Uit elkaar
Het blijft moeilijk
Na de
scheiding
Een scheiding doet pijn. Het
is nooit de bedoeling ge
weest. De klap komt extra
hard aan als er een agrarisch
bedrijf in het spel is. Gaat het
om een melkveebedrijf, dan
moet de waarde van het
melkquotum misschien wor
den verrekend.
Aandachtspunten
- Is er op huwelijkse voor
waarden getrouwd, houd
dan van jaar tot jaar goed
bij wie welk deel van de be
drijfswinst en/of vermogen
krijgt bijgeschreven.
- Bij man/vrouw
maatschappijen kan in het
contract het eenzijdig op-
zeggingsrecht worden op
genomen, zodat het voor
iedereen duidelijk is wie het
bedrijf krijgt als het huwelijk
onverhoopt stuk loopt.
- Maak een testament en pas
de verzekeringspolissen re
gelmatig aan de verande
rende situaties aan.
- Bij grote meningsverschillen
is het verstandig om allebei
een deskundige in te
schakelen.
- Zoek een nieuwe vrien
denkring en onderhoud ook
de oude contacten.
- Durf jezelf te zijn. Laat je
helpen door een hulpverle
ningsorganisatie en betrek
ook de kinderen hierin.
- Door goede voorlichting en
informatie kan veel onnodig
leed worden voorkomen.
Lies: "Aan een echtscheiding komt nooit een eind".
had ze informatie ingewonnen bij de
sociaal-economische voorlichter
van de landbouworganisatie.
Samen namen ze het maatschaps
contract door en hij voorzag geen
problemen als ze uit elkaar zouden
gaan. Het liep echter heel anders
dan hij dacht.
Arbitrage
In het maatschapscontract werd
een Arbitragecommissie aange
haald bij het oplossen van geschil
len. Kosten noch moeite zijn
achterwege gebleven om tot een
goede afwikkeling van het bedrijfs-
gedeelte te komen. Bij iedere schei
ding moet er wel een berekening
komen om het bedrijf voort te kun
nen zetten.
"Hiervoor heb ik hulp gehad van de
Dienst Landbouw Voorlichting, die
een bedrijfseconomisch rapport
heeft gemaakt in overleg met de
sociaal-economische voorlichter",
vertelt ze.
Het heeft niet mogen baten. De Ar
bitragecommissie moest toch wor
den geformeerd omdat de
advocaten er niet uit kwamen.
Lies vraagt zich nu - na vier jaren
strijd - af of ze toch niet beter di-
recht naar de rechter had kunnen
stappen.
Ze heeft ook vele, vele besprekingen
op het Accountantsbureau gevoerd,
soms samen met haar man. Al met
al weet ze nu wel dat een echt
scheiding in een agrarisch gezin
handen vol geld kost.
Direct nadat het huwelijk was ont
bonden, heeft haar ex-echtgenoot
het bedrijf verlaten. Met hart en ziel
probeert zij nu het ouderlijk bedrijf in
stand te houden voor haar zoon/op
volger, niet wetende hoe de zaken
zich verder zullen ontwikkelen.
Maar wel met de wetenschap dat
de advocaat van de tegenpartij er
op uit is om het bedrijf te liquideren.
Verwerkingsproces
"Het verwerkingsproces is heel
zwaar. Er zijn vele ups en downs.
Vele keren vraag je je af of je dit nu
echt hebt gewild".
De eerste twee jaren heeft Lies heel
veel van zich af proberen te schrij
ven. Dat heeft haar erg géholpen.
"Contacten onderhouden met de
familie van je ex is niet meer moge
lijk, hoewel het voor de kinderen
eigenlijk wel zou moeten", aldus
Lies, die ook het gevoel heeft dat
men binnen de plattelandsvrouwen
niet durft te praten over het begrip
scheiding.
Kinderen
Voor de kinderen was het "uit el
kaar gaan" een opluchting, maar
wel waren ze intens verdrietig.
