Akkerbouwer bespaart kosten om
de rek in zijn bedrijf te houden
Geïsoleerde ligging
Erik Dekker uit Hoofdplaat (Z-Vi) werkt veel zelf aan machines
Vlak tegen de Westerscheldedijk in
het Zeeuwsvlaamse Hoofdplaat ligt
het ca. 50 ha grote akkerbouwbe
drijf van Erik en Marian Dekker. Erik
zit vanaf het midden van de jaren
'80 in maatschap met zijn vader. In
verband met de onzekerheid rond
de installatiepremie - "een bedrag
dat je niet zomaar laat lopen" -
weet hij nog niet precies wanneer
hij het bedrijf definitief overneemt.
Vader Manus wordt dit jaar 65,
maar hij werkt nog volop mee, vol
gens eigen zeggen wel wat rustiger
aan. De beslissingen over de be
drijfsvoering praten ze gezamenlijk
onder het koffie drinken door. De
onbevooroordeelde kijk van Marian
weegt hierbij altijd zwaar mee.
Op en in de Zeeuwse klei (van 20
tot 40 procent afslibbaar) teelt Dek
ker meest vrij traditionele akker
bouwgewassen: tarwe, gerst,
bieten, konsumptie- en pootaardap-
pelen, erwten, capucijners, bruine
bonen en graszaad. Het graszaad en
de pootaardappelen zijn erbij geko
men sinds Erik in de maatschap zit,
met als doel wat hoger salderende
teelten in het bouwplan op te ne
men. Vollegrondsgroenten ziet hij
niet zitten. "Vaak zie je dat telers in
springen op teelten die breed gepro
moot worden, met als gevolg dat de
markt overvoerd raakt. Witlof is
hiervan het meest schrijnende voor
beeld. Het zou mij trouwens niet
verbazen als het met de pootaard
appelen dezelfde kant opgaat, als
je ziet hoeveel er daarvan jaarlijks
bijkomt".
De teler houdt een zeer ruim bouw
plan aan, waarin het aandeel van de
verschillende gewassen jaarlijks
wisselt. Normaal gesproken teelt hij
maar vijf tot zes ha aardappelen,
door het bijhuren van BBL-grond
konden dat er dit jaar negen zijn. De
vier ha capucijners - dit jaar voor het
eerst - komen in mindering op de
oppervlakte (konsumptie-)erwten,
als een soort risikospreiding. Gras
zaad ontbreekt dit jaar in het bouw
plan omdat dit (tweejarige) gewas
vorig jaar verdroogd is. Het bietena
reaal bedraagt elk jaar 7 tot 71/2.
ha, net zoveel als het quotum
toelaat.
Geïntegreerde teelt
De akkerbouwer doet al voor het
derde jaar mee aan de - door de DLV
begeleide - geïntegreerde teelt bij
onder meer suikerbieten. Het stre
ven hierbij is om minder stikstof en
beschermingsmiddelen toe te die
nen. De motivatie van Dekker is
vooral om hiermee kosten te bespa
ren maar natuurlijk draagt hij ook
het milieu een warm hart toe ("al is
'milieu' het meest misbruikte woord
van deze tijd, uit hoofde waarvan de
meest merkwaardige maatregelen
erdoor gedrukt worden"). De teler
probeert telkens onder de toege
diende hoeveelheden van het voor
gaande jaar te komen, wel rekening
houdend met het seizoen natuurlijk.
Wat betreft de gewasbescherming
was Dekker met schoffel en rij-
enspuit al vele jaren geïntegreerd
bezig, alleen heette het toen nog
niet zo. Wel is het lage-
doseringsysteem erbij gekomen. Op
het gebied van bemesting was er
echter meer te verdienen. Aan de
hand van een stikstofmonster eind
februari wordt de (kunstmest-)
stikstofgift bepaald. In kombinatie
met een najaarsgift drijfmest heeft
dit er al een keer toe geleid dat hele
maal geen stikstof in de vorm van
kunstmest nodig was. Drijfmest
kost minder, maar een nadeel hier
van is wel dat nooit precies bekend
is wanneer de meststoffen vrijko
men. "De interessantste bijeen
komst van de telers die aan de
geïntegreerde teelt meedoen is die
aan het eind van het seizoen, als we
eikaars resultaten naast elkaar leg
gen plus de manier waarop die be
reikt zijn", aldus de teler.
