Braak in overgangsperiode
Bedrijfsaanpassing
een hele klus
K.J. Luitjens te Eenrum (Gr.):
"Te Eenrum staat een boerderij
waarin heel hartelijke 'luitjes' wo
nen". Deze tekst staat geschreven
in het gastenboek van KJ. Luitjens
(64) en G.M. Luitjens (60). Te Een
rum hebben ze een akkerbouwbe
drijf van 83 ha. De kinderen zijn het
huis uit en twee slaapkamers wor
den verhuurd voor logies en ontbijt.
Zoon Steven, met 19 jaar de jongste
van de drie, zit voor het tweede jaar
op de hogere landbouwschool in
Groningen en wil in beginsel boer
worden. In de huidige overgangspe
riode is één-derde van de grond in
de braak gelegd. "Omdat het geen
saldo-veriies oplevert en de bodem
vruchtbaarheid voor de pootaardap-
pelen toeneemt", zegt de
akkerbouwer.
Het bedrijf van de familie Luitjens is
gelegen aan het Pieterpad en aan de
weg naar de zeehondencrèche in
Pieterburen. Voor aan de weg staat
een uitnodigend bord: 'Logies en
ontbijt'. Rechts van de weg groeit
het paars-blauw bloeiende braakge-
was Phacelia. Een bewuste keuze,
zo blijkt later uit het gesprek. De
Luitjens kijken namelijk ook naar het
toeristische aspect. Phacelia is een
streling voor het oog en wordt door
de gasten veel positiever ervaren
dan gras. In vergelijking met gras
heeft Phacelia minder organische
stof, maar een diepere beworteling.
"Een goed alternatief", vat K.J.
Luitjens samen.
Logies en ontbijt
Het bedrijf is rustiek gelegen tussen
hoge bomen. Het huis wordt omge
ven door een prachtige tuin. De ge
bouwen zijn groot, maar het
voorhuis van 'Bewsemaheem' telt
slechts drie slaapkamers. Twee
daarvan worden verhuurd voor lo
gies en ontbijt.
K.J. Luitjens: "Toen de plaatselijke
Rabobank 75 jaar bestond werd er
een prijsvraag uitgeschreven: wie
heeft het beste idee om het gebied
te promoten. Logies en ontbijt
kwam als winnaar uit de bus".
Mevrouw G.M. Luitjens vertelt ver
der: "Vijf jaar geleden zijn we er
mee begonnen. In dit gebied zijn er
zo'n acht die er aan deelnemen. In
heel Groningen zo'n 70, ook door
niet-landbouwers, met in totaal on
geveer 275 bedden. De mensen die
bij ons te gast zijn, zijn vooral geïn
teresseerd in natuur en landschap
en zijn op zoek naar rust. Vooral als
de zomers ons goed gezind zijn is
het hier voor de gasten ideaal".
Mevrouw Luitjens gaat graag met
mensen om. Nu de kinderen het
huis uit zijn geven de gasten extra
aanspraak. Ze zegt erover: "Door
met de gasten te praten geef je aan
logies en ontbijt een stukje meer
waarde. Mensen zoeken gezellig
heid, ze willen praten. Met logies en
ontbijt ben je eigenlijk een klein
beetje VVV. Je promoot het gebied
en je kunt informatie geven over de
landbouw. Je krijgt leuke opmerkin
gen over het bedrijf en de tuin en
dat is plezierig. Je levert wel een
deel van je privacy in".
Hij vult aan: "Burgers zijn over het
algemeen meelevend en weten,
voor zover men daar kijk op heeft,
dat de boeren het moeilijk hebben.
Het imago van de boeren is zeker
nog goed". Door logies en ontbijt
hebben de Luitjens het in de zomer
periode druk, als anderen op vakan
tie zijn. Vanaf half juni zijn de
kamers bijna steeds bezet. Logies
en ontbijt is hobby, maar het moet
wel geld opbrengen.
"Zonder verdiensten zouden we er
waarschijnlijk niet mee verder gaan.
