Provincie heeft landbouw in
De Kempen al afgeschreven
Jan de Kruif: sterke bedrijven zullen wegkwijnen
Jan en Corrie de Kruif voor hun fraaie boerderij op landgoed De Utrecht
'Streekplan? Foutje. Bedankt'. Op
menig boerenerf in het Brabantse
land staat een opvallend bord met
deze van de STER gestolen slogan.
Het is een ludiek verwoord, maar
diepgeworteld protest tegen de
plannen die op het Provinciehuis in
Den Bosch zijn bedacht. Plannen
die door talloze boeren en tuinders
in Brabant als een aanslag op het
voortbestaan van de agrarische be
drijfstak in de provincie worden be
schouwd.
In Midden-Brabant lijken de claims
van natuur en landschap op de
landbouw nog het hardst aan te ko
men. De plannenmakers hebben na
drukkelijk het oog op deze streek
laten vallen om de natuurdoelstel
ling veilig te stellen. In het kader van
het Natuurbeleidsplan wil men in
heel Brabant 60.000 ha realiseren
en daarnaast nog eens 30.000 ha
een zodanige planologische be
scherming geven, dat natuur en
landschap ook hier voorrang krijgen.
In Midden-Brabant - met name in de
Kempen, het gebied ten zuiden van
Tilburg tot aan de Belgische grens -
zijn landbouw en natuur beide pro
minent aanwezig. Temidden van
fraaie bosgebieden, beken en ven
nen liggen hier cultuurgronden van
goede kwaliteit. De agrarische be
drijven hebben zich sterk ontwik
keld en staan er in het algemeen
gezond voor. Naast intensieve vee
houderij komen hier veel aardappel
en conserventeelten voor.
Gemengd bedrijf
Jan de Kruif, voorzitter van de afde
ling Hilvaren beek/De Kempen van
de ZLM, heeft in de buurt van Hoo-
ge Mierde vlak bij de Belgische
grens een gemengd bedrijf. Hij
kwam hier samen met zijn echtge
note Corrie 24 jaar geleden vanuit
Utrecht naar toe en wist door hard
werken en goed ondernemerschap
een sterk bedrijf op te bouwen.
'Toen de superheffing werd inge
voerd, stond ik voor de keus: door
gaan in melkvee of akkerbouw er bij
nemen. Ik heb voor het laatste ge
kozen en er nooit spijt van gehad'.
De boerderij van De Kruif is schitte
rend gelegen in een bosgebied op
het landgoed De Utrecht. Het bedrijf
is 80 ha groot, gedeeltelijk pacht en
gedeeltelijk eigendom. Op 35 ha
teelt De Kruif aardappels en conser
ven (erwten, bonen, schorseneren),
de andere 45 ha is gras en maisland
ten behoeve van 80 melkkoeien en
jongvee. Eén vaste medewerker is
aan het bedrijf verbonden. Evenals
veel bedrijfsgenoten in de
grensstreek heeft De Kruif grond in
België. De administratieve
rompslomp als je een vracht mest
de grens over wilt brengen, neemt
hij graag voor lief.
Kenmerkend voor de streek is de
uitstekende verstandhouding tussen
de boeren onderling. Er vindt op
grote schaal grondruil plaats, waar
bij iedereen zo goed mogelijk aan
zijn trekken komt. Een unieke sa
menwerking, die een optimale
vruchtwisseling in de hand werkt.
De Kruif: 'Je zou met enige overdrij
ving kunnen zeggen dat we hier een
bouwplan per dorp hebben, niet per
bedrijf'.
Aktiegroep
Het streekplan heeft de boeren in
De Mierden en Reusel nog sterker
aan elkaar verbonden. De veront
waardiging is groot. Er is inmiddels
een aktiegroep gevormd, 't Kemp
haantje geheten. De groep heeft tot
nu toe stevig aan de weg getim
merd, ook in de meest letterlijke zin.