Veel uren
Erik houdt geen registratie bij van
zijn gewerkte uren, maar hij schat
dat zijn werkdag inklusief onder
houd machines en vergaderen ge
middeld ongeveer tien uur lang is,
zes dagen per week. Daarbij komt
het steeds vaker voor dat op zondag
gewerkt wordt, bijvoorbeeld als net
die dag de omstandigheden gunstig
zijn om te spuiten of als de tarwe
rijp is om te dorsen en er slecht
weer is afgegeven. Zoals op elk ak
kerbouwbedrijf is het werk ongelijk
verdeeld in het jaar. Pieken zijn er
onder andere in het voorjaar en tij
dens de oogst in zomer en najaar.
Vaak is het te druk om "klusjes" in
en rondom huis te doen, die vervol
gens blijven liggen. Dekker sr.: "Een
boer is net een bulldozer. Het werk
wat je voor je op je weg vindt dat
doe je, maar langs de zijkanten valt
er wel eens iets af. Dat werk blijft
liggen, daar kijk je niet meer naar
om. Behalve als je eens tijd over
hebt, dan doe je het werk dat is blij
ven liggen".
Om de kosten van het bedrijf zo
laag mogelijk te houden, en ook wel
Om vanuit de rest van Nederland
in Zeeuws-Vlaanderen te komen
moet je met de boot over de
Westerschelde, of via België. De
ze geïsoleerde ligging vertaalt
zich in een lagere prijs voor de
produkten. "Het scheelt soms
een halve cent per kg aardappe
len", zegt Erik. "Bovendien zijn
handelaren minder happig om
hier zaken te doen, vooral in het
oogstseizoen van de aardappe
len. Helemaal onbegrijpelijk is
dat ook weer niet. Zo waren we
eens met twee rooiers aardappe
len aan het rooien, levering af
land voor een handelaar 'aan de
overkant'. Toen viel de boot uit
vanwege een defekt bij de aan
landingsplaats. Lag het hele spul
zomaar een halve dag stil, want
je kunt de aardappelen ook niet
aan een hoop gooien. Vroeger
toen er nog veel handelaren in
Zeeuws-Vlaanderen zelf zaten
speelde dat probleem veel
minder".
Voor Marian en Erik Dekker mag
de langverwachte brug over de
Westerschelde er vandaag nog
komen. "Het zou veel ver
keersslachtoffers schelen, om de
boot te halen wordt er nogal
eens onverantwoord hard gere
den", zegt Marian. "Ook ben je
eerder geneigd om een kursus
die in bijvoorbeeld Goes wordt
gegeven te laten schieten, sim
pel omdat je er teveel tijd mee
kwijt bent. Een kursus die je
eigenlijk best zou willen volgen".
Windmolenpark
Een ander lokaal probleem vormt
het windmolenpark dat mis
schien in de Hoofdplaatpolder
wordt aangelegd. De provincie
Zeeland heeft vijf lokaties op het
oog, waaronder een gebied van
550 ha bij en op het bedrijf van
Dekker. Erik: "Ik heb uiteraard
niets tegen windenergie, maar
wel tegen grootschalige projek-
ten waar mijn bedrijf de dupe
van wordt. Als het doorgaat ko
men er hele banen met windmo
lens dwars over mijn bedrijf te
liggen. Het is duidelijk dat zoiets
een enorme aanslag op het be
drijf is. Overigens heb ik zelf de
rapporten bij de provincie moe
ten opvragen, uit zichzelf sturen
ze niets. Die hele papierwinkel
maar vooral de onzekerheid is
ontzettend deprimerend".
Erik en Marian Dekker met hun dochtertjes Inge (2 A) en Ellen ('A).
omdat het een hobby van hem is,
doet Erik veel contructiewerk zelf.
De ervaring die hij heeft opgedaan
door jarenlang meewerken op een
loonbedrijf komt hem hierbij nu
goed van pas. In de eerste week van
juni dit jaar viel de regen met hoos-
bakken tegelijk uit de hemel, en was
het veel te nat om het land op te
kunnen. Dat kwam de akkerbouwer
uit Hoofdplaat echter nog niet zo
slecht uit, want hij kon toen mooi de
verschillende (tweedehands ge
kochte) onderdelen van een hef-
mast opspuiten, en - na drogen - in
elkaar zetten. Echt een 'regenklus'.
Ook het onderstel voor de tank van
de sproeimachine en de hefbok tus
sen de roterra en de zaaimachine
zijn enkele voorbeelden van eigen
constructies. "Iedere ondernemer
moet zijn kosten zien te beperken,
maar dat geldt nu natuurlijk in het
bijzonder voor de akkerbouw. Dat
we veel minder dan vroeger werk
tuigen en machines nieuw kopen - en
dat geldt tegenwoordig voor veel
akkerbouwers - heeft volgens mij
ook rechtstreeks zijn weerslag op
de landbouwmechanisatiebe-
d rijven".