"Nu neemt onze oudste zoon - de
opvolger - het zijn vader echter kwa
lijk dat hij via de advocaat het voort
bestaan van het bedrijf in gevaar
laat komen", constateert Lies.
Lies heeft ook de leerkrachten van
de desbetreffende scholen verteld
wat er gaande was. De kinderen
moesten er ook erg aan wennen dat
hun moeder haar eigen meisjes
naam ging gebruiken. Ook in het te
lefoonboek werd de naam
veranderd en dat gaf weer proble
men bij vrienden en vriendinnetjes.
Hoe verder?
Lies runt nu samen met haar zoon
het bedrijf. Ze heeft afgelopen jaar
een cursus voor herintredende vrou
wen voor de wijkverpleging gevolgd
en ze heeft zich voor enkele uren
per week beschikbaar gesteld. Niet
omdat ze tijd over heeft, maar alleen
om weer sociale contacten op te
bouwen. Ze moet namelijk voor
haar gevoel weer helemaal opnieuw
beginnen.
Bovendien heeft ze het programma
"UIT ELKAAR" op de Volkshoge
school "Ons Erf" in Berg en Dal ge
volgd. Het was een weekend voor
gescheiden agrariërs. Zij heeft er
veel aan gehad. Je praat met alle
maal lotgenoten. "Je komt weer in
balans".
Ook heeft ze een reis meegemaakt
voor alleenstaanden. Ze heeft daar
hele plezierige ervaringen aan over
gehouden.
Lies ervaart haar scheiding als een
voorbijgaande crisis. Als iets wat zij
heel vervelend heeft gevonden, ook
voor haar ex-man. Maar ze is van
mening dat zij dit niet hoeft te ver
bergen. Lies: "Ik hoop dat ik het be
drijf voor mijn zoon kan behouden
De echtscheiding op zich is zo ge
beurd. Maar het gevecht om het be
houd van het bedrijf duurt nu al vier
jaren en nog zijn we er niet. Ik zou
bijna willen zeggen dat een crimi
neel minder spanningen heeft te
verwerken en beter wordt behan
deld, dan dat je moet vechten voor
het behoud van het bedrijf in een
echtscheidingsprocedure".
Haar stem klinkt rustig. Maar soms
stopt ze even en tuurt ze door het
raam naar buiten, net of ze even ver
weg is met haar gedachten. En dan
zegt ze: "Aan een echtscheiding
komt nooit een eind...."
"Je wordt er telkens weer mee ge
confronteerd. Niet alleen door de ja
renlange procedure, waarin er nog
niets is opgelost. Want je gewezen
echtgenoot blijft de vader van je
kinderen. Je hoort zo vaak dat de
gewezen echtgenote de kinderen
weghoudt bij haar gewezen partner.
Ik heb ze daarin juist altijd gesti
muleerd".
Voordat Lies, die in werkelijkheid an
ders heet, haar besluit nam om te
gaan scheiden, overlegde ze met
haar huisarts, waar haar man onder
behandeling was.
Ze wilde er alles aan doen om het
huwelijk in stand te houden. Want
uit elkaar gaan dat kon toch eigen
lijk niet? En hoe moest het dan met
het bedrijf?
De huisarts stuurde haar met haar
man op een gegeven moment door
naar het RIAGG (Regionale Instel
ling voor Ambulante hulp en
Geestelijke Gezondheidszorg).
Achtergronden
Haar man kon geen tegenslagen
verwerken of omgaan met tegensla
gen. De buitenwereld heeft dit ech
ter nooit bespeurd. Het gezin des te
meer.
Haar man werd op een bepaald mo
ment opgenomen in het ziekenhuis
voor manisch-depressiviteit.
Zij ging toen alles eens op een rijtje
zetten en met de sociale steun van
de Stichting Labyrinth (de zelfhulp
organisatie voor direct betrokke
nen van psychiatrische patiënten)
heeft ze haar besluit genomen.
