Wolinname gaat weer van start
Zomerwrang: voorkómen kan, genezen niet
Vaker melken levert weinig op
Varkensstapel na terugval
weer op het oude niveau
Stichting
gezondheidsdienst
voor dieren
in Noord-Brabant
De prijzen voor de wol zijn nog steeds bescheiden van omvang.
De omvang van de varkensstapel is,
na een terugval als gevolg van de
'Abortus Blauw^epidemie in 1991,
weer op het niveau van de jaren
daarvoor. Op 1 april 1992 bedroeg
het totaal aantal varkens 13,6 mil
joen. In vergelijking met een jaar ge
leden betekent dit een toename met
ruim 300.000 dieren (+2,3%).
Het aantal slachtingen is in de eer
ste vijf maanden van 1992 ten op
zichte van dezelfde periode in 1991
met 850.000 afgenomen (-10%),
terwijl de uitvoer van biggen en
mestvarkens bijna verdubbelde.
Dit blijkt uit gegevens die het Cen
traal Bureau voor de Statistiek heeft
gepubliceerd. Het betreft de uit
komsten van een steekproefonder-
zoek onder varkenshouders,
aangevuld met gegevens van het
Produktschap Vee en Vlees en de
Rijksdienst voor de Keuring van Vee
en Vlees.
Op 1 april 1992 bedroeg het aantal
fokvarkens ruim 1,5 miljoen
1,6%). De stijging is voornamelijk
veroorzaakt door een toename van
het aantal gedekte zeugen met 3%.
Het aantal zeugen met biggen was
licht gestegen, maar vooral doordat
de gemiddelde toomgrootte van 9,5
biggen bij een zeug aanmerkelijk ho
ger lag dan een jaar daarvoor (8,4
biggen bij een zeug), was er een on
gekende toename van het aantal
biggen bij de zeug met bijna
300.000 dieren 14,6%).
Het aantal mestvarkens aanwezig
op 1 april 1992 is in vergelijking met
een jaar eerder met 3% afgenomen
tot ruim 4,4 miljoen.
Het aantal dieren in de kategorie
'Overige biggen en jonge varkens
tot 50 kilogram', is met 2,4% toege
nomen en kwam uit op bijna 5,4
miljoen. Een gedeelte van deze
groep varkens wordt overigens in
het buitenland gemest.
Op woensdag 24 juni start de Wol
federatie met de wolinname. De gel
delijke opbrengst van de wol voor
de schapenhouder is als gevolg van
marktomstandigheden ook dit jaar
bescheiden van omvang. Deson
danks blijft het van groot belang om
de ruwe wol zo schoon en zuiver
mogelijk te leveren.
De voorschotprijzen, waarvoor
scheer 1992 door de Nederlandse
Wolfederatie wordt overgenomen,
zijn als volgt vastgesteld:
Klasse I (leden) f 1,70 per kg (niet-
leden f 1,50 per kg)
Klasse II f 1,00 per kg
Klasse B en Geel f 0,80 per kg
Klasse Zwart en Bont f 0,30 per kg
Heidewol f 0,30 per, kg
Indien de prijsontwikkeling op de
markt daartoe aanleiding geeft, kan
de voorschotprijs tussentijds wor
den aangepast. Tijdens de wolinna
me kan de Wolfederatie o.a. leveren:
ontwormingsmiddelen, schape
wasmiddel, schriknetten, ram-
dektuigen, krijtblokken, drinkbak
ken, etc.
Wolinnameprogramma Zeeland
Oostburg: op woensdag 24 juni,
Graan Op- en Overslagbedrijf Ceha-
ve, Steenhovensedijk 5, 08.00-11.15
uur, 13.00-15.00 uur, tevens op
donderdag 25 juni van 13.00-15.30
uur en op vrijdag 26 juni van
08.00-11.30 en van 13.00-15.00 uur.
Terneuzen: op maandag 29 juni, de
heer W. van Hoeve, Spui weg 35,
08.00-11.30 uur, 13.00-15.00 uur en
op dinsdag 30 juni van 08.00-12.00
uur.
Kloosterzande: op woensdag 1 juli,
de heer A.J. van Waterschoot, Pres.
Rooseveltstraat 12 van 08.00-11.30
uur en van 13.00-15.30 uur en op
donderdag 2 juli van 08.00-11.00
uur.
Grijpskerke: op vrijdag 3 juli, Agra
risch Handelsbedrijf P. Cevaal, Mid-
delburgseweg 18, 08.00-11.30 uur,
13.00-15.00 uur, tevens op maan
dag 6 juli van 08.00-11.30 uur,
13.00-15.00 uur en op dinsdag 7 juli
van 08.00-11.00 uur.
Zierikzee: op woensdag 8 juli, Coöp.