De teruglopende inkomsten zijn er
ook debet aan dat er niet wordt
geïnvesteerd in de bedrijfsgebou
wen. Erik: "De schuur die er nu
staat is totaal verouderd en aan ver
vanging toe, maar ik kan het niet zo
uitrekenen dat ik er een nieuwe voor
in de plaats kan zetten. Dus behel
pen we ons met de huidige schuur,
inefficiënt ingericht als die is. Het is
vooral lastig dat de hoek waar ik
mijn gereedschap bewaar en de
plek waar ik voldoende ruimte heb
om aan machines te werken uit el
kaar liggen".
Als om aan te geven dat de markt
van sommige akkerbouwprodukten
echt flink is teruggelopen wacht in
de schuur nog de oogst van 2,6 ha
blauwmaanzaad, 5 ha bruine bonen
en 5 ha gerst op een afnemer. Vol
gens Dekker moet het blauwmaan
zaad (oogst '89) minimaal f 2,50
per kg opbrengen, en na drie jaar
bewaren zelfs drie gulden, doch de
prijs schommelt nu tussen f 1,20
en f 1,30 per kg. Hij overweegt om
toch te verkopen, ten eerste om van
de zorg verlost te zijn en ook omdat
het zaad niet eindeloos bewaard kan
worden. Vorig jaar heeft de teler ook
nog wat blauwmaanzaad ver
bouwd, doch dit heeft hij voor
f 1,35 per kg meteen af land ver
kocht. "Dit gewas hebben we dus
geschrapt uit het bouwplan. Maar
ja, als je zo gaat rekenen blijft er bij
na niets meer over. De gerst zal wel
voor voerprijs weg moeten, en de
prijs van de bruine bonen is nu on
geveer 80 tot 90 ct tegen normaal
f 1,80 per kg".
Dekker zou graag zien dat er ver
band gelegd wordt tussen de over
schotten hier en de grote tekorten in
de Derde Wereld. Een produkt als
bruine bonen leent zich zijns inziens
uitstekend om als voedselhulp naar
Afrika te worden gezonden.
Door de kosten in de hand te hou
den weet Dekker nog steeds rek in
zijn bedrijf te houden. "Als straks
mijn vader uit het bedrijf stapt ont
staat er weer wat ruimte, maar als
de inkomsten blijven dalen is de rek
er op een gegeven moment natuur
lijk uit", zegt Erik.
Onder de koffie
Echte alternatieven om de teruglo
pende bedrijfsinkomsten mee op te
vangen overweegt Dekker nog niet.
Wellicht dat ze als de kinderen wat
groter zijn een mini-camping erbij
gaan houden, een populaire tweede
tak in Zeeland. Vroeger was er ook
al recreatie op het bedrijf, in de
vorm van verhuur van het voormali
ge woonhuis als vakantiehuisja Het
huis is inmiddels zover vervallen dat
dat nu niet meer mogelijk is. Ook is
Erik niet beducht om een gokje te
wagen met een alternatieve teelt. In
verband met alle regels en belem
meringen aan het houden van die
ren wil hij zich wel tot de
plantaardige tak beperken. De ak
kerbouwer oriënteert zich vooral
door gesprekken met kollega's
("het is na vergaderingen vaak inte
ressanter dan tijdens"), maar na
tuurlijk ook aan de hand van
gerichte informatie van het be
drijfsleven.
Wat er ook gebeurt op het bedrijf,
het wordt van tevoren onder het
koffie drinken doorgepraat. Ook Ma
rian is volledig bij het bedrijf betrok
ken, al werkt ze niet op het bedrijf
zelf mee. Hierdoor heeft ze een fris
se kijk, die het gesprek soms een
onverwachte wending geeft. "Toen
we, een paar jaar geleden alweer,
aan een nieuwe trekker toe waren,
vroeg ze ineens of een bepaald
merk wel lekker zat, terwijl mijn va
der en ik alleen maar naar 'prijs en
prestatie' keken. Maar als je in een
drukke tijd dagen achtereen op de
trekker zit is bediening en comfort
minstens zo belangrijk", zegt de jon
ge akkerbouwer.
Lex Kattenwinkel
Het bedrijf van Erik Dekker. Geheel rechts het oude - inmiddels vervallen - woonhuis.
