"Onrust over WRR-rapport is onnodig"
Vier bedrijfsbeëindigingen in
ruilverkaveling St. Annaland
NIVAZ opgeheven
Beleidsmedewerker grondgebruik S. van Dijk van Landbouwschap
VRIJDAG 13 NOVEMBER 1992
In het ruilverkavelingsblok "St. An-
naland" op Tholen hebben drie ak
kerbouwers en één fruitteler al hun
grond aangeboden aan het Bureau
Beheer Landbouwgronden (BBL).
Het gaat in totaal om 135 ha. De
agrariërs maken bij de beoogde ver
koop aan BBL gebruik van de rege
ling 'afkoop toedelingsrechten'. Dit
houdt ondermeer in dat BBL boven
de normale economische waarde
tien maal de pachtwaarde moet ver
goeden.
Volgens bovengenoemde regeling is
BBL verplicht de aangeboden grond
te kopen. Agrariërs in het blok "St.
Annaland" kunnen van de regeling
toedelingsrechten gebruik maken
tot 8 december (twee maanden na
dat de regeling via een publicatie in
de Staatscourant is gesloten). Ove
rigens wordt de verkoop pas defini
tief nadat deze door een
handtekening van de directeur-
generaal van het ministerie van
Landbouw is bezegeld, maar dat zal
naar verwachting geen problemen
opleveren.
Met de verkoop komt BBL in één
klap ruimschoots boven de taakstel
ling. Er zit dan 205 ha in de grond-
pot, bij een taakstelling van 100 ha.
Een deel hiervan wordt gereser
veerd voor de uitbreiding van na
tuurgebied, wegen en dergelijke,
maar BBL kan de overige percelen
goed gebruiken ten behoeve van be-
drijfsverplaatsingen op Tholen of el
ders in het land.
Oprukkende natuur
Akkerbouwer Gerard Gaakeer (50)
is een van de vier agrariërs die hun
grond verkopen. Hij is tevens (en
blijft) voorzitter van de landinrich
tingscommissie St. Annaland. Zijn
51 ha akkerbouwgrond zal in z'n ge
heel in natuurgebied veranderen. De
al rondom zijn bedrijf liggende na
tuur plus het feit dat een deel van
zijn grond al gedooggebied voor
ganzen is, hebben een grote rol
gespeeld bij de beslissing de grond
te verkopen. Gaakeer: "De uitstra
lingseffecten uit die natuurgebieden
hebben onvermijdelijk een negatief
effect op de bedrijfsvoering, die
maar ten dele gecompenseerd
wordt door schadevergoedingen.
Volgens de ruilverkavelingsplannen
zou ik aan drie kanten ingesloten
worden door natuurgebieden. Dat
zijn er nu 'nog maar' twee. In een
bezwaarschrift heb ik toen gezegd:
'dan kunnen jullie net zo goed mijn
hele bedrijf kopen', in de veron
derstelling dat men daar om finan
ciële redenen toch niet aan wilde.
Tot mijn verbazing bleek dat wel zo
te zijn."
Akkerbouw
Behalve de oprukkende natuur en
de daaruit voortvloeiende overlast
heeft bij de beslissing van Gaakeer
ook meegespeeld de slechte situa
tie in de akkerbouw. Hij ziet het op
zijn leeftijd niet meer zitten om over
te schakelen op intensieve gewas
sen als vollegrondsgroentne of
bloemzaad. En puur voor de akker
bouw zou het bedrijf op termijn ge
woon te klein zijn, nu "MacSharry"
doorgaat. Bovendien was het nog
De Stichting Nederlands Instituut
voor de Afzetbevordering van Zaden
van groenvoedergewassen (NIVAZ)
is opgeheven. Het sinds 1979 be
staande NIVAZ, de opvolger van de
Stichting voor landbouwzaaizaden-
propaganda in het buitenland, hield
zich bezig met de afzetbevordering
van zaaizaad van voedergewassen
in die landen waar private handels
bedrijven moeilijk ingang vonden.
Daarbij ging het met name om de
Volksrepubliek China, de landen van
het vm. Oostblok en in Zuid-Korea.
