze initiatieven leve
ren bijna altijd een goede response
op. Financieel gezien draait Gropa
tax een normaal jaar, aldus
Zuidweg.
Tjeerd Schrale, specialist van Gropatax in melkquota.
Gropatax heeft sinds een jaar
een medewerker, die zich speci
aal bezighoudt met de bemidde
ling in de verhandeling van
melkquota. Het is Tjeerd Schrale
(25) afkomstig van een melkvee
bedrijf in het Friese Heeg. Hij
woont in Zevenbergen en houdt
daar in het ZLM-kantoor ook
spreekuur op donderdag van
9.00 tot 12.00 uur.
Tjeerd heeft zijn opleiding gehad
op de Hogere Bosbouw- en Cul
tuurtechnische School in Velp en
daarna een cursus agrarische
makelaardij gevolgd. Na korte
tijd bij de Gasunie in Den Haag
te hebben gewerkt, kwam hij in
december 1991 in dienst bij
Gropatax.
De aktiviteiten van Gropatax in
de bemiddeling van melkquota
zijn in het eerste jaar al succes
vol geweest. Tjeerd is uitstekend
op de hoogte van de ingewikkel
de en steeds veranderende re
gelgeving ten aanzien van
melkquotumtransacties. Juist bij
deze transacties moeten de aktes
waterdicht zijn en komt het aan
op de kleine lettertjes.
Behalve specialist in melkquo
tumbemiddeling is Tjeerd Schra
le de eerste man van Gropatax in
West-Brabant. Jan de Feijter is
vooral aktief in Zeeuws-
Vlaanderen en Tholen. Hans
Zuidweg neemt de andere re
gio's binnen het werkgebied
voor zijn rekening en heeft de
supervisie over alle Gropatax-
aktiviteiten. De vaste man op het
Gropatax-kantoor in het Land-
bouwhuis in Goes is Johan van
Nispen.
Bij de vele turbulentie die we de
laatste jaren in de wereld op zo
wel het politieke als het econo
mische front waarnemen, is het
steeds weer de agrarische sector
die met veel argwaan deze tur
bulentie en de gevolgen daarvan
beziet. Deels is dat verklaarbaar,
omdat in algemene zin agrari
sche markten, zeker wat betreft
bulkprodukten, verdrin-
gingsmarkten zijn geworden.
Anderdeels is het verklaarbaar
omdat door het verminderen van
de politieke prioriieitslegging bij
de agrarische sector er een
stemming is om ten koste van
deze zelfde sector andere ont
wikkelingen in de wereld hun
kans te geven.
Specialisatie
Natuurlijk onderkennen we dat
er allerlei ontwikkelingen zijn, zo
als het vallen van de muur in
Berlijn, de vergroting van de EG,
de GATT-onderhandelingen, die
aanleiding geven tot c.q. gevolg
zijn van een verdergaand proces
van wereldwijde (arbeids-)speci-
a/isatie. Een (arbeids-)specialisa-
tie die op zich voor een mondiale
ontwikkeling positief kan zijn,
maar die niet eenzijdig ten koste
mag gaan van de agrarische
sector.
Dit gezegd hebbende kom ik dan
bij de GATT en de posities die de
VS en EG afzonderlijk en geza
menlijk daarbij hebben ingeno
men. Het is begrijpelijk dat de
wanorde op delen van de agrari
sche wereldmarkt aanleiding is
om in GATT-verband deze mede
te bezien. Immers, in de GATT
willen 108 landen niet alleen
meer vrijhandel met elkaar berei
ken, maar ook eerlijke handelssi
tuaties bevorderen.
Als deze twee laatste criteria tot
uitgangspunt genomen worden,
dan begrijp ik niets van zowel de
VS- a/s EG-opste/ling in deze.
Vooral niet a/s ik daarbij het be
reikte onderhandelingsresultaat
tussen deze handelsblokken in-
achtneem. Bovendien leidt een
en ander bij mij ook tot een lage
re Amerikaanse waardering.
Vanuit mijn jeugd heb ik altijd
een positieve opstelling voor de
VS gekend. Het land van de hulp
in de Tweede Wereldoorlog, het
land van de Marshall-hulp, het
land van vrijheid en economi
sche trekkracht en het land van
oprechtheid. Cynisme heeft
daarvoor echter plaats gemaakt.