Aankoop Vereniging, 08.30-11.30
uur, 13.00-15.30 uur en op donder
dag 9 juli van 08.30-11.30 uur en
van 13.00-15.30 uur en op vrijdag
10 juli van 08.30-10.30 uur.
Wissenkerke: op maandag 13 juli,
de heer A.A.P. Breure, Dorpsweg 18
van 08.00-12.00 uur.
Lewedorp: op dinsdag 14 juli, de
heer J. Nieuwenhuyse, Quarlespol-
derweg 1 van 08.00-11.30 uur en
van 13.00-15.00 uur en op woens
dag 15 juli van 08.00-11.00 uur.
Rilland: op donderdag 16 juli, C.
Meijer B.V., Bedrijf 'Zuidhof',
08.00-11.30 uur en van 13.00-15.00
uur en op vrijdag 17 juli van
08.00-10.00 uur.
St. Annaland: op maandag 20 juli,
de heer M. Kooijman, Joanna Maria-
polder 5, 08.30-11.30 uur en van
13.00-15.00 uur en op dinsdag 20
juli van 08.30-12.00 uur.
Dinteloord: op woensdag 22 juli,
Cebeco Zuidwest, Havenweg 71,
08.30-11.30 uur en van 13.00-15.00
uur en op donderdag 23 juli van
08.30-12.00 uur en van 13.00-14.00
uur.
Wilhelminadorp: op vrijdag 24 juli,
Kon. Mij. 'De Wilhelminapolder', Be
drijf 'Groenje', Langeweg 1, van
08.00-11.30 uur en van 13.00-15.00
uur.
Zundert: op donderdag 2 juli, Trans
portbedrijf Tax. Ettensebaan 12 van
09.00-12.00 uur en op vrijdag 3 juli
van 09.00-11.00 uur.
Door een grotere gemiddelde toomgrootte is het aantal biggen bij de
zeug bijna 15 procent groter dan een jaar geleden.
Van begin juni tot oktober komen
we ze weer tegen: pinken, droge
koeien en zelfs kalveren, met zo
merwrang. De dieren krijgen een
hard, warm en gezwollen kwartier
met vaak een verdikte speen waar
uit een stinkende, groen/gele, etteri
ge vloeistof komt. Daarnaast
vertonen sommige dieren koorts en
lopen stijf. Ze zonderen zich dan af
van de koppel. Kwartieren van zieke
dieren zijn vrijwel altijd voor de
melkproduktie verloren en soms
overleven de dieren de ziekte niet.
Reden genoeg om aan dit probleem
aandacht te schenken.
Zomerwrang wordt veroorzaakt
door een combinatie van bacteriën,
waarvan de 'etterverwekker' Cory-
nebacterium pyogenes de belang
rijkste is. Essentieel is dat
zomerwrang wordt overgebracht
door een vlieg, de Hydrotaea irri-
tans. Deze vlieg legt éénmaal per
jaar eitjes die in de zomer van het
daaropvolgende jaar uitkomen. Het
aantal wranggevallen in een bepaald
seizoen kan dus aanzienlijk kleiner
zijn indien de omstandigheden in
een voorgaand seizoen ongunstig
waren. De wrang vlieg komt vooral
voor op zandgronden en op weiden
die omgeven zijn door struiken en
bossen. Warm, windstil weer en
een hoge luchtvochtigheid zijn gun
stige omstandigheden voor de
wrangvlieg. Het is bekend dat de
wrangvlieg pas toeslaat als de
speen enigszins is verwond. Andere
vliegen die wondjes veroorzaken
maar ook andere oorzaken van
speenbeschadiging kunnen dus de
kans op wrang vergroten.
Preventieve maatregelen
Indien we de wrangvlieg geen kans
geven, kunnen we zomerwrang in
belangrijke mate voorkómen. Bij
jongvee wordt meestal gebruik ge
maakt van de volgende vliegweren-
de maatregelen:
- Oormerken.
Oormerken bevatten stoffen die
de vliegen bestrijden. Let bij het
gebruik goed op de gebruiksaan
wijzing want de toepassingsmo
gelijkheden en de werkingsduur
van verschillende oormerken
kunnen aanzienlijk verschillen.
De oormerken moeten niet wor
den ingebracht vóór begin juni.
Een verhoging van het aantal melk-
malen per dag van twee naar zes le
vert een in verhouding
tegenvallende verhoging van de
melkproduktie op. Dit blijkt uit een
rapport van het IMAG over een on
derzoek waar de beide melkfre-
quenties met elkaar vergeleken zijn.
Uit het onderzoek is ook gebleken
dat er ongewenste effekten van de
hogere melkfrequentie optreden in
de vorm van een sterke toename in
het gehalte aan vrije vetzuren. Ook
verdubbelt de totale machine
melktijd per etmaal. Bij de groep die
twee keer per dag werd gemolken
bedroeg de totale melktijd per et
maal 15 minuten, bij de groep van
zes keer daags 30 minuten per koe.
