Coöperatie van
de Camembert
Landbouwcoöperatie in Normandië
is van vele markten thuis
Oriëntatie op coöperatie
Casam: eerst verkopendan pas telen
Isigny sur Mer:
Bij de coöperatie Casam werd het ZLM-bestuur te woord
gestaan door bestuurder Marcel Chapon (links) en direkteur
C/avreul Chapon is zelf veehouder, terwijl zijn vrouw op het
boerenbedrijf nabij Coutances in Normandië kamers verhuurt.
Hij is tevens bestuurslid van de zuivelcoöperatie Isigny.
In het reisprogramma van het ZLM-hoofdbestuur, dat van 3 tot en
met 6 juni jl. een werkbezoek bracht aan Frankrijk, was een ruime
plaats ingeruimd voor een nadere kennismaking met het coöperatie
ve landbouwbedrijfsleven. Zo werd een bezoek gebracht aan de zui
velcoöperatie Isigny in Normandië, dichtbij de invasiestranden langs
de Atlantische kust. Ook legde het ZLM-bestuur het oor te luister bij
de grote aan-, verkoop- en verwerkingscoöperatie Casam in het de
partement Manche. Op deze pagina een impressie van de bezoeken
en gesprekken.
VRIJDAG 10 JULI 1992
Eerst verkopen, dan pas telen. Deze
bedrijfsfilosofie heeft de landbouw
coöperatie Casam in het groene de
partement Manche slagvaardig in
praktijk gebracht. En bepaald niet
zonder succes. In het kader van de
hooggeprezen diversifikatie be
schikt deze Normandische coöpera
tie thans over een breed scala
toeleverings- en verwerkingsbedrij
ven en een flink marktaandeel in de
binnenlandse agrarische afzet.
Casam is een coöperatie midden in
een typisch veehouderijgebied. De
laatste jaren is in de strook langs de
Atlantische kust ook de groente
teelt sterk opgekomen. Casam
heeft in die ontwikkeling een bepa
lende rol gespeeld en is dus anno
1992 al lang niet meer de melkcoö-
peratie, die een aantal boeren rond
het stadje Coutances in 1912
oprichtte. Op zoek naar nieuwe af
zetmogelijkheden begon de coöpe
ratie rond 1972 met enkele nieuwe
aktiviteiten. In de veehouderij wer
den rundvee, pluimvee en in minde
re mate konijnen en varkens erbij
genomen en in de plantaardige sek-
tor werd de groenteteelt een steun
pilaar onder het bedrijf. Casam is er
in geslaagd in de groentesektor ei
gen, goedlopende merken op de
markt te brengen: Florette (verpakte
groenten) en Primco (verse groen
ten). Men heeft dus met succes ge
zocht naar nieuwe teelten en
afzetmogelijkheden voor de inmid
dels 15.000 leden.
Die aktiviteiten zijn zeker niet ten
koste gegaan van de financiële posi
tie van de coöperatie. De bedrijfscij-
fers liegen er niet om. De
zelfstandige Casambedrijven zetten
500 miljoen per jaar om bij een
personeelsomvang van 700 men
sen. Tellen we de dochteronderne
mingen mee, dan komen we op een
omzet van ruim f 1,3 miljard en een
personeelsbestand van 2.200. Ca
sam heeft een eigen vermogen
waar menig Nederlandse coöperatie
jaloers op zou zijn: 58% ten opzich
te van het vreemd vermogen.
Vier poten
Met een voor Franse begrippen on
gekende openhartigheid vertelden
bestuurder Marcel Chapon en direk
teur Charles Clavreul aan het hoofd
bestuur van de ZLM hoe Casam in
elkaar steekt. De coöperatie zelf
steunt op vier poten. Ten eerste de
levering van zaaizaad, uitgangsma
teriaal, kunstmest en bestrij
dingsmiddelen aan de leden. In
kunstmest zet Casam bijvoorbeeld
105.000 ton per jaar om. Daarnaast
heeft de coöperatie een belang in
een ander concern, dat kunstmest
produceert. In de tweede plaats is
Casam aktief in de produktie en ver
werking van veevoeders (omzet
150.000 ton per jaar).
