Groeistoffen bij vleeskalveren
door weefselonderzoek te traceren
Onverwacht
resultaat
leptospirose
Stijgende prijs lamsvlees
goed voor schapenhouderij
Eind dit jaar 1 miljoen
varkens onder IKB-regime
Koude vergisting van varkensmest
ekonomisch niet aantrekkelijk
LEKKER LAMSVLEES
Heropening
varkensproefbedrijf
uitgesteld
Negen mestscheiders
onderzocht op hun
gebruikswaarde
Nederland blijft afhankelijk van export
Produktschap verwacht:
Meststieren (archieffoto)
Microscopisch weefselonderzoek is
geschikt om het gebruik van (verbo
den) groeibevorderende middelen
op te sporen bij vleeskalveren. Dit is
de hoofdconclusie uit een recent
onderzoek van drs. M. Groot van
het Rijksinstituut voor land- en tuin-
bouwprodukten (RIKILT). Het on
derzoek, dat is uitgevoerd in
samenwerking met de Rijksdienst
voor Vee en Vlees (RVV), is vastge
legd in een proefschrift, waarop me
vrouw Groot op 14 mei zou
promoveren.
Het blijkt dat groei en voortplanting
hormonaal gestuurde processen zijn
waarbij veelal dezelfde hormonen
betrokken zijn. Als de groei door
toediening van groeibevorderende
middelen wordt gestimuleerd, is dat
van invloed op het hormonale even
wicht. Dit kan leiden tot veranderin
gen in bepaalde organen.
Weefselonderzoek van deze orga
nen biedt de mogelijkheid te contro
leren op eventueel gebruik van deze
stoffen. Ook bij gebruik van natuur
lijke hormonen treden weefselveran
deringen op in de geslachtsorganen
van mannelijke en vrouwelijke
vleeskalveren.
Het weefselonderzoek blijkt een be
langrijke biologische screeningsme-
thode te zijn om een indicatie te
geven welke groep van stoffen
Koeien met leptospirose, die bij de
mens melkerskoorts kunnen veroor
zaken, scheiden tijdens hun ziekte
via de urine zogeheten leptospiren
uit. Een eenmalige behandeling met
het antibioticum streptomycine
stopt deze uitscheiding direct en
langdurig. Het is niet uitgesloten dat
deze behandelingsmethode de
oplossing kan zijn voor dit aanhou
dende probleem in de veehouderij.
Dat blijkt uit onderzoek van het
Centraal Diergeneeskundig Instituut
(CDI) in Lelystad. Volgens de onder
zoekers zijn de resultaten zeer hoop
gevend. Het is echter nog te vroeg
om te concluderen dat behandeling
met antibiotica leptospirose volledig
op kan lossen.
Zo kan bij grootschalig gebruik van
antibiotica resistentie optreden. Ver
der is het onduidelijk of de leptospi
ren uit het lichaam van de koe
verwijderd zijn of dat er herbesmet
ting op kan treden. Ook kan een
bestrijdingsprogramma leiden tot
het opkomen van andere typen lep
tospiren. In het vervolgonderzoek
op het CDI zal aandacht aan deze
punten schenken.
In verband met de uitbraak van var
kenspest op een aantal varkenshou-
derijbedrijven in Zuid-Holland wordt
de heropening van het Var
kensproefbedrijf 'Noord- en Oost-
Nederland' uitgesteld. Het bestuur
acht het in deze situatie niet verant
woord om de heropening te laten
doorgaan. De heropening was ge
pland op 19 mei 1992 met daarna
aansluitend open dagen op 20, 21
en 22 mei 1992. De heropening
wordt uitgesteld tot 1 september
1992 met daarna op 2, 3 en 4 sep
tember open dagen. Het program
ma voor deze dagen zal dan in
dezelfde vorm plaatsvinden.
Vanwege de uitbraak van var
kenspest zijn de drie onderzoekslo-
katies van het .praktijkonderzoek te
Raalte, Rosmalen en Sterksel tot na
der order voor excursies gesloten.
eventueel is gebruikt. Er is chemisch
onderzoek nodig om de aanwezig
heid van de stof te bevestigen. De
weefselafwijkingen blijven echter
langer waarneembaar dan de stof
fen chemisch aantoonbaar zijn, zo
dat ook toediening weken voor het
slachten met deze methode aan het
licht kan komen.
Kwaliteitscontrole
De kalversector doet er zelf alles
aan om te voorkomen dat er nog
verboden middelen worden ge
bruikt. In augustus 1991 is de Stich
ting Kwaliteitsgarantie
Vleeskalveren (SKV) opgericht, die
toezicht en controles uitvoert bij alle
kalverhouders, veevoederfabrieken
en slachterijen. In de nieuwsbrief
van april j.l. meldt de SKV dat inmid
dels 87 procent van de in Nederland
gemeste vleeskalveren van eige
naren zijn die bij de SKV zijn aan
gesloten. In principe is er geen
verschil in toezicht en controle tus
sen aangeslotenen en niet-
aangeslotenen. Wel gelden voor
aangeslotenen, naast een extra vi
suele controle, extra sancties.