Er zijn twee groepen van 20 HFxFH
koeien gedurende 18 dagen met el
kaar vergeleken. De melkproduktie
per etmaal bedroeg in de groep van
zes keer daags 27,3 kg per koe en
in de groep van twee keer daags
24,9 kg per koe
Door middel van een sensor in de
melkklauw is de melktemperatuur
gemeten. Gebleken is dat vooral bij
lage melksnelheden de sensorme
ting minder nauwkeurig is, waar
door deze slecht bruikbaar is voor
het opsporen van zieke en tochtige
dieren. Dergelijke lagere melksnel
heden, minder dan 1,5 kg per uur,
doen zich voor bij de hoge melkfre
quentie als gevolg van de kleinere
melkgiften per melking.
Gedragsaspekten
Koeien die vaker worden gemolken
gaan meer liggen en minder in de
ligbox of op de roosters staan. Een
verminderde spanning in de uier ten
gevolge van het vaker melken zou
hieraan ten grondslag kunnen lig
gen. Dit betekent volgens de onder
zoekers echter niet dat vaker
melken 'gunstig' is voor het welzijn
van de koeien. Misschien hadden de
dieren meer rusttijd nodig, omdat ze
zes keer daags werden opgedreven
naar de melkstal.
Ter voorkóming van resistentie is
het verstandig de oormerken bij
opstallen te verwijderen.
- Opgiet (pour-on)middelen.
Pour-on middelen zijn vliegwe-
rende middelen die u normaliter
om de 4 tot 6 weken (zie ge
bruiksaanwijzing) op de rug van
het dier moet gieten. Deze maat
regel moet dus regelmatig wor
den herhaald. Wees voorzichtig
bij het gebruik van deze stoffen
en let ook op de aangegeven
wachttijd voor het slachten van
de dieren.
- Anti-wrang box.
De anti-wrangbox is een box
met een drinkbak. Bij het betre
den van de box trapt het dier op
een plaat waardoor een vliegwe-
rende stof tegen de buik en het
uier van het dier wordt gespo
ten. Als de dieren geen andere
drinkplaatsen hebben en goed
gewend zijn aan de box, functio
neert het systeem goed.
Bij het gebruik van vliegwerende
middelen zoals de oormerken, de
pour-on middelen en de anti wrang
box moeten we er rekening mee
houden dat resistentie kan ont
staan. Het is dan ook aan te raden
regelmatig een ander middel te ne
men met een andere werkzame
stof.
- Droogzettherapie.
Vliegwerende middelen hebben
bij koeien minder effect. Bij dro
ge koeien geven één of meerdere
behandelingen met een droog-
zetpreparaat meestal een goede
bescherming. Let bij het droog-
zetten ook op een goede afbouw
van de melkproduktie. Dieren
met veel spanning op de uier en
open slotgaten hebben een gro
tere kans op zomerwrang.
- Binnenhouden.
Het binnenhouden van de dieren
is weliswaar een ingrijpende,
maar veruit de beste maatregel
om zomerwrang te voorkómen.
Bij ernstige problemen valt te
overwegen deze maatregel te
nemen.
In de praktijk wordt wel wrang
bij opgestalde dieren waargeno
men. De oorzaak hiervan ligt
echter niet direct bij de wrang
vlieg. (Zomer)wrangdragers of
andere bronnen van etterver
wekkers in de koppel (witvuilen,
dikke hakken) zijn in deze situa
tie mogelijk de oorzaak van het
probleem.
Door bovengenoemde maatregelen
zal het aantal gevallen van zomer
wrang aanzienlijk verminderen maar
niet voor 100% worden voorkómen.
Naast de genoemde maatregelen
zijn er ook nog andere mogelijkhe
den zoals kortwerkende sprays of lij
men. Deze maatregelen zijn echter
minder aantrekkelijk vanwege de
bewerkelijkheid en de slechtere re
sultaten.
Behandeling onbevredigend
Een kwartier met wrang is meestal
niet meer te genezen, zeker niet als
het hard is. Om te voorkómen dat
de ziekte zich in het lichaam ver
spreidt, is het verstandig het dier, in
overleg met de dierenarts, geduren
de meerdere dagen met antibiotica
in de nek in te spuiten. Hierbij moet
het kwartier regelmatig worden uit
getrokken. Daarnaast zal het dier
gedurende lange tijd uit de koppel
moeten worden verwijderd om de
kans op overdracht zo klein mogelijk
te houden.
Controle belangrijk
Zomerwrang kan zeer plotseling op
treden en snel door de koppel gaan.
Door middel van regelmatige con
trole en snel ingrijpen kan de schade
worden beperkt.
ing. H. Miltenburg