De mechanisatiepoot is de derde
poot onder de coöperatie. Casam is
dealer van bekende merken als Re
nault en Gascoigne en doet zowel
verkoop als onderhoud. Evenals in
Nederland zit de landbouwmechani
satie zwaar in de problemen. In
Frankrijk is bijvoorbeeld de verkoop
van trekkers in de laatste jaren met
niet minder dan 30% gedaald, een
nog sterkere teruggang dan in Ne
derland. Casam heeft in deze sektor
al een forse reorganisatie achter de
rug en probeert nu via gebiedsuit
breiding dit bedrijfsonderdeel in de
benen te houden.
De vierde, meer recent ontwikkelde
poot onder de Casam-stoel wordt
gevormd door de winkelketen. Ca
sam heeft 40 eigen winkels. Naast
een aantal winkels waar uitsluitend
produkten voor de landbouw wor
den verkocht bieden de meeste
vestigingen een breed assortiment.
Het hoofdbestuur van de ZLM werd
rondgeleid in een winkel in Coutan
ces, waar bloemen, planten,
tuinstoelen, tuinmaterialen, doe-het-
zelf-gereedschap, maar ook vogels,
kleine huisdieren, diervoeders en
zelfs witgoed (wasmachines, dro
gers, koelkasten) werden verkocht.
Een echte non-food supermarkt
dus.
Dochterbedrijven
Daarnaast heeft Casam belangen in
een 20-tal dochterbedrijven. Zo
neemt de coöperatie voor 35% deel
in een slachthuisbedrijf met diverse
vestigingen. Ook de afzet van de
groenteprodukten gebeurt via doch
terondernemingen, waarin Casam
overigens een sterk meerderheids
belang heeft. Ongeveer 700 telers
leverden hun produkten aan Casam
af. Zij krijgen een vaste garantieprijs,
die het hele seizoen van kracht blijft.
Die prijsgarantie, zo benadrukte
bestuurder Chapon, geldt uitslui
tend voor de groentetelers onder de
coöperatieleden.
Hoewel Casam in Zuid-Frankrijk een
tweede fabriek voor konsumptie-
groenten gaat openen, ziet de coö
peratie geen grote groeikansen voor
deze sektor. Uitbreiding is nog wel
mogelijk in de pluimvee- en varkens-
sektor, aldus de heren Chapon en
Clavreul. Zij baseren deze veron
derstelling op de verwachte daling
van de voerkosten - als gevolg van
de lagere EG-graanprijzen. Norman
dische boeren staan overigens niet
te springen om varkenshouder te
worden. Ze houden niet zo van deze
beesten. Ligt hier wellicht een kans
voor Nederlandse varkenshouders?
Bestuur
Bestuurlijk wordt de coöperatie ge
leid door de vertegenwoordigers van
de 16 regionale afdelingen en van
de sektoren rundvee, varkens, scha
pen en groenten. In het dagelijks
bestuur zitten acht mensen. Casam
kent ook een ledenraad. De besluit
vorming wordt voorbereid in specia
le kommissies.
Coöperatiebestuurders lopen in
Frankrijk overigens een stevig risiko.
Ze zijn hoofdelijk aansprakelijk tot
een maximum van 70.000 gulden.
Daarvan kan slechts de helft wor
den verzekerd. Ondanks dat kost
het geen moeite jonge boeren voor
een bestuursfunktie te interesseren.
Casam heeft zelfs een eigen "oplei
ding", waar jonge leden kadervor
ming krijgen en worden
klaargestoomd voor het bestuurlijke
werk. Een van de vraagstukken
waar deze aspirant-bestuurders
voor komen te staan is - ondanks de
sterke vermogenspositie op dit mo
ment - de financiering van de coö
peratie. Het nieuwe
EG-landbouwbeleid remt de bedrij
vigheid in de land- en tuinbouw en
de coöperaties zijn de eersten, die
dat voelen, aldus monsieur Chapon.