'Nederland zal nog tot in lengte van
jaren afhankelijk blijven van export
markten voor haar produktie van
lamsvlees. Ondanks de gestegen
consumptie tot 1,1 kilo per hoofd
van de bevolking blijft ons land rela
tief gezien een kleinverbruiker'. Al
dus Rob Tazelaar, voorzitter van het
Produktschap Vee en Vlees bij de
opening van het Schapenkernfokbe-
drijf in Lienden.
De schapensector heeft zich sinds
1987 explosief ontwikkeld. Volgens
de meitelling van 1991 zijn er in ons
land bijna 1,9 miljoen schapen. Dat
is een stijging van 90% ten opzichte
van 1987. Vooral in de provincie
Gelderland was een sterke groei.
Beperkingen
Een verdere uitbreiding van de scha
penhouderij ligt niet voor de hand.
De oorzaken daarvan zijn onder an
dere minder EG-steun, minder be
perkingen bij de invoer uit derde
landen, mogelijke extra import als
gevolg van associatieverdragen met
Oost-Europese landen, de mestwet
geving en mogelijk een Identificatie
en Registratie (I R-)regeling.
De professionele schapenhouder
moet het nu nog meer dan voor-
Naar aanleiding van door SKV-
controleurs genomen monsters zijn
in enkele gevallen positieve analyse
resultaten op verboden groeibevor
deraars verkregen, zowel bij
aangeslotenen als bij niet aangeslo
tenen. In alle gevallen zijn de daar
toe geëigende sanctiemaatregelen
getroffen. In het eerste kwartaal van
dit jaar is twee keer de hele koppel
van een bij de SKV aangeslotene
vernietigd, toen bleek dat meer dan
tien procent van de urinemonsters
uit de a-selectieve steekproef posi
tief was. Eén keer ging het hierbij
om de stof mapenterol en een keer
om de stof clenbuterol.
Beeldmerk
Voor de onder de SKV-contröle val
lende vleeskalveren geldt een kwali
teitscertificaat, zodat de afnemers
en de consumenten de absolute ga
rantie hebben dat het vlees vrij is
van stoffen die er niet in horen. Met
ingang van 1 augustus a.s. wordt
het Vleesbeeldmerk ingevoerd.
Kalfsvlees van SKV-aangeslotenen
wordt dan aan dit garantiemerk her
kenbaar.
heen zoeken in het verbeteren van
zijn bedrijfsvoering. Stimule
ringsprojecten, zoals in Lienden, zijn
daarbij van groot belang, volgens
Tazelaar. Zij voorzien naar zijn me
ning in een gerichte begeleiding en
voorlichting van de deelnemende
schapenhouders.
Lichtpuntje
Met de groei van de schapenstapel
nam logischerwijs ook de produktie
van lamsvlees toe. In Frankrijk, ons
belangrijkste afzetgebied binnen de
EG, daalde de schapenstapel, terwijl
de consumptie van lamsvlees daar
juist toenam. De prijzen konden zich
daardoor het afgelopen jaar in ons
land handhaven en lijken dit jaar
weer iets te stijgen.
Imago
Een sterk punt in het imago van
lamsvlees is de diervriendelijke pro-
duktiewijze. Naar het oordeel van
Tazelaar moet dat in de communica
tie met de consument worden be
nadrukt. Hij pleitte in dat verband
voor een blijvende aandacht voor de
promotie van Nederlands lamsvlees
om zo de consumptie te stimuleren.
Tazelaar riep de detailhandel op om
de verkrijgbaarheid ervan te ver
beteren.
De wettelijke voorschriften maken
een langdurige opslag van mest
noodzakelijk. Vanaf 15°C vergist
mest spontaan en ontstaat biogas.
Dit proces heet koude vergisting.
Op het Proefstation voor de Var
kenshouderij te Rosmalen is op
praktijkschaal onderzocht, of het tij
dens de opslagperiode ontstane gas
op een ekonomische wijze gewon
nen kan worden. Daartoe is één van
de mestsilo's op het Proefstation
aangepast. Er is een goede isolatie
en een eenvoudig verwarmingscir
cuit aangelegd.
