Fruitteelt voor toekomst gebaat bij gezamenlijke afzet
Verkorte kiemrust pootgoed
kan export stimuleren
Phytophtora in witlof pennen
Papierpulp afgevoerd
uit Noord-Brabant
iiÖak
ROC Westmaas opent nieuw
gebouw bewaaronderzoek
Kweker A. Mouwen uit Roosendaal:
EG: doordraai
appels mag naar
ex-Joegoslavië
Wageningse ontdekking:
VRIJDAG 13 NOVEMBER 1992
Overvloedige fruitgroei in Europa
speelt de afzet van vooral appels
danig parten. In peren zit weinig
verschuiving, er zijn er zelfs minder
dan vorig jaar. Voor het eerst sinds
jaren zet Nederland weer appels af
via de EEG interventie. Zo brengt dit
produkt nog een minimumprijs op
van 25 cent. Gezien de hoge stort -
kosten verdwijnt veel in de veevoe
dersector. 'De instelling van menig
fruitteler moeten veranderen', vindt
de heer A. Mouwen in Roosendaal.
De opbrengsten liggen bij appels
ongeveer 20% hoger. Bij Jonagold
komen opbrengsten voor tot 70 ton,
terwijl 50 ton gebruikelijk is. Cox
haalt bijna 40 ton, het gemiddelde
ligt op 25-30 ton. Een jaar geleden
lag de middenprijs op f 2,00 per
kg, nu op 60 cent.
Het koppelen van de veilingklok ziet
Mouwen als een grote stap in de
goede richting. 'Wij kunnen dan be
schikken over grote, kwalitatief ge
lijkwaardige, kwantums. Voor de
Europese afnemers interessant. Het
heeft voor de veilingen geen zin el
kaar te beconcurreren. Alleen de
fruitteler zelf is nog te individua
listisch ingesteld. Om dagelijks een
regelmatige aanvoer te hebben zijn
sluitende afspraken nodig. Prijsfluc
tuaties kunnen alleen op deze ma
nier worden voorkomen'.
Fusie veilingen
De fusie tussen de veilingen te Ka-
pelle en Barendrecht begint volgens
de Roosendaalse fruitteler duidelijk
vruchten af te werpen. 'De kosten
zijn nu in de hand te houden. Als de
fusie niet was doorgegaan dan
moest de provisie omhoog. Sorte
ren, altijd al ons zorgenkind, gebeurt
nu alleen in Kapelle. Dit is duidelijke
kostenbeheersing. Anders moesten
een hoop handelingen dubbel ge
beuren. Investeren om arbeidsinten-
Vermoedelijk op vrij grote schaal
zijn dit jaar witlofpennen aangetast
door phytophthora. Enkele partijen
zijn al afgekeurd. Trekkers worden
geadviseerd om na iedere ronde het
watersysteem geheel te ontsmet
ten. Ook sclerotinia is waargeno
men. Hiertegen kunnen de pennen
met succes behandeld worden.
De oorzaak van de phytophthora-
aantasting is te zoeken in de natte
zomer en het vochtige najaar. Niet
iedere pennenteler is al verzekerd
van centen. In vrijwel alle contrac
ten en koopovereenkomsten staat
dat er binnen 5 weken geen aan
tasting mag plaatsvinden. De oor
zaak van een minder geslaagde trek
hoeft niet direct aan de pennenteler
te liggen. Een goede hygiëne bij de
trekker is een eerste vereiste.
Besmet water dat voor een volgen
de ronde gebruikt wordt tast alle
bakken aan. Door verslijming kan
het loof zich niet ontwikkelen.
Enkele telers waar phytophthora is
geconstateerd merken op dat het
ene ras gevoeliger is dan het andere.
De gevreesde aardappelziekte is al
jaren niet voorgekomen in witlof.
Trekkers die slechts enkele jaren be
zig zijn hebben dit verschijnsel nog
niet meegemaakt.
sieve bewerkingen te automatiseren
is voor veel fruittelers niet meer
rendabel'.
De laatste jaren hebben de fruitte
lers, samen met hun organisatie de
NFO, zich ingezet om milieubewust
te telen (MBT). Zij zijn hierin
geslaagd. Nu is 80% overgescha
keld op MBT. In 1990 lag dit percen
tage nog op 20%. Insecticiden
worden zo goed als niet meer ge
bruikt. Spint- en roestmijtenbestrij-
ding gebeurt door roofmijten.
Oorwormen bestrijden o.a. bloed-
luizen.