Daar moet in de komende jaren een
passend antwoord op volgen. En
niet alleen in Frankrijk...., aldus een
coöperatieve ZLM-bestuurder.
Het ZLM-bestuur nam een kijkje in een van de 40 winkels van de coöperatie Casam. Op de foto v.ln.r.
de heer Boogerd, mevr. Hanse, de heer Hannewijk en de heer Hamelink bij de bloemen en planten in de
winkelvestiging te Coutances.
De fabriek van de zuivelcoöperatie Isigny in Normandië, waar het
hoofdbestuur van de ZLM werd ontvangen.
Zuivelcoöperatie Isigny staat num
mer 28 op de ranglijst in Frankrijk.
In de fabriek te Isigny sur Mer, een
kleine plaats dichtbij de Atlantische
kust, wordt 300 miljoen liter melk
per jaar verwerkt, waarvan twee
derde wordt geproduceerd door de
1100 leden van de coöperatie. De
rest wordt bijgekocht.
Kaas, boter en melkpoeders zijn de
hoofdprodukten. Isigny laat de
melkproduktie aan anderen over. Zij
zoekt het in "produkten met een
toegevoegde waarde". Isigny maakt
bijvoorbeeld de beroemde Camem
bert. Frankrijk heeft in de loop der
jaren een traditie opgebouwd wat
betreft streekgebonden kwali
teitsmerken. Beroemde Franse wij
nen ontlenen hun naam aan de
streek waar ze vandaan komen en
verwierven daarmee bekendheid tot
ver buiten de landsgrenzen. Ook de
"Franse zuivel maakt goede sier met
streekgebonden merken, die vol
doen aan hoge kwaliteitseisen. De
Camembert uit Normandië is zo'n
merk, dat uit de streek van Isigny
voortkomt. Volgens de direktie van
de coöperatie is het te danken aan
het beschermde kwaliteitsmerk dat
de leden van de coöperatie vorig
jaar 13 centimes nabetaling op de
melk kregen. De melkprijs voor de
boeren ligt net boven de 70 cent. In
Frankrijk wordt vooraf tussen boe
ren, coöperaties en partikuliere on
dernemingen een vaste basisprijs
voor de melk afgesproken, uitgaan
de van 3,8% vet en 3,2% eiwit.
Voor hogere gehaltes worden
toeslagen uitgekeerd.
Melkpoeders
Kaas en boter zorgen elk voor een
kwart van de omzet van Isigny.
Melkpoeders nemen de andere helft
van de produktie voor hun rekening.
Deze worden gedeeltelijk voor men
selijke konsumptie verwerkt en die
nen voor een ander deel als
grondstof voor diverse veevoeders,
zoals lactosepoeder dat onder ande
re naar Nederland wordt geëxpor
teerd. Nederlandse bedrijven
verwerken het poeder in veevoer,
dat vervolgens weer op transport
gaat naar Frankrijk-
De leden van Isigny produceren ge
middeld een kleine 200.000 liter per
jaar. De superheffing heeft in dit
deel van Frankrijk met een hoge
melkveebezetting hard toegeslagen.
Als er geen superheffing was ge
weest, zou Isigny nu 400 miljoen in
plaats van 200 miljoen liter melk per
jaar verwerken. Dat de produktie de
laatste jaren desondanks gegroeid
is, ligt aan de komst van nieuwe le
den, zo verzekerde de direktie.
Een fusie met een van de grote zui-
velgiganten in Frankrijk zit er vol
gens de direktie niet in. De
coöperatie wil klein blijven om flexi
bel te kunnen blijven werken. De
450 personeelsleden zijn nu goed
gemotiveerd en dat moet vooral zo
blijven, aldus technisch manager
Hutchinson.