Overal zijn protestborden neergezet
en op maandag 4 mei j.l. werd een
groep Statenleden ontvangen en
per bus en op de fiets rondgeleid
om de problemen die de boeren in
deze regio met het streekplan heb
ben nog eens nadrukkelijk te venti
leren. Jan de Kruif was een van de
mensen, die de bezoekende Staten
leden op verzoek toesprak. Of de
aktie succes heeft gehad, moet nog
blijken, maar feit is dat er een stuk
verduidelijking is gegeven, die nuttig
en nodig was. De Kruif: 'Er zijn Sta
tenleden, die nauwelijks weten wat
het streekplan in de praktijk bete
kent voor de boeren en tuinders. Zo
hadden ze het idee dat gebieden,
die in het streekplan als natuurkern-
gebied zijn aangewezen, nu al een
natuurbestemming hebben. Dat is
dus niet zo. Zeker niet in deze
streek. Dit lijkt op misleiding, zo
werd door een van de Statenleden
gezegd'.
In de gemeente Hooge Mierde, de
woonplaats van De Kruif, is maar
liefst 75% van de cultuurgrond tot
natuurkerngebied of natuurontwik
kelingsgebied aangewezen. Onder
natuurkerngebied verstaat het
streekplan een gebied, dat zijn na
tuurwaarde ontleent aan het voor
komen van plant- en diersoorten,
die (inter)nationaal zeldzaam en/of
bedreigd worden. In natuurontwik
kelingsgebieden wil men het beheer
van de grond meer in overeenstem
ming met de natuurdoelstellingen
brengen door gronden aan te kopen
dan wel op vrijwillige basis overeen
komsten met de boeren af te
sluiten.
Ingrijpende gevolgen
De groep 't Kemphaantje heeft een
kaartje getekend, dat in één oogop
slag laat zien hoe ingrijpend de
gevolgen van het streekplan voor de
landbouw zijn. Honderden hectares
landbouwgrond zijn in het geding. In
de gemeenten Reusel, Hooge Mier
de, Lage Mierde en Hulsel liggen
maar liefst 40 bedrijven met hun
bouwblok in een natuurkerngebied,
terwijl nog eens 35 andere bedrij
ven in een natuurontwikkelingsge
bied terecht gekomen zijn. In het
gebied is in het begin van de jaren
zeventig een ruilverkaveling doorge
voerd, waarbij een groot aantal be
drijven vanuit de dorpen naar het
buitengebied zijn verplaatst. Deze
bedrijven hebben fors geïnvesteerd.
In Hooge en Lage Mierde is de ge
middelde bedrijfsomvang 305
SBE's, dat ligt 33% boven het lan
delijk gemiddelde. Deze sterke be
drijven zijn bij uitstek in staat om de
lasten te dragen die een verdere ver
duurzaming van de landbouw met
zich meebrengen. Maar door het
streekplan lijken ze langzaam maar
zeker hun sterke positie te verliezen
en weg te kwijnen tot agrarische
monumenten, die niet meer renda
bel te exploiteren zijn.
De boeren hebben er begrip voor
dat bepaalde natuurwaarden in de
Kempen bescherming verdienen.
Boselementen en beekdalen bijvoor
beeld, met een bufferstrook daar
omheen, mogen terecht niet
worden aangetast. De Kruif: 'Maar
het ontgaat ons ten enenmale waar
om hele grote stukken, vruchtbare
cultuurgrond inclusief moderne be
drijfsgebouwen in een natuurkern
gebied of natuurontwikkelingsge
bied moeten vallen. We begrijpen er
niets van.
Nog jonge heide-ontginningen, die
goed verkaveld zijn en waarvan de
provincie zelf zegt dat ze biotisch
nauwelijks van belang zijn, worden
opgeofferd aan de natuur. Maar ook
de bolle akkers bij Hooge Mierde bij
voorbeeld, die al drie eeuwen lang in
gebruik zijn als akkerbouwgrond,
moeten nu plotseling een natuur
bestemming krijgen'.
'De agrarische bedrijven zijn hier le
venskrachtig genoeg om investerin
gen te doen in het belang van het
milieu. Toch wil de provincie deze
bedrijven nu als het ware op slot
zetten, vleugellam maken. Onbegrij
pelijk en volkomen misplaatst, voor
al omdat de provincie op haar eigen
kaarten aantoont dat dit gebied niet
verdrogings- en verzuringsgevoelig
is en dat het met de vermesting ook
wel meevalt. Het moeten dus alleen
die paar zeldzame dagvlinders zijn in
de door de boeren zelf aangelegde
en onderhouden bossages, die ons
de das om doen', aldus De Kruif.