MBT kostenverhogend
De veranderde opzet van de fruitte
lers komt niet tot uitdrukking in de
prijs. Dit is een doorn in het oog van
teler Mouwen. 'MBT werkt voor ons
in wezen kostenverhogend. Moet er
toch een keer gespoten worden dan
gebruiken we middelen die insek-
ten, die geen schade veroorzaken,
sparen. Zulke selectieve middelen
zijn aanmerkelijk duurder. Verder
vraagt MBT meer vakkennis en een
frequente controle. Uit de prijs blijkt
dat allerminst. MBT-partijen worden
niet apart verkocht omdat anders de
klok teveel versnippert. Supermark
ten stellen eisen en verwachten een
kwalitatief hoogwaardig produkt.
Als je blijft volharden in de traditio
nele teelt raak je de markt volkomen
kwijt'.
Een pluspunt in de slechte markt
voor appels is dat de consument in
verhouding meer appels eet dan ci-
trusfruit. 'Lage prijzen zet telers aan
het denken', zegt Mouwen die in
verschillende commissies de belan
gen van de fruitteelt behartigd. 'Als
A. Mouwen
we de afzetmarkt voor fruit concen
treren kan de handel niet om ons
heen. Nu gaat 60% weg via de vei
ling, 40% rechtstreeks. Veel telers
hebben niet op tijd het hout kun
nen verkopen en moeten nu nood
gedwongen een beroep op de
veiling doen. Vooral als koeling ont
breekt is de veiling de enige moge
lijkheid. Dat men verzekerd is van
centen is meegenomen. Ik heb het
idee dat deze ontwikkeling in het
voordeel van de gehele fruitteelt
werkt'.
J.v.T.
De Europese Commissie heeft vori
ge maand besloten om appelen die
in de E.G. zijn doorgedraaid even
tueel beschikbaar te stellen aan er
kende liefdadigheidsorganisaties,
die deze appelen gratis mogen uit
delen aan de bevolking in het voor
malige Joegoslavië. De kosten van
verzending komen voor rekening
van de betrokken liefdadigheidsor
ganisaties.
Indien noodzakelijk kan de E.G. er
eveneens toe overgaan om andere
groenten- en fruitsoorten op dezelf
de wijze ter beschikking te stellen.
Ook zijn andere bestemmingen mo
gelijk. Binnen de E.G. is het al lange
tijd mogelijk om doorgedraaide
(geïntervenieerde) produkten gratis
beschikbaar te stellen aan bepaalde
stichtingen en instellingen
(scholen).
De Wageningse promovendus Mar
tin van Ittersum is er in geslaagd
een belangrijk knelpunt bij het ge
bruik van pootaardappelen te om
zeilen. Door het aardappelgewas
kort voor de oogst te bespuiten met
gibberellinezuur (een natuurlijk plan-
tenhormoon) en de bewaartempera-
tuur van de knollen aan te passen
blijkt het mogelijk de kiemrust van
de pootaardappelen met meer dan
drie maanden te bekorten. De aldus
behandelde pootaardappelen heb
ben een goede groeikracht en kun
nen kort na de oogst weer de grond
in. Dit biedt met name perspectie
ven voor landen met meer dan één
aardappelteelt per jaar en vergroot
daarmee de exportmogelijkheden
van Nederlands aardappelpootgoed.
Dit blijkt uit het proefschrift waarop
Van Ittersum onlangs aan de Land
bouwuniversiteit Wageningen pro
moveerde.
Voor de export van pootgoed is de
kiemrust een belangrijke belemme
ring. Veel van het Nederlands poot
goed, dat meestal in augustus
wordt geoogst, is bijvoorbeeld min
der geschikt om reeds in november
te worden gepoot in Noord-Afrika.
Er zijn al veel pogingen ondernomen
om de duur van de kiemrust van
pootaardappelen te bekorten. Door
de knollen te behandelen met che
micaliën, zoals Rindite of koolstofdi-
sulfide, kan de kiemrustduur worden
bekort. Deze middelen hebben ech
ter als belangrijk nadeel dat ze zeer
giftig en gevaarlijk zijn. Ook dompe
ling van de knollen in het natuurlijke
(biologische afbreekbare) planten-
hormoon gibberellinezuur tijdens de
bewaring kan de kiemrust enigszins
bekorten. Daarnaast worden diverse
bewaartemperatuurregimes (met
name korte koudeschokken) toege
past om de duur van kiemrust
enigszins te bekorten.
