'Vaste contractprijzen is vaste armoede'
Tuinbouwklankftn
Niet meer, maar beter!
Einde plukseizoen
Tuinders zaaien tarwe
Het glasseizoen
ten einde
1 u" 1 w ,xi w 1 **-»
VRIJDAG 13 NOVEMBER 1992
11
Allerwegen is dit (niet meer, maar
beter) de slogan, de kwaliteit moet
omhoog. We worden daar ook met
de tuinbouw op THOLEN mee ge
confronteerd. Hoe dit dan moet,
zegt men er meestal niet bij maar
wel dat dit alles ook nog zo milieu
vriendelijk mogelijk of onmogelijk
moet gebeuren.
De concurrentiepositie van de Ne
derlandse tuinbouw lijkt in een jaar
tijd behoorlijk aan kracht ingeboet
te hebben. Of dit werkelijk zo is en
waarom, dat is nog voor velen een
vraag. Vorig jaar was men nog zo
trots op de glastuinbouw met zijn
sterke positie, en deze werd dan ook
o.a. door de overheid als voorbeeld
gesteld, dat deze het zo goed
deden.
De landen rondom ons zitten niet
stil, dat is echter al langer bekend.
Vooral Frankrijk lijkt zich momenteel
sterk uit te breiden op het gebied
van tuinbouw, wel met behulp van
overheidssteun. Voor witlof is dat
land allang de bakermat waar al en
kele jaren de gevolgen van te mer
ken zijn geweest. Hoewel het
gelukkig momenteel wat beter gaat
met de prijzen van dit produkt. Ook
met de kropsla heeft het Nederland
al verschillende jaren in bepaalde
perioden van de markt verdrongen.
Nu lijkt het er op dat ook de grote
stookprodukten zoals tomaten,
komkommer en paprika er een ter-
reinwinnende concurrent aan heb
ben met name de kwaliteit is enorm
opgeschroefd uit dit land. De glas-
en tunnelteelten worden hier profes
sioneler aangepakt, wat goed te
merken is.
Op de eerste plaats heeft Frankrijk
zijn klimaat veelal mee, maar er spe
len zeker ook nog andere zaken
mee. De regels zijn veel soepeler
ook op het gebied van chemische
gewasbescherming, grondontsmet-
ting en dergelijke. Of ze ook daar in
de toekomst mee verder kunnen is
nog maar de vraag, maar momen
teel doen ze er hun voordeel mee.
Met de biologische bestrijding loopt
Nederland zeker voorop, maar men
vindt dit nog niet terug in de prijs
van de produkten op de veilingen. Er
wordt gehoopt dat dit echter onze
concurrentiepositie op lange termijn
zal versterken, doordat er meer de
voorkeur aan onze produkten gege
ven zal worden, daar deze met zo
min mogelijk chemische middelen
geproduceerd worden.
Alleen met de onnatuurlijkheid die
de substraatteelt echter aandoet
heeft de Nederlandse glastuinbouw
een wat negatief beeld gevormd in
verschillende landen en is er zelfs
min of meer een hetze tegen ont
staan. Om dit beeld te veranderen is
het zeker niet voldoende en overtui
gend genoeg om een vlinder op een
doos te zetten als logo, dat het pro
dukt milieuvriendelijk geteeld is.
Overigens vindt ook in ons eigen
land de stichting Natuur en Milieu
dit logo misleidend omdat het mi
lieuvriendelijke karakter huns inziens
nog niet ver genoeg gaat. De stich
ting gaat de reclame hiermee aan
vechten, wat weer negatief zal
werken. Er zal nog veel moeten ge
beuren, dit kan allemaal niet tegelijk
en het is misschien wel eens goed
dat de overheid eens ziet dat de
schouders van de glastuinbouw
toch niet zo sterk zijn, dat men er
maar op kan blijven tassen.
De eerste percelen wintertarwe zijn
bij enkele WESTBRABANTSE volle-
grondsgroentetelers uitgezaaid. Op
deze manier tracht ieder voor zich
het tuinbouwareaal wat terug te
brengen. Bij goede weersomstan
digheden in november en december
zullen verschillende bouwplannen
wijzigen. Bij het opstellen van een
eenvoudige berekening is met win
tertarwe een zekerder saldo te be
halen dan met een wispelturig
contract.
Vaststaat nu al wel dat volgend jaar
verschillende teelten in West Bra
bant sterk zullen inkrimpen of zelfs
verdwijnen. Telers van waspeen
hebben nog geen enkele toezegging
gehad. Afnemers denken dat de
teelt zal verschuiven naar andere
gebieden. Bij een geslaagde oogst
kan waspeen voor deze tijd een aar
dig rendement geven. De laatste ja
ren echter zijn door tegenvallers
verschillende percelen mislukt.