Tot nu toe blijft er, door diverse in
vesteringen in de kamers, netto niet
zo veel over", vertelt de vrouw des
huizes. Eén van de slaapkamers die
wordt verhuurd is de vroegere
slaapkamer van zoon Steven. Ste
ven (19) studeert voor het tweede
jaar aan het Van Hall Instituut en
woont in Groningen.
Luitjens: "In een gesprek met de so
ciaal economische voorlichting van
de Groninger Maatschappij van
Landbouw hebben we bekeken of
het vormen van een maatschap zin
vol zou zijn. Dit in geval van calami
teiten en om straks de overname te
vergemakkelijken. Samen zijn we
tot de conclusie gekomen dat dat
nu nog te vroeg is. Het zal er wel
een keer van komen".
Braak: geen saldo-veriies
Op het 83 ha grote akkerbouwbe
drijf vormen de 27 ha pootaardap-
pelen economisch en qua arbeid de
hoofdmoot. Luitjens heeft voor de
pootaardappelen een samenwer
kingsverband met drie andere ak
kerbouwers. Door een gezamenlijk
machinepark worden de werktuig-
kosten gedrukt.
Luitjens: "Pootaardappelen is voor
de gasten een raadselachtig gewas.
Ze hebben niet in de gaten dat je
daar de hele winter lang mee bezig
bent. Ze denken veelal dat je in de
winter vrij bent".
Eén-derde pootaardappelen. Onge
veer eenzelfde oppervlakte van de
grond ligt ook braak. Verder in het
bouwplan graan, suikerbieten en vijf
ha cichorei.
"In 1990 verwachtten we dat de
graanprijs verder onder uit zou gaan
en de braaklegpremie op termijn wel
zou worden verlaagd. Wij braken nu
sinds 1990 vijf jadr lang voor 1.853
gulden per ha, terwijl de huidige
braakpremie op zo'n 1.500 gulden
ligt. Niet braken en wel graan geeft
voor ons geen saldo-winst. Braken
geeft ons ook geen saldo-verlies.
Qua bodemvruchtbaarheid kunnen
we ons door de braak meer permit
teren. We verbouwen nu één-op-
drie pootaardappelen. Voorheen
één-op-vier. Dat geeft ons sal
dowinst".
De psychologische drempel was
ook bij Luitjens aanwezig: "Het is
aan de omgeving en de familie
moeilijker te verkopen dan je in eer
ste instantie zou denken. Je bent
geen boer om de grond braak te la
ten liggen", aldus de akkerbouwer
die bijzonder veel waardering heeft
voor het werk van de sociaal econo
mische voorlichting van de Gronin
ger Maatschappij van Landbouw.
Han Reindsen
7
,7 - -
G.M. en K.J. Luitjens uit Een rum: "Met logies en ontbijt kun je het gebied promoten 'Bewsemaheem' ligt rustiek tussen hoge bomen. Twee kamers worden verhuurd
en kun je informatie geven over de landbouw". voor logies en ontbijt.
Deskundigen hebben berekend dat
uw bedrijf op langere termijn niet le
vensvatbaar is. Zeker niet als uw
zoon die nu nog een landbouw
school bezoekt, thuis komt werken.
Daarom valt het besluit om er een
tweede tak bij te nemen. Ook nu
schakelt u een deskundige in; deze
berekent, dat een veredelingstak
een welkome aanvulling kan zijn.
Daarna komt de aannemer en deze
geeft aan dat de nieuwe stal 'dat en
dat' bedrag kost en dat het moet
voldoen aan 'die en die' eisen. En hij
zal er wel voor zorgen dat zowel de
bouwvergunning als de hinderwet
vergunning in orde komt. U moet
nog even contact opnemen met de
bank voor de financiering en dan
komen over 5 maanden de eerste
varkens in de stal.
Het lijkt goed
De volgende dag belt u de bank
voor een gesprek, u mag wat hen
betreft diezelfde dag nog wel
langskomen.
Tijdens dat gesprek worden de re
sultaten van het verleden doorgeno
men. De resultaten zijn de laatste
jaren redelijk geweest. De conclusie
is, mits u in staat bent om de tak
technisch goed op te pakken en er
een geldige hinderwetvergunning
komt, dat de bank akkoord gaat.