De activiteiten van NIVAZ begonnen
afgelopen jaren terug te lopen door
dat het landbouwzaaizaadbedrijfsle-
ven zich meer en meer op
Oost-Europa kon gaan richten.
Daarbij nam de aandacht voor het
Verre Oosten gaandeweg af.
wel jammer dat het bedrijf nu op
houdt te bestaan," aldus zijn vader.
Gaakeer heeft aan de hand van een
aantal berekeningen beslist wat
voor hem de beste oplossing zou
zijn. "Dan blijkt gewoon dat nog 15
jaar doorboeren financieel alleen
maar ongunstig is. De beslissing om
de grond dan maar te verkopen
neem je natuurlijk niet zomaar even.
Er hebben per slot al twee genera
ties Gaakeer voor mij op deze grond
geboerd. Het klinkt misschien te
genstrijdig, maar omdat het toch
natuurgebied wordt, vind ik het niet
eens zo erg dat de grond verkocht
wordt en het bedrijf stopt. Als
iemand anders op de grond zou
gaan boeren, die dan ook telkens
met zijn machines over het erf zou
rijden, dat zou emotioneel veel
moeilijker zijn."
"St. Annaland" is het eerste van de
vier blokken op Tholen die verkaveld
worden. Vogels Gaakeer kan de nu
aangeboden grond ook voor andere
blokken een oplossing zijn. "In het
blok Poortvliet ligt ook een flinke na-
tuurclaim. Wellicht dat een deel van
de nu vrijgekomen grond als com
pensatie daarvoor kan dienen."
Laatste werk
Gaakeer moet nog een stuk land
ploegen, en ook moet er nog een
blok bieten gerooid worden. Hierna
is het gebeurd met het echte boe
renwerk. Maar ook na zijn boeren
bestaan zal hij zijn tijd op nuttige
manier besteden, zo verzekert hij.
"Ik ga niet met de handen over el
kaar thuis zitten."
een blik in de toekomst. De ontwik
kelingen zullen waarschijnlijk minder
spectaculair zijn dan door de WRR
wordt verondersteld. Toch is duide
lijk dat Europa over 25 jaar gevoed
kan worden met veel minder land
bouwareaal en arbeidskracht.
In plaats van onze ogen te sluiten
voor de realiteit en op de oude pro-
duktievoet door te gaan, moeten we
nu op Europees niveau gaan naden
ken over perspectieven voor de
landbouw, vervangende bestem
mingen voor de vrijkomende grond
en nieuwe werkgelegenheid", aldus
Van Dijk. Hij vindt overigens wel dat
Rabbinge c.s. tijdens hun analyse op
een aantal fronten nogal kort door
de bocht zijn gegaan, terwijl het de
WRR-onderzoeksgroep hier en daar
aan visie heeft ontbroken.
Milieu
"Men is in dit rapport zeer 'Euro
pees' te werk gegaan en heeft naar
mijn smaak te weinig rekening ge
houden met de belangen en inspan
ningen van de individuele landen",
vindt Van Dijk. "Het rapport stelt
dat de landbouw uit ons land moet
verdwijnen omdat klimaat en grond
soort daarvoor te ongunstig zijn,
waardoor teveel schade aan het mi
lieu ontstaat. Het gaat daarmee veel
te ver. Bovendien lijkt men binnen
de WRR te vergeten dat overheid en
bedrijfleven in Nederland zich al lan
ge tijd voor de verbetering van dat
milieu inspannen. Voor het Land
bouwschap is het nu zaak te stimu
leren dat de Nederlandse boeren en
tuinders de bestaande milieumaa
tregelen accepteren", aldus Van
Dijk.
Het rapport verdeelt Europa in land
bouwgrond, natuurgebied en rest-
gebied. Elk deel met zijn eigen
beheer. Van Dijk: "Maar het is in
Nederland niet mogelijk om land
bouw en natuur gescheiden te be
heren. Ze vloeien als het ware in
elkaar over. Hoe zou je weide- en
akkerbouwgebieden kunnen schei
den van weidevogels en houtwal
len? Die verstrengeling is juist
karakteristiek voor het Nederlandse
platteland".
