Akkerbouw Q\X
Goede start voor cichoreiteelt
"Ik wil meedoen in die trein"
Telersvereniging
cichorei
Akkerbouwer Jan de Wilde uit St. Maartensdijk
Benuline adviseert de cichorei op een diepte van 0,5 tot 1 cm te zaaien. Naar schatting zat medio deze
week in het Zuidwesten de helft van de cichorei in de grond.
6
De cichoreiteelt maakt een goede
start. Dit nieuwe gewas kan vanaf
de derde week van april gezaaid
worden, en dat is precies de tijd
waarin men met zaaien is begon
nen. "Vorige week is er volop cicho
rei gezaaid, en ook de week
daarvoor was men al bezig", aldus
landbouwkundig hoofd cichorei van
Benuline ing. R. Schunselaar. Lan
delijk zijn 30 tot 35 loonwerkers bij
het zaaien ingeschakeld. Benuline
probeert hierbij zoveel mogelijk te
coördineren. Verreweg het grootste
deel is ingezaaid met het ras Or-
chies, daarnaast worden de rassen
Cassel en Dageraad geteeld.
In totaal 750 telers doen met ieder
minimaal twee hektare mee aan het
cichoreiprojekt, van wie de meesten
in het Zuidwesten, dichtbij de ver
werkingsfabriek in Roosendaal. De
animo is het grootst in Zeeuws-
Vlaanderen, omdat in dit gebied
vroeger ook al cichorei werd ge
teeld. In dit gebied is vanwege die
bekendheid met de teelt de stap
wat kleiner, vandaar dat het aantal
hektares cichorei per teler er ook
het grootst is. Sommigen doen ge
lijk mee met tien ha. In totaal wordt
dit jaar ruim 2.500 ha cichorei ge
teeld, wat minder dus dan de aan
vankelijk beoogde 3.000 ha.
Schunselaar: "Na een paar maan
den kontrakteren hebben we rond
half februari de balans opgemaakt,
en toen bleken we aan dit areaal te
zitten. Waarschijnlijk heeft een aan
tal telers vanwege de onbekendheid
met dit nieuwe gewas het nog even
willen aanzien. Omdat we toch
graag in de buurt van de fabriek wil
den blijven hebben we besloten niet
naar mogelijke telers verderweg te
zoeken. Daarbij hebben we mee la
ten spelen dat telers die nu mee
doen volgende seizoenen voorrang
krijgen boven telers die dan nog wil
len beginnen. Als we nu al kontrak
ten zouden afsluiten met telers die
eigenlijk te ver weg wonen zou dat
voor ons de komende jaren verplich
tingen geven die we helemaal niet
willen.
Voor het transport naar de fabriek
rekenen we één tarief, onafhankelijk
van de afstand. Dat tarief wordt be
paald door de gemiddelde kosten,
die natuurlijk hoger worden naarma
te er meer telers op grotere afstand
zitten. We hebben weliswaar twee
teeltgebieden elders in het land, in
Groningen en in de Flevopolder, bei
de van 225 ha, maar dat is omdat
we willen weten hoe het gewas on
der de omstandigheden daar groeit.
Van bieten weten we bijvoorbeeld
dat de opbrengst in de Flevopolders
altijd aanzienlijk boven het landelijk
gemiddelde uitsteekt, maar we we
ten niet of datzelfde ook voor cicho
rei geldt".
De teeltdeskundige geeft aan dat
het in z'n eerste jaar helemaal niet
zo erg is als de fabriek niet gelijk op
haar maximale verwerkingscapaci
teit zit van 3.000 tot 3.200 ha. "Je
mag niet verwachten dat er zich he
lemaal geen aanloopproblemen zul
len voordoen, en dan is iets" minder
druk op de ketel wel plezierig. Bo
vendien zijn de marktmogelijkheden
van de produkten die we gaan ma
ken nu groter. Volgens onze verkoop
organisatie komen we bij een
areaal van 2.500 ha goed uit op de
markt, terwijl we bij een wat groter
areaal in zo'n eerste jaar wellicht
wat teveel zouden hebben voor een
optimale vermarkting".