Mest
Hij heeft de Statenleden er op ge
wezen, dat alle mest wordt opgesla
gen op de bedrijven of wordt
afgezet in tekortgebieden. Bij het
uitrijden wordt een reduktie van
90% van de ammoniakemissie be
reikt door emissie-arme aanwen
ding. In de varkenshouderij worden
beter opneembare fosfaten en enzy
men toegepast. Ook drijfmest
wordt emissie-arm aangewend. Het
gebruik van kunstmest is sterk ver
minderd. De Kruif: 'Op mijn eigen
bedrijf gebruik ik nu op 80 ha net
zoveel kunstmest als toen ik begon
op 40 ha. Bij een evenwichtige be
mesting zal dit gebied nauwelijks
milieuschade ondervinden, maar
dan moet men de bedrijven wel in
staat stellen te blijven verbeteren en
investeren. Wij doen bijvoorbeeld
graag mee aan een stimuleringspro
ject voor het gebied Beerze-Reusel,
dat bedoeld is om de interne milieu
zorg op de bedrijven verder te ver
beteren. Aan goede wil ontbreekt
het niet'.
Het bedrijf van De Kruif op grondge
bied van Hooge Mierde valt voor het
grootste deel in een natuurontwik
kelingsgebied. In spanning wacht hij
af wat de provincie nu gaat doen.
Wil men beheersovereenkomsten
voor bepaalde percelen of gaat men
gronden aankopen? En wat zijn de
gevolgen voor de bedrijfsvoering?
Kan het bedrijf nog rendabel worden
geëxploiteerd? Vragen, die tot nu
toe onbeantwoord blijven.
De aanwijzing van natuurkerngebie-
den is volgens De Kruif een 'ma
noeuvre' van de provincie, bedoeld
om een zo groot mogelijk areaal na
tuurgebied te creëren. Geld voor
aankopen of beheersvergoedingen
is er niet. Wel dreigen er allerlei be
perkingen voor de bedrijfsvoering.
Je moet een aanlegvergunning aan
vragen als je iets wil veranderen, je
wordt gedrongen in de richting van
ecologische landbouw, terwijl er he
lemaal geen markt is voor deze pro-
dukten. Kortom, de onzekerheid is
groot.
Landbouweffectrapportage
Volgens De Kruif en zijn medestan
ders in De Mierden en Reusel mag
dit streekplan in deze vorm niet door
de Staten worden 'gejast'. De Kruif:
'Laat men eerst eens duidelijk op
een rij zetten waar men in feite over
praat. Ik constateer dat Statenleden
gewoon niet op de hoogte zijn.
Daarom moet er nu eerst een inven
tarisatie komen van de omvang en
de kwaliteit van de cultuurgrond, die
op het spel staat. Wij hebben ge
pleit voor een landbouweffectrap
portage naar het voorbeeld van een
milieu-effectrapportage. Daarbij kun
nen de toekomstmogelijkheden
voor de land- en tuinbouw in onze
streek in beeld worden gebracht.
Maar de provincie wil er niet aan.
Blijkbaar heeft men de landbouw al
afgeschreven. En dat terwijl wij eqht
niet meer koeien en varkens willen
op onze bedrijven. Het enige dat wij
vragen is: geef ons de kans om op
economisch verantwoorde wijze te
blijven boeren, zodat wij de noodza
kelijke milieu-investeringen kunnen
doen. Als er een boer stopt, maak
het dan mogelijk dat zijn opvolger
een milieuvriendelijke stal kan bou
wen. Het streekplan maakt ons dit
soort initiatieven onmogelijk'.
Ko Jille
*:SS,
Kijkje op het fraaie landschap van landgoed De Utrecht in Midden-Brabant. Op de
achtergrond het bedrijf van de fam. Bo/ijn
De pinksterbloemen geven het weiland bij het bedrijf van de fam. Van Liere een kleu
rig aanzien