Het areaal plantuien zal volgend jaar
drastisch verminderen. Tussenper
sonen zeggen dat hun ruimte met
30% is verlaagd. Voor verwerkers
hebben plantuien de laatste jaren
weinig winst gebracht. De concur
rentie met landen in het Middelland
se Zee gebied wordt jaarlijks groter.
Ook de granen gaan in die landen
hun spilfunctie verliezen zodat boe
ren naar alternatieven gaan zoeken.
Een gewas als B-peen paste bij me
nig teler aardig in het schema. Af
spraken voor een nieuwe oogst zijn
er nog weinig gemaakt. Veel B-peen
ligt opgeslagen in de vrieskoeling en
wacht op betere prijzen. Sommige
telers laten hun peen maar staan.
Op deze manier zijn de uitgaven
voor rooien en opslag in eigen zak te
houden.
Het afzetseizoen van spruiten is
goed op gang gekomen. De prijs is
met 50 cent per kilo een aantal dub
beltjes te laag."Een meevaller kan
zijn dat de opbrengsten erg hoog
liggen. Zoals het er nu naar uitziet
heeft de teelt van spruiten zijn beste
tijd gehad. Steeds meer consumen
ten laten spruiten een keer meer lig
gen en pakken een andere groente.
Broccoli ligt momenteel beter in de
markt. Zeer slecht begint het ver
koopseizoen van knolselderij. De
vrije prijs ligt aanmerkelijk lager dan
de contractprijs van 18 cent. Er zijn
telers die niet over koelruimte be
schikken en hierdoor genoodzaakt
zijn hun knollen voor lage prijzen
van de hand te doen. Er wordt
gesproken over prijzen die beneden
de 15 cent liggen.
Een opbeurend verhaal is met tuin
bouw niet meer te maken. Finan
cieel zit de vollegrondsgroenteteelt
in een diep dal. Steeds meer tuin
ders gaan openlijk erkennen dat hun
positie zorgwekkend is. De banken
moeten overuren maken om de kre
dietaanvragen voor 1993 te behan
delen. In iedere streek is wel een
bedrijf aan te wijzen waar de bank
inmiddels de geldkraan neeft dicht
gedraaid. "Wanneer zou ik aan de
beurt zijn", denkt menig tuinder in
stilte.
De BEVELANDSE fruittelers hebben
de laatste Jonagold van de bomen
geplukt, de meeste appels van dit
late bewaarras zijn nog vrij goed ge
kleurd, omdat we nog een paar kou
de nachten gehad hebben in de
maand oktober. De prijzen van de
meeste appelrassen zitten nog in
een diep dal, de peren brengen re
delijk tot goede prijzen op.
Wanneer de laatste appels zijn ge
plukt gaan de gedachten van de
fruitteler al weer uit naar het nieuwe
plantseizoen. Laat je als teler bij de
rassenkeuze vooral niet beïnvloeden
door de prijzen van dit moment.
Maar al te vaak is men geneigd de
goed betaalde rassen te planten. Per
bedrijf kan de keuze verschillend
zijn. Je hebt namelijk te maken met
diverse typen grond, lichte grond,
zware grond, vroege grond, late
grond. De nieuw te planten rassen
moeten passen in het bedrijf, ook de
afzetmethode kan hierbij een rol
spelen.
De aanplant van een bedrijf op peil
houden is van groot belang voor het
telen van kwaliteitsfruit en een
constante kg-opbrengst. Na de aan
plant is de vereiste kennis nodig om
de bomen goed te verzorgen. Een
goed verzorgde appel- en pere
boomgaard is een lust voor het oog.
En goed verzorgd betekent op de
eerste plaats: goed gesnoeid. Goed
gesnoeide bomen hebben meer
weerstand en gaan ook langer mee.
Met deze gedachte in mijn achter
hoofd vroeg ik mezelf af, of de mise
rabele stand van de bossen, waar je
de laatste tijd veel over hoort, niet te
wijten kan zijn aan achterstallig on
derhoud. De berichten zijn trouwens
tegenstrijdig, de ene dag lees je over
sterk verzuurde bossen, de andere
dag over een prima stand van de be
staande bossen in Nederland.