Gewasbespuiting
Van Ittersum ontdekte nu dat het
bespuiten van het aardappelgewas
met gibberellinezuur - enkele dagen
voor de loofverwijdering (ten behoe
ve van de oogst) - in combinatie
met hoge bewaartemperaturen, de
kiemrust met maanden kan bekor
ten. Zo blijkt de kiemrustduur van
het aardappelras Diamant bij een
bewaartemperatuur van 18°C van
95 dagen teruggebracht te kunnen
worden naar 50 dagen. Bij het ras
Désirée zorgt een behandeling met
gibberellinezuur en daarop volgende
opslag bij 28 °C voor een kiemrust-
verkorting van ruim 100 dagen ver
geleken met een onbehandeld
gewas waarbij de knollen bij 18°C
bewaard worden (50 in plaats van
150 dagen). De behandeling heeft
bovendien een zeer positieve in
vloed op de groeikracht bij vroeg
poten. Uit experimenten blijkt dat
de behandeling niet leidt tot nega
tieve effecten voor het ver-
volggewas.
Gibberellinezuur is vrij duur. Er zul
len logistieke aanpassingen nodig
zijn bij de teelt, de opslag en het
vervoer van pootaardappelen. In
veel Noordafrikaanse landen wordt
nu al gewerkt aan de vervanging
van geïmporteerd pootgoed door ei
gen kweek om zo aan de vraag van
goede vroege pootaardappelen te
voldoen. De beschikbaarheid van
pootgoed dat snel weer gepoot kan
worden biedt daarom zowel
perspectieven voor de Nederlandse
export als voor de landen zelf.
Alle papierpulp die nog op percelen
landbouwgrond in Noord-Brabant
lag opgeslagen, is afgevoerd. Het
merendeel van de pulp is naar de
stortplaats Schinnen/Spaubeek in
Limburg getransporteerd en daar
gestort. De betrokken landbouwers
hebben van de provincie bericht ge
kregen dat zij aan de 'bestuurs-
dwangaanschrijving' hebben voldaan.
Het ging in totaal om 2000 ton pa
pierpulp bij drie landbouwers. De
provincie had hen gesommeerd om
de papierpulp te verwijderen. Zij te
kenden hiertegen beroep aan bij de
Raad van State, maar verloren dat.
De pulp was geleverd door Soepen
berg Fertilizers te Dronten onder de
naam Orgacal SF en werd gebruikt
voor onderhoudsbekalking. De pa
pierpulp is afkomstig van Scott-
Page te Gennep. Dat bedrijf had een
ontheffing van het Rijkskwaliteits
instituut voor land- en tuinbouw-
produkten (RIKILT) om 50.000 ton
papierpulp (volgens de provincie 'af-
valkalk') te leveren aan de
landbouw.
Zoals bekend is een deel van de pa
pierpulp naar België getranspor
teerd. Toen de provincie van dit
transport lucht kreeg liet ze het stil
leggen. Inmiddels was 500 600
ton afgevoerd. In België mag papier
pulp wel gewoon als meststof op
landbouwgrond worden toegediend.
Na deze stillegging heeft de provin
cie een bankgarantie van
f 50.000,— van Soepenberg
geëist. Deze is inmiddels terug
gegeven.
Binnenkort vindt de behandeling
plaats van het Arob-beroep tegen
het besluit van het RIKILT om Scott-
Page ontheffing te verlenen 50.000
ton papierpulp in de landbouw af te
zetten. Het beroep is ingesteld door
de provincies Noord-Brabant, Fries
land, Groningen, Overijssel en Gel
derland.
Voor de export van pootgoed is kiemrust een belangrijke belemme
ring. Op de foto: het inschepen van een partij aardappelen (ar
chieffoto).
Vandaag (vrijdag 13 december)
wordt de nieuwe bewaaronderzoek-
accommodatie van het ROC West
maas in gebruik gesteld. Het
gebouw is tot stand gekomen dank
zij subsidie uit de herstructure
ringspot voor de akkerbouw. De
openingshandeling zal worden ver
richt door ir. A. Grijns, direkteur
LNO in Zuid-Holland.
De nieuwe accommodatie omvat 6
cellen voor bewaaronderzoek van
losgestort produkt, 8 cellen voor be
waaronderzoek van produkt op
geslagen in kusten/fust en 2 cellen
geschikt voor het doen van onder
zoek naar uitstalleven. Deze outilla
ge is o.a. geschikt voor onderzoek
naar nieuwe middelen voor kiem-
remming in aardappelen, invloed
van teeltmaatregelen in het veld op
de bewaarbaarheid en het uitstalle
ven van diverse produkten en de be
paling van rasverschillen bij
bewaring.
Zaterdag 14 november is het R.O.C.
Westmaas geopend voor be
langstellende akkerbouwers en
tuinders.
Na de officiële opening van de nieu
we bewaaraccommodatie zal 's
middags op het R.O.C. Westmaas
het rapport 'De perspectieven voor
de vollegrondsgroenteteelt in West-
Nederland nu en in de toekomst'
worden gepresenteerd. Uitgesplitst
naar regio geeft het rapport de
structuur en de kansen van de
groenteteelt in de volle grond aan.