Opgetogen gaat u naar huis. De
aannemer heeft intussen de
hinderwet- en bouwvergunningfor
mulieren opgehaald. Deze worden
gezamenlijk ingevuld en naar de Ge
meente gebracht. De betreffende
ambtenaar verwacht dat de aan
vraag weinig moeilijkheden zal ople
veren. .Na een paar weken komt de
aanvraag voor de hinderwetvergun
ning in de krant.
Wie had dat gedacht
Uw overbuurman, ook boer, en de
naaste buurman komen hierna op
vallend vaak bij elkaar. Na de ter vi
sielegging belt u de Gemeente:
"Zijn er ook bezwaren binnengeko
men?". "Jazeker mijnheer, er zijn
tien reacties binnengekomen". U
bent verbaasd. Verder vertelt de Ge
meente dat er over 14 dagen een
hoorzitting komt waar iedereen, die
bezwaar heeft gemaakt, gehoord
kan worden.
Stomverbaasd, teleurgesteld en
eigenlijk een beetje kwaad, ziet u op
de zitting uw buren plus het halve
dorp.
Dit had u niet van de buren ver
wacht. De buurtfeestjes waren altijd
zo gezellig en men hielp u maar wat
graag op het land. Een aantal werk
tuigen wordt gezamenlijk met de
overbuurman gebruikt. En nu dit.
De voorzitter vraagt op de zitting:
"Wie kan ik het woord geven?". Uw
naaste buurman neemt het woord:
"Ja voorzitter, mijn vrouw en ik zijn
destijds op het platteland gaan wo
nen omdat wij frisse lucht wilden
ademen. Tot nog toe is dat ook vrij
aardig gelukt maar wij zijn nu bang
dat door de plannen van buurman
hier een streep door wordt gezet.
Want varkens stinken en van een
kennis die woont enz. enz.
Uw verweer is: "Ja, maar er is een
brochure "Hinderwet Nieuwe Stijl
Melkveehouderij" en daar staat in
dat, wanneer mijn stal minstens
100 meter van een woning staat, dit
geen problemen gaat opleveren.
Van gemeentezijde wordt dat be
aamd, de buren hebben hiertegen
geen verweer. Wel wordt nog even
opgemerkt dat u op uw erf altijd vuil
verbrandt en dat de mest van uw
schapen altijd zomaar ergens wordt
neergegooid en dat het daarvan af
komstige gierwater zomaar in de
sloot loopt. Na nog wat heen en
weer gepraat wordt de zitting geslo
ten en deelt de betreffende ambte
naar mee dat iedereen binnenkort
bericht krijgt op zijn bezwaar.
Uiteindelijk krijgt u na veel procede
ren gelijk en na ongeveer twee jaar
is de betreffende stal klaar. Wel is
inmiddels de relatie met de buren
behoorlijk verpest.
Had u deze ellende kunnen
voorkomen?
Over het algemeen is in dit soort si
tuaties vooroverleg heel belangrijk.
Het vooraf vragen van voorlichting
op milieugebied is voor iedere boer
en tuinder erg belangrijk. Daarvoor
kunt u het beste terecht bij uw land
bouworganisatie; zij hebben men
sen in dienst die dagelijks met deze
materie bezig zijn en die precies we
ten wat er op dit gebied gaande is.
Met één van de voorlichters kunt u
heel wat problemen doorspreken en
ook bepalen wat de te volgen stra
tegie moet zijn. Vaak blijkt vooraf
een gesprek met de gemeente ook
erg belangrijk. Bovendien is het niet
onverstandig om de buren op de
hoogte te brengen van de plannen
eri hen alvast in te lichten over wat
de eventuele consequenties voor
hen kunnen zijn.
Vaak blijkt dat de onbekendheid
nogal wat emotionele reacties
oproept, die vaak helemaal niet zijn
onderbouwd. Toch is het niet ver
standig om deze reacties te nege
ren. Want vroeg of laat probeert
men zijn gelijk te halen en kunt u
toch nog de dupe worden met alle
gevolgen van dien.
Beter is het om dat wantrouwen
weg te nemen en desnoods neemt
u ze eens mee naar een al bestaand
bedrijf, zodat men ook de werkelijk
heid leert kennen.
Jaap Dijkstra