Cynisme omdat het vele van de
ze waarnemingen logenstraft.
De eenzijdigheid waarmee de VS
de Europeanen beschuldigen
van landbouwsubsidiëring is on
terecht. En ook de machtsclaim
waarmee de VS agrarische
markten a/s een vaststaand ge
geven wil overheersen is niet
conform GATT en mondiale ont
wikkelingen. En het maken van
het landbouwdossier in de GATT-
onderhandelingen tot een gijze
lingsdossier is onwaarachtig en
bedoeld om eigen economische
ontwikkelingen te maskeren.
Immers, de eigen economische
ontwikkelingen in de VS zijn, op
basis van een maatschappelijke
tweedeling en de remmende
kracht van de na-oorlogse voor
sprong, nogal zwak. De ruwe
manier zoals men ermee omgaat
is typisch Amerikaans, in één
hand de revolver en in de andere
hand de bijbel.
Kwetsbaarheid
Maar even bedenkelijk vind ik
het opereren van de EG in deze.
Het is voor mij onbegrijpelijk hoe
M. Varekamp.
wij ons als Europeanen in de
hoek hebben laten zetten door
de VS. Dreigen met handelsoor-
logen door de VS is niet leuk,
maar wie heeft er meer te verlie
zen? De VS hebben immers een
handelsoverschot met de EG van
19 miljard dollar per jaar. Met an
dere woorden zij zijn kwets
baarder.
Maar heel bedokterend heeft
Carta Hills gezegd dat de drei
ging van maatregelen richting
Europa therapeutisch heeft ge
werkt. Wat een houding van do
minantie, die overigens door de
EG maar met een kil blaf je is ge
honoreerd. Een forsere opstelling
had gemoeten en gekund. Im
mers in globale zin ligt de han-
delsproblematiek voor de VS niet
bij de EG, maar bij Japan en Ko
rea waarmee zij een handelste
kort van 40 miljard dollar
hebben.
Nu wat de inhoud van de over
eenkomst betreft: slecht en op
onderdelen onaanvaardbaar
Slecht omdat sectoren als zuivel
en akkerbouw Isuikeronevenre
dig worden getroffen door deze
overeenkomst. Slecht ook omdat
de Amerikanen niet of nagenoeg
niets van hun wijze van agrari
sche produktie- en exportstimu
lering inleveren en de EG dwingt
minder te produceren en dwingt
minder naar de wereldmarkt te
exporteren. Natuurlijk is er de
mogelijkheid geschapen om voor
een aantal produkten uit de sec
toren tuinbouw en intensieve
veehouderij, maar ook akker
bouw meer onbelemmerd te ex
porteren, maar het laat zich niet
berekenen hoe en in welke mate
daar effectief gebruik gemaakt
van kan worden.
Frustrerend voor alle sectoren is
dat de handel op de wereldmarkt
in dollars blijft uitgedrukt. Valuta
schommelingen raken dan wel
b.v. de EG maar niet de VS.
Frustrerend en zeker niet GATT-
conform is het feit van exportvo
lumereductie. Natuurlijk, het be
treft alleen volumereductie van
gesubsidieerde export, maar ook
hier leveren de VS niets in onder
het mom dat hun deficiency pay
ments geen subsidie zijn.
Het is in dit commentaar niet de
plaats om gedetailleerd op alle
sectoren in te gaan. Duidelijk is
echter dat dit onderhandelings
resultaat slecht is en op delen
onaanvaardbaar. En indien en
voorzover het onvermijdelijk is en
verder gaat dan de MacSharry-
bes/uiten zal compensatie gebo
den zijn. Maar voor het verwerkt
wordt in een definitief GATT-
akkoord zullen we ons tot het ui
terste moeten inspannen om
bijstelling te krijgen. Daarbij zul
len we wel moeten realiseren dat
onze algemene zorg parallel
loopt met bijvoorbeeld de Fran
sen, maar dat wij inhoudelijk ver
schillende belangen hebben ten
aanzien van de bijstelling.
Marius Varekamp
Voorzitter KNLC