Het blijkt, dat de gasopbrengsten bij
koude vergisting van varkensmest
iets beneden de verkregen resulta
ten in het laboratorium liggen. Uit
ekonomische berekening op basis
van de bereikte resultaten in dit on
derzoek blijkt, dat koude vergisting
niet aantrekkelijk is. Allereerst ligt
De PVV-basisnorm IKB-varkens
wordt steeds vaker als standaard
gezien. Het realiseren van een uni
forme toepassing van het begrip
1KB in de varkenssector, één van de
doelstellingen van de norm, lijkt al
voor een belangrijk deel bereikt te
zijn. Dit blijkt uit een nota aan het
bestuur van het Produktschap Vee
en Vlees.
Acht varkensslachterijen hebben in
middels een IKB-erkenning aange
vraagd. Bedrijven die de toetsing
doorstaan, krijgen tijdens de Vak
beurs Intensieve Veehouderij (VIV)
in september het PVV-IKB-vignet
uitgereikt. Op basis van de aanmel
dingen en de grote belangstelling
onder varkenshouders en handela
ren verwacht het PVV dat aan het
eind van het jaar zeker 1 miljoen
varkens op jaarbasis onder het IKB-
regime zullen vallen.
Het streven is erop gericht om het
niveau van het IKB-systeem staps
gewijs op te trekken tot de interna
tionaal erkende NEN/ISO 9000
normen. Dit is belangrijk voor de ac
ceptatie van de regeling in het bui
tenland.
Bij 1KB ligt de nadruk op de vlees
varkenshouderij en op de slachtfase.
Het is uitdrukkelijk de bedoeling om
ook de vermeerderingsfase snel in
de regeling onder te brengen. Eisen
daartoe worden 1 juli aanstaande
van kracht. De voorschriften rond
Identificatie en Registratie in de ver
meerderingsfase gelden overigens
al sinds 1 januari van dit jaar. Uit het
oogpunt van beheers- en contro
leerbaarheid van de regeling kunnen
vleesvarkenshouders en vermeerde
raars alleen met hun volledige pro
duktie deelnemen aan 1KB. De
de kostprijs veel hoger dan de aard-
gasprijs en ten tweede worden de
beste produkties bereikt in de zo
merperiode. Dan is de energievraag
op een varkensbedrijf het laagst. Er
is geen rekening gehouden met de
positieve milieu-effekten van deze
vergisting.
De indexcijfers voor de kosten
van boerderijbouw (basis februari
1980 100) bedragen voor loon
151 (exkl. BTW), voor materiaal 128
(exkl.) en voor loon materiaal 136
(inkl. 18,5% BTW). Als februari
1970 als basis 100 wordt geno
men bedragen de indexcijfers resp.
440, 238 en 300.
De samenstellers zijn uitgegaan van
een pakket bestaande uit een ste
nen ligboxenstal voor 90 koeien.
slachterijen zijn niet verplicht alleen
IKB-varkens te slachten, maar moe
ten wel de scheiding tussen 1KB en
niet-IKB dieren garanderen.
De resultaten van negen geteste
mestscheiders variëren tussen de
mestsoorten, maar ook binnen de
mestsoorten. Dit blijkt uit een on
derzoek, dat heeft plaatsgevonden
op het Varkensproefbedrijf "Zuid
en West-Nederland" te Sterksel.
Negen verschillende mestscheiders
zijn onderzocht op hun gebruiks
waarde, drie zeefbandpersen, twee
vijzelpersen, één zeefbocht, twee
trilzeven en één schijvenfilter. Er zijn
drie mestsoorten per mestscheider
getest: zeugenmest, vleesvar-
kensmest en uitgespoelde mest.
Het blijkt, dat de meeste scheiders
in staat zijn om een dikke fraktie af
te scheiden met redelijk tot goede
drogestofpercentage: 10 - 35%.
Wat betreft de dunne fraktie zijn de
resultaten van de geteste mest
scheiders duidelijk minder. Het ds-
gehalte in de dunne fraktie is gemid
deld slechts 1-2% lager dan in het
influent. Scheiding van uitgespoelde
mest is voor alle scheiders nauwe
lijks of helemaal niet mogelijk.
Economisch is mechanische schei
ding, afhankelijk van de bedrijfsom
standigheden, alleen aantrekkelijk
als de capaciteit van de bedrijfsom
standigheden, alleen aantrekkelijk
als de capaciteit van een mestschei
der volledig benut kan worden.
Het voorjaar is het seizoen bij uitstek om eens een lekkere lams-
vleesmaaltijd op tafel te zetten. Dat kan natuurlijk heel feestelijk met
groot lamsvlees, zoals een gemarineerde lamsbout, maar ook een
voudig met bijvoorbeeld een lamsschijf of lamsshoarma. En wilt u
barbecuen, ook dan kunt u daarvoor een mals stukje lamsvlees ge
bruiken. Er zijn vele soorten Nederlands lamsvlees verkrijgbaar, zo
meldt het Voorlichtingsbureau Vlees.