Wanneer we de bossen vergelijken
met onze boomgaarden, kunnen we
constateren, dat de bomen op een
fruitteeltbedrijf vele malen gezonder
ogen dan vele bomen in onze bos
sen. Uit deze conclusie kunnen we
opmaken dat onderhoud en verzor
ging nodig zijn om bomen in goede
conditie te houden. Het is wat al te
gemakkelijk om alles op de verzu
ring te steken. En iedere boom heeft
zijn eigen levensduur. Wanneer een
boom te oud wordt, moet zijn opvol
ger geplant zijn, ook dat vergeten de
beheerders van onze bossen maar al
te vaak, met tranen in de ogen bij
een oud ziek exemplaar blijven
staan is niet realistisch, kappen en
regelmatig planten wel. Zo heeft
iedere boomsoort zijn onderhoud
nodig. Alle instanties die prat gaan
op bescherming van de natuur moe
ten eens advies inwinnen bij men
sen die jarenlang bomen verzorgen
en door vakkundig snoeien de leef-
tijdsduur van een boom verlengen.
Door een goede verzorging van na
tuur en landschap en minder te pra
ten over aantasting van bomen en
planten door eventueel schadelijke
stoffen in de lucht, is waarschijnlijk
al een groot gedeelte van de zieke
bomen in Nederland te redden.
Tot slot nog één conclusie, de men
sen worden gemiddeld steeds ouder
door de goede verzorging, datzelfde
geldt voor bomen en planten, ze
kunnen heel oud worden, maar één
keer gaan ze dood. Voor die tijd
moet er in zijn of haar buurt tijdig
een ander exemplaar zijn geplant,
dan valt het wegvallen van zo'n
oude rot in het geheel niet op, want:
nieuwe planten gedijen op gevallen
bomen, het woud herstelt zich en
het leven gaat voort.
Momenteel verkeert de champig
nonteelt in een crisissituatie. Aan
bod en afzet lopen niet parallel. Met
prijzen beneden de f 3,50 komen
de kosten er niet uit. Door steeds
meer contractteelt zijn de prijzen
onderuit gegaan. Daar komt nog bij
dat het gebruik van doorgroeide
compost de produktiecapaciteit
met 20% heeft verhoogd. Cham
pignonteler A. Braat uit Achtmaal
heeft deze compost eenmaal ge
bruikt maar is er weer snel van af
gestapt.
Voormalig bouwvakker A. Braat
startte in 1970 met één cel. Als
boerenzoon, met een opleiding tuin
bouwschool en twee jaar groente
vakschool, lag zijn interesse in de
agrarische sector. 'Drie cellen was
in 1970 de bedoeling maar daar
stond het Borgstellingsfonds niet
garant voor. Ik was toen nog werk
nemer. Door goede resultaten en
nogmaals een gesprek met de bank
stonden er binnen een jaar drie cel
len. De vierde kwam in 1982. In
1985 heb ik het geheel uitgebreid
tot de huidige omvang van zes cel
len van ieder 175 vierkante meter.
Bij zes cellen kon ik een forse inves
tering in de automatisering rendabel
maken'.
Zoals veel van zijn collega's wel
hebben gedaan is de Achtmaalse
champignonteler niet overgescha
keld op doorgroeide compost om zo
61/2 maal per jaar te kunnen snijden.
Hij gaf na eenmaal de proef geno
men te hebben de voorkeur aan
geënte compost. 'Met doorgroeide
compost ben ik bewust gestopt.
Qua arbeid kon ik met eigen men
sen 6 V2 keer plukken niet aan. Het
schema werd te intensief. Met
geënte compost ligt het aantal ma
len oogsten op 5.2. Inzetten van
meer personeel kwam te duur uit.
Daar komt nog bij dat doorgroeide
compost met f 300,— per ton
f 100,— duurder uitkomt dan
geënte. Bij 14,5 ton compost per
ronde en per cel lopen de extra
kosten fors op. De champignons
moeten hierdoor al 50 cent per kilo
meer opbrengen'.
Braat plukt alleen op kwaliteit en le
vert geen fabrieksprodukt af. Alle
champignons gaan naar de RBT-
veiling te Breda als ze in de klasse
en sortering zitten van 1-1-42 en/of
1-1-35/60. Het eerste cijfer geeft de
kwaliteit aan. Bij het tweede ligt het
accent meer op de kleur. Het derde
heeft betrekking op de doorsnede.
'Ik kies voor een fijnere sortering
omdat dat financieel het beste uit
komt. Voor fabrieksmatige teelt met
daaraan verbonden machinaal snij
den voel ik niets. Vaste contractprij
zen is vaste armoede. Veelal komt er
met de afnemer regelmatig ruzie
maken bij. Afkeuring komt regelma
tig voor en afnemers proberen de
prijs laag te houden. Strubbelt de
teler wat tegen dan garanderen zij
geen contract meer. Groot nadeel
van contracten is dat de prijs altijd
laag blijft ook al loopt de vrije markt
op. Machinaal snijden is niet voor
iedereen weggelegd. Het is een vak
apart'.