Restgebied
In "Grond voor Keuzen" staat niets
te lezen over de delen van Europa
die tot restgebied zijn bestempeld.
Daarom komt Van Dijk met zijn ei
gen invulling: "Ik denk dat de maat
schappij niet zal accepteren dat
deze gebieden verwaarlozen. Enige
vorm van beheer zal altijd gewenst
zijn. Boeren en agrarische werkne
mers zullen deze beheerstaak het
best kunnen invullen. Bijkomend
voordeel is dat zo een deel van de
werkloosheid, die ontstaat door de
voortgaande ontwikkelingen in de
landbouw, wordt tegengegaan. Bo
vendien houden we de streek leef
baar", is Van Dijks verwachting.
Voedsel
Dat "Grond voor Keuzen" het we-
reldvoedselvraagstuk volkomen ne
geert vindt Sjoerd van Dijk een
minpunt. De aandacht van de WRR
lijkt slechts uit te gaan naar de Euro
pese zelfvoorziening. "Als er op veel
plaatsen in de wereld hongersnood
bestaat dan is het natuurlijk niet so
ciaal dat wij onze geavanceerde
voedselproduktietechnieken alleen
voor onszelf houden", vindt hij.
Landbouw
Als professor Rabbinge en zijn me
dewerkers gelijk hebben wat betreft
de toekomstige agrarische produk-
tiecapaciteit, dan heeft het geen zin
om bij de pakken neer te gaan zit
ten. "Integendeel", zegt Van Dijk,
"we moeten zorgen dat Nederland
zijn sterke marktpositie in Europa
behoudt en uitbreidt. Voor Neder
land betekent dat in de eerste plaats
dat we moeten blijven werken aan
optimale produktie-omstandigheden
en kwaliteitsprodukten. De bulkpro-
duktie is volgens "Grond voor Keu
zen" in veel gebieden verleden tijd.
Dus zullen landen als Frankrijk en
Denemarken, beide buikproducen
ten, naar alternatieven om moeten
zien. Het is zaak dat overheid en
landbouwbedrijfsleven voorkomen
dat deze landen de Nederlandse
pootaardappelteler op zijn eigen erf
gaan beconcurreren. Zij moeten
daarom op Europees niveau mee
denken over nieuwe produktiemo-
gelijkheden en potentiële
concurrenten ondersteunen in hun
initiatieven op het gebied van agri
ficatie".
(Uit: Standpunten)
Gerard Gaakeer: "Nu stoppen was in mijn situatie gewoon de beste oplossing."
geenszins zeker of zoon Wim - die
nu landbouwtechniek studeert aan
de Landbouwuniversiteit Wagenin-
gen - wel in het bedrijf zou stappen.
"Hij zou in ieder geval na zijn studie
eerst een jaar of tien elders aan de
slag moeten, en daarna het bedrijf
overnemen is een veel grotere stap
dan gelijk na de studie. Hij vindt het
Begin juli presenteerde de Weten
schappelijke Raad voor het Rege
ringsbeleid (WRR) het inmiddels
veelbesproken rapport 'Grond voor
keuzen'. In dit rapport van professor
Rabbinge c.s. staat onder meer te
lezen dat de komende decennia 40
tot 100 miljoen ha landbouwgrond
minder nodig zijn om Europa van
voedsel te voorzien. Toch is de on
rust over het rapport onnodig, vindt
ir. Sjoerd van Dijk, beleidsmedewer
ker Grondgebruik en Milieu van het
Landbouwschap.
Naar zijn opinie kan het landbouw
bedrijfsleven zijn voordeel doen met
het WRR-rapport. "Het is niet Rab-
binges bedoeling om plotsklaps
iedere Nederlandse boer een aantal
hectares af te nemen onder het
motto: 'kijk maar eens of je het hier
ook nog mee redt'", denkt Van Dijk.
"Nee, 'Grond voor keuzen' gunt ons
Sjoerd van Dijk: "Verwaarlozing moet worden voorkomen", (foto Bas
Kijzers)