Voordat zij haar definitieve besluit
echter aan haar man meedeelde
en dat ik er zelf niet aan ten gronde
zal gaan, maar weer aan een nieuw
evenwicht mag gaan werken".
Willemien Hennink-Geerdink
"Ik heb het zo lang mogelijk uit
gesteld, maar het ging niet langer
meer", zegt ze. "Het waren hele
zware jaren en nog steeds is daar
geen einde aan gekomen".
Ruim een jaar is veehouder H. Nij-
land (60) aan het wikken en wegen
geweest of hij wel of niet zou moe
ten investeren in allerlei milieutech
nische voorzieningen. "Aan de ene
kant geef je de veehouderij niet
gauw op maar aan de andere kant
besef je dat het bedrijf eigenlijk te
klein is en de investeringen te hoog.
Bovendien is er geen opvolger". Na
langdurig overleg met zijn vrouw
heeft Nijland de SEV-er en de boek
houder er bij gehaald. Zij adviseer
den wat de in Laren (Gelderland)
wonende veehouder zelf eigenlijk al
had besloten: het bedrijf kan beter
worden beëindigd vooral door de
noodzakelijke investeringen die, ge
zien de omvang van het bedrijf,
eigenlijk niet verantwoord zijn.
Nijland heeft het advies opgevolgd.
Vorig jaar april zette hij een streep
onder melkveehouderij. Van de 8 ha
die om het bedrijf ligt heeft hij er
ruim 5 verkocht aan zijn drie buren.
De rest ligt nog om het bedrijf. Daar
houdt hij nog wat pinken. Ook de
ruim 100 mestvarkens heeft hij aan
gehouden. "Zo hebben mijn vrouw
en ik toch nog wat om handen". Nij
land kan zich de dag dat de koeien
werden opgehaald nog heugen als
was het gisteren. "Het was op Goe
de Vrijdag. Daar gingen mijn dieren
één voor één de wagen in. Net als
de grond is ook het quotum van ca.
100.000 kg verkocht aan de drie
buren. Allemaal heel goed geregeld.
Maar wij bleven wel achter met een
lege stal. Dat is eerst wel vreemd.
Gelukkig waren we er geestelijk wel
naar toegegroeid. Maar zoiets blijft
moeilijk".
Sportleraar
De familie Nijland heeft altijd een
betrekkelijk klein bedrijf gehad. 25
Melkkoeien is het hoogste aantal
dat ze ooit hebben gemolken. Op
het laatst molk hij er nog zo'n 20
stuks. Daarnaast hielden ze 110
mestvarkens. Jarenlang kwam er
een extra inkomen uit de melkrijde-
rij. Van de 2 dochters was al snel
duidelijk dat ze het bedrijf niet voort
wilden zetten. Maar de zoon leek
eerst wel boer te willen worden. Tot
hij op z'n 15e ineens sportleraar wil
de worden en dat nu ook is. "Dat
was toen even een teleurstelling.
Maar we hebben ons daar natuurlijk
in geschikt".
"Toen begonnen ze een paar jaar
geleden met allerlei regelingen voor
het milieu met mestsilo's, kuilvoer-
platen, enz. enz. Dat zagen we niet
zitten. In een paar middagen heb
ben wij het met de SEV-er en de
boekhouder doorgenomen en de
knoop doorgehakt".
Binnen veertien dagen was toen al
les verkocht en geregeld. Dat is nu
ruim een jaar geleden. Nijland heeft
niets dan lof voor de wijze waarop
de SEV-er de zaak heeft begeleid.
"Je moet er wel zo'n iemand bij heb
ben. Je zit met vragen over wat je
het beste met het vrijkomende geld
kunt doen, hoe het zit met de be
lastingen, enz. enz. Dat is allemaal
prima geregeld. Wat Nijland nog een
beetje steekt, is dat er nu nooit
meer iemand op het bedrijf komt. 't
Is zo stil geworden. Toen ze aan je
konden verdienen waren ze er wel.
Waarom neemt niemand nu nog
even de tijd om langs te komen?"
Johan Wierenga
H. Nijland