Schunselaar rekent erop dat er on
der de huidige telers veel afvallers
zullen zitten. Anderzijds gaat hij er
van uit dat zeker de helft doorgaat.
"Als bijvoorbeeld de helft besluit
om niet verder door te gaan en de
andere helft gaat van twee naar vier
ha, dan zitten we al op hetzelfde
areaal als dit jaar. Ik heb er dan ook
alle vertrouwen in dat we volgend
seizoen moeiteloos het areaal van
ruim 3.000 ha vol krijgen".
Naar de markt kijken
Uit cichorei kunnen verschillende
produkten gemaakt worden, de vet-
vervanger inuline (merknaam fibruli-
ne) en fructose (merknaam
fructoline). Al naar gelang de wen
sen van de markt kan Benuline
besluiten meer of minder van een
van deze produkten te maken. "We
kijken heel duidelijk naar de markt,
op basis daarvan is het hele inuline-
projekt opgezet", aldus Schun
selaar.
In verband met de huidige marktsi
tuatie ligt de aandacht dit seizoen
heel sterk op de produktie van fruc
tose. De marktmogelijkheden hier
van zijn momenteel zo goed dat de
fructoseproduktie van dit seizoen
zelfs al grotendeels verkocht is. Op
de langere termijn heeft Benuline de
meeste verwachtingen van de inuli
ne. De toepassingsmogelijkheden
op basis van dit produkt zijn legio.
De markt ervan is echter nog puur
in ontwikkeling. Schunselaar sluit
niet uit dat er in de toekomst een
quotering komt voor fructosa Een
koppeling aan het bietenquotum is
volgens hem ondenkbaar.
Saldo ruim f 3.000,—
Benuline kan nu al aangeven dat het
saldo gemiddeld op ruim f 3.000,—
per ha uit zal komen. De kosten zijn
voor een groot deel bekend, evenals
de prijs die de fructose ongeveer op
gaat brengen. De kale kontraktprijs
is vastgesteld op f 130,— per ton
cichorei, bij een gemiddeld inuline-
gehalte. Voor een hoger of lager inu-
linegehalte vindt een verrekening
plaats. Daarnaast ontvangt de teler
f 6,— per ton pulp. Dit wordt onder
de naam cigarant afgezet in de vee-
voedersektor. De gemiddelde op
brengst per ha bedraagt 40 tot 43
ton, zo is uit meerjarige proeven in
België gebleken. Schunselaar ver
wacht dat er ook wel telers zullen
zijn die een saldo van f 4.000,—
zullen halen, bijvoorbeeld door een
teler die zijn teeltkosten beperkt
weet te houden en een hoge op
brengst haalt van bijvoorbeeld 50
ton per ha. Er kunnen er echter ook
tussen zitten van f 2.000,—, onder
meer als gevolg van eventuele pro
blemen bij de onkruidbestrijding.
Overigens hoeft de onkruidbestrij
ding geen probleem te zijn, "als je er
maar kort op zit". Het voor opkomst
afbranden van het onkruid is van
groot belang, omdat bij cichorei het
aantal beschikbare na-
opkomstmiddelen niet zo groot is.
Benuline heeft de telers er nog eens
schriftelijk op gewezen dat de tijd
voor een dergelijke bespuiting krap
kan zijn, omdat het gewas soms al
binnen acht dagen is opgekomen.
Ruggen of vlakvelds
Naar schatting vindt 35 tot 40 pro
cent van de teelt plaats op ruggen,
het overig oppervlak is of wordt
vlakvelds ingezaaid. Schunselaar
schat dat op ruggen gemiddeld drie
a vier ton meer opbrengst per ha
wordt gehaald dan vlakvelds, en dat
bovendien het tarrapercentage er la
ger zal zijn. Bij ruggenteelt moet de
teler echter ook meer (loonwerk-)
kosten maken. Een vlakveldteelt
kunnen de meesten met eigen me
chanisatie aan.