Tien jaar geleden bracht champig
nonmest nog f 10,— per ton op
f 150,— per cel). Voor Braat jaar
Het werk gebeurt geheel in familieverband, ook de dochters Angela
en Diana zijn in het bedrijf werkzaam.
lijks zo'n f 4.000,—. 'Nu spelen
handelaren er op in door niets meer
te betalen. Zij vragen er eerder geld
voor. Wij geven echter nog niets
weg'.
Klimaatbeheersing
Om bij te blijven moet er bij het
Achtmaalse bedrijf eigenlijk een in
vestering plaatsvinden van
f 250.000,— voor klimaatbeheer
sing. 'Daar pas ik voor', zegt Braat.
'Opvolgers heb ik niet en als ik nu
nog fors investeer ben ik over 15
jaar nog niet van mijn schulden af.
Klimaatbeheersing vindt nu nog min
of meer primitief plaats. Nu moet ik
zelf wat meer rondlopen om de zaak
te controleren. Van de vaste kosten
die anders aan het beheerssysteem
weggingen kan ik dat gemakkelijk.
Koelen met bronwater is nog een
goede methode gebleken om de
temperatuur niet boven de 20 gra
den Celsius te laten komen'.
Tot nu toe heeft Braat een middel-
prijs van f 3,38 weten te realise
ren. Dankzij zijn lage kosten een
bedrag om mee verder te kunnen.
Voor de toekomst is hij echter som
ber gestemd. 'In 1973 en in 1986
heeft zich ook een sterke prijsval
voorgedaan. Of we er nu snel uit
zijn betwijfel ik. De verkoop stag
neert en nieuwe afzetgebieden mel
den zich niet aan. Veel bedrijven
moeten al met de bank onderhande
len om verder te kunnen. Omscha
kelen naar andere varianten als b.v.
oesterzwammen vraagt veel tijd en
andere kweekbedden. Zo'n kleine
markt wordt overigens snel
overvoerd'.
De milieupost gaat voor de cham
pignontelers een steeds grotere rol
meespelen. Braat moet op korte ter
mijn zorgen dat er een put op het
bedrijf aanwezig is voor waterop-
vang. Voor hem geen probleem.
J.v.T.
Het is weer november, een glassei
zoen loopt ten einde. Voor de
glastelers van de BARONIE een jaar
om niet licht te vergeten.
Een jaar om niet te vergeten, qua
prijsvorming. Voor een aantal teel
ten zoals: komkommers, tomaten,
vleestomaten, glassla, bloemen,
potplanten waren de prijzen soms
dramatisch laag. En zelfs nu nog, te
gen het einde van de teelt, wil het
nog niet met de prijsvorming.
Ligt dit nu allemaal aan een groter
aanbod? Is de Europese markt ver
zadigd? Wordt de buitenlandse con
currentie te groot? Allemaal vragen
waar zo gauw geen antwoord op
gevonden is. Is deze prijsontwikke
ling structureel? Ik hou mijn hart
vast. Inkomensverschillen met voor
gaande jaren van een tot twee ton
per bedrijf zijn niet ongewoon. Waar
moet dat naartoe op deze manier.
Veel investeringen zullen worden
uitgesteld. En dat heeft dan weer
verstrekkende gevolgen voor de
kassenbouwers. Momenteel is in
deze branche zeer weinig werk.
Een jaar om niet te vergeten als het
gaat om het uitvaardigen van nieu
we milieumaatregelen. Er komt wat
op de sektor af. Kreten als: Vinex,
BOOM, BOOT, AMvB, Lozingen
besluit, Infiltratiebesluit etc., overal
kun je ze lezen en hoor je ervan. Af
gelopen week was er in de Baronie
een SEV - Milieuavond. Maar liefst
160 telers waren afgekomen op bo
venstaande kreten. Wat er op zo'n
avond wordt voorgeschoteld, je
krijgt er kippevel van. Als alles, wat
daar verteld werd, bewaarheid
wordt ziet het er niet rooskleurig uit
voor de glastuinbouw. Na een jaar
als het afgelopen jaar, en dan in
vesteren in milieuzaken op je bedrijf,
wordt een harde dobber. Milieu
investeringen waar eigenlijk, op het
eerste gezicht, geen cent van terug
komt. Dat is toch hard.
Maar aan een aantal maatregelen
zal men niet ontkomen. En de tijd
waarbinnen een en ander gereali
seerd moet zijn is, mijns inziens, erg
kort.