Voor het rooien worden het komend
najaar slechts 12 loonwerkers inge
schakeld, allemaal met eenzelfde
soort rooimachine. Schunselaar:
"We hebben vorig jaar duidelijk de
indruk gekregen dat een aange
paste bietenrooier geen optimale re
sultaten geeft, vandaar dat er nu
rooiers komen speciaal voor cicho
rei. Door het geringe aantal hiervan
kunnen straks gemakkelijker erva
ringen uitgewisseld worden om ver
beteringen aan te brengen. Het
geringe aantal van 12 rooimachines
maakt dat ze allemaal een flink are
aal kunnen rooien, wat nodig is om
ze rendabel te kunnen laten werken.
Ook voor de beheersing van de
kwaliteit van het produkt heeft het
voordelen dat er maar een select
clubje loonwerkers cichorei gaat
rooien.
"Ik wil meedoen in die trein. Als je
niet meteen instapt heb je kans dat
je moeilijker of zelfs helemaal niet
meer aan de bak kunt komen". Al
dus reageert akkerbouwer Jan de
Wilde uit Sint Maartensdijk op de
vraag waarom hij is begonnen met
cichorei.
De Wilde teelt twee hektare cicho
rei, het minimale oppervlak dat ver
eist is om mee te kunnen doen met
het Benulineprojekt. Hij heeft pillen-
zaad gezaaid van het Barenbrugras
Orchies. De teelt vindt vlakvelds
plaats, want voor de ruggenteelt
moet de teler de loonwerker laten
komen voor een x bedrag per ha.
Met eigen mechanisatie bespaart hij
die kosten. De Wilde teelt de cicho
rei grond van 22 procent afslibbaar.
Hij volgt hiermee het advies om op
vrij lichte grond te telen.
Wat betreft het zaaien volgt de teler
uit St. Maartensdijk zijn eigen in
zicht. Geadviseerd is om heel licht
te zaaien, op 0,5 tot 1 cm diepte.
"Dat is in de praktijk ontzettend
moeilijk, dan moet de grond voor
het zaaiklaar maken al heel vlak lig
gen. Anders loop je het risiko dat
het zaad bloot komt te liggen. Daar
om proberen we iets dieper te zaai
en, tot op de vaste ondergrond.
Overigens zou de opkomst na de
buitjes de afgelopen week geen pro
blemen gegeven hebben, ook niet
als we wat lichter gezaaid hadden".
De Wilde is altijd wel in voor wat
nieuws. Teelde hij in 1979 nog vier
gewassen (aardappelen, bieten, gra
nen en uien), nu zijn dat er tien. On
der meer zijn er bijgekomen
teunisbloemen, droogbloemen,
vroege aardappelen, graszaad en nu
dus cichorei. "Dat heeft een beter
saldo dan granen, dus dan doe je
dat".
IJzeren bouwplan
Werd in 1979 nog op eenderde van
het 75 ha grote bedrijf granen ge
teeld, dit jaar is dat eenvijfde. "We
proberen het areaal granen wat te
drukken, maar je kunt ze natuurlijk
niet missen in het bouwplan. Het is
niet meer zoals vroeger, toen in het
'ijzeren bouwplan' alles al lang van
tevoren vaststond. Nu kunnen we
soms pas in maart het bouwplan
volmaken, omdat we dan pas weten
hoeveel van welke droogbloemen
en welke teunisbloemen we kunnen
telen. De aardappelen vormen nog
wel steeds een vaststaand
gegeven".
Jan de Wilde vormt een maatschap
met zijn vrouw. Bovendien doet hij
bepaalde werkzaamheden samen
met zijn broer, die een bedrijf heeft
op zes km afstand.
In samenwerking met Benuline
werkt de Kontraktteeltkommissie
Zuid Nederland momenteel aan de
oprichting van een cichorei-
werkgroep. Er is al een klankbord
groep gevormd, waarin telers uit alle
teeltgebieden zitting hebben.
De oprichting wordt begeleid door
de heer G. van der Schelde, sekreta-
ris van de Kontraktteeltkommissie,
en de heer H. Thomaes, sekretaris
van de klankbordgroep.
Medewerker Piet Koopman van loonbedrijf Wielaard uit St. Maartensdijk vult de zaaimachine. Volgens
hem gaat het - ondiep - zaaien het best als de grond niet al te lang geleden is klaargelegd.
